Aktualia ropy naftowej i gazu ziemnego
Jerzy Zagórski
1Œwiat. Na prze³omie roku s¹ dokony-wane podsumowania wa¿niejszych wy-darzeñ z ostatnich 12 miesiêcy, zrobi³a to te¿ redakcja miesiêcznika E & P. Dla bran¿y ropy i gazu by³ to bardzo niespo-kojny rok, a bieg wydarzeñ by³ niejedno-krotnie zaskakuj¹cy. Jako pierwsze wy-ró¿niaj¹ce siê wydarzenie wymieniono wybór Donalda Trumpa i towarzysz¹cy temu nastrój zaskoczenia i niepewnoœci – „Co dalej?” Ta niepewnoœæ jest teraz znacznie mniejsza i informacje z kolejnych tygodni podtrzymuj¹ nadzieje przemys³u na korzystne zmiany polityki rz¹du USA. Drugim w kolej-noœci s¹ listopadowe i grudniowe decyzje OPEC o ograni-czeniu produkcji ropy. Tu równie¿ perspektywa porozumie-nia wydawa³a siê daleka, a tymczasem przyst¹pili do niego nawet niektórzy producenci spoza OPEC. W ci¹gu dwóch miesiêcy nast¹pi³ wzrost cen ropy, który ju¿ o¿ywi³ ko-niunkturê. Trzecia wa¿na zmiana to otwarcie dla zagranicz-nych inwestorów g³êbokowodzagranicz-nych bloków poszukiwaw-czych w meksykañskim sektorze Zatoki Meksykañskiej. Znaczenie tego faktu potwierdza zg³oszenie do przetargu takich firm jak: ExxonMobil, Chevron, China Offshore Oil Corp. i Total. Kolejne tematy dotycz¹ pozytywnych i nega-tywnych zjawisk z USA. Wysoko oceniono rezultaty uzy-skane w basenie permskim, który ju¿ przyci¹gn¹³ wiele inwestycji mimo niskich cen ropy. Inne obszary z du¿ym potencja³em, to baseny Delaware i Midland. Jako nie-pokoj¹ce uznano nasilenie protestów przeciwko budowie ruroci¹gów, m.in. przeciwko Dakota Access Pipeline. W redakcyjnym komentarzu wspomniano te¿ zmar³ego w marcu 2016 r. pioniera poszukiwañ w ³upkach Aubreya McClendona.
Na konwencji amerykañskiego Society of Exploration Geophysics jak co roku prezentowano najnowsze rozwi¹-zania technologiczne. Redakcja E & P wybra³a spoœród nich najbardziej innowacyjne i maj¹ce najwiêksze znacze-nie dla przysz³oœci poszukiwañ:
– programy inwersji anizotropowej firmy Jason w³¹czone do pakietu GeoSoftware dla geologii z³o¿owej. S¹ one szczególnie przydatne do rozpoznania ska³ zbiorni-kowych ze szczelinowatoœci¹ naturaln¹ i pozwalaj¹ badaæ anizotropiê w pe³nym zakresie azymutów danych sejs-micznych;
– programy do interpretacji danych sejsmicznych reje-strowanych sukcesywnie w czasie (4D). Coraz szersze za-stosowanie sejsmiki 4D narzuca koniecznoœæ integracji ró¿nych programów sejsmicznych i umo¿liwia to
platfor-ma CoViz 4D firmy Dynamic Graphics obejmuj¹ca te¿ najnowsze programy Sim2Seis i 4D Geomechanics;
– zastosowanie badañ elektromagnetycznych w po-³¹czeniu z sejsmik¹ jako metody bezpoœrednich wskaŸ-ników obecnoœci wêglowodorów. Badano z³o¿a l¹dowe z zawartoœci¹ p³ynów z³o¿owych o wysokim oporze w³aœ-ciwym, jakimi s¹ ciek³e wêglowodory w porach ska³ zbior-nikowych. Wyniki uzyskane przez firmê ES Explore zo-sta³y bardzo pozytywnie ocenione przez koncern Hunt Energy Enterprises LLC i zlecono ich kontynuacjê;
