• Nie Znaleziono Wyników

"Działalność społeczno-dobroczynna Kościołą łódzkiego w okresie międzywojennym", Piotr Zwoliński, Łódź 2006 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Działalność społeczno-dobroczynna Kościołą łódzkiego w okresie międzywojennym", Piotr Zwoliński, Łódź 2006 : [recenzja]"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

Kazimierz Łatak

"Działalność społeczno-dobroczynna

Kościołą łódzkiego w okresie

międzywojennym", Piotr Zwoliński,

Łódź 2006 : [recenzja]

Echa Przeszłości 9, 365-367

(2)

Polemiki, recenzje i omówienia 3 6 5

P io tr Z w o liń sk i, D zia ła ln o ść sp ołeczn o-dobroczyn n a K o ścio ła łó d z­ k ieg o w o k resie m ięd zyw o jen n ym , A r c h id ie c e z ja ln e W y d a w n ictw o

Ł ó d zk ie, Ł ódź 2006, ss. 338. S t u d i a n a d k w e s t i a m i s p o ł e c z n y m i w u j ę c i u k o ś c i e l n y m i k o ś c i e l n ą d z i a ­ ł a l n o ś c i ą s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n ą w d a w n e j i w s p ó ł c z e s n e j P o l s c e n i e n a l e ż ą w p r a w d z i e d o t e m a t ó w c a ł k i e m n o w a t o r s k i c h , a l e p o t r z e b a j e s z c z e w i e l e w y t ę ż o n e j p r a c y n a u k o w e j , b y p o w i e d z i e ć , ż e s ą w m i a r ę r o z p o z n a n e . W n u r t t y c h ż e s t u d i ó w w p i s a ł a s i ę k s i ą ż k a k s . P i o t r Z w o l i ń s k i e g o n a t e m a t d z i a ł a l ­ n o ś c i s p o łe c z n o - d o b r o c z y n n e j K o ś c io ła k a t o li c k i e g o n a p r z y k ła d z ie a r c h id ie c e z j i łó d z k ie j, w y d a n a w 2 0 0 6 r. w Ł o d z i p o d a u s p i c j a m i t a m t e j s z e g o W y d a w n ic t w a A r c h i d ie c e z j a ln e g o . T e n n i e w ą t p l i w i e w a ż n y t e m a t n i e t y l k o d l a d z ie j ó w d i e c e ­ z ji łó d z k ie j K o ś c io ł a r z y m s k o k a t o li c k ie g o p o z o s t a w a ł d o t ą d w c i e n i u i n n y c h , c o w y s t a r c z a j ą c o w y k a z a ł s a m A u t o r w e w s t ę p i e d o s w o j e g o o p r a c o w a n i a . O p r a c o w a n i e m a c h a r a k t e r m o n o g r a f i c z n y . J e g o w a r s z t a t n a u k o w y j e s t p r z y z w o i t y , n i e o d b i e g a o d z a s a d p r z y j ę t y c h w m e t o d o l o g i i n a u k h i s t o r y c z ­ n y c h . W a r s t w a m e r y t o r y c z n a r o z p r a w y r o z k ł a d a s i ę n a c z t e r y r o z d z i a ł y 0 u k ł a d z i e r z e c z o w o - c h r o n o l o g i c z n y m . R o z d z i a ł p i e r w s z y p r z y b l i ż a k o n t e k s t d o k t r y n a l n y i h i s t o r y c z n y d z i a ł a ń s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n y c h w d i e c e z j i ł ó d z ­ k ie j . S a m a u t o r m ó w i o n i m j a k o r o z d z i a l e w p r o w a d z a j ą c y m w s p e c y f i k ę , r o z d z i a l e s t a n o w i ą c y m t ł o p r a c y . S z k o d a w i ę c , ż e z a b r a k ło w n i m p r z y n a j ­ m n ie j o g ó ln e g o z a r