ROCZNIKI HUMANISTYCZNE Tom LXII, zeszyt 1 – 2014
WOJCIECH KACZMAREK WAC AW PYCZEK *
. P. PROFESOR MARIAN MACIEJEWSKI
(1937-2013)
Marian Maciejewski by polonist, profesorem zwyczajnym nauk humani-stycznych, od swoich studiów czyli od 1956 r. trwale zwizanym z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Spoeczno akademicka egnaa go 1 pa dzier-nika 2013 na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie jako wybitnego
Prof. dr hab. WOJCIECH KACZMAREK – kierownik Katedry Dramatu i Teatru KUL; adres do korespondencji: Katedra Dramatu i Teatru KUL, Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin; e-mail: wojkacz@kul.pl
Dr hab. WAC AW PYCZEK, prof. KUL – Katedra Literatury Owiecenia i Romantyzmu KUL; adres do korespondencji: Katedra Literatury Owiecenia i Romantyzmu KUL, Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin; e-mail: pywac@kul.pl
st, wychowawc wielu pokole polonistów, inspiratora i promotora wielu doktoratów i prac badawczych, czonkowie wspólnot neokatechumenalnych – przede wszystkim jako katechist wdrownego Drogi Neokatechumenalnej, wszyscy zgromadzeni – jako czowieka skromnego i yczliwego ludziom. Ma-rian Maciejewski by w latach 1979-1996 oraz 2005-2007 kierownikiem Kate-dry Literatury Owiecenia i Romantyzmu w KUL. Nalea do wybitnych teo-retyków i historyków literatury polskiej, zwaszcza okresu owiecenia i roman-tyzmu, jako autor przeomowych prac na temat romantycznej epiki (zwaszcza gawdy i powieci poetyckiej) oraz liryki tego okresu. By czonkiem Lubel-skiego Towarzystwa Naukowego, Towarzystwa Naukowego KUL, Instytutu Bada nad Twórczoci Norwida i rady naukowej „Roczników Humanistycz-nych”. Wykada równie literatur w seminariach duchownych we Wo-cawku, Lublinie, na Krakowskiej Skace i w Kazimierzu Biskupim.
Urodzi si 21 marca 1937 r. w Zberzynie w powiecie koniskim jako syn Romana i Jadwigi z d. Jareckiej. Szko podstawow ukoczy w roku 1952. Cho wykazywa uzdolnienia w zakresie przedmiotów humanistycznych, to jednak z powodów politycznych nie dosta si do liceum ogólnoksztaccego. Rozpocz nauk w dwuletniej Zasadniczej Szkole Energetycznej w Strzelnie, otrzymujc w 1954 r. dyplom montera elektryfikacji. Z takim przygotowaniem rozpocz prac w Lubelskim Zjednoczeniu Elektromontaowym w widniku jako wykwalifikowany robotnik. Równolegle uczy si w wieczorowym liceum dla pracujcych. W 1956 r. uzyska wiadectwo maturalne.