– inwersja danych sejsmicznych metod¹ Ji-Fi, opraco-wan¹ przez firmê Ikon Science, stosowana do wykrywania cienkich horyzontów gazonoœnych. Pozwala okreœliæ praw-dopodobieñstwo wystêpowania akumulacji ropy i przy-puszczalny przedzia³ wielkoœci zasobów geologicznych. Jej przydatnoœæ zosta³a potwierdzona wynikami wiercenia wykonanego przez firmê Murphy Exploration & Produc-tion w Zatoce Meksykañskiej, gdzie wykryto trzy cienkie piaszczyste horyzonty gazonoœne w profilu, w którym standardowe metody inwersji ich nie pokazywa³y;
– uniwersalny system rejestracji sejsmicznych iX1 przedstawiony przez INOVA Geophysical. L¹dowe bada-nia sejsmiczne s¹ wykonywane w bardzo zró¿nicowanych warunkach terenowych, co wymaga stosowania ró¿nych metod wzbudzania fal i Ÿróde³ energii, zmiennych schem-atów obserwacji, sprzêtu i wyposa¿enia itp. Jeœli dodaæ do tego ró¿ne formaty zapisu danych i kontroli jakoœci, to trudnoœci, z jakimi musi siê borykaæ wykonawca badañ rosn¹. System iX1 ma zintegrowaæ wszystkie elementy wystêpuj¹ce w czasie wykonywania profilu lub zdjêcia sejsmicznego;
– usprawnienie dostêpu do banków danych geofizycz-nych i geologiczgeofizycz-nych w postaci modu³u ProjectDataStor programu zarz¹dzaj¹cego iGlass firmy Katalyst Data Management. O skali problemu œwiadcz¹ liczby charakte-ryzuj¹ce centrum danych iGlass: 618 tys. zdjêæ sejsmicz-nych o ³¹cznej d³ugoœci 45 mln km obejmuj¹ce 17,2 pe-tabajtów informacji. Nowy modu³ u³atwia wyszukiwanie i przegl¹danie zbiorów danych wykorzystywanych w inter-pretacji wyników badañ sejsmicznych;
– zastosowanie badañ elektromagnetycznych w eksplo-atacji ropy ze wspomaganiem. Modelowanie 3D rejestracji zestawu odbiorników elektromagnetycznych KMS-820 ³¹cznie z danymi mikrosejsmicznymi pozwala na okreœlenie rozmieszczenia p³ynów z³o¿owych i kontaktu ropa/woda. Firma KMS Technologies testowa³a tê metodê na z³o¿ach podmorskich Tajlandii.
Inne wyró¿nione prezentacje dotyczy³y zastosowania œwiat³owodów w pomiarach pionowego profilowania
sejs-141
Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 3, 2017
WIADOMOŒCI GOSPODARCZE
1
micznego w niekonwencjonalnych z³o¿ach wêglowodo-rów w ³upkach, œwiat³owodowych czujników sejsmicz-nych przystosowasejsmicz-nych do d³ugotrwa³ej pracy w g³êbokich otworach wiertniczych przy temperaturze 300°C i ciœnie-niu ponad 2000 atm, metod wizualizacji wyników badañ sejsmicznych umo¿liwiaj¹cych interpretacjê iloœciow¹ wybranych interwa³ów chronostratygraficznych i sejs-micznych Ÿróde³ wzbudzania minimalizuj¹cych nieko-rzystne oddzia³ywanie na organizmy morskie.
OPEC. Zgromadzeni w Wiedniu przedstawiciele OPEC oraz innych producentów ropy omawiali sposoby kontroli porozumienia z 10 grudnia ub.r. o ograniczeniu produkcji ropy. Przewodnicz¹cy komitetu monitoruj¹cego Essam Al-Marzouk z Kuwejtu oznajmi³, ¿e wszyscy pro-ducenci w ca³oœci przyjêli zasady przestrzegania porozu-mienia. Sekretariat OPEC bêdzie 17 dnia ka¿dego miesi¹ca publikowa³ dane o produkcji zebrane na podstawie infor-macji z krajów producentów i innych Ÿróde³, takich jak Miêdzynarodowa Agencja Energii czy Cambridge Energy Research Associates. W sk³ad komitetu wchodz¹: Algieria, Arabia Saudyjska, Katar, Kuwejt i Wenezuela oraz Rosja i Oman spoza OPEC. Ograniczenia maj¹ obowi¹zywaæ do koñca czerwca br., chocia¿ w maju przewidziano rozmowy na temat mo¿liwoœci ich przed³u¿enia.
