Dyskonto w szacowaniu wartości godziwej

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 691. 2006. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Marcin J´drzejczyk Katedra RachunkowoÊci. Dyskonto w szacowaniu wartoÊci godziwej 1. Wprowadzenie Rachunkowość, jako system pomiaru wartości ekonomicznych, napotyka wiele trudności związanych m.in. ze zmiennością i trudną uchwytnością wartości przedmiotów w czasie. Ponieważ mierzalność nieodzownie związana jest z dynamizmem, w rachunkowości prowadzi bezpośrednio do tzw. rachunku dyskontowego, który stara się tę zmienność uchwycić [Ijiri 1975]. Dlatego postulat jak największej precyzji pomiaru wartości w obecnym stanie wiedzy nauki rachunkowości staje się jednym z najważniejszych i mających zdecydowany wpływ na funkcjonowanie zarówno podmiotów gospodarczych, jak i prywatnych inwestorów. Starając się sprostać tak postawionemu problemowi, teoretycy rachunkowości rozwijają coraz to nowe koncepcje pomiaru wartości. Najbardziej aktualną miarą wartości w praktyce wyceny składników bilansowych wydaje się technika oparta na wartości godziwej, wprowadzona do polskich przepisów bilansowych w wyniku nowelizacji Ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. Aktualność podejścia jest niepodważalna m.in. poprzez fakt wyceny składników z użyciem procedury dyskontowej, będącej jedną z najbardziej precyzyjnych i wiarygodnych metod oceny wartości z uwzględnieniem trudnej uchwytności oraz częstej zmienności wartości przedmiotów podlegających wycenie w czasie. 2. Istota wartoÊci godziwej i jej zawartoÊç informacyjna Metoda wyceny uwzględniająca wartość godziwą składników bilansowych została rozwinięta w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości (MSR) stosunkowo niedawno i łączy w sobie zalety powszechnie stosowanych metod wyceny, tj.: metody wartości odtworzeniowej, wartości realizacji i wartości bieżą-.

(2) 44. Marcin Jędrzejczyk. cej. Według MSR wartość godziwa jest to „kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na drodze przeprowadzonej na warunkach rynkowych transakcji pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami” [Międzynarodowe Standardy…, 2001, s. 33]. Koncepcja wartości godziwej jest obecnie przyjęta w większości rozwiniętych systemów rachunkowości i stosowana jest w praktyce do wyceny inwestycji, aktywów i zobowiązań przejmowanych w ramach łączenia spółek, a także jako dolna granica utraconej przez aktywa wartości księgowej. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. w art. 28 ust. 6 z późniejszymi zmianami, której ostatnia nowelizacja obowiązuje w polskim prawie finansowym od 2 stycznia 2002 r., zawiera definicję wartości godziwej zbieżną z prezentowaną przez MSR o brzmieniu: „Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami”. Z definicji tej wynika, że wartość godziwą określa się na podstawie transakcji charakteryzującej się występowaniem określonych warunków. Transakcja zgodnie z analizowaną definicją musi odbywać się: – w warunkach transakcji rynkowej (w tym również transakcji hipotetycznej, jeśli nie następuje transakcja faktyczna), – pomiędzy zainteresowanymi stronami, co oznacza, że kupujący i sprzedający chcą dokonać transakcji kupna-sprzedaży, przy czym żadna ze stron nie znajduje się w sytuacji przymusowej (np. sprzedaż w wyniku likwidacji), – pomiędzy dobrze poinformowanymi stronami, co oznacza, że żadna ze stron nie znajduje się w uprzywilejowanej sytuacji i obydwa podmioty dysponują wystarczającym zasobem wiedzy umożliwiającej oszacowanie rzeczywistej wartości przedmiotu transakcji, – pomiędzy niepowiązanymi ze sobą stronami, przy czym w myśl ustawy jednostki powiązane to jednostka dominująca, znaczący inwestor oraz jednostki od nich zależne lub z nimi stowarzyszone. Ostrożność ustawodawcy z góry wykluczyła transakcje pomiędzy stronami powiązanymi jako transakcje dokonywane na warunkach rynkowych i mogłaby być pominięta w świetle obowiązujących przepisów. Oprócz ustaleń formalnoprawnych należy również zastanowić się nad możliwością stosowania koncepcji wartości godziwej. Ustawodawca nie precyzuje bowiem żadnych warunków, jakie musiałby spełniać kupujący i sprzedający, a przecież to od nich zależy wysokość ceny przedmiotu transakcji. Aby zrekompensować niedostatki definicyjne, należałoby wprowadzić jeszcze jeden warunek – racjonalność decyzji poszczególnych stron transakcji. Należy bowiem stwierdzić, że nieracjonalność zachowań stron transakcji wyklucza dokonanie jej na warunkach odpowiadających wartości godziwej, ponieważ w wypadku bardzo subiektywnej.