W roku akademickim 1956/57 zosta przyjty na pierwszy rok studiów polonistycznych w KUL. Od pocztku aktywnie pracowa w Kole Polonistów Studentów KUL, redagujc wydawane przez nie studenckie czasopismo „Po-lonista” (12 numerów). Ogasza tam swoje utwory poetyckie i pierwsze roz-prawy naukowe. Jako mody badacz literatury polskiej da si pozna, publi-kujc Uwagi o poezji lirycznej Karola Brzozowskiego („Polonista” 1959, nr 9, s. 31-42). W studium tym, prezentujcym ycie i twórczo mao znanego ro-mantyka, dyplomaty, podrónika i dziaacza niepodlegociowego, ujawni ju wówczas solidn erudycj i rzetelne przygotowanie do pracy badawczej. Ma-ciejewski bra udzia w konferencjach naukowych (m.in. w 1960 r. z referatem o poemacie Juliusza Sowackiego W Szwajcarii, ogoszonym równie w „Poloni-cie” (1960, nr 10-11, s. 14-36). W czasie studiów uczszcza na seminarium magisterskie Czesawa Zgorzelskiego i wanie z literatur owiecenia i ro-mantyzmu zwiza ju na stae swoje zainteresowania badawcze. W czerwcu 1961 odby si jego egzamin magisterski na podstawie pracy napisanej pod kierunkiem Zgorzelskiego Liryka opisowa w okresie romantyzmu. Zarówno
z rozprawy, jak i z egzaminu otrzyma ocen bardzo dobr, co zostao zawiad-czone w wydanym dn. 24 X 1961 r. dyplomie magisterskim. Dziki staraniom Zgorzelskiego, przez dwa lata (w roku akad. 1961/1962 i 1962/1963), Macie-jewski otrzymywa stypendium, które przewidywao prac w bibliotece zaka-dowej (w wymiarze dziesiciu godzin tygodniowo), a take udzia w semina-riach prowadzonych przez jego promotora oraz prof. Iren Sawisk i przy-gotowywanie pracy doktorskiej. Ponadto Zgorzelski, jako ówczesny prezes Lubelskiego Oddziau Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, za-angaowa go jako sekretarza Towarzystwa. Funkcj t Maciejewski peni do roku 1963.
Od maja 1963 r. zosta zatrudniony w KUL jako asystent przy Sekcji Filo-logii Polskiej. Maciejewski doczy wówczas – obok Ireneusza Opackiego, Andrzeja Paluchowskiego i Danuty Paluchowskiej – do grona najbliszych wspópracowników prof. Zgorzelskiego. Da si bardzo szybko pozna jako nieprzecitny literaturoznawca. W swoich badaniach naukowych od pocztku podejmowa kluczowe zagadnienia liryki „wielkiego romantyzmu”, publikujc w najwaniejszym wówczas czasopimie polonistycznym – „Pamitniku Lite-rackim” (Rozezna myl wód… (Glosy do liryki lozaskiej), 1964, z. 3, s. 33-52; „Natury poznanie” w lirykach Sowackiego. Dzieje napi midzy podmiotem a przedmiotem, 1966, z. 1, s. 83-107). Do tej serii artykuów naley take
przekrojowe studium Od erudycji do poznania. Z dziejów romantycznej liryki
opisowej, ogoszone w „Rocznikach Humanistycznych” (1966, z. 1, s. 5-79).
Dziki tym publikacjom oraz aktywnemu udziaowi w sesjach naukowych or-ganizowanych przez Instytut Bada Literackich w Warszawie mgr Marian Maciejewski sta si jednym z najlepiej rozpoznawalnych uczniów ze szkoy Zgorzelskiego i zyska ju wówczas autorytet powanego badacza literatury romantycznej.
Poniewa Wydzia Humanistyczny KUL zosta w latach pidziesitych pozbawiony przez wadze pastwowe moliwoci promowania doktorów, Ma-ciejewski otworzy swój przewód doktorski w Instytucie Bada Literackich PAN. 23 stycznia 1969 obroni tam kilkusetstronicow prac doktorsk
W krgu narodzin polskiej powieci poetyckiej (opublikowan pó niej pod
ty-tuem Narodziny powieci poetyckiej w Polsce, Wrocaw 1970), uzyskujc stopie naukowy doktora nauk humanistycznych. Praca zyskaa znakomite re-cenzje Marii Renaty Mayenowej i Marii migrodzkiej. Do druku w prestio-wej serii wydawniczej IBL: Z Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej rekomendowali j profesorowie: Janusz Sawiski, Teresa Kostkie-wiczowa i Jan Trzynadlowski. Teza dysertacji wpisywaa si w koncepcj
ge-nologii literackiej Zgorzelskiego, wzbogacon o nowe pojcie wiadomoci gatunkowej i konwencji literackiej oraz koncepcj tradycji literackiej w pasz-czy nie synchronicznej i diachronicznej. Maciejewski nie uleg przy tym pe-wnym zarysowujcym si ju wówczas „modom” na badania strukturalis-tyczne. Korzystajc z dokona najwybitniejszych badaczy, wypracowa was-ny program czcy ujcia dawniejsze z nowymi. Opierajc si na materiale literackim, jakim bya powie poetycka w epoce romantyzmu, stara si w aspekcie synchronicznym ujmowa tradycj retoryczn, ale – dla wyostrze-nia opisu genologicznego – próbowa te diachronicznie uchwyci jej struk-tur, analizujc formy najbardziej wyraziste, skodyfikowane w zakresie doko-na poetyckich i poddane normom wynikajcym z ówczesnych zaoe reto-rycznych. Praca doktorska Maciejewskiego bya manifestacj tak pojtej me-todologii: badania historycznoliterackie, oparte na rozlegym materiale tek-stowym epoki, uwzgldniay zarówno sam proces historycznoliteracki, jak i kategorie genologiczne, suce do teoretycznoliterackiego rozwizania pro-blemu. Ta postawa metodologiczna bdzie odtd bardzo charakterystyczna dla prac badawczych Maciejewskiego.
