Szkolnictwo prywatne w Polsce współczesnej :w świetle ustawy z dnia 11-go marca 1932 roku i rozporządzenia wykonawczego z dnia 7-go czerwca 1932 roku : informacje dla założycieli i właścicieli szkół prywatnych

F. ŚLIWIŃSKI

Szkolnictwo prywatne

w Polsce współczesnej

w świetle ustawy z dnia 11-go marca 1932 roku i rozporządzenia wykonawczego z dnia 7-go czerwca 1932 roku

Informacje dla założycieli i właścicieli

szkół prywatnych

1933

F. ŚLIWIŃSKI

Szkolnictwo prywatne

w Polsce współczesnej

w świetle ustawy z dnia 11-go mai ca 1932 roku i rozporządzenia wykonawczego z dnia 7-go czerwca 1932 roku

Informacje dla założycieli i właścicieli

szkół prywatnych

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu WRO0166660 i Î ·?· '·• Ì » w ! i J' £ -""'Ί P-i » • ' W-' .· "^*. i·-"'

, : ^ ima?.

I. OBJAŚNIENIA DO USTAWY O SZKOLNI­

CTWIE PRYWATNEM.

Wstęp. — W okresie lat 14-stu od chwili odrodze­ nia Państwa Polskiego stosunki prawne w dziedzinie szkolnictwa prywatnego były nieunormowane. — Opie­ rały się zasadniczo na! przepisach ustawowych z okresu zaborów, częściowo zaś regulowane b y ł y doraźnemi rozporządzeniami polskich władz szkolnych, nie mają-cemi jednak oparcia w zasadniczych normach praw­ nych.

Dodać należy, że w każdej z trzech dzielnic Polski przedwojennej stosowane były inne przepisy zaborcze i odmienny panował początkowo system w praktyce administracji szkolnej. W ciągu pierwszego dziesię­ ciolecia p r a k t y k a ta została ujednostajniona w zakre­ sie wymagań, dotyczących poziomu naukowego i nada­ wania szkołom prywatnym u'prawnien szkół państwo­ wych. Natomiast w zakresie warunków, jakie winni spełnić założyciele szkół prywatnych przed otrzyma­ niem zezwolenia na otwarcie szkoły, panowała ze względu na brak norm ogólnie obowiązujących, chwiejność i dowolność.

Ten stan rzeczy uległ zasadniczej zmianie z dniem 20 kwietnia 1952 i·., to jest z chwilą wejścia w życie ustawy o szkolnictwie prywatnem. — Ustawa ta i wy­ dane na jej podstawie rozporządzenie wykonawcze Ministra W. R. i O. Ρ. ζ dnia 7 czerwca 1952 r., doty­ czące prywatnych szkół, zakładów wychowawczych i systematycznych kursów dla dzieci i młodzieży, u j ­ mują zagadnienie zakładania i utrzymywania szkół prywatnych w jednolite normy prawne, których do­ kładna znajomość jest niezbędna zarówno założycielom względnie właścicielom szkół prywatnych, j a k i wszyst­ kim pracownikom tych szkół i kursów.

Dokładne poznanie obowiązujących przepisów w zakresie szkolnictwa prywatnego ułatwi szczegółowa analiza ustawy i wydanych na jej podstawie rozpo­ rządzeń wykonawczych. — Taką analizę z dołączeniem tekstów ustawowych, wzorów statutów szkół prywat­ nych i pism urzędowych zawiera ten szkic organizacji szkolnictwa prywatnego w Polsce współczesnej po wejściu w życie ustawy z dnia 11 marca 1932 r.

1. Teksty. Obowiązująca ustawa o szkolnictwie prywatnem nosi tytuł: Ustawa z dnia 11 marca 1932 r. o prywatnych szkołach oraz zakładach naukowych i wychowawczych. — Ogłoszona jest w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 kwietnia

1932 r. w numerze 53, pod pozycją 343 1).

W myśl artykułu 14 ustawy, który głosi: „Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia", termin początkowy obowiązywania je] postanowień liczyć na­ leży od dnia 20 kwietnia 1932 r., to jest od dnia uka­ zania się jej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa ta przedrukowana została nadto w Dzien­ niku Urzędowym Ministerstwa Wyzuań Religijnych i Oświecenia Publicznego, z r. 1952 w Nr. 4, ροζ. 40. — W tymże samym numerze Dziennika Urzędowego Mi­ nisterstwa W. R. i O. P. zamieszczone zostało rozpo­ rządzenie wykonawcze Ministra W. R. i O. Ρ. ζ dnia

7 czerwca 1932 r. do ustawy o szkolnictwie prywatnem.

będące przedrukiem z Dziennika Ustaw Rzeczypospo­ litej Polskiej z dnia 21 czerwca 1932 r., Nr. 50, ροζ. 473.

Tekst ustawy o szkolnictwie prywatnem przedru­ kowany był nadto w szeregu czasopism

pedagogicz-ych2).

Zwięzłe omówienie postanowień tej ustawy oraz rozporządzenia wykonawczego znaleźć można na str. 144—156 wydawnictwa p. t. Organizacja szkolnictwa w Polsce współczesnej 3).

i) Skrót: Dz. U. R. P. z 1932 r. Nr. 35. ροζ. 345.

-) między inncmi w ..Glosie Nauczycielskim" i w „Prze­ glądzie Pedagogicznym"; patrz roczniki 1932.

2. Zakres działania ustawy o szkolnictwie pry-watnem. — Nasuwa się przedewszystkiem pytanie, ja­

kich instytucyj szkolnych dotyczy ustawa o szkol­ nictwie prywatnem. Odpowiedź na to zagadnienie zawarta jest częściowo w samej ustawie, częściowo zaś w rozporządzeniu wykonawczem. Mianowicie ustawa ta nie dotyczy szkół akademickich oraz szkolnictwa zawodowo-sanitarnego, podlegającego kompetencji Mi­ nistra Spraw Wewnętrznych1). Nie podlega również postanowieniom tej ustawy szkolnictwo prywatne wo­ jewództwa śląskiego2). Z tych określeń wynika, że wszystkie inne działy szkolnictwa prywatnego są obję­ te ustawą z dnia 11 marca 1932 r.

Czy jednakże w określeniu „szkoła" względnie „zakład naukowym i wychowawczy", podanem w tytule ustawy o szkolnictwie prywatnem, mieści się np. kilku­ tygodniowy kurs krawiecki lub szoferski. albo uzupeł­ niający naukę religji mojżeszowej kurs religijny, na którym nauka odbywa się w ciągu 7-dmiu godzin ty­ godniowo? — Czy z pojęciem „szkoła" związana jest wyłącznie instytucja kształcąca i wychowująca mło­ dzież w wieku szkolnym, czy też ustawa o szkolnictwie prywatnem obejmuje również instytucje, kształcące dorosłych?

Zagadnienia te rozwiązuje częściowo rozporządze­ nie wykonawcze z dnia 7 czerwca 1932 r. Mianowicie w § 1 rozszerza ono pojęcie szkoły i zakładu nauko­ wego również na systematyczne kursy, a pod pojęcie zakładu wychowawczego podciąga przedszkola i inne zakłady wychowawcze, realizujące systematyczny pro­ gram wychowawczy. — Rozporządzenie to dotyczy jednakże tylko instytucyj szkolnych, przeznaczonych dla dzieci i młodzieży, a nie daje żadnego wyjaśnienia co do instytucyj naukowych, przeznaczonych dla do-rosłychi względnie w części dla młodocianych, w części zaś dla dorosłych. — Sprawę tę wyjaśniają okólniki

Ministerstwa W. R. i O. P. — Mianowicie do prywat­ nych szkół i kursów dla dorosłych winna być

stoso-') Art. 10 ust. 1 u s t a w : szkolnictwo rolnicze przeszło pnrl zarząd Min. W. R. i O. P.

wana dotychczasowa p r a k t y k a postępowania z tern za­ strzeżeniem, że praktyka ta nie może być sprzeczna z postanowieniami ustawy o szkołach prywatnych, w szczególności zaś z postanowieniami art. 6 tej usta­ wy. — Organizatorzy kursów dla dorosłych obowiązani są podawać Kuratorjum do zatwierdzenia program kursów, a nadto czas i miejsce zajęć na kursach. — O ile towarzystwa oświatowe mają w swoich statutach przewidziane zakładanie kursów dla dorosłych i orga­ nizować j e będą wyłącznie dla swoich członków, nie wydając jakichkolwiek świadectw, nie są obowiązane do przestrzegania przepisów ustawy o szkolnictwie prywatnem, lecz winny jedynie zawiadomić władze administracji ogólnej o otwarciu takich kursów. Ten sam tryb postępowania, t. j . zawiadomienie władzy administracji ogólnej o otwarciu kursów dla dorosłych wystarcza również w tym wypadku, gdy towarzystwo oświatowe organizuje niesystematyczne kursy dla do­ rosłych wogóle. — W razie wątpliwości, czy dany kurs należy zaliczyć do systematycznych, rozstrzyga właści­ we terytorjalnie Kuratorjum Okręgu Szkolnego.

Co do szkół i sytematycznych kursów oraz zakła­ dów wychowawczych, realizujących systematyczny program wychowawczy, w zakresie nauczania i wycho­ wywania dzieci i młodzieży brak dotychczas szczegó­ łowych wyjaśnień, czy systematycznym kursem jest każdy kurs, choćby najbardziej krótkotrwały, wzglę­ dnie czy jest nim w rozumieniu rozporządzenia wyko­ nawczego np. kurs roczny, ale o szczupłym prosrramie nauczania, wymagającym kilkugodzinnej nauki ty­ godniowej. — Potrzebnych w tym względzie wyjaśnień dostarczą dopiero uzupełnienia ustawy o szkolnictwie prywatnem, względnie rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy.

5. Zasadnicza treść ustawy. — Co stanowi istotna

treść ustawy o szkolnictwie prywatnem? — Otóż wszystkie postanowienia ustawy oparte są na tytule prawnym, wynikającym z art. 1 tej ustawy. — W myśl tego artykułu Minister W. R. i O. P. i władze szkolne, którym Minister W. R. i O. P. uprawnienia swoje w tym względzie przekaże, mają prawo i obowiązek

sprawowania opieki i nadzoru nad szkoTnictwem pry­ watne ni.