y s u d z ie j ó w d i e c e z j i w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m , a z n a l a z ł s i ę w n i m o p i s i n i c j a t y w s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n y c h b i s k u p ó w ł ó d z k i c h , k t ó r y w i n i e n z n a l e ź ć s i ę r a c z e j w r o z d z ia le d r u g im . Z b y t o g ó ln i e , j a k n a t ło i w p r o ­ w a d z e n i e d o m e r i t u m , z o s t a ł a z a r y s o w a n a s y t u a c j a s p o ł e c z n a , g o s p o d a r c z a , d e m o g r a f i c z n a i r e l i g i j n a n a t e r e n i e d i e c e z j i. W o k r e s i e p r z y j ę t y m p r z e z a u t o r a j a k o z a k r e s c h r o n o l o g i c z n y j e g o k w e r e n d y Ł ó d ź i j e j r e g i o n s t a n o w i ł y k o n g l o m e r a t n i e z w y k l e z ło ż o n y , ś r o d o w i s k o o s p e c y f i c z n y m k l i m a c i e i o s t r o z a r y s o w a n y c h k o n t r a s t a c h s p o ł e c z n y c h ; m i a s t o i o k r ę g w i e l k i e g o i n o w o c z e ­ s n e g o p r z e m y s ł u , a l e t e ż m i a s t o i o k r ę g s k r a j n e j n ę d z y m a t e r i a l n e j i m o r a l ­ n e j , z w ł a s z c z a w ś r ó d b e z r o b o t n y c h m i e s z k a ń c ó w , m i a s t o i o k r ę g p o w a ż n y c h z a n i e d b a ń s o c j a l n y c h o r a z p a t o l o g i i s p o ł e c z n y c h . I n i e g d z i e i n d z i e j , a l e w t y m w ł a ś n i e r o z d z i a l e t r z e b a t o b y ło d o b i t n i e j i s z e r z e j w y a r t y k u ł o w a ć , a b y d a l s z e c z ę ś c i o p r a c o w a n i a b y ł y b a r d z ie j z r o z u m i a ł e d l a c z y t e l n i k a . W r o z ­ d z i a l e d r u g im o m ó w i o n e z o s t a ł y d z i a ł a n i a s z c z e g ó ł o w e K o ś c i o ł a ł ó d z k i e g o n a p ł a s z c z y ź n i e s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n e j , c z y l i d z i e ł a i n i c j o w a n e p r z e z d i e c e z j ę . I c h w i e l o ś ć i r ó ż n o r o d n o ś ć , o d p o w i a d a j ą c a k o n k r e t n y m s y t u a c j o m , a z w ł a s z ­ c z a i c h s k u t e c z n o ś ć , d o b r z e ś w i a d c z ą o h i e r a r c h i i , i n s t y t u c j a c h i o r g a n i z a ­ c j a c h d i e c e z j a l n y c h . B e z p o ś r e d n i e j i d o r a ź n e j p o m o c y m a t e r i a l n e j ś w i a d c z o ­ n e j w p a r a f i a c h , w l i c z n y c h o ś r o d k a c h Caritas i i n n y c h t o w a r z y s z y ł y o ś w i a t a 1 e d u k a c j a w p o w o ł a n y c h i n s t y t u t a c h n a u k o w y c h i t o w a r z y s t w a c h k u l t u r y k a t o l i c k i e j , p o p i e r a n i e r o b o t n i c z e j d z i a ł a l n o ś c i z w i ą z k o w e j , z a k ł a d a n i e s t o w a ­ r z y s z e ń w z a j e m n e j p o m o c y , z a k ł a d a n i e s t o w a r z y s z e ń r z e m i e ś l n i c z y c h , o d ­ w a ż n e u p o m i n a n i e s i ę o s p r a w i e d l i w o ś ć s p o ł e c z n ą p o p r z e z g ł o s z o n e w ś w i ą ­

