• Nie Znaleziono Wyników

Kompetencje nauczycieli kształcenia zintegrowanego w zakresie wychowania fizycznego

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Kompetencje nauczycieli kształcenia zintegrowanego w zakresie wychowania fizycznego"

Copied!
7
0
0

Pełen tekst

(1)

Zofia Malec

Kompetencje nauczycieli kształcenia

zintegrowanego w zakresie

wychowania fizycznego

Nauczyciel i Szkoła 1-2 (30-31), 229-234

(2)

Zofia Malec

Kompetencje nauczycieli kształcenia

zintegrowanego w zakresie wychowania

fizycznego

Integracja w edukacji wczesnoszkolnej traktuje dziecko jako podm iot i w centrum uwagi nauczyciela. Dziecko poznaje świat, przeżywa zmiany i zależności między faktami tw orząc scaloną rzeczywistość.

Integracja dokonuje się w psychice dziecka, w relacjach z zespołem klasowym , w treściach i form ach pracy oraz w spółpracy dydaktyczno - w ychowawczej z rodzicam i i w spom agającym i placów kam i ośw iatowym i. W spółczesna szkoła integruje zam ierzenia w spom agające rozwój dziecka, uw zględnia jego potrzeby i zainteresow ania, w yzw ala aktyw ność, rozw ija sprawność fizyczną i inte­ lektualną.

C elem kształcenia i w ychow ania je st w spom aganie w szechstronnego i harm o­ nijnego rozw oju dziecka. Edukacyjne treści zgrupow ane są w okół kom petencji, które są przew idziane do realizacji w klasach I - III.

„K om petencja (łac. com petentia - odpow iedzialność, zgodność), to zakres wiedzy, um iejętności, i odpow iedzialności upraw niającej jednostkę do wykonania określonej czynności” 1.

D obry nauczyciel je s t organizatorem i kierow nikiem procesu dydaktycznego oraz zajęć pozalekcyjnych. N abyw anie kom petencji w iąże się z w ykorzystaniem w łasnych zdolności, z pozytyw ną m otyw acją, system atyczną pracą nad sobą, trudem i w ysiłkiem .

Irena O ksińska stw ierdza, że „kom petencje s ą strukturą, k tó rą tw orzą wartości, w iedza i specyficzne um iejętności2.

W zakresie wychowania fizycznego także zawarte zostały cele, umiejętności i kompetencje uczniów. W edług Osińskiego „wychowanie fizyczne stanowi zamie­ rzoną i świadom ą działalność ukierunkowaną na wytwarzanie właściwego zespołu postaw i nastawień. Przekazywanie podstawowych wiadomości, hartowanie na bodźce środowiska oraz zdobywanie motorycznej sprawności, poprawę wydolności i postawy ciała to kategorie, które w yznaczają zachowanie człowieka w stosunku do jego fizycznej postaci”3.

1J. H a n isz., P ro g ram w cz e sn o szk o ln e j zin te g ro w a n ej ed u k acji X X I w iek u . W arszaw a 1999. s. 5. 2 l. O k siń sk a, O k lu c z o w y c h k o m p ete n c ja c h i u m ie jętn o śc ia c h n au czy ciela, W : N a u c z a n ie po czątk o w e. Z. 5 K iclcc 1997/1998

(3)

2 3 0 Nauczyciel i Szkoła 1-2 2006 Przygotow anie do św iadom ego uczestnictw a w kulturze fizycznej je s t zada­ niem szkoły, a w klasach początkow ych pow inno pełnić funkcje rozw ojow e 0 charakterze kształcenia propedeutycznego. Podstaw ow ym założeniem program u w klasach I — III je s t dążenie do zaspakajania ogrom nej potrzeby ruchu, stym ulacja rozw oju fizycznego i psychoruchow ego, kształtow anie spraw ności motorycznej 1 um iejętności ruchow ych poprzez gry i zabawy, rozbudzenie zainteresow ania sportem , opanow anie naw yku kontrolow ania postaw y ciała oraz przestrzegania zasad bezpieczeństw a i higieny. Zaw arte w program ie (“E dukacja Sm yka” -M E N 1999) kom petencje i um iejętności uczniów w klasach I uw zględniają poszczególne działy program ow e w zakresie:

1) Psychom otoryki - rozróżniania biegów, zachow ania rów now agi, celności rzutów i sam okontroli w trakcie ich w ykonyw ania.

