Jacek Wójcicki
"Grzeczność nie jest nauką łatwą ani
małą..."
Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej 10, 3-5
n /W S
Seria X 2004„Grzeczność nie jest nauką łatwą ani m a łą ...”
T
o M ickiewiczowskie hasło przyświecało uczestnikom tegorocznej międzynarodowej konferencji naukowej, poświęconej — ja k głosił podtytuł — form om i norm om stosow- ności w literaturze okolicznościowej i użytkowej. M iejscem obrad był D om Pracy TwTórczej im. Bolesława Prusa w K onstancinie-O borach, gdzie w iście dom ow ej, a zarazem twórczej atmosferze wygłoszonych i przedyskutow anych zostało dwadzieścia siedem referatów, zgru powanych w pięciu blokach tem atycznych.G rzeczność nakazywała jednak, by najpierw przedstawiciele w spółorganizatorów przy witali obecnych, co też uczynili profesorowie Janusz Maciejewski i Jerzy Bralczyk. Pierwszy wystąpił w im ieniu Pracowni Literatury O kolicznościowej i U żytkowej U niw ersytetu War szawskiego oraz Zespołu Badań O bszarów Trzecich Literatury Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk; drugi zabrał głos w im ieniu Instytutu K ultury i Kom unikowania Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. N astępnie przystąpiono do obrad; dys kusję prow adzono na zakończenie każdego zestawu wystąpień.
We środę 20 października, zaczynając od przedpołudnia, przedstaw iono cztery referaty w grupie zatytułowanej G rze c zn o ść w d o ku m en ta ch literatury u ż y tk o w e j (piąty, a w porządku ob rad pierwszy referat odczytano pod nieobecność autorki następnego dnia):
1. dr A nna Burzyńska-K am ieniecka (U niw ersytet Wrocławski) — O za c h o w a n iu się p r z y
stole w edług d a w n ych p o d rę c zn ik ó w do n a u k i ję z y k a polskiego dla cudzoziem ców ',
2. dr Barbara Zw olińska (U niw ersytet Gdański) — O ko n w e n c ji i form ach grzecznościow ych
w listach N a r c y z y Ż m ic h o w s k ie j ( w śirietle p rzy jm o w a n y c h p r z e z p isa rkę ról epistolarnych)\
3. dr Katarzyna Czarnecka (U niw ersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań) — E pistolarne
4 „ G r z e c z n o ś ć n ie j e s t n a u k ą ła tw ą a n i m a łą .
4. m gr Agnieszka Bąbel (Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii N auk, Warszawa) — N a tu r a i osobliwości biletu w izyto w eg o (U w a g i o z b io r z e w iz y tó w e k w papierach W a d y s ła w a S m o
leńskiego na tle podobnych m ateriałów )',
5. m gr Małgorzata Kosmala (U niw ersytet Warszawski) — „N a r k o ty k i. N ie m y te d u s z e ” W it
kacego ja k o „ d z iw n y p o r a d n ik ” à rebours.
O brady popołudniow e dotyczyły Stosonniości w k o m u n ik a c ji społecznej i m ediach. W ygłoszo no cztery wystąpienia (pierwsze składało się z dw óch części — głosu m istrzyni i uczennicy):
6. prof. dr hab. Elżbieta Pleszkun-O lejniczakow a, stud. Kinga Klimczak (U niw ersytet Łódzki) — Pojęcie stosowuości w e w sp ó łczesn ym reportażu ra d io w ym (na w ybranych p rzy k ła d a c h );
7. dr Joanna Szydłowska (U niw ersytet W arm ińsko-M azurski, O lsztyn) — P roirokacja
i sk a n d a l w poetyce felietonu. N o r m a c zy p ię tn o oryginalności?',
8. dr Ewa Szczęsna (U niw ersytet Warszawski) — G rze c zn o ść i n iegrzeczność w reklam ie; 9. dr M onika Zaśko-Z ielińska (U niw ersytet Wrocławski) — O d k r y ty k i do o śm iesza n ia —
stosow nośc w tekstach prasow ych.
Referaty' zaprezentow ane w czwartek 21 października składały się na dwa bloki tem atycz ne. Pierwszy zatytułowany został G rze c zn o ść a literatura oko liczn o ścio w a , a w jego ramach w ysłu chano pięciu wystąpień:
10. prof. dr hab. Maria W ichowa (U niw ersytet Łódzki) — Staropolska grzeczność. O pobycie
króla M a d y s la w a I] ’w gości nie u S ta n isła w a R a d ziejo w skieg o w 1 6 3 2 roku w św ietle okolicznościow ego p ism a „ H o sp esg ra ti a n im i...