Od pocztku roku akademickiego 1969/70 dr Maciejewski zatrudniony zo-sta w KUL na stanowisku adiunkta. W kolejnym roku akademickim otrzyma urlop naukowy, który powici na przygotowywanie rozprawy habilitacyjnej. W 1973 r. wraz z pozostaymi pracownikami katedr wczy si – pod prze-wodnictwem Zgorzelskiego – w przygotowania ogólnopolskiego sympozjum Mickiewiczowskiego z okazji 175. rocznicy urodzin poety, które obradowao w KUL-u w dniach 10-12 grudnia 1973 r. Wygosi na nim bardzo wany refe-rat Mickiewiczowskie „czucia wiecznoci” (Czas i przestrze w liryce
loza-skiej). Przedstawi wówczas swój punkt widzenia na problematyk czasu
w liryce Mickiewicza, postulujc, by do refleksji temporalnej wczy badania nad semantyk przestrzeni. Rezygnacja z traktowania czasu jako szeroko rozu-mianego elementu konstrukcyjnego dziea literackiego na rzecz badania jego semantyki i potraktowanie w analogiczny sposób refleksji o przestrzeni zao-wocowaa odkrywczymi wynikami dotyczcymi zabiegów metaforyzacyjnych zastosowanych przez Mickiewicza (przemiana czasu w przestrze i przestrzeni w czas).
Pod koniec roku 1974, gdy koczy pisanie swojej rozprawy habilitacyjnej, dokona si wany dla niego wybór drogi yciowej, zapocztkowany wysucha-niem w kociele oo. Jezuitów w Lublinie katechez Drogi Neokatechumenalnej. Ten posoborowy charyzmat, rozpoznany pó niej przez Jana Pawa II jako „iti-nerarium formacji katolickiej wanej dla spoeczestwa i czasów
dzisiej-szych”, da Maciejewskiemu moliwo realizacji jego gównego powoania yciowego i odkrycia podstawowej egzystencjalnej misji. Pozna Koció jako miejsce proklamacji kerygmatu apostolskiego, owietlajcego kady moment ludzkiego ycia, oraz yw wspólnot, otwart na ewangelizacj i posug Sowu Boemu. Zgosi wówczas do odpowiedzialnych za drog neokatechu-menaln w Polsce gotowo bycia katechist wdrownym, by ewangelizowa wszdzie tam, gdzie bdzie tego potrzeba. Od tego momentu czy swoj pra-c uniwersyteck z goszeniem katechez i prowadzeniem wspólnot zaoonych w Polsce (w Lublinie, Krakowie, Poznaniu, Pile, Radomiu), a take na Sowa-cji, Litwie, w Gruzji i na Ukrainie. By równie czonkiem rad duszpasterskich Midzynarodowych Seminariów Misyjnych Redemptoris Mater w Warszawie i Kijowie.