Postanowienie to daje państwowym Władzom Szkolnym prawo wykonywania opieki i nadzoru nad prywatnemi szkołami oraz zakładami naukowemi i

wy-chowawezemi z mocy ustawy. Na tem postanowieniu usiawowem opiera się cały stosunek prawny pomiędzy szkołami prywatnemi a Władzą Szkolną.

Na czem jednakże polega sprawowanie przez Wła­ dzę Szkolną opieki i nadzoru nad szkolnictwem pry-watnem? — Określają to dalsze postanowienia ustawy, dotyczące: a) warunków, od których spełnienia uza­ leżnione jest udzielenie zezwolenia na otwarcie szkoły p r y w a t n e j : b) okoliczności. w których szkoła prywatna może być przez Władzę Szkolną zamknięta względnie zwinięta przez właściciela szkoły; c) wymagań od osób. które mają pełnić w szkole prywatnej funkcje kierow­ nicze i nauczycielskie: d) nadawania szkołom prywat­ nym uprawnień zakładów państwowych względnie pu­ blicznych.

Są to uprawnienia o charakterze nadzorczym. — O formach opieki nad szkołami prywatnemi ani usta­ wa, ani rozporządzenie wykonawcze wyraźnie nie me­ wi. — Możnaby w tym względzie wymienić wskazówki wizytatorów oraz instruktorów szkolnych, iidział nau­ czycielstwa szkół prywatnych w kursach dokształca­ jących, zjazdach rejonowych, ogniskach metodycznych i t. p.. organizowanych przez państwowe Władze Szkolne.

Opiekę i nadzór nad szkolnictwem prywatnem sprawuje z mocy art. 1 ustawy Minister W. R. i O. P. — Tenże sam artykuł ustawy zezwala jednakże na prze­ kazanie tego uprawnienia przez Ministra W. R. i O. P. podległym władzom szkolnym. — Na tej zasadzie Mi­ nister W. R. i O. P. przekazał w § 2 rozporządzenia wykonawczego bezpośredni nadzór nad wszystkiemi szkołami prywatnemi. których dotyczy ustawa, z wy­ jątkiem szkół artystycznych, Kuratorom Okręgów Szkolnych, zachowując dla siebie bezpośredni nadzór nad prywTatnemi szkołami artystycznemi i nadzór po­ średni nad wszystkiemi innemi szkołami prywatnemi.

Nadto zastrzegł sobie Minister W. R. i O. P. w ust. 2 § 2 rozporządzenia wykonawczego możność wyłączenia z pod opieki pedagogicznej Kuratorów niektórych szkół prywatnych, uznanych przez siebie za ekspery­ mentalne.

Kuratorzy Okręgów Szkolnych mogą przekazany im bezpośredni nadzór nad szkołami prywatnemi w y ­ konywać bądź osobiście, bądź ież przez dodane im do pomocy urzędy (kuratorja oraz inspektoraty szkolne) i podwładnych sobie urzędników* (okręgow-ych wizyta­ torów* szkół, inspektorów szkolnych, delegatów i t. d.), zastrzeżone jednakże w rozpqrzadzeniu wykonawczem dla władzy szkolnej orzeczenia winni wydawać bezpo­ średnio.

4. Warunki założenia szkoły prywatnej. — Szkołę

prywatną założyć może po spełnieniu warunków, wy­ mienionych w ustępie 1 art. 2 *) ustawy, w zasadzie tylko obywatel polski. Mający zamiar założyć szkolę prywatną winien zatem wykazać się wobec władzy szkolnej na j e j żądanie dowodem obywatelstwa pol­ skiego. — Na założenie szkoły prywatnej osobie, która tego obywatelstwa nie posiada, może pozw-olić w w y ­ jątkowych wypadkach Minister W. R. i O. P.2). — Jakkolwiek zatem pomiędzy warunkami, od których spełnienia zależy zezwolenie władzy szkolnej na otwarcie szkoły prywatnej, niema wzmianki o koniecz­ ności przedłożenia w podaniu do władz dowodu oby­ watelstwa, to jednak jest rzeczą konieczną udowod­ nienie posiadania obywatelstwa polskiego, gdyż wy­ maga tego wyraźnie artykuł 2 ustawy w zdaniu począt­ kowym, stwierdzającem, że tylko obywatel polski może założyć szkołę prywatną.

Pozatem wymaga ustawa od mającego zamiar za­ łożyć szkołę prywatną spełnienia następujących wa­ runków: 1) przedłożenia władzy szkolnej statutu szko­ ły, ustalającego ustrój wewnętrzny szkoły, język nau­ czania i program, nazwę oraz stosunek właściciela do

') Artykuł 2 ustawy układa się z 5 ustępów, z których pierwszy dzieli się na 4 punkty, określające warunki, od których spełnienia zależy uzyskanie zezwolenia na otwarcie szkoły.

dyrektora (kierownika) i nauczycieli; 2) zapewnienia szkole odpowiedniego lokalu i wyposażania w urządze­ nia i pomoce naukowe; 5) wykazania, że środki utrzy­ mania szkoły będą wystarczające; 4) przedłożenia pi­ semnego stwierdzenia właściwych władz państwowych, że ubiegający się o nie (o to stwierdzenie) zachowywał się nienagannie pod względem moralności oraz w sto­ sunku do Państwa.

5. Statut szkoły prywatnej. — Wymagania, jakim

winien odpowiadać statut szkoły prywatnej, określone są szczegółowo w §§ 3—9 włącznie rozporządzenia wy­ konawczego. Wzory statutów szkół prywatnych (szkoły średniej ogólnokształcącej, zawodowej i powszechnej oraz przedszkola) podane zostały w Dzienniku Urzę­ dowym Ministerstwa W. R. i Ó. Ρ. ζ 1952 r. Nr. 4, ροζ. 45 x). — Układający statut szkoły prywatnej wi­ nien, posiłkując się wzorem, uwzględnić w redakcji statutu wszystkie wymagania, podane w rozporządze­ niu wykonawczem. — Jeśli chodzi o organizację szkoły, należy ją określić według postanowień ustawy o ustro­ j u szkolnictwa z dnia 11 marca 1932 τ.-) a więc podać "w zakresie szkolnictwa średniego nazwy, które prze­ widuje ta ustawa (4-ro letnie gimnazjum i 2-letnie li­ ceum), a w zakresie szkolnictwa powszechnego odpo­ wiednie stopnie organizacyjne (I. II lub III). — Obecni-, obowiązujące jeszcze przejściowo nazwy szkół i okresy nauczania nie powinny być w statucie szkoły prywat­ nej podawane ze względu na to. że statut, który ma obowiązywać na stałe, nie może być układany pod ką­ tem widzenia chwili obecnej. — Przejściową organiza­ cję szkoły prywatnej, wzorowaną na istniejących obecnie typach szkół, można w statucie określić w do­ datkowej uwadze do odpowiedniego paragrafu.

Jeżeli program nauczania w danej szkole prywat­ nej ma być różny od programu analogicznej szkoły państwowej względnie publicznej, należy program ten dołączyć w całości do statutu szkoły w formie osobnego

') Patrz rozdział, pt. Wzory statutów.

*) Dz. U. R. P. z 1932 r. Nr. 3S, ροζ. 3S9. względnie Dz. Urz. Min. W. R. i O. P. z 1932 r. Nr. 4, ροζ. 39. — Patrz „Ustawa o ustroju szkolnictwa", VIII Dodatek.

załącznika. Ale nie może to być t. zw. plan nauczania, podający liczbę godzin nauki każdego przedmiotu. Program nauczania winien obok planu nauki podawać szczegółowo zakres materjału nauczania z każdego przedmiotu dla każdej klasy względnie stopnia nauki. Jeżeli założyciel ma zamiar starać się o zatwier­ dzenie na stanowisku dyrektora (kierownika) szkoły, nie powinien mimo to pomijać w statucie szkoły posta­ nowień, dotyczących stosunku właściciela do dyrektora

(kierownika) i nauczycieli szkoły, ponieważ statut szkoły nie może być normowany pod kątem widzenia takiego stanu rzeczy, że dyrektorem (kierownikiem) szkoły jest właściciel tejże szkoły, lecz musi przewi­ dywać wypadek, gdy szkoła posiada poza właścicielem zaangażowanego kierownika, co będzie normalnie mia­ ło miejsce.

W statucie szkoły, utrzymywanej przez zarejestro­ wane fundacje i stowarzyszenia, winien znaleźć się paragraf, postanawiający, że uprawnienia nadzorcze, przysługujące właścicielowi szkoły, spełniam- będą jedynie przez stałego delegata, na którego wyrazi zgodę władza szkolna.

Statut przedłożyć należy władzy szkolnej w 2-ch egzemplarzach.

6. Lokal i wyposażenie szkoły prvwatnej w urzą­ dzenia i pomoce naukowe. — W myśl § 10 rozporzą­

dzenia wykonawczego o przydatności lokalu, przezna­ czonego na szkolę, pod względem budowlanym i sani­ tarnym orzeka wojewódzka władza administracji ogólnej (Urząd Wojewódzki). O wydanie orzeczenia (pisemnego stwierdzenia), że danv lokal jest przydatny na szkolę, winien założyciel, względnie właściciel szko­ ły, zwrócić się z odpowiedniem podaniem ł) do właści­ wego terytorjalnie Urzędu Wojewódzkiego, a uzyskane orzeczenie dołączyć do podania, skierowanego do Ku-ratorjum Okręgu Szkolnego o zezwolenie na otwarcie szkoły. — Protokół komisyjnego badania lokalu szkol­ nego przez te lub inne władze sanitarne, względnie przez lekarza powiatowego lub miejskiego, jest nie­ wystarczający, gdyż rozporządzenie wykonawcze w y

raźnie żąda stwierdzenia przydatności lokalu szkolnego przez Urząd Wojewódzki, ewentualnie zaś przez Sta­ rostwo, o ile Urząd Wojewódzki w konkretnym wy­ padku lub na stałe przekaże Starostom czynność wy­ dawania takich orzeczeń. Jednakże w tym wypadku w treści orzeczenia winno Starostwo powołać się na odpowiednie zlecenie Urzędu Wojewódzkiego.