(3)

3 6 6 Polemiki, recenzje i omówienia t y n i a c h k a z a n i a , o d e z w y b i s k u p ó w i i c h u r z ę d ó w , a t a k ż e p u b l i k a c j e n a ł a ­ m a c h c z a s o p i s m a d i e c e z j a l n e g o „ S ło w o K a t o l i c k i e ”. R o z d z i a ł t r z e c i u k a z u j e a k t y w n o ś ć s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n ą z g r o m a d z e ń z a k o n n y c h , m a j ą c y c h s w o j e k l a s z t o r y n a t e r e n i e d i e c e z j i ł ó d z k i e j . W o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m w d i e c e z j i ł ó d z k i e j p r a c o w a ł o d z i e s i ę ć z g r o m a d z e ń z a k o n n y c h - o s i e m ż e ń s k i c h i d w a m ę s k i e . W p o n a d s z e ś ć d z i e s i ę c i u s w o i c h o ś r o d k a c h z l o k a l i z o w a n y c h w Ł o d z i i w i n n y c h m i e j s c o w o ś c i a c h d i e c e z j i z a k o n n i c e i z a k o n n i c y p r o w a d z i l i ż ło b k i , s i e r o c i ń c e , d o m y s t a r c ó w , d o m y w y c h o w a w c z e o t w a r t e , d o m y w y c h o w a w c z e z a m k n i ę t e , o ś r o d k i r e e d u k a c j i i r e s o c j a l i z a c j i , s z p i t a l e , a p t e k i , o ś r o d k i r e h a ­ b i l i t a c y j n e , s c h r o n i s k a , n o c l e g o w n i e , k u c h n i e , s z k o ły , b u r s y , i n t e r n a t y , b i b l i o ­ t e k i , ś w i e t l i c e , o r a t o r i a i i n n e . I c h p r a c a , g r a n i c z ą c a n i e k i e d y z h e r o i z m e m , n i e z a s p o k o i ł a w s z y s t k i c h p o t r z e b a n i n i e r o z w i ą z a ł a w s z y s t k i c h p r o b le m ó w , z k t ó r y m i b o r y k a ło s i ę m i a s t o i r e g i o n , a l e s t a n o w i ł a k o n k r e t n ą i b a r d z o w y r a z i s t ą o d p o w ie d z n a n i e , b y ł a p r z e j m u j ą c y m ś w i a d e c t w e m s o l i d a r n o ś c i z c i e r p i ą c y m c z ł o w i e k i e m o r a z o d r a d z a j ą c y m s i ę j a k f e n i k s z p o p i o ł ó w p a ń ­ s t w e m p o l s k i m . W r o z d z i a l e c z w a r t y m i o s t a t n i m u k a z a n o a k t y w n o ś ć s t o w a ­ r z y s z e ń s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n y c h j u r y s d y k c y j n i e n i e z a l e ż n y c h o d s t r u k t u r k o ś c ie ln y c h , a l e ś c i ś l e w s p ó ł p r a c u j ą c y c h z t y m i s t r u k t u r a m i w r a m a c h d ie c e z j i łó d z k ie j . Z a ło ż y c ie la m i t y c h ż e s t o w a r z y s z e ń b y l i z r e g u ł y ś w i e c c y d z ia ł a c z e s p o ł e c z n i , k t ó r z y w t e n s p o s ó b z a r e a g o w a l i n a k w e s t i e s p o ł e c z n e w ó w c z e s n e j P o l s c e , n a n i e z w y k l e z ł o ż o n ą s y t u a c j ę e g z y s t e n c j a l n ą s w o i c h r o d a k ó w . O p is p o s z c z e g ó l n y c h z a g a d n i e ń j e s t w m i a r ę p e łn y , c z y t e l n y , s p ó j n y w e ­ w n ę t r z n i e , o d p o w i a d a j ą c y w a r s z t a t o w i n a u k h i s t o r y c z n y c h . Ś w i a d c z y o d u ż e j w i e d z y a u t o r a n i e t y l k o z z a k r e s u h i s t o r i i , a l e t a k ż e z z a k r e s u k a t o li c k i e j n a u k i s p o ł e c z n e j i s o c j o l o g i i. O w s z e m , c z a s a m i n i e u d a ł o s i ę a u t o r o w i u n i k ­ n ą ć z a a n g a ż o w a n i a e m o c j o n a ln e g o , z a g a l o p o w a n i a a p o l o g e t y c z n o - h a g i o g r a - f i c z n e g o o r a z s k ł o n n o ś c i d o k o ś c i e l n e j i d e o l o g iz a c j i. A l e s ą t o z j a w i s k a r z a d ­ k i e i n i e u j m u j ą c e o g ó ln e j w a r t o ś c i m e r y t o r y c z n e j t e k s t u . S ą t e ż f r a g m e n t y n i e k o n i e c z n e , k t ó r e z a m i a s t w t e k ś c i e z a s a d n i c z y m m o g ł y z n a l e ź ć s i ę w a n e k s i e , j a k n p . t e n z n i e z w y k l e s u g e s t y w n y m , a l e r ó w n i e n a i w n y m e s e ­ j e m J . K r ę ż y ń s k i e j o s z p i t a l n e j d z i a ł a l n o ś c i b o n i f r a t r ó w w Ł o d z i , o p u b l i k o w a ­ n y m w „ S ł o w i e K a t o l i c k i m ” w 1 9 3 7 r. ( s . 2 2 9 - 2 3 2 ) . I j e s z c z e j e d n o t r z e b a p o d n i e ś ć o c e n i a j ą c w a r s t w ę m e r y t o r y c z n ą r o z p r a w y , a m i a n o w i c i e , ż e j e s t o n a d o b r z e u d o k u m e n t o w a n a ź r ó d ło w o . A r c h i d i e c e z j a ł ó d z k a K o ś c i o ł a r z y m s k o k a t o l i c k i e g o w P o l s c e i s t n i e j e o d p o n a d o s i e m d z i e s i ę c i u l a t ( w l a t a c h 1 9 2 0 - 1 9 9 2 j a k o d i e c e z j a , o d 1 9 9 2 j a k o a r c h i d i e c e z j a ) . J e d n y m z h i s t o r y k ó w , z a j m u j ą c y m s i ę s y s t e m a t y c z n i e j e j p r z e ­ s z ł o ś c i ą , j e s t k s . P i o t r Z w o l i ń s k i , p r a c o w n i k n a u k o w y U n i w e r s y t e t u Ł ó d z k i e ­ g o o r a z U n i w e r s y t e t u K a r d y n a ł a S t e f a n a W y s z y ń s k i e g o , k t ó r y w n a j n o w s z e j s w e j p u b l i k a c j i o p i s a ł w a ż n y s e k t o r a k t y w n o ś c i t e j ż e d i e c e z j i w o k r e s i e m i ę ­ d z y w o j e n n y m , a m i a n o w i c i e d z i a ł a l n o ś ć s p o ł e c z n o - d o b r o c z y n n ą . K o ś c ió ł d e f i ­ n i u j e a k t y w n o ś ć s p o ł e c z n ą i d o b r o c z y n n ą j a k o s w ó j o b o w i ą z e k z w y c z a j n y i u z n a j e j ą z a j e d n o z f u n d a m e n t a l n y c h s w o i c h z a d a ń . T e o r e t y c y k o ś c i e l n y c h n a u k s p o ł e c z n y c h , z w ł a s z c z a o d k o ń c a X I X w ., w i d z i e l i w n i e j n i e t y l k o

