Zygmunt Ziątek
"Orzeszkowa na napoleońskim
trakcie", Edmund Jankowski,
"Pamiętnik Literacki" z. 3 (1973) :
[recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 17/51, 130
; i l ' HULTBERG P e e r : P o r n o g r a f i a i a l c h e m i a . P r o l e g o m e n a do a n a l i z y " P o r n o g r a f i i " Gom browicza. " P a m i ę t n i k L i t e r a c k i " • 1973 z . 2 s . 1 7 9 - 1 8 8 .
A u t o r a n a l i z u j e p o w i e ś ć Gombrowioza p o s ł u g u j ą c s i ę k l u czem i n t e r p r e t a c y j n y m , j a k i n a p o d s t a w i e bad a ń nad ś r e d n i o w i e c z n ą a l c h e m i ą w y p r a c o w a ła w s p ó ł o z e s n a h u m a n i s t y k a ( z w ł a s z c z a p s y c h o l o g i a a n a l i t y c z n a ) . D z i a ł a l n o ś ć dwóoh p i e r w s z o p l a nowych b o h a t e r ó w ( " P o r n o g r a f i i " z o s t a j e t u z i n t e r p r e t o w a n a j a ko a l c h e m i c z n e d ą ż e n i e do p o ł ą o z e n i a p i e r w i a s t k a m ę s k ie g o z ż e ń s k im (w p o w i e ś c i : K a r o l a i H e n i) w c e l u u z y s k a n i a " p e ł n i " - o d p o w i e d n i k a k a m i e n i a f i l o z o f i o z n e g o . Ha " a l o h e m i c z n y " c h a r a k t e r k s i ą ż k i w s k a z u j e t e ż z a w a r t a w n i e j o p o z y c j a pomiędzy c h r z e ś c i j a ń s k i m i d e a ł e m ety cz n y m a m o r a l n o ś c i ą w y n i k a j ą o ą z " p o g a ń s k i e g o p a n t e i z m u " , k t ó r e g o r e p r e z e n t a n t a m i s ą n a r r a t o r i F r y d e r y k . B P /5 1 /3 1 M.G.
( I I ) JAHK07/SKI Edmund: O rz eszk o w a n a n a p o l e o ń s k i m t r a k c i e . " P a m i ę t n i k L i t e r a c k i " 1973 z . 3 s . 4 7 - 8 1 . Ha p o d s t a w i e n i e zna n y o h d o t ą d dokumentów a u t o r w y j a ś n i a k w e s t i ę r o d z i n n y c h t r a d y c j i O r z e s z k o w e j , z w ią z a n y c h z epoką w o j e n n a p o l e o ń s k i o h - o b a l a dwa n i e w e ry fik o w a n e m i t y : ja k o b y o j o i e c j e j b y ł ż o ł n i e r z e m n a p o l e o ń s k i m ( t e n s ą d p r z y p i s u j e a u t o r pom yłce D r o g o s z e w s k i e g o ) , a " d z i a d m a c i e r z y s t y " - o f i c e rem C e s a r z a ( t e n m i t t o j u ż j e j w ł a s n a z a s ł u g a ) . P a m i ę t n i k i W i n c e n t e g o K a m i e ń s k i e g o , o d n a l e z i o n e p r z e z a u t o r a w b i b l i o t e ce w i l e ń s k i e j , j a s n o dowodzą, że d z i a d p i s a r k i b y ł o f i c e r e m w o j s k o a r s k i c h i , b y ć może, r z e o z n i k i e r a r o z w i ą z a n i a sprawy p o l s k i e j w o p a r c i u o R o s j ę . A u t o r wysuwa s u g e s t i ę , że p i s a r k a w i e d z i a ł a , p o k t ó r e j s t r o n i e w a l c z y ł j e j p r z o d e k , ś w i a d o m i e wiąo s t w o r z y ł a r o d z i n n ą l e g e n d ę p a t r i o t y c z n ą . T e n w n io s e k n i e prowa d z i j e d n a k a u t o r a do k w e s t i o n o w a n i a p a t r i o t y z m u O r z e s z k o w e j , l e c z do w y z w o le n ia j e j z p o d r ę c z n i k o w e g o s c h e m a t u : świadomy wy b ó r t r a d y c j i - a ż do n a r z u c e n i a j e j w ł a s n e j r o d z i n i d - l e p i e j ś w i a d o z y o j e j p a t r i o t y z m i e , n i ż . g d y b y w y n i k a ł on z a u t o m a t y c z n e g o n i e j a k o d z i e d z i c z e n i a . B P / 5 1 / 3 2 Z .Z .