Niezależnie od orzeczenia wojewódzkiej władzy administracji ogólnej o przydatności lokalu przezna­

czonego na szkołę pod względem budowlanym i sani­ tarnym, winien założyciel (właściciel) postarać się u \Vładz Szkolnych o orzeczenie w sprawie przydat­ ności lokalu szkolnego pod względem potrzeb szkol­ nych. — jeśli chodzi o lokale prywatnych szkół po­ wszechnych, przedszkoli i systematycznych kursów o zakresie nauczania elementarnego, opinję w sprawie ich przydatności pod względem potrzeb szkolnych wy­ dać może inspektor Szkolny. Opinja ta. oparta na wizji lokalnej, stanowić będzie podstawę do wydania niezbędnego orzeczenia Władz Szkolnych. Władzą Szkolną, uprawnioną do wydawania takich orzeczeń, jest właściwe terytorjalnie Kuratorjum Okręgu Szkol­ nego, do którego też należy się zwracać odpowTiedniem pismemł) o wydanie w tej sprawie orzeczenia.

AVyposazenie szkoły w odpowiednie urządzenia i. pomoce naukowe należy udowodnić przedłożeniem Władzy Szkolnej wykazu sprzętów szkolnych i pomocy naukowych, sporządzonego na podstawie inwentarza szkolnego z podaniem ceny inwentarzowej i określe­ niem stanu używalności każdego sprzętu. — O ile zało­ życiel nie posiada w chwili wnoszenia podania o ze­ zwolenie na otwarcie szkoły zakupionych sprzętów i pomocy naukowych, powinien przedłożyć wykaz tych sprzętów i pomocy, które obowiązuje się dostarczyć szkole z chwilą jej otwarcia. — Jeśliby sprzęty te i po­ moce naukowe nie zostały szkole dostarczone po jej otwarciu, Władza Szkolna, stwierdziwszy braki w urzą­ dzeniu szkoły, może wydać w ciągu roku od chwili zezwolenia na otwarcie szkoły orzeczenie, że właściciel przestał czynić zadość warunkowi zapewnienia szkole

odpowiedniego wyposażenia, a wówczas zezwolenie na otwarcie szkoły prywatnej traci moc obowiązującą1).

?. Środki utrzymania szkoły prywatnej. — Wyka­

zanie, że środki utrzymania szkoły będą wystarczające, następuje przez: a) przedłożenie rocznego preliminarza budżetu szkoły, opartego na realnych podstawach, i b) wykazanie się przez założyciela względnie właściciela szkoły bądź własnym odpowiednim majątkiem, bądź poręczeniem innych osób, zabezpiecza jącem w dosta­ tecznej mierze wykonanie zobowiązań materjalnych wobec szkoły.

Władza Szkolna może się zgodzić na zastąpienie wykazania się majątkiem lub1 poręczeniem innych osób przez złożenie w liczbie gwarantującej utrzymanie szkoły deklaracyj rodziców, obowiązujących się do uiszczenia przez cały rok szkolny opłat za naukę2), jednakże zależy to od swobodnego uznania \Vładzy Szkolnej i domagać się zastosowania tego przepisu przez władzę założyciel czy też właściciel szkoły pry­ watnej nie ma prawa. — Przepis ten stosowany jest raczej do szkół, istniejących przed wejściem w życie ustawy o szkolnictwie prywatnem, w wypadkach, gdy ich właściciele wywiązywali się zawsze należycie ze swoich zobowiązań materjalnych, niż do szkół nowo-zakładanych.

Preliminarz3) "budżetu szkoły winien uwzględniać wszystkie istotne potrzeby zakładu i zawierać realnie obliczone pozycje dochodów i wydatków. W szczegól­ ności preliminowane dochody z opłat za naukę nie mogą ograniczać się do podania; ogólnikowej cyfry spo­ dziewanych wpływów z tego źródła, lecz winny wska­ zywać liczbę uczniów (nic) w każdej klasie, wysokość opłaty szkolnej od każdej grupy uczniów (nic), opła­ cających! należność za naukę w jednakowej wysokości, ilość przewidywanych zwolnień od opłaty szkolnej, wysokość strat, spowodowanych niemożnością ściągnię­ cia opłat za naukę i t. p. — Wpływy z tytułu

subwen-') Por. art. 5 ustawy o szkolnictwie prywatnem.

:') por. ust. 2 § 1J rozporządzenia wykonawczego.

cyj, zapomóg i t. d. winny być uzasadnione deklara­ cjami instytucyj subwencjonujących. — Po stronie wydatków wysokość uposażenia personelu szkolnego objaśnić należy podaniem ilości pracowników i pobo­ rów służbowych każdego z nich. — W każdym preli­ minarzu budżetowym szkoły winna się znaleźć poza wydatkami osobowemi i rzeczowemi pozycja na za-kupno pomocy naukowych, dosięgająca normalnie eo­ na jmniej 5°/o ogółu wydatków.

Za wykazanie się majątkiem, zabezpieczającym wykonanie zobowiązań materjalnych właściciela szko­ ły, może być uznany nie budzący żadnych wątpliwości dokument, któryby dokładnie określał wartość mająt­ ku ruchomego lub nieruchomego (wyciąg hipoteczny, zaświadczenie władz państwowych lub samorządo­ wych, papiery państwowe lub przez Państwo gwaran­ towane, listy zastawne krajowe instytucyj kredytu długoterminowego, emitowane za zabezpieczeniem

prawnem i t. p.). — Nieobciążona wartość majątku za­ łożyciela względnie właściciela szkoły powinna dosię­ gać conajmniej sumy wydatków, przewidzianych w rocznym preliminarzu budżetowym szkoły.

Wykazanie się własnym majątkiem może być za­ stąpione poręczeniem rejentalnem osób, posiadających niezadłużony majątek. Mogą też ewentualnie być uznane za wystarczające zabezpieczenie majątkowe weksle gwarancyjne rodziców dzieci, uczęszczających do danej szkoły, którzy posiadają osobisty niezadłu­ żony majątek.

W razie okazania się braku faktycznego zabezpie­ czenia majątkowego w pierwszym roku istnienia szkoły (sprzedaż lub strata majątku właściciela szkoły) może wejść w zastosowanie rygor z art. 5 ustawy o szkol­ nictwie prywatnem przez stwierdzenie władzy szkol­ nej, że właściciel przestał czynić zadość warunkowi zabezpieczenia materjalnego szkoły, wskutek czego wydane mu orzeczenie traci moc obowiązującą.

Związki komunalne względnie gospodarcze, wy­ stępujące w charakterze założycieli lub właścicieli szkół prywatnych, mają obowiązek wykazania sie pra­ womocnie powziętą uchwałą, zabezpieczającą

wykona-nie budżetu szkoły, zatwierdzoną przez właściwe wła­ dze nadzorcze.

8· Stwierdzenie moralności i lojalności założyciela (właściciela) szkoły prywatnej. — Wydawanie za­

świadczeń o nienagannem zachowaniu się pod wzglę­ dem moralności oraz w stosunku do Państwa *) odbywa się w sposób, przewidziany w § 13 rozporządzenia wy­ konawczego, według schematu, podanego w okólniku Ministerstwa W. R. i O. P. Nr. 108 z r. 1932 2. ( Intere­ sowani winni zwracać się z podaniami w tej sprawie do właściwych terytorjalnie starostów powiatowych względnie grodzkich 3). — Zaświadczenia o niewłaści­ w e j treści albo wydane przez niewłaściwe władze bez powołania się na odpowiednie postanowienie ustawy nie są uznawane przez Władze Szkolne za wystarcza­ jące spełnienie warunku ustawowego.

Stowarzyszenia i fundacje, występujące w cha­ rakterze założycieli względnie właścicieli szkół pry­ watnych, nie są obowiązane do przedkładania tego rodzaju zaświadczeń 4), natomiast winny wykazać się dowodem zarejestrowania. To samo dotyczy kół względnie oddziałów zarejestrowanych stowarzyszeń, które na żądanie Władz Szkolnych winny przedłożyć' albo swój zarejestrowany statut albo statut stowarzy­ szenia centralnego i dowód zorganizowania koła lub oddziału prowincjonalnego.

O ile chodzi o osoby prawne, nie będące towa­ rzystwami oświatowemi lub fundacjami, j a k np. spółki handlowe i t. p., występujące w charakterze założy­ cieli lub właścicieli szkół prywatnych, sprawa stoso­ wania do nich postanowień art. 11 ustawy o szkol­ nictwie prywatnem nie jest wyjaśniona dostatecznie, w artykule tym bowiem jest mowa wyłącznie tylko o zarejestrowanych stowarzyszeniach i fundacjach.

Przepis o konieczności stwierdzenia nienagannego postępowania pod względem moralności oraz w

sto-1) punkt 4 ust. 1 art. 2 ustawy o szkolnictwie prywatnem. 2) Dz. Urz. Min. W. R. i O. P. z 1932 r. Nr. 4, ροζ. 48.

*) patrz wzór podania Nr. 4.

sunku do Państwa nie dotyczy związków samorządu terytorjalnego i gospodarczego oraz wszelkich instytu-cyj publicznych, związków religijnych lub ich osób prawnych, występujących w roli założycieli względnie właścicieli szkół prywatnych. — Nie żąda się od nich również dowodów zarejestrowania się.

9. Rozwojowe szkoły prywatne. — O ile założyciel

ma zamiar otworzyć szkołę rozwojową (niepełną), wi­ nien to wyraźnie w podaniu do władz szkolnych za­ znaczyć. Do stopnia rozwoju mającej powstać szkoły dostowane będą naturalnie warunki, dotyczące lokalu, wyposażenia w urządzenia i pomoce naukowe oraz pre­ liminarz budżetowy i wysokość zabezpieczenia mająt­ kowego. — Statut szkoły rozwojowej może określać

odrazu j e j najwyższy stopień organizacyjny, jednakże powinien zawierać uwagę, że szkoła jest rozwojowa i przewidywać etapy jej rozwoju.

Konsekwencją wykazania się przez założyciela spełnieniem warunków ustawowych jedynie w skali szkoły pod względem organizacyjnym niekompletnej będzie uzależnienie przez Władzę Szkolną zezwolenia na otwieranie nowych klas względnie oddziałów od udowodnienia, że założyciel posiada odpowiedni lokal na pomieszczenie zwiększonej liczby klas (oddziałów), że dysponuje potrzebnym inwentarzem szkolnym i mo­ że zabezpieczyć wykonanie zwiększonych zobowiązań materjalnych.

10. Otwarcie szkoły prywatnej. — Otwarcie szko­

ły, przedszkola względnie systematycznego kursu może nastąpić nie wcześniej, niż po uzyskaniu przez zało­ życiela orzeczenia właściwej Władzy Szkolnej, stwier­ dzającego spełnienie wszystkich warunków ustawo­ wych. — Władzą Szkolną, uprawnioną do wydawania takich orzeczeń jest Kurator Okręgu Szkolnego, a w stosunku do szkół artystycznych Minister W. R. i O. P. łJ.