2) Cech m otorycznych - reagow ania na sygnały, rozum ienia poleceń, poko­ nyw ania przeszkód, rozum ieniu pojęcia startu i biegu na 30 m, w yczuw aniu siły i ciężaru.

3) G ier i zabaw ruchow ych - przestrzeganie zasad i przepisów , w łaściw y dobór rodzaju piłki do gier, rozróżniania rzutu, chw ytu i uderzenia.

6) Ć w iczeń korygujących w ady postaw y - przyjm ow ania praw idłow ej postaw y podczas ćw iczeń, profilaktyczne ćw iczenia stóp (chw ytanie palcam i, ryso­ wanie).

7) Rytm iki z elem entam i tańców regionalnych - m anew row anie w rytm m uzyki, reagow anie na dźw ięk i rytm , odtw arzanie rytm u ruchem .

8) Ć w iczeń terenow ych i rekreacyjnych, - reagow anie na sygnalizację św ietlną, opanow anie jazd y na sankach, utrzym anie się na lodzie, organizow aniu aktyw nego w ypoczynku z zachow aniem bezpieczeństw a.

W klasie II dziecko pow inno w zakresie:

1) Psychom otoryki - opanow ać podstaw ow e form y w ruchu, doskonalić sam okontrolę, tak, przeskakiw ać przez niskie przeszkody.

2) G im nastyki - popraw nie przyjm ow ać pozycje, w ykonyw ać przew roty w przód z m arszu, podciągać się oburącz, w skakiw ać na skrzynię, utrzym ać rów now agę na ław eczce.

3) Lekkiej atletyki - biegi na krótkich dystansach, skoki w dal i w zw yż, oceniać w łasną sprawność.

4) G ier i zabaw ruchow ych - przestrzeganie przepisów i bezpieczeństw a, rzuty do kosza i do bram ki z m iejsca i biegu, kozłow anie lew ą i p raw ą ręką. 5) C zynności ruchow ych z m uzyką i tańcem - reagow anie na dźw ięki i zm ianę

rytmu, ilustracja ruchem rytm u lub piosenki, opanow anie kroku w ybranego tańca.

6) Ć w iczeń terenow ych - pokonyw anie przeszkód w terenie, bezpieczne zacho­ w anie na ulicy, reakcja na sygnały w zrokow e i słuchowe.

(4)

231

7) Ć w iczeń kształtujących postaw ę - kontrola postaw y ciała, regulacja oddechu podczas ćw iczeń, ćw iczenia korekcyjne stóp.

U m iejętności i kom petencje uczniów klasy III obejm ują:

1) Psychom otorykę - reagow anie na działanie w spółpartnerów i przedm iotów w m chu, opanow anie różnych kom binacji ruchow ych, rzucanie na odległość do celo w ą i pchanie piłki lekarskiej, opanow anie orientacji przestrzennej i koordynacji ruchow ej.

2) G im nastykę - spraw ność w ykonyw ania ustaw ień, popraw ne w ykonanie p rzew rotu w przód i w tył, zwisy.

3) L ekkoatletykę - poznanie zasad pom iaru czasu, skok w dal i w zw yż z pra­ w idłow ym odbiciem i lądow aniem , przestrzeganie zasad koordynacji ru ­ chow ej w czasie rzutu.

4) G ry i zabaw y ruchow e - przestrzeganie zasad bezpieczeństw a i „fair play” , oraz w łaściw ej postaw y, opanow anie chw ytów , rzutów, podań.

5) A tletykę te re n o w ą - re k re a c jc -p o z n a n ie terenu, spraw dzenie sw ojej kondycji i spraw ności, w ybieranie bezpiecznych m iejsc do zabaw na śniegu i lodzie, syg n alizo w an ie zm ian kierunku ja z d y na row erze, rolkach, bezpieczeństw o. 6) R ytm ikę i tańce — reagow anie na zm iany rytm u, reakcja na dźw ięki,

o panow anie k roków w ybranego tańca regionalnego i w spółczesnego. 7) Ć w iczeń k o rek cy jn y ch - opanow anie naw yku w przyjm ow aniu praw idłow ej

postaw y.