(3) Dyskonto w szacowaniu wartości godziwej. 45. oceny jednej ze stron wartość przedmiotu transakcji zostaje bardzo zniekształcona. Warto również uwzględnić w definicji fakt regulowania zobowiązań w trakcie normalnego cyklu działalności gospodarczej. Pominięcie tego aspektu funkcjonowania przedsiębiorstwa również prowadzi do błędnej oceny wartości. Dlatego na potrzeby niniejszych rozważań przyjęto następującą definicję wartości godziwej: wartość godziwa jest to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane w kwotach wymagających zapłaty w trakcie trwania normalnego cyklu działalności gospodarczej na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy racjonalnymi, zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, nie powiązanymi ze sobą stronami. Z przeprowadzonych dotychczas rozważań nad koncepcją wartości godziwej wynika, że wartość godziwa jest pojęciem szerszym niż wartość rynkowa, którą ustala aktywny rynek. Zatem tylko transakcja przeprowadzona na aktywnym rynku przez nie powiązane, zainteresowane transakcją i dobrze poinformowane o wszelkich cechach jej dotyczących, a także możliwych do zawarcia transakcjach alternatywnych strony może być rozważana z punktu widzenia wartości rynkowej. Warto w tym miejscu przypomnieć określenie aktywnego rynku i wymienić jego charakterystyczne cechy. Jest to niezbędne do porównania obydwu koncepcji wartości. Zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości [2001, s. 1009] aktywny rynek to taki, na którym: – aktywa podlegające obrotowi mają charakter jednorodny, – informacja o transakcji jest udostępniona publicznie, – praktycznie w każdym momencie można znaleźć chętnego nabywcę i sprzedawcę. Zatem koncepcja wartości godziwej oparta jest na teorii wartości rynkowej. Zgodnie z nią racjonalni inwestorzy działający na efektywnym rynku wycenią dany składnik aktywów biorąc pod uwagę sumę zdyskontowanych przepływów pieniężnych ustalonych na podstawie szacunkowych danych o przyszłych wpływach związanych z danym składnikiem aktywów i jego wartości rezydualnej, czyli kwocie możliwej do uzyskania w momencie jego likwidacji. Oczywiście przy dyskontowaniu inwestor musi przyjąć stopę zwrotu, na podstawie której będzie urealniał przyszłe przepływy pieniężne do wartości bieżącej. Na rynku konkurencyjnym stopa ta jest równoznaczna z rynkową stopą zwrotu dla aktywów o podobnej strukturze czasowej i podobnym ryzyku. Można zatem stwierdzić, że wartość rynkowa jest ustalana przez inwestorów na podstawie wszystkich dostępnych, możliwych do zdobycia informacji rynkowych. Jest to powszechnie stosowana modelowa koncepcja funkcjonowania rynku. Podsumowując, wartość godziwa stanowi rezultat rozszerzenia koncepcji wartości rynkowej o wartość aktywów nie będących przedmiotem obrotu na aktywnym rynku..