Podanie, zawierające prośbę o wydanie orzeczenia, stwierdzającego spełnienie warunków ustawowych, a temsamem zezwalającego na otwarcie szkoły pry­ watnej, adresować i kierować należy do Kuxatorjum

Okręgu Szkolnego. Bieg terminów ustawowych liczy się dopiero z chwilą zarejestrowania podania w Kura-torjum. — Podania adresowane i kierowane do nie­ właściwych władz szkolnych (np. do Inspektora Szkol­ nego, do Kurator jum nieodpowiedniego Okręgu Szkol­ nego lub do Ministerstwa W. R. i O. P.) mogą być opóźnione w załatwieniu bez konsekwencyj, przewi­ dzianych w ustawie.

W podaniu *) należy powołać się na ustęp 1 art. 2 ustawy o szkolnictwie prywatnem i dołączyć dowody, stwierdzające w sposób dostateczny spełnienie wszyst­ kich warunków ustawowych, wymienionych w punk­ tach 1—4 ustępu 1 art. 2 ustawy o szkolnictwie pry­ watnem.

Jeżeli Władza Szkolna uzna przedłożone dowody spełnienia warunków ustawowych za wystarczające, wydaje założycielowi orzeczenie, zezwalające na

otwarcie szkoły wTedługi wzoru, zamieszczonego w okól­ niku Ministerstwa W.^R. i O. P. Nr. 109 z Ì 9 3 2 roku (wzór 1).

O ile w ciągu 3 miesięcy od chwili wniesienia po­ dania do właściwej Władzy Szkolnej założyciel nie otrzyma odpowiedzi, ma prawo szkołę otworzyć"). — Początek tego okresu trzymiesięcznego liczy się od dnia, następującego po złożeniu w Kurator jum właści­ wego terytorjalnie Okręgu Szkolnego podania, wyka­ zującego spełnienie wszystkich warunków ustawo­ wych. Bez względu zatem na to, czy podanie dotyczy założenia prywatnej szkoły powszechnej, przedszkola lub kursu w tym zakresie, czy też szkoły średniej lub zawodowej, należy je adresować i kierować do właści­ wego terytorjalnie Kuratorjum Okręgu Szkolnego, a nie do Insepktora Szkolnego lub do Ministerstwa, do którego należy kierować jedynie podania, dotyczące założenia prywatnej szkoły artystycznej. — W razie wniesienia podania o zezwolenie na założenie szkoły prywatnej do niewłaściwej Władzy Szkolnej, termin

>) Patrz wzór podania Nr. 5.

2) nie zostało dotąd ustalone, czy chodzi w tym wypadku

o odpowiedź decydującą, czy też o jakąkolwiek odpowiedź Władzy Szkolnej na wniesione podanie.

3-miesięczny, po upływie którego wolno założyć szkolę, jeśli Władza Szkolna nie dała odpowiedzi, liczyć się

będzie dopiero od chwili dotarcia podania do wskaza­ nej w rozporządzeniu wykonawczem Władzy Szkolnej.

O terminie otwarcia szkoły prywatnej na podsta­ wie uzyskanego orzeczenia o spełnieniu warunków ustawowych winien założyciel zawiadomić Władzę Szkolną nie później, niż na dwa tygodnie przed roz­ poczęciem nauki, przyczem pamiętać należy, że żadna szkoła prywatna nie może być czynna 1) bez zatwier­ dzonego dyrektora (kierownika) lub jego zastępcy, z czego wypływa obowiązek uzyskania przed otwar­ ciem szkoły prywatnej zatwierdzenia kandydata na dyrektora (kierownika).

Jeśli szkoła nie zostanie otwarta pomimo uzyskania przez założyciela orzeczenia o spełnieniu wszystkich warunków ustawowych w przeciągu roku od chwili wydania tego orzeczenia, orzeczenie to traci swą moc obowiązującą.

W ciągu pierwszego roku istnienia szkoły prywat­ nej może Władza Szkolna orzec, że właściciel przestał czynić zadość jednem z warunków ustawowych, przez co unieważnia wydane właścicielowi orzeczenie. — Może to mieć miejsce np. w razie zmiany lokalu szkol­ nego na nieodpowiedni, w razie niedostarczenia szkole urządzeń i pomocy naukowych, w razie utraty mająt­ ku, zabezpieczającego wykonanie budżetu szkolnego,

lub cofnięcia poręki materjalnej i t. p.

Za zgodą Władzy Szkolnej może właściciel szkoły prywatnej odstąpić swoje prawa, wynikające z uzy­ skania orzeczenia o spełnieniu warunków ustawowych, osobie trzeciej, ale nowy właściciel musi się wykazać ze s w e j strony spełnieniem warunków zabezpieczenia bytu materjalnego szkoły i zaświadczeniem o niena-gannem zachowaniu się pod względem moralności oraz w stosunku do Państwa.

11. Zamknięcie lub zwinięcie szkoły prywatnej. —

Władza Szkolna może szkołę prywatną zamknąć, gdy stwierdzi:

1) że s z k o ł a b y ł a n i e c z y n n a p r z e z t r z y miesiące bez u s p r a w i e d l i w i o n e j p r z y c z y n y (np. z p o w o d u s t r e j -k u n a u c z y c i e l i l u b m ł o d z i e ż y ) , p r z y c z e m do o -k r e s u t r z y m i e s i ę c z n e g o nie w l i c z a się oczywiście czasu f e r y j s z k o l n y c h ;

2) że poziom n a u k o w y l u b w y c h o w a w c z y s z k o ł y w ciągu 5 o s t a t n i c h lat j e s t n i e w y s t a r c z a j ą c y , o czem W ł a d z a S z k o l n a c o r o c z n i e z a w i a d a m i a ł a szkołę p r z e z n a d s y ł a n i e odpisu s p r a w o z d a n i a p o w i z y t a c y j n e g o l u b osobnego z a w i a d o m i e n i a n a p i ś m i e : 3) że s z k o ł a n i e p r z e s t r z e g a o b o w i ą z u j ą c y c h p r z e ­ p i s ó w l u b p o s t a n o w i e ń s t a t u t u s z k o l n e g o : za p r z e p i s y o b o w i ą z u j ą c e w r o z u m i e n i u tego p o s t a n o w i e n i a u s t a w y u w a ż a ć n a l e ż y w s z y s t k i e p r z e p i s y u s t a w y o s z k o l n i c ­ t w i e p r y w a t n e m , p r z e p i s y r o z p o r z ą d z e ń w y k o n a w ­ c z y c h do t e j u s t a w y o r a z w s z y s t k i e p r a w o m o c n e r o z ­ p o r z ą d z e n i a W ł a d z S z k o l n y c h , w y d a n e n a p o d s t a w i e o b o w i ą z u j ą c y c h u s t a w celem w y k o n a n i a ich p o s t a n o ­ w i e ń w o d n i e s i e n i u do szkół p r y w a t n y c h d a n e g o s t o p n i a i t y p u ; o b o w i ą z u j ą c e m i s z k o ł ę p r z e p i s a m i są r ó w n i e ż w s z y s t k i e p o s t a n o w i e n i a u z n a n e g o p r z e z W ł a ­ d z ę Szkolną s t a t u t u s z k o ł y p r y w a t n e j : 4) że n a u c z a n i e l u b w y c h o w a n i e m ł o d z i e ż y o d b y ­ w a się w d u c h u n i e l o j a l n y m d l a P a ń s t w a , -względnie szkoła n i e p r z e c i w d z i a ł a s k u t e c z n i e s z k o d l i w y m pod w z g l ę d e m w y c h o w a w c z y m w p ł y w o m n a młodzież. P r z e d w y d a n i e m orzeczenia, z a m y k a j ą c e g o s z k o ł ę p r y w a t n ą , W ł a d z a S z k o l n a p o d a j e do w i a d o m o ś c i szko­ ł y s w o j e z a r z u t y , w y z n a c z a j ą c d o u d z i e l e n i a w y j a ś ­ n i e ń t e r m i n co n a j m n i e j d w u t y g o d n i o w y . Jeśli AVladza S z k o l n a n a d e ś l e w ł a ś c i c i e l o w i s z k o ł y p r y w a t n e j pismo, s t w i e r d z a j ą c e j e d e n z p o d a n y c h w y ­ ż e j w y p a d k ó w , k t ó r e mogą b y ć p o d s t a w ą do z a m k n i ę ­ cia s z k o ł y , a n a s t ę p n i e u z n a j e g o w y j a ś n i e n i a za n i e ­ w y s t a r c z a j ą c e , m o ż e z a m k n ą ć s z k o ł ę n a w e t w c i ą g u r o k u s z k o l n e g o p o u p r a w o m o c n i e n i u się orzeczenia, z a r z ą d z a j ą c e g o z a m k n i ę c i e s z k o ł y , a m i a n o w i c i e po u p ł y w i e d n i 14 od d a t y d o r ę c z e n i a tego o r z e c z e n i a w ł a ­ ścicielowi szkoły, j e ś l i on n i e w n i ó s ł o d w o ł a n i a w t y m t e r m i n i e do M i n i s t e r s t w a W . R. i O . P., w z g l ę d n i e p o

odmownem załatwieniu odwołania przez Ministerstwo W. R. i O. P.

O zamierzonem zwinięciu 1) szkoły winien właści­ ciel szkoły prywatnej uprzedzić Władzę Szkolną na 5 miesiące naprzód, przyczem zwinięcie szkoły w ciągu roku szkolnego nie może nastąpić bez zgody Władzy Szkolnej.

Akta i pieczęcie szkolne winny być w razie zwi­ nięcia lub zamknięcia szkoły prywatnej złożone w Ku-ratorjum właściwego terytorjalnie Okręgu Szkolnego.

12. Dyrektor (kierownik) i nauczyciele szkoty prywatnej. — Funkcje nauczycielskie w szkołach pry­

watnych pełnić może tylko nieskazitelny obywatel polski, który posiada przepisane kwalifikacje zawodo­ we do nauczania. Dyrektora względnie kierownika szkoły p r y w a t n e j zatwierdza Władza Szkolna. Kandy­ data na dyrektora (kierownika) lub jego zastępcę wi­ nien przedstawić ~) Władzy Szkolnej do zatwierdzenia właściciel szkoły prywatnej na 4 miesiące przed roz­ poczęciem roku szkolnego. Dyrektor może objąć swoje czynności dopiero po uzyskaniu zatwierdzenia. Żadna szkoła prywatna nie może być czynna bez zatwierdzo­ nego dyrektora (kierownika) łub jego zastępcy3). — Zmiana na stanowisku dyrektora (kierownika) w ciągu roku szkolnego może nastąpić tylko w wyjątkowych wypadkach za zezwoleniem Władzy Szkolnej. — Na stanowisku dyrektora (kierownika) może zostać za­ twierdzony również właściciel szkoły, o ile posiada przepisane kwalifikacje do nauczania.