Polska. Zakoñczono opracowanie studium wykonal-noœci dla Korytarza Pó³nocnego – po³¹czenia naszego sys-temu gazowniczego z norweskimi z³o¿ami gazu na Morzu Pó³nocnym. Poinformowa³ o tym pe³nomocnik rz¹du ds. strategicznej infrastruktury energetycznej Piotr Naimski, dodaj¹c jednoczeœnie, ¿e przedstawione studium jest „akceptowalne”. Ostateczna decyzja co do realizacji ma zapaœæ do 2019 r. Pod koniec grudnia ub.r. GAZ-SYSTEM i jego duñski partner energinet.dk og³osi³y konsultacje ryn-kowe zgodnie z regulaminem procedury Open Season 2017. Procedura ta ma siê zakoñczyæ w drugiej po³owie 2017 r. zawarciem umów przesy³owych. Projekt Korytarza Pó³-nocnego sk³ada siê z nastêpuj¹cych elementów: gazoci¹gu tzw. z³o¿owego (przypuszczalnie ze z³o¿a Tyra) ³¹cz¹cego system norweski na Morzu Pó³nocnym z punktem odbioru w Danii, rozbudowy zdolnoœci przesy³owych w duñskim systemie l¹dowym, t³oczni gazu na Zelandii w Danii, gazo-ci¹gu miêdzysystemowego Baltic Pipe z Danii do Polski i terminalu odbiorczego w Niechorzu. Ca³oœæ ma byæ goto-wa do 2022 r. Jak powiedzia³ P. Naimski, projekt Baltic Pipe jest op³acalny przy przepustowoœci 10 mld m3
gazu rocznie. Gazoci¹g Ba³tycki (Baltic Pipe) z przepustowoœ-ci¹ 8,2 mld m3gazu rocznie zosta³ 18 listopada 2015 r. wpi-sany na listê Projektów Wspólnego Zainteresowania Unii Europejskiej.
Norwegia. Plany wierceñ i badañ sejsmicznych za-³o¿one na rok 2016 nie zosta³y w ca³oœci wykonane, g³ów-nie z powodu sytuacji rynkowej. Odwiercono tylko 23 otwory, z czego 14 znajdowa³o siê na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. W 2017 r. planuje siê wykonanie 30 wierceñ, w tym 16–18 na szelfie i 5–7 na Morzu Barentsa. Bêdzie to rozpoznanie zasobów w pobli¿u czynnych z³ó¿ umo¿liwiaj¹ce przed³u¿enie okresu eksploatacji przy wykorzystaniu istniej¹cej infrastruktury. Na Morzu Barentsa bêd¹ badane potencjalne akumulacje wokó³ z³ó¿
Johan Castberg i Hoop/Wisting w warunkach dobrego roz-poznania i niektóre nowe strefy poszukiwawcze o znacz-nym stopniu niepewnoœci geologicznej, lecz równie¿ o du-¿ym potencjale odkryæ. Poza Morzem Pó³nocnym koncern bêdzie kontynuowa³ prace w Zatoce Meksykañskiej i Bra-zylii, gdzie odkryto nowe z³o¿e Carcara. Nowe rejony to Indonezja i Surinam.
Dania. Duñski koncern energetyczny DONG Energy oprócz elektrowni, produkcji energii z biomasy, farm wia-trowych, dystrybucji oraz sprzeda¿y energii elektrycznej i gazu posiada równie¿ segment ropy i gazu. W 2015 r. wydobycie ropy i gazu wynosi³o 15 640 t/d równowa¿nika ropy, z czego 90% pochodzi³o z koncesji w Norwegii, a 10% z koncesji duñskich. W 2016 r. rozpoczêto równie¿ eksplo-atacjê z³ó¿ Laggan–Tormore na zachód od Szetlandów. Jednak wyniki finansowe tego segmentu za rok 2016 by³y niezadowalaj¹ce, w opinii zarz¹du nie mo¿e on byæ uznany za strategiczny kierunek dzia³ania koncernu i w zwi¹zku z tym podjêto decyzjê o jego sprzeda¿y do koñca br.