Bdc katechist, nie zaprzesta czynnego uczestnictwa w yciu naukowym. Bra udzia w sympozjach i konferencjach organizowanych w Polsce i na Ukrainie. Prowadzi take zajcia dydaktyczne: konwersatorium powicone zwizkom ukraisko-polskim w okresie romantyzmu i wykad na temat kery-gmatycznej interpretacji literatury. Te dwa wektory jego aktywnoci bd od-td okrelay wszystkie podejmowane przez niego decyzje yciowe. 12 grud-nia 1977 w IBL PAN w Warszawie odbyo si kolokwium habilitacyjne Ma-ciejewskiego na podstawie pracy Poetyka – Gatunek – Obraz. W krgu liryki
romantycznej. Na tom zoyo si pi rozpraw: 1. Sawianie – synowie sawy. (Epos jako warto), 2. Gawda jako sowo przedstawione. Z zagadnie teorii gatunku, 3. Mickiewiczowskie „czucia wiecznoci”. (Czas i przestrze w liryce lozaskiej), 4. „Ksztaty poetyckie i razem realne” w liryce mistycznej So-wackiego. (O dziecicych mediach romantyzmu), 5. „Spojrzenie w gór” i ”wokoo”. (Norwid – Malczewski). Spojrzenie Maciejewskiego na poezj
ro-mantyczn obejmowao dwa poziomy: analiz poetyki romantycznej i prze-miany gatunkowe, a take poziom ideowy i znaczeniowy badanych tekstów, zwaszcza za odwoania do chrzecijastwa. Recenzentami rozprawy i do-robku naukowego habilitanta byli profesorowie: Czesaw Zgorzelski, Maria Janion i Alina Witkowska. Zarówno rozprawa, jak i wypowiedzi udzielone podczas kolokwium habilitacyjnego zostay ocenione bardzo wysoko. Gówny nurt prowadzonych przez Maciejewskiego bada, czcy zainteresowanie po-etyk historyczn z refleksj genologiczn, zosta w peni doceniony przez Centraln Komisj Kwalifikacyjn d.s. Kadr Naukowych, która w dn. 27 lute-go 1978 r. zatwierdzia uchwa Rady Naukowej IBL PAN z 12 grudnia 1977 r. w sprawie nadania dr. Marianowi Maciejewskiemu stopnia naukowego dokto-ra habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii litedokto-ratury
pol-skiej. Ksika ukazaa si w 1978 r. w Wydawnictwie Ossolineum. 30 maja 1978 roku Zgorzelski wystpi z wnioskiem do Rady Wydziau Nauk Humani-stycznych KUL o powoanie Maciejewskiego na stanowisko docenta. Usamo-dzielnienie si Maciejewskiego byo bardzo wanym faktem w dziejach II Katedry Historii Literatury KUL, gdy zapewnio trwao i owocowanie podjtych przez Zgorzelskiego przedsiwzi naukowych i wydawniczych, przede wszystkim w organizacji bada nad liryk wielkich romantyków – Mickiewicza i Sowackiego.
W 1979 r. podczas sympozjum Sacrum w literaturze, zorganizowanym w KUL przez Zakad Bada nad Literatur Religijn wspólnie z Katedr Teorii Literatury (16-18 maja) Maciejewski wygosi referat Jeszcze o liryce rzymsko-
-drezdeskiej Mickiewicza. (Próba interpretacji kerygmatycznej).
Zaprezento-wa w nim now, kerygmatyczn metod bada nad religijnymi odniesieniami liryki Mickiewicza, wychodzc poza dotychczasowe ramy interpretacji histo-rycznoliterackiej. Konfrontowanie tekstu literackiego z zasadniczymi elementa-mi przesania chrzecijaskiego, jakie zawieraj si w kerygmacie apostolskim, dokonywao zasadniczego zwrotu w dotychczasowych badaniach nad literatur religijn w ogólnoci i byo zupenie nowym elementem w refleksji nad liryk Mickiewicza. Warsztat analityczny i historycznoliteracki Maciejewskiego zosta tu wyzyskany w peni.