Dyrektor szkoły prywatnej, a w przedszkolu wła­ ściciel, obowiązany jest corocznie do dnia 15 czerwca przedłożyć Władzy Szkolnej spis nauczycieli, zaanga­ żowanych na następny rok szkolny, oraz zgłaszać wszelkie zmiany w tym spisie. Należy w tym spisie podać: a) datę urodzenia, b) wyznanie, c) narodowość, d) przynależność państwową, e) kwalifikacje do

nau-*) Patrz: wzór podania Nr. 6.

') patrz wzór pisma Nr. 7.

3) samoistny nauczyciel szkoły powszechnej, przedszkola

lub kursu o jednej sile nauczycielskiej jest uważany za kie­ rownika.

czania, f) lata pracy pedagogicznej każdego nauczy­ ciela oraz g) przedmioty, których ma nauczać. — Nau­ czyciel może objąć swe czynności w szkole, o ile "Wła­ dza Szkolna w ciągu 6 tygodni od dnia złożenia spisu nie zażądała od nauczyciela pisemnego stwierdzenia o nienagannem zachowaniu się lub nie zawiadomiła szkoły o niedopuszczeniu nauczyciela do nauczania ze względów pedagogicznych.

Odmowa zatwierdzenia dyrektora względnie decy­ zja o niedopuszczeniu do nauczania ze względów peda­ gogicznych odnosi się jedynie do tej szkoły, do której dyrektor względnie nauczyciel został zgłoszony i nie pozbawia dyrektora względnie nauczyciela prawa ubiegania się o stanowisko w innej szkole.

Władza Szkolna może zażądać do właściciela szko­ ły prywatnej usunięcia dyrektora względnie zawiesić go w czynnościach służbowych, jeżeli uzna, że wywie­ ra na młodzież szkodliw^y wpływ pod względem wy­ chowawczym, albo nie przestrzega obowiązujących przepisów lub postanowień statutu szkoły, względnie winien jest rażącego zaniedbania swoich obowiązków. Z tych samych powodów może Władza Szkolna zażądać od dyrektora usunięcia względnie zawieszenia nauczyciela w czynnościach służbowych.

Właściciel szkoły prywatnej zawiera i rozwiązuje umowę z dyrektorem (kierownikiem) szkoły i dobra­ nym przez dyrektora (kierownika) personelem naucza­ jącym oraz podaje Władzy Szkolnej do wiadomości normy uposażenia dyrektora (kierownika) i personelu nauczającego w szkole.

Dyrektor (kierownik) dobiera i jest odpowiedzial­ ny za dobór personelu nauczającego w szkole oraz kwalifikuje nauczycieli, czynnych w szkole, pozosta­ jącej pod jego kierownictwem.

15. Uprawnienia szkół prywatnych. — Szkoły p r y ­

watne, zorganizowane na wzór szkół państwowych, mogą uzyskać, uprawnienia szkół państwowych.

Prawa, nadawane prywatnym szkołom średnim ogólnokształcącym i zakładom kształcenia nauczycieli, mogą być pełne lub niepełne1).

!) Por. Dziennik urzędowy Ministerstwa W. R. i O. Ρ. z 1929 roku Nr. 6,.puz. 75.

P e i n e p r a w a p o l e g a j ą n a tem, ż e : a) a b i t u r j e n c i t y c h szkół zdają e g z a m i n d o j r z a ł o ś c i w e d ł u g p r z e p i ­ sów d l a szkół p a ń s t w o w y c h ; b) ś w i a d e c t w a , w y d a w a n e p r z e z t e s z k o ł y w ł a s n y m u c z n i o m , są r ó w n o z n a c z n e ze ś w i a d e c t w a m i szkół p a ń s t w o w y c h ; c) u c z n i o w i e t y c h szkół k o r z y s t a j ą z u l g k o l e j o w y c h , j a k u c z n i o w i e szkół p a ń s t w o w y c h ; d) s k a r b P a ń s t w a z w r a c a t y m szkołom o p ł a t ę za n a u k ę dzieci f u n k c j o n a r j uszów p a ń s t w o w y c h . N i e p e ł n e p r a w a p r y w a t n y c h szkół ś r e d n i c h ogólno­ k s z t a ł c ą c y c h i z a k ł a d ó w k s z t a ł c e n i a n a u c z y c i e l i są n a ­ s t ę p u j ą c e : a) a b i t u r j e n c i t y c h szkół zdają e g z a m i n d o j r z a ł o ś c i w sposób, o k r e ś l o n y s p e c j a l n e m i p r z e p i s a ­ m i dla t e j k a t e g o r j i s z k ó ł ; b) ś w i a d e c t w a , w y d a w a n e w t y c h s z k o ł a c h w ł a s n y m u c z n i o m , są r ó w n o z n a c z n e ze ś w i a d e c t w a m i szkół p a ń s t w o w y c h , z w y j ą t k i e m w y ­ p a d k u p r z e c h o d z e n i a u c z n i ó w do szkół p a ń s t w o w y c h ł u b do szkół z p e ł n e m i p r a w a m i szkół p a ń s t w o w y c h ; w t e d y u c z n i o w i e zdają c a ł k o w i t y e g z a m i n w s t ę p n y ; c) u c z n i o w i e t y c h szkół k o r z y s t a j ą z u l g k o l e j o w y c h i m a j ą p r a w o do z w r o t u o p ł a t y za n a u k ę j a k u c z n i o w i e szkół p a ń s t w o w y c h . P r a w a szkół p a ń s t w o w y c h n a d a j e p r y w a t n y m szkołom ś r e d n i m i z a k ł a d o m k s z t a ł c e n i a n a u c z y c i e l i M i n i s t e r W . R. i O . P . n a w n i o s e k K u r a t o r a O k r ę g u S z k o l n e g o . N a d a n e p r a w a są w a ż n e aż do o d w o ł a n i a i mogą b y ć o b n i ż o n e , a n a w e t z u p e ł n i e cofnięte, o ile szkoła n i e s p e ł n i a w a r u n k ó w , u z a s a d n i a j ą c y c h posia­ d a n i e t y c h p r a w .

Szkoły p r y w a t n e , k t ó r y m Minister W . R. i O . P . n i e n a d a ł p r a w p e ł n y c h ani n i e p e ł n y c h , n i e k o r z y s t a j ą z ż a d n y c h u p r a w n i e ń szkół p a ń s t w o w y c h .

W a r u n k i , od k t ó r y c h uzależnione jest n a d a n i e szko­ le p r y w a t n e j p e ł n y c h p r a w szkół p a ń s t w o w y c h , są n a s t ę p u j ą c e :

1) k o n s t r u k c j a p r o g r a m u szkoły i metody, stoso­ w a n e w szkole, w i n n y b y ć dostatecznie celowe, a szkoła w i n n a w y k a z a ć dostatecznie w y s o k i poziom n a u c z a n i a i osiągnąć w y n i k i , o d p o w i a d a j ą c e z a d a n i o m szkół p a ń ­ s t w o w y c h , o k r e ś l o n y m w ł a ś c i w e m i p r z e p i s a m i ;

2) szkoła w i n n a p r o w a d z i ć ż y w ą a k c j ę w y c h o ­ w a w c z ą oraz osiągnąć dostateczne w y n i k i w y c h o

-w a -w c z e : -w szczególności szkoła musi -w y c h o -w y -w a ć młodzież w d u c h u w y r a ź n i e p a ń s t w o w y m i w y r a b i a ć w ś r ó d młodzieży p o s z a n o w a n i e dla w ł a d z y p a ń s t w o w e j i jej z a r z ą d z e ń ;

5) szkoła w i n n a mieć własnego k i e r o w n i k a , odda­ nego t y l k o j e d n e j szkole, oraz większość własnego gro­ n a nauczycielskiego:

4) nauczyciele szkoły nie mogą b y ć z a t r u d n i e n i — w e w s z y s t k i c h szkołach, w k t ó r y c h uczą razem wzią­ w s z y — w większej liczbie godzin lekcyj t y g o d n i o w o n a d tę. n a j a k ą pozwalają przepisy, obowiązujące nauczycieli szkól p a ń s t w o w y c h :

5) szkoła w i n n a p r z e s t r z e g a ć zasad, obowiązują­ cych wr szkołach p a ń s t w o w y c h , w s p r a w i e p r z y j m o w a ­

nia nowrych u c z n i ó w ;

6) szkoła w i n n a posiadać odpowiednie pomieszcze­ nie i urządzenia, dostateczną ilość pomocy n a u k o w y c h , bibljotekę oraz p o t r z e b n e p r a c o w n i e .

Szkoła p r y w a t n a , k t ó r a nie o d p o w i a d a w p r a w d z i e t y m w a r u n k o m , lecz zbliża się do pełnych w y m a g a ń w t y c h w a r u n k a c h określonych, może u z y s k a ć niepełne p r a w a szkół p a ń s t w o w y c h .

P r y w a t n a szkoła z a w o d o w a może u z y s k a ć p r a w a p a ń s t w o w e j szkoły z a w o d o w e j ') na przeciąg j e d n e g o r o k u . P r a w a te polegają na tern, że ś w i a d e c t w a z po­ szczególnych klas. w y d a w a n e przez p r y w a t n ą szkołę zawodową, posiadającą p r a w a p a ń s t w o w e j , wdasnym uczniom, są r ó w n o w a ż n e ze ś w i a d e c t w a m i p a ń s t w o ­ w y c h szkół z a w o d o w y c h . Przy przechodzeniu do od­ p o w i e d n i c h klas p a ń s t w o w y c h szkół z a w o d o w y c h , uczniowie, p o s i a d a j ą c y ś w i a d e c t w a szkoły p r y w a t n e j z p r a w a m i , zdają egzamin w s t ę p n y tylko w zakresie e w e n t u a l n e j różnicy p r o g r a m ó w . N a d t o ś w i a d e c t w a ukończenia, w y d a w a n e uczniom p r y w a t n y c h szkół za­ w o d o w y c h poszczególnych t y p ó w , p o s i a d a j ą c y c h p r a ­ w a szkół p a ń s t w o w y c h , są r ó w n o w a ż n e Λν służbie w o j ­ s k o w e j i c y w i l n e j ze ś w i a d e c t w a m i p a ń s t w o w y c h szkół z a w o d o w y c h t a k i c h s a m y c h t y p ó w . Ulgi.

przysługują-3) Por. Dziennik Urzędowy Ministerstwa W. R. i O. P.

ce uczniom państwowych szkół zawodowych, jak ulgi kolejowe, odroczenia służby wojskowej i t. p.. roz­ ciągnięte są w tym samym zakresie na prywatne szkoły zawodowe, posiadające prawa szkół państwowych.