Rosja. Dotychczas najwiêkszym dostawc¹ ropy nafto-wej do Chin by³a Arabia Saudyjska. Wed³ug danych chiñs-kiego urzêdu celnego z 13 stycznia br., w 2016 r. to miejsce zajê³a Rosja, dostarczaj¹c 52,5 mln t ropy, co stanowi wzrost o 24% w porównaniu z rokiem 2015. Dostawy z Arabii Sau-dyjskiej wynios³y w tym samym czasie 51 mln t, trzecim du¿ym dostawc¹ by³a Angola z eksportem 43,7 mln t. Ogó³em chiñski import ropy w 2016 r. wzrós³ o 13,6%, osi¹gaj¹c 381 mln t.
Popyt na ropê w Chinach jest uwa¿nie obserwowany na rynku œwiatowym, poniewa¿ jest to kluczowy importer i zwiêkszenie zapotrzebowania wp³ywa na wzrost ceny ropy. Jedn¹ z przyczyn zwiêkszonego popytu krajowego s¹ zamówienia prywatnych rafinerii chiñskich, które odbie-raj¹ ropê w Quingdao na Morzu ¯ó³tym. Ropa rosyjska jest dostarczana do portu Kozmino w Kraju Nadmorskim, któ-rego po³o¿enie jest dodatkowym czynnikiem u³atwiaj¹cym import z tego kierunku.
Turcja. Firma Condor Petroleum Inc. z Calgary poda³a komunikat o wynikach wierceñ na strukturze Poyraz Ridge w basenie trackim, w europejskiej czêœci Turcji nad Cieœ-nin¹ Dardanelsk¹. Potwierdzono wystêpowanie wielowar-stwowych horyzontów gazonoœnych o du¿ej mi¹¿szoœci: Poyraz-3 – 135 m mi¹¿szoœci netto, Poyraz-5 – 140 m netto i Poyraz West-5 – 163 m netto. We wszystkich otworach nie stwierdzono kontaktu gaz-woda. S¹ to utwory mioceñ-skie i eoceñmioceñ-skie (formacje Kirazli, Gazhanedere i Yogu-cak). W utworach wêglanowych formacji Yogucak wys-têpuje intensywna szczelinowatoœæ, co jest czynnikiem u³atwiaj¹cym przep³yw gazu. Dane z tych wierceñ znacz-nie rozszerzy³y kontur z³o¿a w kierunku po³udniowo--zachodnim, a nastêpne planowane wiercenie rozpoznaw-cze Poyraz-2 powinno go jeszrozpoznaw-cze powiêkszyæ. Wiercenie Poyraz-5 zakoñczono na g³êbokoœci 3700 m.
Indie. Wiêkszoœæ najwiêkszych firm naftowych i ga-zowniczych w Indiach jest kontrolowanych przez rz¹d cen-tralny. Ze wzglêdu na posiadanie przez pañstwo przewa-¿aj¹cej czêœci udzia³ów jest to kategoria okreœlana jako „przedsiêbiorstwa sektora publicznego”. Minister finan-142
sów Arun Jaitley zg³osi³ propozycjê utworzenia jednej wielkiej organizacji drog¹ konsolidacji, ³¹czenia i przejê-cia poszczególnych firm. Uzasadnieniem s¹ spodziewane korzyœci w postaci powiêkszonej skali dzia³ania, mo¿li-woœci podejmowania wiêkszych inwestycji i stworzenie wy¿szej wartoœci dla udzia³owców. Indie importuj¹ 80% ropy naftowej i w planach rz¹du jest zwiêkszenie udzia³u krajowego wydobycia. £¹czna kapitalizacja rynkowa 8 naj-wiêkszych pañstwowych firm naftowo-gazowniczych (Oil & Natural Gas Corp., GAIL (India) Ltd., Oil India Ltd., Indian Oil Corp., Bharat Petroleum Corp., Hindustan Oil Corp. i dwie inne) wynosi 105 mld USD, a wiêc nowy kon-cern te¿ jeszcze nie znalaz³by siê w œcis³ej czo³ówce œwia-towej. Konsolidacja wymaga woli politycznej i dzia³añ administracyjnych i takie próby by³y ju¿ podejmowane w przesz³oœci.