Uczony pozosta wierny pierwszej dyrektywie metodologicznej wyniesio-nej ze szkoy Zgorzelskiego: analizowany utwór ma podstawowe znaczenie jako gówny przedmiot obserwacji naukowej i to on jest w centrum docieka badacza. Dla Maciejewskiego niezwykle wane byo zdynamizowane rozu-mienie kontekstu otaczajcego utwór. Poda tutaj ladami prof. Zgorzel-skiego, który uwaa, e trzeba zrozumie rzeczywisto wokó tekstu, by móc orzeka o tym, co jest wewntrznym wiatem utworu. Maciejewski w swoim programie ustali dwie dyrektywy metodologiczne: 1. oddzielenie tego, „co tylko religijne,” od tego, co chrzecijaskie; 2. postpowanie interpretatora przeprowadzane ma by zgodnie z zasadami analizy historycznoliterackiej. Rozrónienie religijnoci (rozumianej jako religijno naturalna) od wiary, ja-ka manifestuje si w chrzecijastwie, wyprowadzone zostao z myli teologi-cznej Kocioa pierwotnego i potwierdzonej przez Sobór Watykaski II, za instrumentarium historycznoliterackie uaktywnia w tej interpretacji obszar li-teratury przedmiotu z wszystkimi konstatacjami odnoszcymi si do interpre-towanego utworu (za pomoc przypisów i odwoa w tekcie zasadniczym). „Oko kerygmatu”, którym spoglda Maciejewski na teksty Mickiewicza, za-uwaa wszystkie niuanse religijnej postawy podmiotu lirycznego: czy
manife-stuj si one na mocy aktu wcielenia Sowa w ludzk rzeczywisto, uniewa-niajc jej podzia na sacrum i profanum, czy moe sakralizuj rzeczywisto podmiotu na sposób religijnoci naturalnej. Poczenie refleksji historyczno-literackiej z kerygmatycznym pogbieniem odniesie religijnych w interpre-towanych tekstach stao si zasadniczym elementem warsztatu badacza, punk-tem centralnym jego obserwacji analitycznych i interpretacyjnych. Novum tego podejcia analitycznego polega na umiejtnoci wydobywania z tekstu czsto ukrytych w jego symbolice i gbokiej strukturze wewntrznej kon-sekwencji, jakie uwidoczniaj si w „ontycznej” sytuacji podmiotu lirycznego i konstrukcji wiata przedstawionego. To poczenie tworzy swoist „herme-neutyk Maciejewskiego” wyjaniajc caociow ontologi wiata przedsta-wionego w badanych przez niego utworach.
W roku akademickim 1979/80 Marian Maciejewski obj po Czesawie Zgorzelskim kierownictwo Katedry. Od roku akademickiego 1980/81 zacz prowadzi seminarium doktoranckie. Gdy w 1983 r. habilitacj uzyskaa ko-lejna osoba z grona uczniów Zgorzelskiego, Danuta Paluchowska (1935-2007), zatrudniona w Katedrze od 1960 r., badania nad romantyzmem w KUL znacznie si zintensyfikoway. Wspópraca midzy obojgiem uczonych, umoc-niona wizami przyja ni z czasów asystenckich, wydaa szybko bardzo cenne owoce. Prowadzone przez nich seminaria magisterskie i doktoranckie ksztato-way mode kadry. Uczniowie Maciejewskiego i Paluchowskiej stworzyli ak-tywn grup badaczy modszego pokolenia (kilkoro z nich jest ju dzisiaj sa-modzielnymi pracownikami nauki: Bernadetta Kuczera-Chachulska w IBL i w UKSW, Magorzata ukaszuk-Piekara, Magorzata Cwenk, Agata Seweryn, Dariusz Seweryn i Wacaw Pyczek w KUL, Agnieszka Czajkowska w Aka-demii im. Jana Dugosza w Czstochowie). Okres ten Profesor w duej mierze spoytkowa na redagowanie pracy zwieczajcej jego zainteresowania ga-wd. Ksika „Cho Radziwi, alem czowiek...” Gawda romantyczna
proz (Kraków 1985) to starannie przygotowana antologia, w której wstp,
przypisy i komentarze licz ponad 200 stron. Jest ona jedn z najwaniejszych pozycji „Biblioteki Romantycznej” Wydawnictwa Literackiego.
