Sawa (Hrycuniak)
Konferencja "Prawosławna
eklezjologia" - wprowadzenie
Elpis 5/7/8, 49-51
KS. M ETRO PO LITA SAWA (H R Y C U N IA K )
WPROWADZENIE
Tem atem tegorocznej konferencji zorganizowanej przez K atedrę T eologii P raw osław nej U n iw ersytetu w B iałym stoku je st „P raw osław na Eklezjologia” . W sw oich rozw ażaniach będziem y starać się prezentow ać naukę K ościoła Praw osław nego o istocie „ekklesii” , ze w szystkim i w ątkam i z n ią zw iązanym i, w oparciu o dogm atykę, historię i w spółczesne kierun ki teologiczne.
Stawiam y pytanie: Czym jest Kościół? Ks. Sergiusz Bułgakow pisze na ten temat: „Przyjdź i oglądaj, bo nikt nie zrozum ie Kościoła inaczej, jak przez dośw iadczenie, łaskę, uczestnictw o w jeg o życiu (.Praw osław ie, W arszawa-Białystok 1992, s. 4). Ks. Paweł Florenski próbując zaś określić definicję Kościoła, mówi tak: „Pojęcie Kościoła nie istnieje, chociaż on sam istnieje i dla każdego żywego członka Kościoła życie kościelne jest czymś najbardziej określonym i czymś najbardziej nam acalnym spośród wszystkiego, co zna” (Stołp i utwierżdienije istiny, M oskwa 1914, s. 7).
Znaczy to, że K ościołem jesteśm y my wszyscy, połączeni w Duchu Św iętym je d n ą wiarą, m iłością, nadzieją i je d n ą nauką, którą pozostaw ił nam Jezus Chrystus zakładając swój Kościół. Kościół jest Ciałem Chrystu sa, jest ciągłą Pięćdziesiątnicą na ziemi, kierow anym Duchem Świętym.
Świat jest potencjalnym K ościołem , bow iem stw orzony został dla w cielenia C hrystusa jak o naszego Zbaw iciela. Początek K ościoła sięga raju, ja k pisze m etropolita Filaret (D rozdow ). W raju Bóg obcuje z czło w iekiem i tym sam ym istota K ościoła w yrażona je st w obcow aniu Boga z człow iekiem i na odwrót. K ościół rajski w pełni spełnia się w e w ciele niu, a całkow icie ujaw nia się w N ow ym Testam encie w N iebiańskiej Je rozolim ie (Ap 21, 22) jak o św iątynia zaślubin Baranka. N atom iast obraz zaślubin Boga z K ościołem na w zór zaślubin m ałżonków objaw ia się w Pieśni nad pieśniam i, czwgo ow ocem je st pełne zjednoczenie i theosis. N a tym fundam encie, tak rozum ianego zjednoczenia O jcow ie K ościoła budow ali sw oją teologię Kościoła.
W Kościele człow iek „dokonuje swego zbaw ienia” i staje się „uczest nikiem Bożej natury (2 P 1, 4). K ościół sięga więc poza zakres historii. Św. A postoł Paw eł pisze: „ ...ja k nas w ybrał w nim przed założeniem świata, abyśm y byli św iętym i... urzeczyw istnieniem tajem nicy zakrytej od w ieków w B ogu” (E f \ , 4; 3, 9). D otykam y w ten sposób m etahisto- rycznej natury Kościoła. O znacza to, że K ościół jest centrum świata, na pełnia sw oją treścią jeg o zaw artość, p rz e m ie n ia ją w substancję uśw ięca jącą, a sukcesja apostolska, sakram enty kontynuują w idzialne życie C hry stusa, w cielając Go w historię. Dla Praw osław ia K ościół je st tam , gdzie działa apostolskie m isterium w cielenia, je st tam, gdzie biskup m ocą w ła dzy apostolskiej spraw uje św iętą Eucharystię.
Kościół jest jeden, poniew aż przedstaw ia jedyne ciało duchow e, oży w ione przez jednego i tego sam ego D ucha Bożego, maj je d y n ą Głowę, którą je st Chrystus. K ościół ziem ski je st początkiem , cząstką K ościoła niebiańskiego. On tu na ziem i śpiewa: „Zgrom adzeni w Twojej świątyni czujem y się ju ż w św ietle Twej niebiańskiej chw ały” . Elem ent ziem ski jest przeniknięty niebiańskim . Dokonuje się to w świętej Eucharystii, która
będąc sakram entem sakram entów, je st lekarstw em nieśm iertelności. Dogm atyka naucza, a historia potw ierdza, że bezpośrednim w yko naw cą (ros. sow ierszytiel) świętej Eucharystii je st biskup, który w sposób kan o n iczn y w y św ięcony je s t św iadkiem p raw d ziw o ści sakram entu. Św. Ignacy A ntiocheński pisze: „Jedynie Eucharystia celebrow ana przez biskupa je st ważna, bez niego nie m ożna ani chrzcić, ani rozdzielać św ię tej kom unii (,Sm yr. VII). Dlatego też każdy inny sakram ent je st skuteczny jedynie w odniesieniu do Eucharystii sprawowanej przez biskupa. B i
skup przekazuje ten swój przyw ilej kapłanom , którzy pow oływ ani są po to, żeby spraw ow ać Św iętą Liturgię: „To czyńcie na m o ją pam iątkę” .
M etropolita Filaret (D rozdow ) podkreśla sakram entalny charakter posługi kapłańskiej: „D iakon posługuje przy spraw ow aniu sakram entów, kapłan je dokonuje, biskup przez w łożenie rąk m a m oc przekazyw ania innym daru spraw ow ania sakram entów i odpraw iania nabożeństw ” .
Kościół jest więc pełnią ( E f \ , 23), kiedy urzeczywistnia swoje pow o łanie, aby być „dopełnieniem Chrystusa”. Św. Jan Chryzostom pisze: „G ło w a będzie ziszczona, kiedy ciało będzie doskonałe, kiedy wszyscy będzie my wspólnie połączeni i razem pow iązani” (Homilia III, PG 62, 29).
K ościół nie m a granic, ani przestrzeni, ani czasu. M a je natom iast
w w ym iarze ziem skim , tw orząc tym sam ym historię poprzez w szystko, co istnieje w świecie, trw a w historii. B oży byt K ościoła w życiu tego wieku je st historycznym objaw ieniem i spełnieniem , posiadając swój hi storyczny początek.
O tw ieram , w im ię Boże, dzisiejszą konferencję i życzę, aby była ow ocną pod każdym w zględem . Serdecznie w itam w szystkich obecnych.