(4) Marcin Jędrzejczyk. 46. Tak więc wartość godziwa składników majątku nie będących przedmiotem obrotu na aktywnym rynku jest kwotą, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane w kwotach wymagających zapłaty w trakcie trwania normalnego cyklu działalności gospodarczej na warunkach hipotetycznej (nie rzeczywistej) transakcji rynkowej pomiędzy racjonalnymi, zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, nie powiązanymi ze sobą stronami. Przyjmując tę definicję, należy dodać, że racjonalny inwestor do oceny wartości występującej w warunkach hipotetycznej transakcji kupna-sprzedaży będzie stosował spodziewaną stopę zwrotu dla aktywów dostępnych na rynku o podobnym stopniu ryzyka. Innymi słowy, dokonana transakcja rynkowa, której przedmiotem jest składnik majątku o podobnym ryzyku, stanowi asumpt do wyznaczenia wartości godziwej elementu aktywów nie będącego przedmiotem obrotu na rynku. Aby w pełni przedstawić różnicę występującą pomiędzy wartością godziwą a wartością rynkową posłużono się rys. 1.. Wartość rynkowa. Aktywny rynek (transakcja rzeczywista). Wartość godziwa. Transakcja hipotetyczna (przyszła). Rys. 1. Wartość godziwa a wartość rynkowa Źródło: opracowanie własne.. Z faktem nowatorskiego podejścia do procesu wyceny, który charakteryzuje wartość godziwą, wiąże się polemika ekspertów co do zasadności jej stosowania w rachunkowości jako nauce o mierzeniu wartości ekonomicznych. Warto w tym miejscu zapoznać się z najczęściej formułowanymi opiniami dotyczącymi wyceny w wartości godziwej [Adamkiewicz 2001]. Wśród argumentów przeciwko stosowaniu wartości godziwej autorzy publikacji wymieniają: – zmienność wartości godziwej, – koszty wyceny, – brak stabilności i przewidywalności wartości godziwej,.

(5) Dyskonto w szacowaniu wartości godziwej. 47. – rachunkowość a transakcje hipotetyczne, – wiedzę i znajomość technik wyceny wartości godziwej. Zmienność wartości godziwej stanowi duży problem z punktu widzenia sprawozdań finansowych. Z jednej strony każde wahnięcie wartości godziwej składnika aktywów czy pasywów powoduje natychmiastową zmianę jego reprezentacji liczbowej w sprawozdawczości firmy. Z drugiej jednak strony zmienność może być traktowana jako zaleta koncepcji wartości godziwej, ponieważ to właśnie dzięki uwzględnieniu wahań cen i poziomu ryzyka można wiarygodnie zaprezentować wartość elementu aktywów lub kapitałów w sprawozdaniach finansowych. Oczywistą konsekwencją zastosowania wyceny w wartości godziwej jest wzrost kosztów związanych z wyceną. W wypadku aktywów, których oszacowanie wartości jest bardzo utrudnione, niezbędne jest zatrudnienie niezależnych specjalistów, ekspertów lub zastosowanie skomplikowanych modeli wyceny (np. modelu Blacka-Scholesa do wyceny opcji). Brak stabilności i przewidywalności formułowany jest przez zwolenników wyceny w koszcie historycznym. Według nich tylko ten sposób oceny wartości składników aktywów i zobowiązań prowadzi do stabilnych i weryfikowalnych wyników. Zwolennicy koncepcji wartości godziwej obalają ten pogląd mówiąc, że stabilność jest podtrzymywana sztucznie, zniekształcając prawdziwą wartość elementów prezentowanych w sprawozdaniach finansowych. Ich zdaniem metoda kosztu historycznego umożliwia zarządowi przedsiębiorstwa wpływ (poprzez decyzje, w którym okresie sprzedać aktywa) na wyniki osiągane przez jednostkę. Kolejny prezentowany argument ma znaczenie bardziej teoretyczne niż praktyczne. Ponieważ rachunkowość w założeniu odzwierciedla tylko rzeczywiste transakcje zawarte przez jednostkę, to wartość godziwa, która opiewa transakcje hipotetyczne, nie jest implikacją teorii rachunkowości. Argument ten można łatwo obalić, ponieważ wartość składników sprawozdań finansowych odzwierciedlonych w wartości godziwej niesie dużo więcej przydatnych informacji zarówno dla właścicieli przedsiębiorstw, jak i potencjalnych inwestorów. Ostatni z przytoczonych mankamentów wartości godziwej wskazuje na teoretyczne i praktyczne przygotowanie służb finansowych przedsiębiorstwa do stosowania wyceny w wartości godziwej. Ponieważ procedura wyceny jest w takim wypadku bardziej skomplikowana, należy położyć nacisk na podniesienie kwalifikacji kadry, aby mogła ona precyzyjnie ustalać wartości składników sprawozdań finansowych. Ponieważ estymacja w wartości godziwej przynosi bardziej użyteczne informacje z finansowego punktu widzenia, należy ponieść odpowiednie środki, aby dostosować prowadzoną księgowość do nowej koncepcji. Zwolennicy wartości godziwej wymieniają wiele zalet przyjętej koncepcji. Zaliczają do nich m.in. zdolność prognozowania, porównywalność i sprawdzalność..