28 pa dziernika 1988 r. Marian Maciejewski otrzyma tytu profesora nad-zwyczajnego (odpowiednik dzisiejszego tytuu profesora). Recenzentami jego dorobku naukowego byli profesorowie:. Czesaw Zgorzelski, Jarosaw Macie-jewski z UAM i Julian Malanka z UJ. Stanowisko profesora w KUL otrzyma 1 pa dziernika 1990. W tym czasie pracowa nad ksik prezentujc metod kerygmatycznego badania literatury. Wanym wyzwaniem staa si bowiem dla niego interpretacja, a waciwie reinterpretacja religijnej poezji
roman-tycznej oraz wspóczesnych do niej nawiza. Najczstsz form jego wypo-wiedzi byy dotd interpretacje wybranych utworów, gównie lirycznych i epickich z okresu romantyzmu. Teraz zmierza bdzie do stworzenia nowych narzdzi metodologicznych, pozwalajcych analizowa teksty literackie ró-nych epok w odniesieniu do istoty chrzecijastwa. Ksika „aeby ciao
po-wrócio w sowo”. Próba kerygmatycznej interpretacji literatury ukazaa si
1991 r. w Redakcji Wydawnictw KUL. Wikszo tekstów bya ju wczeniej publikowana, ale teraz, zebrane w jednym tomie, odsoniy now syntetyczn jako. Pisa Maciejewski nie tylko o Mickiewiczu i Sowackim; w ksice zamieszczony zosta take synny tekst powicony Fatum Cypriana Norwida. Wywód teoretyczny i programowy znajdowa egzemplifikacje w postaci analiz wybranych tekstów. Pozycja ta stanowia teoretyczn i analityczn zarazem manifestacj wypracowanej przez Maciejewskiego metody naukowej, trwale ju wpisanej w badawcz refleksj na temat sacrum w literaturze. W pierw-szym rozdziale, zatytuowanym Literatura w wietle kerygmatu, Autor zapro-ponowa pewien hermeneutyczny klucz do kerygmatycznego interpretowania literatury, zarysowujc perspektywy zastosowania tej metody do rónych rodzajów i gatunków literackich, w tym take do dramatu, widzia bowiem moliwo konfrontowania kadego tekstu z przesaniem chrzecijaskim. Dzieo literackie ujawni – jak dowodzi Maciejewski – „swój status usytuo-wania si w Sowie Boym, gdy «zmusi si je» do udzielenia odpowiedzi na pytania wypywajce z kerygmatu apostolskiego”. Tak wic gówne pytanie hermeneutyczne dotyczyoby stopnia oddalenia czy bliskoci dziea literac-kiego wzgldem odwiecznego Sowa, odchodzenia od Niego albo powrotu. Dotyczy to przede wszystkim kreowanej czy aktywizowanej przez tekst antro-pologii.