(4)

Polemiki, recenzje i omówienia 3 6 7

n a r z ę d z i e s k u t e c z n e g o a p o s t o l s t w a , a l e r ó w n i e ż ś r o d e k d o r o z ł a d o w a n i a n a ­ s t r o j ó w n i e z a d o w o l e n i a s p o ł e c z n e g o ; z a l e c a l i w z m o ż e n i e w y s i ł k ó w n a o d c i n ­ k u c h a r y t a t y w n y m z p o b u d e k r e l i g i j n y c h , a t a k ż e s p o ł e c z n o - p o l i t y c z n y c h , w i e r z ą c ż e człowiek opiera się wszystkiemu, lecz nigdy na dalszą metę - do­

broci pra w d ziw ej ( s . 6 0 ) . M a m y j e d n a k w c i ą ż z a m a ł o o p r a c o w a ń , k t ó r e u k a z y w a ł y b y , j a k r e a l i z a c j a t e g o o b o w i ą z k u i z a d a n i a w y g l ą d a ł a w k o n k r e t ­ n y m m i e j s c u , w k o n k r e t n e j d i e c e z j i i w o k r e ś l o n y m c z a s i e . D l a t e g o z d u ż y m z a i n t e r e s o w a n i e m s i ę g n ą ł e m d o p u b l i k a c j i k s . Z w o l i ń s k i e g o , k t ó r a - j a k to w y n i k a j u ż z t y t u ł u - o d p o w i a d a n a t e p y t a n i a n a p r z y k ł a d z i e d i e c e z j i ł ó d z ­ k ie j w o k r e s i e m i ę d z y w o j e n n y m , k t ó r y t o o k r e s b y ł d l a P o l s k i i j e j o b y w a t e l i c z a s e m e n t u z j a z m u , z w i ą z a n e g o z o d z y s k a n i e m n i e p o d l e g ł o ś c i , a j e d n o c z e ­ ś n i e c z a s e m s p o r y c h t r u d n o ś c i , z w i ą z a n y c h z o d b u d o w ą p a ń s t w a i j e g o g o ­ s p o d a r k i . P o j e j l e k t u r z e p o w i e d z i e ć m u s z ę , ż e j e s t t o p o z y c j a n a p i s a n a k o m ­ p e t e n t n i e , d o b r z e u d o k u m e n t o w a n a , w y p e ł n i o n a u w a ż n ą i n t e r p r e t a c j ą , w y ­ p r o w a d z o n ą z s o l id n e j a n a l i z y r ó ż n o r o d n y c h ź r ó d e ł i d o s t ę p n e j l i t e r a t u r y p r z e d m i o t u . U w a ż a m , ż e o p r a c o w a n i e m o ż n a z a l i c z y ć d o m o n o g r a f i i z n a c z ą ­ c y c h , d o p u b l i k a c j i w s p o s ó b i s t o t n y u z u p e ł n i a j ą c y c h l u k ę w p o l s k i c h b a d a ­ n i a c h n a d h i s t o r i ą K o ś c i o ł a w P o l s c e , a z w ł a s z c z a j e g o a k t y w n o ś c i n a p o l u s p o ł e c z n o - c h a r y t a t y w n y m w o k r e s i e n a j n o w s z y m . J e s t t o t a k ż e p u b l i k a c j a w a ż n a d l a h i s t o r i i r e g i o n a l n e j , z a s ł u g u j ą c a n a d o s t r z e ż e n i e p r z e z b a d a c z y w i e l u d z i e d z i n , i n t e r e s u j ą c y c h s i ę m i a s t e m i o k r ę g i e m ł ó d z k i m .