(6) Marcin Jędrzejczyk. 48. Zdolność prognozowania wiąże się z założeniami dyscypliny naukowej, jaką jest rachunkowość zarządcza. Wycena w wartości godziwej umożliwia służbom finansowym firmy bardzo wiarygodną ocenę kształtowania się przyszłych przepływów pieniężnych jednostki, co stanowi asumpt do podejmowania decyzji zarówno operacyjnych, jak i strategicznych. Porównywalność oznacza bardzo łatwą możliwość porównania wartości aktywów i zobowiązań występujących w sprawozdaniach finansowych, ponieważ są one zawsze wyceniane na dzień bilansowy w wartości godziwej, czyli rzeczywiście odzwierciedlających ich wartość wymienną. Wycena w koszcie historycznym nie umożliwiała wiarygodnych porównań ze względu na jednorazową ewidencję składników bilansowych po cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Sprawdzalność estymacji wartości w wartości godziwej oznacza w wypadku jej prawidłowego przeprowadzenia i rzetelnego udokumentowania możliwość weryfikacji oszacowanych danych liczbowych. Tak więc w wypadku wyceny w wartości godziwej podmiot nie rezygnuje z waloru sprawdzalności danych księgowych. Zdecydowana większość argumentów wysuwanych przeciwko wartości godziwej nie znajduje merytorycznego uzasadnienia. Dlatego można stwierdzić, że koncepcja wartości godziwej jest jedną z najbardziej dokładnych i wiarygodnych metod estymacji wartości aktywów i zobowiązań, jaka kiedykolwiek dopuszczalna była w prawie bilansowym. Korzyść ze sprowadzania do wspólnego mianownika wszystkich pozycji sprawozdań finansowych, co stosowane jest w praktyce, stwarza wiele możliwości osobom zarządzającym firmą, jak również obecnym i przyszłym inwestorom. Wycena w wartości godziwej wymaga zastosowania szczegółowych procedur, do których należy m.in. technika oparta na dyskontowaniu wartości ekonomicznych. 3. Istota kapitału a koncepcja dyskonta Z przeprowadzonych rozważań na temat istoty wartości godziwej wynika bezpośrednio, że wartością danego elementu aktywów dla inwestora może być m.in. strumień przyszłych wpływów wynikający z tytułu posiadania tego elementu. Fakt ten utożsamiać można z pojęciem kapitału i jego istotą. Kapitał bowiem ucieleśniony w aktywach może zostać w odpowiednich warunkach pomnożony, przynosząc właścicielowi zysk. Zgodnie z pracą M. Dobii [1991], ogólny wzór uwzględniający ciągłe pomnażanie kapitału początkowego (kapitalizację ciągłą) w czasie można zapisać następująco: Kt = K0 · e[p – E(z)]t,. gdzie: Kt – wartość kapitału po czasie t,. (1).

(7) Dyskonto w szacowaniu wartości godziwej. 49. K0 – wartość kapitału początkowego, p – premia za ryzyko, E(z) – siły destrukcyjne działające na kapitał początkowy. Z wzoru (1) wynika, że w procesie dyskontowania należy uwzględnić premię za ryzyko i równoważące ją siły rynkowe działające na posiadane przez inwestora aktywa. Pominięcie współczynnika z prowadzi bowiem do zbytniego uproszczenia obliczeniowego i w konsekwencji do błędnego oszacowania wartości wycenianego przedmiotu. Tak więc stosując powyższy wzór, można bez wątpienia dokonać poprawnej estymacji wartości wykreowanej z tytułu posiadania aktywów, mając na uwadze wahania zaangażowanego w aktywa kapitału. Zrozumienie procesu kreacji wartości implikuje wyprowadzenie wzoru na bieżącą (zdyskontowaną) wartość kapitału przy znanych, prognozowanych jego wielkościach w przyszłości oraz przyjętych oznaczeniach jak we wzorze (1): K0 = Kt · e – [p – E(z)]t .. (2). Przyjmując, że w praktyce wyceny wartości bieżącej wykorzystuje się kapitalizację okresową, wzór (2) można zmodyfikować do postaci: K0 = Kt [1 + p – E(z)]–t.. (3). Dla uproszczenia zapisu można przyjąć, że: p – E(z) = r,. (4). traktując r jako średnią stopę dyskonta odpowiadającą średniemu tempu pomnażania kapitału. Tak więc ostateczna wersja równania opisującego formułę dyskonta przedstawia się następująco: K0 = Kt (1 + r)–t.. (5). Należy zaznaczyć, że średnia stopa dyskonta charakteryzuje się stałą wartością w całym badanym okresie. Wyprowadzony wzór (5) stanowi zatem bezpośrednią konsekwencję założenia stałej zmienności wartości kapitału w czasie, a więc jego deprecjacji lub pomnażania. Przeprowadzone rozważania stanowią asumpt do podjęcia próby wyceny składników bilansowych w wartości godziwej z uwzględnieniem techniki dyskonta. 4. Implementacja dyskonta do estymacji wartoÊci godziwej Egzemplifikacją założonej procedury dyskontowania do oceny wartości składników bilansowych może być estymacja wartości godziwej instrumentów finansowych posiadanych przez jednostkę. Oszacowanie teraźniejszej wartości wpływów otrzymywanych z akcji posiadanych przez inwestora należy rozpocząć.