Do k o m p eten cji uczn io w sk ich m ożna zaliczyć: uczenie się, m yślenie, p oszukiw anie, d o sk o n alen ie się, kom unikow anie, w spółpraca, działanie. W ra­ m ach ty ch że uczeń pow inien:

z d o b y ć- w iad o m o ści o b udow ie i funkcjonow aniu sw ego organizm u, ro zu m ieć- p o trzeb ę aktyw ności ruchow ej,

ro zu m ieć-, co to zn aczy o d ży w iać-się regularnie, w ied zie ć-o ch o ro b ach i h artow aniu,

p o słu g iw ać-się te rm in o lo g ią z w ią z a n ą z poznanym i form am i aktyw ności, z asto so w ać- p o zn a n e p rzy b o ry i sprzęt sportow y,

d o b ra ć -ć -w ic z e n ia słu żące o d p rężen iu i relaksow i,

z a c h o w y w a ć -p ra w id ło w ą po staw ę w czasie siedzenia i chodzenia, w sp ó h ic z e s tn ic z y ć -z g o d n ie z p rzep isam i w grach ruch o w y ch i zabaw ach, in ic jo w a ć -ró ż n e gry i zabaw y,

u c z e stn ic z y ć -w rajd ach i w y cieczk ach ,

sa m o d z ie ln ie w y k o n y w a ć - i ro zw iązy w ać-ró żn e zad an ia ru ch o w eJ. W śród kom petencji nauczycieli pracujących z dziećmi w młodszym wieku szkolnym K. D enek wyróżnia:

(5)

2 3 2 Nauczyciel i Szkoła 1-2 2006 interpretacyjne (ustaw iczna aktualizacja, doskonalenie i konstrukty­ w na krytyka w iedzy ogólnej - przedm iotow ej; nauczyciela cechuje duża aktyw ność now atorska),

autokreacyjne (nauczyciel je st tw órcą własnej w iedzy pedagogicznej, osadza j ą w system ie w artości, prow adzi badania naukow e zw iązane z doskonaleniem w łasnej aktyw ności edukacyjnej)

realizacyjne (czynności nauczyciela rzutujące na realizację celów i w artości edukacjnych dają się sprow adzić do podm iotu i przedm iotów na które są skierow ane tj. na ucznia zespół uczniów, klasę oraz c a łą szkołę)5.

Literatura i obserw acja pozw alają w yodrębnić trzy grupy kom petencji zaw o­ dow ych nauczyciela:

specjalityczne (w iedza i um iejętności), która trzeba nieustannie dosko­ nalić,

dydaktyczne (w iedza i um iejętności pedagogiczne nabyw ane podczas studiów ),

psychologiczne (um iejętność inspirow ania, m otyw ow ania uczniów, in­ tegrow ania ich w zespół, pozytyw ne nastaw ienie do dzieci, rodziców, um iejętność porozum iew ania się w ogóle i kontrolow ania em ocji)6. R olą w spółczesnego nauczyciela je st dostarczenie program ów do potrzeb i zainteresow ań uczniów, polepszenie jakości procesu w ychow ania fizycznego i spraw ności fizycznej dzieci oraz podniesienia w skaźnika aktyw ności dzieci w kulturze fizycznej. W trakcie realizacji kształcenia nauczycieli uw zględnia się planow anie pracy w rocznym cyklu kształcenia i w ychow ania, racjonalnie dostosow ując form y aktyw ności do p ó r roku, z zachow aniem obow iązujących zasad - system atyczności i stopniow ania w ysiłku. Z adania szczegółow e pow inny uw zględniać elem enty takie jak: zorganizow anie grupy, m otyw acja do zajęć, rozgrzew ka, kształtow anie um iejętności i spraw ności, rozw ijanie zdolności tw órczych i uspokajanie organizm u. Zintegrow ane zajęcia w klasach I - III oparte są na zabaw ach i mini grach m chow ych, których znajom ość oraz organizacja jest obligatoryjna w pracy nauczyciela. W realizacji zadań nauczyciela z w yborem sposobu postępow ania wiąże się znajom ość i dobór m etod w edług określonej klasyfikacji:

a) w ym agające sterow ania zew nętrznego - reproduktyw ne odtw órcze, b) częściow o określone - preaktyw ne, usam odzielniające,

c) problem ow e, w ym agające sam odzielności uczniów - kreatyw ne, twórcze.

s Κ.. D en ek , K sz tałc e n ie i d o sk o n a le n ie n a u c z y c ie la w k o n tek śc ie ro zw o ju je g o tw ó rcz o śc i. W : T w ó rczy ro zw ó j n a u c zy c ie la , R ed. S. Ju sz c z y k , K ra k ó w J9 9 6 , s. 36.