Nadawanie praw szkól publicznych prywatnym szkołom powszechnym jest unormowane w art. 88—93 przepisów tymczasowych o szkołach elementarnych1).

Nadawanie uprawnień prywatnym przedszkolom nie zostało dotychczas określone żadnemi przepisami.

14. Szkoły prywatne, istniejące przed wejściem w życie ustawy o szkolnictwie prywatnemu —

Właści-ciele szkół prywatnych, istniejących w dniu 20 kwietnia 1932 r., t. j . w dniu wejścia w życie ustawy o szkolnic­ twie prywatem, mają obowiązek wykazania się spełnie­ niem warunków, które są wymagane od założyciela szkoły prywatnej przed otwarciem szkoły. — Miano­ wicie obowiązuje każdego właściciela szkoły, istniejącej w dniu wejścia w życie ustawy o szkolnictwie prywat-nem, przedłożenie Władzy Szkolnej w terminie, ozna­ czonym przez tę władzę, ale nie krótszym, niż dwumie­ sięcznym, następujących dokumentów: a) statutu szko­ ły, ułożonego zgodnie z wymaganiami §§ 5—9 rozpo­ rządzenia wykonawczego ~) b) orzeczenia wojewódzkiej władzy administracji ogólnej o przydatności lokalu szkolnego oraz orzeczenia Władzy Szkolnej o przy­ datności tegoż lokalu pod względem potrzeb szkolnych, c) dowodu, że w?yposażenie szkoły w urządzenia i po­ moce naukowe jest wy starczające przez przedłożenie spisu sprzętów urządzenia szkolnego i pomocy nauko­ wych, d) preliminarza budżetu szkoły, opartego na realnych podstawach, e) dowodu posiadania własnego majątku względnie poręczenia innych osób, zabezpie­ czającego w dostatecznej mierze wykonanie zobowiązań materjalnych do w7ysokości rocznego budżetu szkoły, a co najmniej deklaracyj rodziców, obowiązujących się do uiszczania przez cały rok szkolny opłat za naukę, przyczem pamiętać należy, że przyjęcie deklaracyj

ro-x) Por. Dziennik Urzędowy Ministerstwa W. R. i O. P.

z 1917 r. Nr. 1, ροζ. 1.

dziców za wystarczający dowód zabezpieczenia ma­ terialnego szkoły, zależy od swobodnego uznania Wła­ dzy Szkolnej, f) zaświadczenia władz administracji ogólnej o nienagannem zachowaniu się pod względem moralności oraz w stosunku do Państwa.

Zamiast tego zaświadczenia o nienagannem zacho­ waniu się. obowiązane są zarejestrowane stowarzysze­ nia i fundacje, utrzymujące szkoły prywatne, przedło­ żyć swoje zarejestrowane statuty.

Jeżeli właściciel szkoły prywatnej, istniejącej w dniu 20 kwietnia 1952 r.. nie otrzymał od Władzy Szkolnej do dn. 31 grudnia 1952 r.. wezwania, aby wy­ kazał się spełnieniem warunków ustawowych, winien bez wezwania wykazać się spełnieniem tych warunków do dnia 50 czerwca 1954 r.

Właściciel szkoły prywatnej może zostać zwolniony przez Władzę Szkolną: a) od przedłożenia pisemnego stwierdzenia powiatowej władzy administracji ogólnej o nienagannem zachowaniu się pod względem moral­ ności oraz w stosunku do Państwa, b) od wykazania przydatności lokalu szkolnego i c) od wykazania zaopa­ trzenia szkoły w urządzenia i pomoce naukowe, jeżeli Władza Szkolna na podstawie wyniku przeprowadzo­ nych wizytacyj uznała to za zbyteczne. — Właścicie­ lowi szkoły prywatnej przysługuje prawo zwrócenia się do Władzy Szkolnej z prośbą o zwolnienie go od tychże wymogów z powołaniem się na sprawozdania powizy­ tacyjne. Zwolnienia od wykazania zabezpieczenia ma­ ter jalnego szkoły prywatnej, istniejącej w dniu 20 kwietnia 1952 r.. rozporządzenie wykonawcze do usta­ w y o szkolnictwie prywatnem nie przewiduje.

Te szkoły prywatne, których właściciele nie uzy­ skali orzeczenia, stwierdzającego spełnienie wszystkich warunków, wymaganych przez ustawę o szkolnictwie prywatnem, ulegają zamknięciu z końcem oznaczonego przez Władzę Szkolną roku szkolnego. Zamknięcie szkoły z tego powodu winno nastąpić w każdym fazie najpóźniej do dnia 51 sierpnia 1955 r.

O ile właściciel szkoły prywatnej, istniejącej w dniu 20 kwietnia 1952 r.. nie przedłożył Władzy Szkolnej w wyznaczonym przez nią terminie dowodów,

wykazujących spełnienie warunków ustawowych, alb» przedłożył dowody, uznane przez Władzę Szkolną za

niewystarczające, szkoła może ulec zamknięciu na pod­ stawie orzeczenia Władzy Szkolnej z końcem roku szkolnego bez jakiegokolwiek uprzedzenia. — Władza Szkolna nie jest obowiązana do wzywania właściciela szkoły w razie nienależytego wykazania spełnienia wa­ runków ustawowych do uzupełnienia przedłożonych dokumentów po upływie wyznaczonego przez Władzę Szkolną terminu i wyznaczania nowego terminu, lecz może zarządzić zamknięcie szkoły.

15. Szkoły prywatne, zakładane przez związki sa­ morządu terytorjalnego i gospodarczego. — Warunki

zakładania i utrzymywania szkół prywatnych przez związki komunalne oraz prywatnych szkół zawodowych przez izby przemysłowo-handlowe, izby rzemieślnicze, względnie korporacje przemysłowe i rzemieślnicze zo­ staną określone w osobnem rozporządzeniu Ministra W. R. i O. P. na podstawie ustępu 2 art. 10 ustawy o szkolnictwie prywatnem. Rozporządzenie to ustali również statuty tych szkół oraz stosunki służbowe na­ uczycieli i dyrektorów w tych szkołach. Rozporządze­ nie takie dotychczas jeszcze nie zostało wydane. — Aż do czasu wejścia w życie tego rozporządzenia obowią­ zują szkoły prywatne, zakładane i utrzymywane przez związki samorządu terytorjalnego (szkoły sejmikowe, miejskie, gminne) i samorządu gospodarczego (izby lub korporacje przemysłowe i rzemieślnicze) te same prze­ pisy, co w szkołach prywatnych, utrzymywanych przez osoby fizyczne lub prawne.

II. USTAWA

o p r y w a t n y c h szkołach oraz zakładach n a u k o w y c h i w y c h o w a w c z y c h . (Dz. U. R. P. z dnia 20 kwietnia 1932 r. Nr. 33, ροζ. 343). Art. 1. O p i e k ę i n a d z ó r n a d p r y w a t n e m i s z k o ł a m i , z a k ł a d a m i n a u k o w e m i i w y c h o w a w c z e m i s p r a w u j e M i n i s t e r W y z n a ń R e l i g i j n y c h i O ś w i e c e n i a P u b l i c z n e ­ go, k t ó r y może p r z e k a z a ć s w e u p r a w n i e n i a p o d l e g ł y m w ł a d z o m s z k o l n y m .

Art. 2. (1) *) O b y w a t e l p o l s k i może z a ł o ż y ć szkołę

(zakład) p o d w a r u n k i e m :

1) p r z e d ł o ż e n i a s t a t u t u szkoły, u s t a l a j ą c e g o u s t r ó j w e w n ę t r z n y szkoły, j ę z y k n a u c z a n i a i p r o g r a m , n a z w ę o r a z s t o s u n e k w ł a ś c i c i e l a (ki) do d y r e k t o r a (ki), k i e ­ r o w n i k a (czki) i n a u c z y c i e l i (ek); r o z p o r z ą d z e n i e Mi­ n i s t r a W y z n a ń Religijnych i Oświecenia Publicznego o k r e ś l i w y m a g a n i a , j a k i m o d p o w i a d a ć w i n i e n s t a t u t , 2) z a p e w n i e n i a szkołę o d p o w i e d n i e g o l o k a l u i w y ­ p o s a ż e n i a w u r z ą d z e n i a i p o m o c e n a u k o w e , 5) w y k a z a n i a , że ś r o d k i u t r z y m a n i a s z k o ł y będą w y s t a r c z a j ą c e , 4) p r z e d ł o ż e n i a p i s e m n e g o s t w i e r d z e n i a w ł a ś c i ­ w y c h w ł a d z p a ń s t w o w y c h , że u b i e g a j ą c y się o n i e za­ c h o w y w a ł się n i e n a g a n n i e pod w z g l ę d e m m o r a l n o ś c i o r a z w s t o s u n k u do P a ń s t w a .

(2) O r z e c z e n i e o z n a c z o n e j p r z e z M i n i s t r a W y z n a ń Religijnych i Oświecenia Publicznego w ł a d z y szkolnej s t w i e r d z a , czy p o w y ż s z e w a r u n k i zostały s p e ł n i o n e .

(5) M i n i s t e r W y z n a ń R e l i g i j n y c h i O ś w i e c e n i a P u ­ b l i c z n e g o w w y j ą t k o w y c h p r z y p a d k a c h może zezwolić

1) W nawiasy () ujęte cyfry oznaczają ustępy, a cyfry

na założenie s z k o ł y osobie, n i e p o s i a d a j ą c e j o b y w a t e l ­ s t w a p o l s k i e g o .