(8) Marcin Jędrzejczyk. 50. od obliczenia zysku przynoszonego przez papier wartościowy w jednym okresie wypłaty dywidendy. Zysk sprowadzono do kategorii bieżącej (zdyskontowanej) poprzez zsumowanie dywidendy wypłaconej w okresie i wartości akcji po tym okresie w relacji do współczynnika dyskontowego. Wzór (6) można więc zapisać: P0 =. DIV1 + P1 , 1+ r. (6). gdzie: P0 – bieżąca wartość akcji, DIV1 – dywidenda wypłacona w danym okresie, P1 – wartość akcji po okresie, w którym była wypłacana dywidenda, r – stopa zysku, będąca równocześnie stopą dyskontową. Zatem bieżąca wartość akcji zwykłej po dwóch okresach opisana jest za pomocą wzoru (7): P0 =. DIV1 DIV2 + P2 + , 1+ r (1 + r )2. (7). gdzie: DIV2 – dywidenda wypłacona w danym okresie, P2 – wartość akcji po okresie, w którym była wypłacana dywidenda.. Aby obliczyć wartość akcji stanowiącej inwestycję w n okresach, należy skorzystać z formuły sumy n składników, co można zapisać za pomocą wzoru (8): P0 =. n Pn DIVi Pn DIV1 DIV2 DIVn + + . = + + + … ∑ 2 n n i 1 + r (1 + r ) (1 + r ) (1 + r ) (1 + r )n i =1 (1 + r ). (8). Najczęściej nie da się przewidzieć okresu posiadania akcji przez inwestora. Dlatego, również ze względów praktycznych, przyjmuje się nieskończony czas generowania dodatnich przepływów finansowych przez te walory giełdowe. Zatem wzór w założonym przypadku ulega uproszczeniu i przyjmuje postać wzoru (9): ∞. DIVt . t t =1 (1 + r ). P0 = ∑. (9). Z powodu innego charakteru akcji uprzywilejowanych co do dywidendy, ich wycena wymaga odmiennych założeń w porównaniu z akcjami zwykłymi. Warto przytoczyć szczególne cechy wyróżniające akcje uprzywilejowane [Sobczyk 1995]. Do podstawowych należy stała wysokość wypłacanej dywidendy w całym okresie posiadania przez inwestora papieru wartościowego. Dla celów kontrolnych właściciel tego typu akcji może mieć prawo do dwóch głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, a w wypadku likwidacji przedsiębiorstwa posiadacz akcji.