K azim ierz Łatak

( W a r s z a w a - O ls z t y n )

P a w e ł D u d z iń s k i, W spółczesn a h e r a ld y k a i zw y c za je h era ld yczn e w K ościo łach ch rze śc ija ń sk ich , W y d aw n ictw o DiG , t. 1-2, W arszaw a

2007. U g r u n t o w a n a w ś r e d n i o w i e c z u h e r a l d y k a , p o d o b n i e j a k f a l e r y s t y k a , p r z e ż y w a o b e c n i e w P o l s c e s w ó j r e n e s a n s , o c z y m p r z e k o n u j ą d o ś ć l i c z n e n a r y n k u k s i ę g a r s k i m p u b l ik a c j e k s i ą ż k o w e , a r t y k u ł y w r ó ż n y c h c z a s o p i s m a c h , o r g a n i z o w a n e s y m p o z j a i k o n f e r e n c j e o r a z p o w s t a j ą c e n a w i e l u u n i w e r s y t e ­ t a c h p r a c e m a g i s t e r s k i e i d o k t o r s k i e . J a k w a ż n a i w c i ą ż a k t u a l n a t o d z i e d z i ­ n a u k a z a ł a w s k a l i P o l s k i n i e t a k d a w n a p r z e c i e ż d y s k u s j a n a d k s z t a ł t e m , s p o s o b a m i s t o s o w a n i a i p r z y s z ł o ś c i ą n a s z e g o g o d ł a p a ń s t w o w e g o , z a ś w s k a l i o g ó l n o ś w i a t o w e j d y s k u s j e n a d h e r b e m p a p i e ż a B e n e d y k t a X V I . H e r b y , j a k o z n a k i r o z p o z n a w c z e i ś r o d e k w y r a ż a n i a m y ś l i , f u n k c j o n u j ą r ó w n i e ż w K o ś c i e ­ l e k a t o l i c k i m i w i n n y c h K o ś c i o ł a c h c h r z e ś c i j a ń s k i c h , a l e p r z e d m i o t e m s y s t e ­ m a t y c z n y c h b a d a ń i n a u k o w e g o z a i n t e r e s o w a n i a s t a ł y s i ę d o p ie r o w l a t a c h s i e d e m d z i e s i ą t y c h X I X w . P r ó b y o p r a c o w a n i a n a u k o w e g o k o m p e n d i u m w i e ­ d z y w z a k r e s i e h e r a l d y k i k o ś c i e l n e j , r o z b u d o w a n e g o o m a t e r i a ł i lu s t r a c y j n y , p o d e j m o w a n o j u ż k i l k a k r o t n i e , z w ł a s z c z a w k r ę g a c h h e r a l d y k ó w z a c h o d n ic h .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Mimo wyraźnego rozwoju idei życia wiecznego w judaizmie, przez długi jeszcze czas pojęcie m aterialnego życia w świecie przyszłym łączy się w mentalności

The proposed solution exploits crash data from collected stack traces to guide search-based algorithms toward the generation of unit test cases that can reproduce the original

Przy okazji tego przeglądu zespołu redakcyjnego „K uriera Warszawskiego” znaleźć więc można odpowiedź na pytania, które stawiać sobie musi h i­ storyk prasy,

Mean velocity vectors could be obtained in a small part of the wake and the region below the plume despite the low quality of the particle images in these regions... Mean

Maar laten we realistisch blijven: in veel gevallen zal de strijd alleen met directieve politiek-bestuurlijke besluitvormig afgerond kunnen worden, een ontevreden omgeving

Działa w Parafialnym Oddziale Akcji Katolickiej Diecezji Kaliskiej w Sokolnikach, Polskim Związku Pszczelarskim, Towarzystwie Przyjaciół Wie- ruszowa, Polskim Towarzystwie

Prądy wirowe powstają w materiale, który znajduje się w obszarze zmien­ nego pola magnetycznego. Źródłem takiego pola sącewki zasilane prądem zmiennym. Wielkość powstającego

P ropozycja S.. Być może z tego powodu n ie da łoby się wyko rzystać cennyc h ma teri ałów. przywitan ie i poże­ gnan ie) może być mylny.. Jest to propozycja