(4) P o u z y s k a n i u orzeczenia, s t w i e r d z a j ą c e g o speł­ n i e n i e p o w y ż s z y c h w a r u n k ó w , z a ł o ż y c i e l (ka) m o ż e szkołę o t w o r z y ć . O ile w ciągu 5 m i e s i ę c y od c h w i l i w n i e s i e n i a p o d a n i a z a ł o ż y c i e l (ka) n i e o t r z y m a o d p o ­ w i e d z i , m a p r a w o szkołę o t w o r z y ć .

(5) O t e r m i n i e o t w a r c i a s z k o ł y w i n i e n (na) zało­ życiel (ka) z a w i a d o m i ć w ł a d z ę szkolną nie p ó ź n i e j niż na d w a t y g o d n i e p r z e d r o z p o c z ę c i e m n a u k i .

A r t . 5. (1) O r z e c z e n i e , s t w i e r d z a j ą c e w y p e ł n i e n i e w a r u n k ó w , w y m a g a n y c h do z a ł o ż e n i a szkoły, t r a c i moc, j e ż e l i w ciągu r o k u od j e g o w y d a n i a szkoła n i e z o s t a n i e o t w a r t a l u b j e ż e l i w ł a d z a s z k o l n a o r z e k n i e , iż właściciel (ka) p r z e s t a ł (a) c z y n i ć zadość j e d n e m u z w a ­ r u n k ó w , o k r e ś l o n y c h w a r t . 2.

(2) P r a w a , w y n i k a j ą c e z u z y s k a n i a orzeczenia, o k t ó r e m m o w a w a r t . 2, mogą b y ć odstąpione osobie t r z e c i e j t y l k o za zgodą w ł a d z y , k t ó r a j e w y d a ł a .

A r t . 4. (1) S z k o ł a m o ż e b y ć z a m k n i ę t a p r z e z s p r a ­ w u j ą c ą n a d z ó r W ł a d z ę Szkolną, j e ż e l i o r z e c z e n i e m t e j władzy zostanie stwierdzone, ż e :

a) szkoła b y ł a n i e c z y n n a p r z e z 5 miesiące bez u s p r a w i e d l i w i o n e j p r z y c z y n y , b) p o z i o m n a u k o w y l u b w y c h o w a w c z y s z k o ł y w ciągu 3 lat o s t a t n i c h j e s t n i e w y s t a r c z a j ą c y , c) szkoła n i e p r z e s t r z e g a o b o w i ą z u j ą c y c h p r z e p i ­ sów l u b p o s t a n o w i e ń s t a t u t u s z k o ł y , d) n a u c z a n i e l u b w y c h o w a n i e m ł o d z i e ż y o d b y w a się w d u c h u n i e l o j a l n y m dla P a ń s t w a , w z g l ę ­ d n i e szkoła n i e p r z e c i w d z i a ł a s k u t e c z n i e s z k o ­ d l i w y m p o d w z g l ę d e m w y c h o w a w c z y m w p ł y ­ w o m n a młodzież. (2) P r z e d w y d a n i e m orzeczenia, z a m y k a j ą c e g o szkołę, s p r a w u j ą c a n a d z ó r w ł a d z a szkolna w i n n a d a ć możność k i e r o w n i c t w u szkoły udzielenia w y j a ś n i e ń w terminie, przez w ł a d z ę szkolną określonym.

A r t . 5. (1) O zamierzonem zwinięciu szkoły w i ­ nien (na) właściciel (ka) u p r z e d z i ć w ł a d z ę szkolną n a 3 miesiące n a p r z ó d . Zwinięcie szkoły w ciągu r o k u szkol­ nego n a s t ą p i ć może j e d y n i e za zgodą w ł a d z y szkolnej.

(2) W razie zwinięcia l u b z a m k n i ę c i a szkoły a k i a szkolne w r a z z pieczęciami złożone b y ć w i n n y do ozna­ czonej przez Ministra W y z n a ń Religijnych i Oświecenia Publicznego w ł a d z y szkolnej.

A r t . 6. (1) D y r e k t o r e m (ką) (kierownikiem (czka)) lub n a u c z y c i e l e m (ką) szkoły może b y ć t y l k o nieskazi­ t e l n y o b y w a t e l polski, p o s i a d a j ą c y p r z e p i s a n e kwalifi­ k a c j e z a w o d o w e d o n a u c z a n i a .

(2) D y r e k t o r a (kę) (kierownika (czkę)) z a t w i e r d z a w ł a d z a szkolna.

(3) W ł a d z a szkolna może z a ż ą d a ć od k a n d y d a t a (ki) n a d y r e k t o r a (kę) (kierownika (czkę)) lub n a u c z y c i e ­ la (kę) pisemnego stwierdzenia w ł a ś c i w y c h w ł a d z p a ń ­ s t w o w y c h , że z a c h o w y w a ł (a) się n i e n a g a n n i e pod względem moralności oraz w s t o s u n k u do P a ń s t w a .

(4) W ł a d z a szkolna może w d a n e j szkole o d m ó w i ć z a t w i e r d z e n i a d y r e k t o r a (ki), k i e r o w n i k a (czki) lub nie d o p u ś c i ć n a u c z y c i e l a (ki) do n a u c z a n i a , jeżeli u z n a . że tego w y m a g a j ą w z g l ę d y pedagogiczne.

(5) Minister W y z n a ń Religijnych i Oświecenia P u ­ blicznego może w w y j ą t k o w y c h p r z y p a d k a c h zwolnić k a n d y d a t a (kę) na d y r e k t o r a (kę) (kierownika (czkę)) l u b nauczyciela (kę) od w y m o g u posiadania o b y w a t e l ­ s t w a polskiego.

A r t . 7. (1) W ł a d z a szkolna może z a ż ą d a ć u s u n i ę ­ cia d y r e k t o r a (ki) (kierownika (czki)) lub n a u c z y c i e ­ la (ki), jeżeli uzna, że ten (ta):

a) w y w i e r a n a młodzież szkodliwy w p ł y w pod względem w y c h o w a w c z y m .

b) nie przestrzega obowiązujących p r z e p i s ó w i po­ stanowień s t a t u t u szkoły.

c) w i n i e n (na) jest rażącego z a n i e d b a n i a obowiąz­ k ó w d y r e k t o r a (ki) (kierownika (czki)) lub n a ­ uczyciela (ki).

(2) W ł a d z a szkolna może w p r z y p a d k a c h , p r z e w i ­ dzianych w ust. 1-, zawiesić dyrektora (kę) (kierownika (czkę)) lub nauczyciela (kę) w czynnościach.

A r t . 8. Szkoły (zakłady) p r y w a t n e , zorganizowane n a w z ó r szkół (zakładów) p a ń s t w o w y c h (publicznych).

oraz szkoły (zakłady) prywatne, nie zorganizowane na wzór państwowych (publicznych), a uznane przez Mi­ nistra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za eksperymentalne, mogą uzyskiwać uprawnienia szkół (zakładów) państwowych (publicznych) na wa­ runkach, określonych rozporządzeniem Ministra Wy­ znań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Art. 9. Szkoły prywatne, uznane przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za eks­ perymentalne, będą otoczone szczególną opieką władz szkolnych.

* Art. 10. (1) Ustawa niniejsza nie dotyczy prywat­ nych szkół akademickich oraz szkół rolniczych, pod­ ległych kompetencji Ministra Rolnictwa, i szkolnictwa zawodowego-sanitarnego, podlegającego kompetencji Ministra Spraw Wewnętrznych. Warunki, pod jakiemi mogą być otwierane i prowadzone wymienione szkoły i kursy zawodowo-sanitarne, oraz uprawnienia osób, które je ukończyły, określa, o ile niema w tym zakresie przepisów ustawowych. Minister Spraw Wewnętrznych w drodze rozporządzenia w porozumieniu z Ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

(2) Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych ustali warunki za­ kładania i utrzymywania przez związki komunalne szkół, zakładów naukowych lub wychowawczych, ich statut oraz stosunki służbowe nauczycieli (ek), dyrek­ torów (ek) tych szkół (zakładów). Takież rozporządze­ nie wyda Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu w stosunku do szkół zawodowych, utrzymy­ wanych przez izby przemysłowo-handlowe i rzemieślni­ cze oraz korporacje przemysłowe i rzemieślnicze.

Art. 11. Przepisy ustawy niniejszej mają analo­ giczne zastosowanie do szkół (zakładów naukowych i wychowawczych), zakładanych, względnie utrzymy­ wanych przez zarejestrowane stowarzyszenia i funda­ cje, przyczem nie odnosi się do nich postanowienie pkt. 4 art. 2.

Art. 12. (1) Rozporządzenie Ministra Wyznań Re­ ligijnych i Oświecenia Publicznego ustali sposób i ter­ min uzyskania przez szkoły, istniejące w dniu wejścia w życie tej ustawy, orzeczeń, stwierdzających spełnie­ nie warunków, przewidzianych w art. 2, przy uwzględ­ nieniu postanowień art. 11.

(2) Szkoły, które nie będą czyniły zadość wymogom tego rozporządzenia, ulegną zamknięciu w terminie, oznaczonym przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Art. 15. Wykonanie ustawy niniejszej porucza się Ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicz­ nego, Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz Ministrowi Przemysłu i Handlu we właściwym każdemu z nich za­ kresie działania.

Art. 14. Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia *) i obowiązuje na obszarze Rzeczypospolitej z wyjątkiem województwa śląskiego. Równocześnie tracą moc wszystkie przepisy, wydane w sprawach, uregulowanych ustawą niniejszą.

III. ROZPORZĄDZEiME

MINISTRA WYZNAŃ RELIGIJNYCH

I OŚWIECENIA PUBLICZNEGO

z d n i a 7 c z e r w c a 1932 r.

o p r y w a t n y c h szkołach oraz zakładach n a u k o w y c h i w y c h o w a w c z y c h , w y d a n e co do § 15 w porozumieniu z Ministrem Spraw W e w n ę t r z n y c h , a co do § 20 w po­ rozumieniu z Ministrami Spraw W e w n ę t r z n y c h oraz

P r z e m y s ł u i Handlu.