W 1992 r. Sekcja Filologii Polskiej wystosowaa do Rektora KUL wniosek o zatrudnienie Maciejewskiego na stanowisku profesora zwyczajnego (opini napisa Stefan Sawicki). Wniosek, poparty przez Rad Wydziau i przedsta-wiony na posiedzeniu Senatu Akademickiego KUL, zosta jednak w tajnym gosowaniu odrzucony przez Senat. Uzasadnienie odmowy zostao podkrelo-ne faktem zaangaowania si Maciejewskiego w dziaalno ewangelizacyjn w ramach Drogi Neokatechumenalnej. W tych okolicznociach Profesor, bio-rc pod uwag swój pogarszajcy si stan zdrowia, skierowa do rektora KUL Stanisawa Wielgusa prob o zmian dotychczasowych warunków zatrudnie-nia na 1/7 etatu – zaleao mu na seminarium doktoranckim, w którym uczest-niczyo siedmioro doktorantów. Proba zostaa speniona i od roku 1992 do 1998 Maciejewski zatrudniony by na 1/7 etatu jako profesor nadzwyczajny
z corocznie przeduanym angaem. Zwizane z zatrudnieniem problemy for-malno-administracyjne zbiegy si z przypadajcym 1 pa dziernika 1998 r. ju-bileuszem trzydziestopiciolecia pracy Mariana Maciejewskiego w KUL. By to równoczenie waciwy moment, by ponowi starania o powoanie go na stanowisko profesora zwyczajnego. Od roku akademickiego 1999/2000 Ma-ciejewski zosta ponownie zatrudniony na penym etacie, tym razem ju na stanowisku profesora zwyczajnego. Nominacja zostaa mu uroczycie wr-czona w dniu wita patronalnego KUL 29 maja 2000 r. W roku 2000, w zwizku z powoaniem przez rodowiska naukowe Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej, polonistyka KUL przygotowywaa si do stara o przyzna-wany przez ni certyfikat jakoci. Zmieniono nazw Sekcja na Instytut i zredagowano raport samooceny jednostki. Wród czynników decydujcych o uzyskaniu przez Instytut akredytacji znalazy si midzy innymi wybitne osignicia naukowe kadry, wród której pozycja Maciejewskiego bya wyjt-kowo wysoka. To uznanie podziela równie rektor KUL, powoujc Macie-jewskiego, który w marcu 2002 r. osign wiek emerytalny, na dalsze lata pracy w KUL na penym etacie. Ponadto, w roku 2005, po przejciu na eme-rytur prof. Danuty Paluchowskiej, po raz kolejny Marian Maciejewski przej kierownictwo Katedry Literatury Owiecenia i Romantyzmu. 31 marca 2007 r., w zwizku z osigniciem wieku siedemdziesiciu lat, Maciejewski zoy formalne pismo o rozwizanie z nim umowy o prac. Dyrektor IFP zwróci si wówczas do Rektora KUL, ks. prof. Stanisawa Wilka o ponowne zatrudnienie Maciejewskiego na etacie na rok akademicki 2007/08. Proba ta zostaa przy-jta. Wadze KUL-u, chcc upamitni zasugi Profesora dla Uniwersytetu i jego rangi naukowej wspólnie z programem TVP-info Lublin zrealizoway film wspomnieniowy, dokumentujcy jego dziaalno. Kolejn form uczcze-nia zasug Jubilata bya przygotowana staraniem Instytutu Filologii Polskiej KUL ksiga pamitkowa Czterdzieci i cztery studia ofiarowane profesorowi
Marianowi Maciejewskiemu pod red. Dariusza Seweryna, Wojciecha
Kacz-marka i Agaty Seweryn (Lublin 2008). Wród wspóautorów tomu znale li si uczniowie i przyjaciele Maciejewskiego z kilkunastu orodków naukowych w Polsce.