6 P. K o w o lik, K o m p e te n c je z a w o d o w e n a u c z y c ie li... W: K o m p e te n c je n a u c zy c ie li w refo rm o w a n ej szkole, R ed. M ic h a ło w sk a M .T. i P. K o w o lik , K a to w ic e 2 0 0 3 , s. 22.

(6)

Z adania realizow ane m etodam i tw órczym i dają dużą swobodę uczniom, pobudzająw yobraźnię, w ym agają pom ysłow ości, w zbogacają osobiste przeżycia dziecka (Labana, O rffa).Ruch Rozw ijający Weroniki Sherbom e pozw ala na budow anie relacji i przełam yw anie dystansu pom iędzy nauczycielem i uczniem oraz dzieckiem i grupą.

W procesie kształcenia i w ychow ania dobra organizacja zajęć odgryw a w ażną rolę. U m iejętność stosow ania przez nauczyciela form pracy tj. formy pracy uczniów, porządkow ych i form y prow adzenia zajęć zapew niają ład i porządek, racjonalnie w ykorzystują czas i m ają w pływ na zdyscyplinow anie i bezpie­ czeństw o podczas zajęć.

Duże znaczenie ma także znajom ość i umiejętność doboru i zastosow ania przez nauczyciela środków dydaktycznych, konw encjonalnych i niekonw encjonalnych. Ć w iczenia ruchow e z przyborem są celow ym źródłem inspiracji i aktywności dziecka, uatrakcyjniają i intensyfikują zajęcia.

W trakcie realizacji zajęć mchowych nauczyciel ma duży wpływ na rozwój motoryczności dziecka. Powinien poprzez dobór zadań ruchowych wpływać na rozwijanie takich cech motorycznych jak: szybkość, siła, wytrzymałość, gibkość, koordynacja ruchowa, zwinność oraz kształtować wyczucie rytmu i kształtować umiejętności szybkiej reakcji na ruchy w różnych płaszczyznach i pozycjach. W procesie nauczania należy uwzględnić zasady doboru gier i zabaw ruchowych, które w wychowaniu fizycznym m ogą odgrywać rolę podstawową lub pomocniczą.

Metodyka prowadzenia zabawy lub gry mchowej składa się z czterech podstawo­ wych etapów: przygotowania, organizacji, przeprowadzenia i zakończenia. W meto­ dyce nauczania zabaw i gier uwzględnia się zasady dydaktyczne i podział na zabawy ze śpiewem i przy muzyce, orientacyjno - porządkowe, zabawy i gry na czworakach, rzutne, bieżne, kopne, skoczne oraz zabawy i gry z mocowaniem i dźwiganiem.

O kres nauczania w klasach I - III je s t etapem w ielokierunkow ego wspierania aktyw ności, zachow ań oraz w yposażenia dziecka w w iadom ości z zakresu rozbudzania potrzeb stałej aktyw ności i w drażania do aktyw nego trybu życia.

Przygotow anie m etodyczne nauczyciela dotyczy dobom metod, środków i form organizacyjnych. W ybór postępow ania m etodycznego pow inien sprzyjać w yzw alaniu aktyw ności i kreatyw ności, w łaściwego porozum iew ania się nauczyciel - uczeń i w spółdziałania w sytuacjach pedagogicznych.

Podstaw ow ym i elem entam i działania pedagogicznego są czynności, które dotyczą w ykonaw stw a konkretnych zadań zw iązanych z realizacją jednostki metodycznej. Do tych czynności zalicza się czynności nauczyciela i ucznia i obejm ują one czynności: przygotow aw cze, motywujące, naprow adzające, kon­ trolne, korekcyjne, zabezpieczające.