(9) Dyskonto w szacowaniu wartości godziwej. 51. uprzywilejowanej jako pierwszy otrzymuje wypłatę ułamkowej części podzielonego majątku firmy. Uwzględniając podane warunki, należy odpowiednio zmodyfikować wzór dotyczący akcji zwykłych. Przyjmując stałą dywidendę, wartość bieżącą akcji można więc zapisać za pomocą wzoru (10): P0 =. DIV Pn DIV DIV DIV + = + + +…+ 2 3 n 1 + r (1 + r ) (1 + r )n (1 + r ) (1 + r ) n. DIV Pn =∑ + , i (1 + r )n i =1 (1 + r ). (10). gdzie: DIV – stała stopa dywidendy wypłacana w kolejnych n okresach. Zgodnie z wcześniej przyjętym założeniem nieskończonego okresu posiadania akcji, wzór (11) można zapisać: P0 =. DIV DIV DIV DIV . + + +…= 2 3 r 1 + r (1 + r ) (1 + r ). (11). Podany wzór jest implikacją koncepcji renty wieczystej, która zakłada stały, nieskończony dochód otrzymywany przez inwestora. Zatem dobór wyznaczania wartości sprawiedliwej instrumentów finansowych zależy zarówno od przesłanek wyceny, jak i od sytuacji gospodarczej kraju. W wypadku chwiejności rynku metoda oparta na cenie rynkowej akcji, będącej alternatywnym algorytmem szacowania wartości godziwej instrumentów finansowych, może okazać się niedokładna, a wręcz błędna, dlatego należałoby wtedy skorzystać z wyceny na podstawie modeli szacujących wartość przynoszonych dochodów wyrażonych w wartości bieżącej. Warto zauważyć, że w warunkach rozregulowanego, chwiejnego rynku żadna wycena, nawet oparta na wartości godziwej wykorzystującej technikę dyskontową, nie może mieć charakteru wiążącego i może być wykorzystywana jedynie w celach informacyjnych lub porównawczych. 5. Podsumowanie Przedstawiona koncepcja pomiaru wartości ekonomicznych wydaje się bardzo aktualna ze względu na dużą precyzję pomiaru oraz uwzględnienie najważniejszego faktu: rzeczywistej, bieżącej wartości przepływów finansowych uzyskiwanych przez inwestorów z tytułu posiadania aktywów. Niezwykle ważny pozostaje również fakt fundamentalnego wpływu teorii kapitału na rozumienie kształtowania się wartości ekonomicznych w czasie. Tylko opierając się na podstawach.

(10) 52. Marcin Jędrzejczyk. teoretycznych dotyczących istoty kapitału, można budować wszelkie procedury wykorzystujące koncepcję pomnażania wartości w rachunkowości, do których należy przedstawiona w niniejszej pracy wartość godziwa szacowana na podstawie rachunku dyskontowego. Podstawą przeprowadzonych rozważań są więc zmiany w obowiązującym prawie bilansowym, którego ostatnia nowelizacja dopuściła wycenę przedmiotów zarówno materialnych, jak i niematerialnych w wartości godziwej umożliwiającej wykorzystanie technik eksperckich, modelowych, porównawczych i dyskontowych. Niezwykła aktualność oraz praktyczność prezentowanego podejścia może służyć zatem nie tylko estymacji wartości pojedynczych, konkretnych aktywów, ale również wycenie przedsiębiorstw uwzględniającej teraźniejszą wartość posiadanych przez podmiot składników bilansowych. Literatura Adamkiewicz Z. [2001], Wartość godziwa i jej ustalanie, „Rachunkowość”, nr 9. Dobija M. [1991], Dyskonto w rachunkowości, „Rachunkowość”, nr 1, 2. Ijiri Y. [1975], Theory of Accounting Measurement, American Accounting Association, Carnegie Mellon University. Jędrzejczyk M. [2003], Wartość godziwa miarą wartości przedsiębiorstwa [w:] Zarządzanie finansami, mierzenie wyników i wycena przedsiębiorstw, t. 1, red. nauk. D. Zarzecki, Materiały międzynarodowej konferencji, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości [2001], International Accounting Standards Board (IASB), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa. Sobczyk M. [1995], Matematyka finansowa. Podstawy teoretyczne, przykłady, zadania, Placet, Warszawa. Discount in Estimating Fair Value In this article, the author presents current theoretical implications related to the fair value concept and its implementation in the broadly-understood company valuation process. Striving to provide the most reliable reflection possible of the value of an economic entity, the valuation method based on fair value uses developed models for estimating balance sheet components. One such method that takes into account hypothetical purchase-sale transactions is the method that applies discounted cash flows. Emerging from the modified theory of capital, the correct valuation methodology in nominal values constitutes the foundation of the valuation of assets and liabilities in an enterprise’s balance sheet, which in turn is an assumption used to derive the fair value of the enterprises being valued..

(11)