Aktywno naukowa Mariana Maciejewskiego mimo powanych dolegli-woci (cukrzyca, choroba serca) nie ustawaa. W 2011 r. opublikowa ksik: „Wrzucony do bytu otchani”. Liryka lozaska i jej konteksty (Lublin: Wydaw-nictwo KUL 2011). Zebrane w tomie cztery teksty Maciejewskiego powi-cone lirykom lozaskim wyznaczaj szlak jego poszukiwa badawczych od pocztków jego kariery naukowej po jej fina. Pierwszy artyku: „Rozezna
myl wód...” (Glosy do liryki lozaskiej) pochodzi z 1964 r., drugi: Mickiewi-czowskie „czucia wiecznoci” (Czas i przestrze w liryce lozaskiej) z roku
1977, trzeci: Przesanie z „drugiego brzegu”. Mickiewicza liryka lat ostatnich z 1991 r., a ostatni: „Wrzucony do bytu otchani” z roku 2010. Studia Mariana Maciejewskiego zamieszczane w omawianym tomie s wiadectwem najwy-szych kompetencji badacza literatury, a take jego wiernoci wobec tekstu Mickiewicza, i to w dwojakim sensie. Po pierwsze – w cigu dziesitków lat pracy naukowej wci wraca on do liryków lozaskich, by je odczytywa po raz kolejny na nowo. Po drugie – w jego rozpoznaniach, determinowanych przez inspirujce impulsy pynce z rónych obszarów humanistyki i nie tylko, elementem weryfikujcym w sposób ostateczny spostrzeenia i opinie byy zawsze same utwory Mickiewicza. Zaproponowane przez Autora cztery studia s wiadectwem jego „bycia z tekstem” poety. Komponuj si one w cao o charakterze monograficznym, pokazujc „rzecz lozask” w rónych ujciach. Marian Maciejewski odczytywa ostatnie wiersze Mickiewicza, od-woujc si do myli midzy innymi Schellinga, Mochnackiego czy Guittona; inspiroway go: tradycja bada literaturoznawczych, filozofia, teologia, w pewnym momencie take wspóczesna fizyka kwantowa, a nade wszystko rzeczywisto Biblii jako Sowo objawione, zwaszcza wtedy, gdy stosowa swoj kerygmatyczn metod bada literackich. Rozwaania Maciejewskiego o lirykach lozaskich wprowadzaj nas w przestrze najistotniejszych spraw i problemów okrelajcych status i charakter romantycznej literatury oraz an-tropologii, a take tych wszystkich zagadnie, które dziedzictwo romantyczne wci generuje.
Twórcza aktywno Maciejewskiego daa o sobie zna podczas sesji zorga-nizowanej przez Katedr Teorii i Antropologii Literatury KUL na temat me-tody kerygmatycznej (Krytyka kerygmatyczna – dowiadczenia, re-wizje,
pers-pektywy KUL 8 XI 2012). Profesor wysucha wszystkich referatów i bardzo
skromnie wyzna, e zaproponowana przez niego metoda analityczna miaa jedynie pomóc w rozpoznaniu religijnych odniesie w dziele literackim, a staa si propozycj badawcz szersz, przekraczajc te zaoenia wstpne, wpi-sujc si w nurt bada o charakterze hermeneutycznym.
Marian Maciejewski zmar 22 wrzenia 2013 r. w wyniku powika kardio-logicznych i cukrzycowych w szpitalu przy ul. Jaczewskiego w Lublinie. Po-grzeb rozpoczty Eucharysti w Archikatedrze Lubelskiej 1 pa dziernika zgromadzi tysice uczestników. Profesora egnaa Rodzina, liczni przedsta-wiciele duchowiestwa z kraju i z zagranicy, nie tylko obrzdku aciskiego, ale take grekokatolicy (w koncelebrowanej Mszy witej brao udzia ponad
200 ksiy), byli równie obecni alumni z seminariów duchownych w Polsce i na Ukrainie; egnaa Maciejewskiego wspólnota akademicka KUL z Wa-dzami Uniwersytetu i Rad Wydziau Nauk Humanistycznych oraz przedsta-wiciele innych uczelni i instytucji naukowych, zwaszcza polonici, widzc w Nim wyjtkowej klasy uczonego. W tej ostatniej ziemskiej drodze towarzy-szyli mu czonkowie wspólnot neokatechumenalnych, dla których by wspó-bratem i katechist oraz due grono przyjació i znajomych. Odszed czowiek wielkiego formatu, pozostawiajc nam swoje prace i pikny przykad ycia.