USA. Po inauguracji prezydenta Trumpa Bia³y Dom og³osi³ pierwszy plan dotycz¹cy za³o¿eñ polityki energe-tycznej. G³ównym zadaniem jest zmniejszenie obci¹¿eñ dla obywateli i d¹¿enie do maksymalnego wykorzystania w³asnych zasobów „uwalniaj¹c nas od zale¿noœci od zagra-nicznej ropy”. Stwierdzono te¿, ¿e „zbyt d³ugo nasz rozwój by³ hamowany przez regulacje obci¹¿aj¹ce nasz sektor energii. Prezydent Trump zamierza wyeliminowaæ szko-dliwe i niepotrzebne przepisy takie, jak Climate Action Plan i Clean Water Act. Zniesienie tych ograniczeñ bardzo pomo¿e amerykañskim robotnikom, zwiêkszaj¹c p³ace o przesz³o 30 mld USD w nastêpnych 7 latach”. Stany Zjednoczone musz¹ wykorzystaæ atut w postaci nieeksplo-atowanych zasobów ropy i gazu w ³upkach o wartoœci 50 bilionów USD, szczególnie na terenach federalnych. „U¿yjemy dochodów z produkcji energii do odbudowy naszych dróg, szkó³, mostów i infrastruktury publicznej. Tañsza energia bêdzie równie¿ czynnikiem pobudzaj¹cym rolnictwo”. Plan obejmuje równie¿ technologiê czystego wêgla i o¿ywienie górnictwa wêglowego. Znalaz³a siê tam
te¿ deklaracja „Prezydent Trump d¹¿y do osi¹gniêcia zale¿noœci energetycznej od kartelu OPEC i innych nie-przyjaznych dla nas krajów. Bêdziemy równoczeœnie wspó³pracowaæ z naszymi sojusznikami z Zatoki Perskiej, aby u³o¿yæ pozytywne stosunki w dziedzinie energii jako czêœæ naszej strategii antyterrorystycznej”. Zaspokajanie potrzeb energetycznych kraju musi siê odbywaæ równo-legle z ochron¹ œrodowiska. Ochrona czystego powietrza i czystej wody, ocalenie naturalnego otoczenia i zachowa-nie naszych zasobów naturalnych pozostaje priorytetem. Zaznaczono te¿, ¿e administracja do³o¿y starañ, aby Agen-cja Ochrony Œrodowiska skoncentrowa³a siê na swojej pierwotnej misji chronienia powietrza i wody w kraju. Plan Bia³ego Domu koñczy siê stwierdzeniem, ¿e pomyœlna przysz³oœæ zale¿y od polityki energetycznej, która pobudzi krajow¹ gospodarkê, zapewni bezpieczeñstwo i ochroni zdrowie obywateli. Taka przysz³oœæ mo¿e byæ realna po-przez wprowadzenie w ¿ycie przedstawionej polityki.
Kolejne dni nowej kadencji przynosz¹ wiadomoœci o realizacji omówionych wy¿ej ogólnych za³o¿eñ. Ju¿ 3 lute-go br. Izba Reprezentantów stosunkiem g³osów 221 : 191 na podstawie Congressional Review Act uchyli³a ograni-czenia emisji metanu zwi¹zane z eksploatacj¹ ropy i gazu na terenach federalnych oraz ziemiach plemion indiañ-skich wprowadzone przez Biuro Zarz¹dzania Terenami (BLM-Bureau Land Management). Do republikanów przy-³¹czy³o siê trzech deputowanych z Partii Demokratycznej, natomiast jedenastu republikanów g³osowa³o razem z de-mokratami przeciwko rezolucji. W dyskusji zabra³ g³os prezes Amerykañskiego Instytutu Naftowego, mówi¹c, ¿e wymagania wynikaj¹ce z kwestionowanych przepisów s¹ niepotrzebne i spowodowa³y zamkniêcie wielu otworów eksploatacyjnych zmniejszaj¹c przychody do skarbu pañstwa.
ród³a: Bloomberg, condorpetroleum.com, DONG, Hart’s E&P, Offshore, Oil & Gas Financial Journal, Oil & Gas Journal, OPEC, PAP, Statoil, World Oil
143