(Dz. U. R. P. z dnia 21 czerwca t9ï2 r. i\r. 50, ροζ. 473). N a p o d s t a w i e art. 1. 2, 10. 12 i 15 u s t a w y z d n i a 11 m a r c a 1932 r. o p r y w a t n y c h szkołach oraz z a k ł a d a c h n a u k o w y c h i w y c h o w a w c z y c h ( D z . U . R. P . Nr. 33, ροζ. 343) z a r z ą d z a się co n a s t ę p u j e :

§ 1. 1) Rozporządzenie niniejsze m a zastosowa­ nie do p r z e z n a c z o n y c h dla dzieci i młodzieży:

a) szkół i innych z a k ł a d ó w n a u k o w y c h (systema­ t y c z n y c h k u r s ó w ) ,

b) przedszkoli i i n n y c h z a k ł a d ó w w y c h o w a w c z y c h , r e a l i z u j ą c y c h s y s t e m a t y c z n y p r o g r a m w y c h o ­ w a w c z y .

2) O ile rozporządzenie niniejsze nie zawiera od­ m i e n n y c h postanowień, należy przez w y r a z „szkoła'", u ż y t y w n a s t ę p n y c h §§ rozporządzenia, rozumieć w s z y s t k i e z a k ł a d y , w y m i e n i o n e w ust. 1 § 1.

3) Przez d y r e k t o r a rozumieć n a l e ż y t a k ż e d y r e k ­ torkę, przełożoną, k i e r o w n i k a i kierowniczkę, przez n a ­ uczyciela również n a u c z y c i e l k ę , a s y s t e n t a (tkę). in­ s t r u k t o r a (kę) oraz w y c h o w a w c ę (czynię).

do art. 1.

§ 2. 1) Bezpośredni n a d z ó r n a d wszystkiemi szkołami z w y j ą t k i e m szkół a r t y s t y c z n y c h p r z e k a z u j e

się K u r a t o r o m O k r ę g ó w S z k o l n y c h . K u r a t o r z y , a w stosunku d o szkół a r t y s t y c z n y c h — Minister W y z n a ń Religijnych i O ś w i e c e n i a Publicznego, powołani są d o w y d a w a n i a orzeczeń, w y m i e n i o n y c h w a r t . 2—7, 11 i 12 u s t a w y .

2) Minister W y z n a ń Religijnych i O ś w i e c e n i a P u ­ blicznego może n i e k t ó r e szkoły, u z n a n e przez siebie za e k s p e r y m e n t a l n e , w y ł ą c z y ć z p o d opieki pedagogicznej K u r a t o r ó w O k r ę g ó w Szkolnych. Nie n a r u s z a to u s t a ­ lonej w ustępie p o p r z e d n i m właściwości w ł a d z szkol-n v c h d o w y d a w a szkol-n i a orzeczeń, w y m i e szkol-n i o szkol-n y c h w a r t . 2—7, 11 i 12 u s t a w y .

do art. 2.

§ 5. 1) lustròj w e w n ę t r z n y szkoły p o w i n i e n od­ p o w i a d a ć w y . n a g a n i o m d y d a k t y c z n y m i w y c h o w a w ­ czym. Winien on b y ć w statucie określony p r z e z p o ­ d a n i e :

a) z a d a n i a szkoły i j e j p r z e z n a c z e n i a ( w y z n a n i a , narodowości u c z n i ó w i t. p.).

b) rodzaju (typu) i stopnia szkoły, e w e n t u a l n i e w y ­ działów, j a k i e szkoła ma posiadać.

c) c z a s i , j a k i o b e j m u j e c a ł k o w i t y k u r s n a u k i i jego podi iału n a okresy n a u c z a n i a (roczne, półrocz­ ne, nne), d) z a s a d y podziału u c z n i ó w w e d ł u g klas, o d d z i a ­ łów, g r u p i t. ρ.-ε) r e g u l a m i n u p r z y j m o w a n i a , k l a s y f i k o w a n i a i p r o ­ m o w a n i a u c z n i ó w oraz w y d a w a n i a ś w i a d e c t w , f) k o m p e t e n c y j d y r e k t o r a i r a d y pedagogicznej. 2) S t a t u t w i n i e n z a w i e r a ć postanowienie, że m a ­ k s y m a l n a ilość u c z n i ó w w klasach (oddziałach, g r u ­ pach) oraz stosunek ilości u c z n i ó w do p o w i e r z c h n i p o ­ mieszczenia o d p o w i a d a ć w i n n y normom p r z y j ę t y m w szkołach p a ń s t w o w y c h (publicznych).

§ 4. U s t r ó j w e w n ę t r z n y przedszkola p o w i n i e n o d p o w i a d a ć w y m a g a n i o m d y d a k t y c z n y m i w y c h o w a w ­ czym. Winien on b y ć w statucie określony przez p o ­ d a n i e :

a) organizacji i p r o g r a m u w y c h o w a n i a oraz w a r u n ­ k ó w p r z y j m o w a n i a dzieci,

§ 5. S t a t u t w i n i e n o z n a c z a ć j ę z y k n a u c z a n i a . W szkołach z n i e p a ń s t w o w y m j ę z y k i e m n a u c z a n i a w i n ­ n y b y ć oznaczone p r z e d m i o t y n a u c z a n i a w j ę z y k u p a ń ­ s t w o w y m w t a k i m zakresie, a b y młodzież mogła n a b y ć d o k ł a d n e j znajomości j ę z y k a p a ń s t w o w e g o .

§ 6. 1) S t a t u t w i n i e n ustalić p r o g r a m odpowia­ d a j ą c y w y m a g a n i o m d y d a k t y c z n y m i w y c h o w a w c z y m .

Winien on b y ć określony przez w s k a z a n i e : a) p r z e d m i o t ó w n a u c z a n i a (zajęć). b) z a k r e s u m a t e r j a ł u ,

c' czasu, przeznaczonego na k a ż d y z p r z e d m i o t ó w w Doszczególnych okresach n a u c z a n i a (plan n a u k i ) .

2) Postanowienie p u n k t u c) nie odnosi się do sta­ t u t u przedszkola. S 7. S t a t u t w i n i e n z a w i e r a ć postanowienie, że w szkole u ż y w a n e b ę d ą t y l k o p o d r ę c z n i k i i p o m o c e n a u k o w e , d o z w o l o n e do u ż y t k u s z k o l n e g o p r z e z w ł a ­ dze s z k o l n e . S 8. 1) N a z w a p o w i n n a b y ć ustalona w j ę z y k u p a ń s t w o w y m ; szkoły z n i e p a ń s t w o w y m j ę z y k i e m n a ­ uczania u ż y w a ć mogą obok n a z w y w j ę z y k u p a ń s t w o ­ w y m również n a z w v w- j ę z y k u n a u c z a n i a . P o w i n n a ona o d p o w i a d a ć rodzajowi (typowi) i p r z e z n a c z e n i u szkoły oraz nie b u d z i ć nieporozumieii l u b wątpliwości. W szczególności w i n n a o n a :

a) z a w i e r a ć p r z y m i o t n i k . . p r y w a t n y " .

b) w s k a z y w a ć płeć uczniów, dla k t ó r y c h szkoła jest przeznaczona,

c) w s k a z y w a ć r o d z a j szkoły,

d) z a w i e r a ć j a k o określenie w y r ó ż n i a j ą c e n a z w i s k o właściciela względnie stosowne n a z w i s k o l u b w e ­ zwanie, k t ó r e szkoła p r z y b i e r a .

e) w s k a z y w a ć j ę z y k n a u c z a n i a , jeżeli nim jest i n n y niż j ę z y k p a ń s t w o w y .

ł) w s k a z y w a ć siedzibę szkoły.

2) P o s t a n o w i e n i a p u n k t u b) i c) nie odnoszą się do s t a t u t u przedszkola.

3) Szkoły mogą u ż y w a ć n a z w r o d z a j o w y c h tistalo-n y c h w u s t a w i e o ustroju szkoltistalo-nictwa t y l k o w w y p a d k u zastosowania p r o g r a m u szkoły p a ń s t w o w e j (publicznej)

l u b p r o g r a m u uznanego przez w ł a d z e szkolne za r ó w n o ­ w a r t o ś c i o w y .

§ 9. 1) S t a t u t w i n i e n określać p r a w a i obowiąz­ k i właściciela, d y r e k t o r a i n a u c z y c i e l i w t e n spo­ sób, a b y :

a) z a p e w n i a ł właścicielowi szkoły w p ł y w n a ozna­ czony w statucie i n d y w i d u a l n y k i e r u n e k szkoły, b) n a k ł a d a ł n a właściciela obowiązek n a l e ż y t e g o

d o s t a r c z a n i a ś r o d k ó w m a t e r j a l n y c h n a p r o w a ­ dzenie szkoły.

c) z a p e w n i a ł d y r e k t o r o w i i gronu n a u c z y c i e l s k i e m u p r z y u w z g l ę d n i e n i u postanowień p u n k t u a) nie­ zależność od właściciela w dziedzinie w y c h o ­ w a w c z e j i d y d a k t y c z n e j , d> z a p e w n i a ł d y r e k t o r o w i p r a w o d o b o r u personelu nauczającego, e) n a k ł a d a ł n a d y r e k t o r a odpowiedzialność wobec w ł a d z szkolnych i właściciela za s t a n w y c h o ­ w a w c z y i n a u k o w y szkoły, i) z a p e w n i a ł d y r e k t o r o w i i nauczycielom szkoły całkowitą niezależność od właściciela w" kwalifi­ k o w a n i u i p r o m o w a n i u uczniów,

g) ustalał bezpośrednią zależność nauczycieli od d y r e k t o r a .

2) Postanowienia p u n k t u d) i f) nie odnoszą się do s t a t u t u przedszkola.

§ 10. O p r z y d a t n o ś c i lokalu przeznaczonego n a szkołę orzeka w o j e w ó d z k a w ł a d z a a d m i n i s t r a c j i ogól­ n e j — pod względem potrzeb szkolnych zaś w ł a d z a szkolna.

§ 11. 1) W y k a z a n i e , że środki u t r z y m a n i a szko­ ł y będą w y s t a r c z a j ą c e , n a s t ą p i ć w i n n o przez przedłoże­ nie rocznego p r e l i m i n a r z a b u d ż e t u szkoły, opartego na r e a l n y c h p o d s t a w a c h i w y k a z a n i e się bądź w ł a s n y m od­ p o w i e d n i m majątkiem, bądź poręczeniem i n n y c h osób, zabezpieczającem w dostatecznej mierze w y k o n a n i e zo­ b o w i ą z a ń właściciela.

2) W ł a d z a szkolna zgodzić się może na zastąpienie Avykazania się m a j ą t k i e m l u b poręczeniem p r z e w i d z i a -n e m w ust. 1, przez złoże-nie w liczbie g w a r a -n t u j ą c e j u t r z y m a n i e szkoły d e k l a r a c y j rodziców,