Codzienny kontakt nauczyciela z uczniem daje m ożliwości pełnej obserwacji rozwoju dziecka i oceny uspraw niania ciała. Sposób oceny ucznia i koncepcja

(7)

2 3 4 Nauczyciel i Szkoła 1-2 2006 oceny na poziom ie edukacji początkow ej proponow ana je st jak o ocena w ielo­ aspektow a. W jej składowej uw zględnia się rozw ój społeczny, podejście do pracy, podstaw ow e w iadom ości o w ychow aniu fizycznym i zdrow iu, uspraw nianie w łasnego ciała7.

Uczelnia wyższa przygotow ująca nauczycieli (studentów) do realizacji treści w ychow ania fizycznego zintegrowanej edukacji w czesnoszkolnej w inna realizować je w trakcie teoretycznego kształcenia w ram ach przedm iotu m etodycznego

i podczas śródrocznych praktyk pedagogicznych. Zakłada się bow iem , że zajęcia m chow e pow inny przygotow ać ucznia do aktywnego udziału w kulturze fizycznej przez całe jeg o życie.

B ibliografia

B ondarew icz M ., Staniszew ski T., Podstaw y teorii i m etodyki zabaw i gier ruchow ych. W arszaw a 2000.

Bronikow ski M. (red.). M etodyka w ychow ania fizycznego w reform ow anej szkole. Poznań 2002.

G rabow ski H., Teoria fizycznej edukacji. K atow ice 1999.

Hanisz J., Program w czesnoszkolnej zintegrow anej edukacji X X I w ieku. W arszawa 1999.

Jonkisz J., L ew andow ski M., W ychow anie i kształcenie w zreform ow anej szkole. W rocław 2001.

M ichalew ska M. T., K ow olik P. (red.), K om petencje nauczycieli w reform ow anej szkole, K atow ice 2003.

M ichalew ska M. T., M oroz H. (red.), W ychow anie i nauczanie zintegrow ane w klasach początkow ych, K atow ice 1997.

M oroz H., (red.), Skuteczność kształcenia nauczycieli klas początkow ych, K atow ice 1993

Program pt. “ Edukacja Sm yka” M EN. W arszawa 1999.

Strzyżew ski S., Proces w ychow ania w kulturze fizycznej. W arszaw a 1986. Strzyżewski S., W ychow anie fizyczne poza salą gim nastyczną. W arszaw a 2000. Sulisz S., W ychow anie fizyczne w kształceniu zintegrow anym . W arszaw a 2000.

S u m m ary

T h e stu d y c o n ta in s so m e m ain in fo rm atio n ab o u t in teg rated ed u c atio n tc a c h c r ’s c o m p é te n ce s in su b ject - p h y sical é d u c atio n . T h e a rticle is b ased on cu rricu lu m „ E d u k a c ja S m y k a ” w h ic h is a llo w e d to sc h o o l use by the M in iste r o f N ation al E du catio n .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Z prezentowanych badań wynika, że o ile dla chłopców ważna jest sprawność ich nauczyciela wychowania fizycznego, jego kreatywność w doborze ćwiczeń oraz

Autor w swojej publikacji przebadał środowisko dostoj- ników kościelnych wchodzących w skład kapituły kolegiackiej w Sandomierzu od XI do XV wieku. Kapituła

Celem badań była ocena wpływu 8-tygodniowego treningu nordic walking o intensywności odpowiadającej maksymalnemu utlenianiu tłuszczów, na zmiany składu ciała i

W praktyce modele te obrazują zmiany zachowań firmy, powiązanej (szczególnie w początkowych fazach) bezpośrednio z osobą przedsiębiorcy, z drugiej strony zaś dostar-

Program praktyki obejmuje 45 godzin dydaktycznych pracy praktykanta/ki w placówce /nie licząc czasu na przygotowanie się do zajęć/.. Wspólnie z kierownikiem praktyki student/ka

Celem wyśledzenia ich musi się powo­ łać na usługi ogromną znajomość dziejów Polski i polskiej literatury.. Myśl filozoficzna bowiem, to według

Nauczyciele dzięki dostosowaniu realizowanego programu nauczania do potrzeb, możliwości i ocze- kiwań uczniów mogą zwiększyć atrakcyjność zajęć i zachęcić uczniów do

In the previous sections, we have seen how both spreadsheet and children end-users have to deal with challenges and barriers related to the lack of programming environment support