11. dr Rom an Krzywy (U niw ersytet Warszawski) — S a rm a ci w n eg liżu . S taropolskie w iersze
p o k ła d zin o w e ;
12. m gr Małgorzata Trębska (U niw ersytet Warszawski) — G r z e c z n ie i n ieg rzeczn ie u> wesel
nych o racjach. O d k o n k u r ó w do zrę k o irin ;
13. dr Wojciech Kaliszewski (Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii N auk, War szawa) — O wstępach, dedykacjach i k u r tu a z ji n> różnych p ism a ch w ie k u X I II I ;
14. dr hab. Elżbieta M alinowska (U niw ersytet Śląski, Katowice) — W h o łd zie „królow ej ide
a łu " i „ m ężo m sła w y niespożytej". O laudacjach ju b ile u s z o w y c h z drugiej p o ło w y X I X w ieku . C z ę ś ć druga obrad czwartkowych nosiła nazwę O b r a z n o rm y i sk a n d a lu w literaturze p iękn ej.
Z aprezentow ano sześć następujących referatów':
15. dr M ichał Ku ran (U niw ersytet Łódzki) — F o rm y g rzeczności w „ P rze w a żn e j legacyi... ”
S a m u e la T w ardow skiego ( O b r a z literacki i historia);
16. m gr Bartłomiej Szleszyński (U niw ersytet Warszawski) — „ W a żn a C z e ś n ik a n a u k a
o g rze c zu o śc i" — g rze c zn o ść ja k o fu n d a m e n t św iata sarm ackiego it> „Pam iątkach S o p licy" H e n ry k a R z e w uskiego;
17. m gr Aleksandra Sawicka (U niw ersytet Warszawski) — S ka n d a lista P r z y b y s z e w s k i —
ż y c io u r i literackie fa u x - p a s m łodopolskiego A rchicygana (nadesłany z O slo referat nieobecnej auto
„ G r z e c z n o ś ć n ic j e s t n a u k ą ta tw ą a n i m a ł ą .. ." 5
18. m gr Anna Szlagowska (U niw ersytet Warszawski) — Ł a m a n ie k o n w en cji literackich o ra z
n a ru sza n ie norm obyczajow ych ja k o w y ra z in d yw id u a ln o ści twórcy: p o ezje B olesław a L eśm iana:
19. dr Adam M azurkiewicz (U niw ersytet Łódzki) — Ś m ie rć w stydu. O z ja w is k u ska n d a lu
w n a jn o w sze j p ro zie p o lskiej po roku 1989;
20. dr Anita Frankowiak (U niw ersytet'W arm ińsko-M azurski, Olsztyn) — S k a n d a l ja k o
norm a w literaturze n a jn o w szej.
O statniego dnia obrad (22 października) siedem wystąpień zestawiono pod hasłem
G rze c zn o ść ję z y k a i j ę z y k grzeczności:
21. dr Jacek Wójcicki (Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii N auk, Warszawa) —
O n u frego K o p czyń skieg o m a ria ż g ra m a ty k i z p o lity k ą ;
22. m gr Agata G rabow ska-K uniczuk (Instytut liadań Literackich Polskiej Akademii N auk, Warszawa) — „ W szy stk ie odcienie g rze c zn o śc i’’. P r z e m ia n y zn a c ze n io w e pojęcia słow nikow ego
od Lindego do D o ro sze ifsk ie g o ;
23. prof. dr hab. Małgorzata M arcjanik (U niw ersytet Warszawski) —J a k zm ie n ia ła się p o l
ska g rze czn o ść ję z y k o w a po p rze ło m ie 1 9 8 9 roku;
24. dr M onika Grabowska (U niw ersytet Wrocławski) — G rze c zn o ść w dydaktyce językón>
obcych. „ E uropejski system opisu kształcenia ję z y k o ife g o " a rzeczyw isto ść (n a p r z y k ła d z ie ję z y k a francu skiego);
25. dr hab. Piotr M ichałowski (U niw ersytet Szczeciński) — Poezja, czy li s z tu k a nieg rzecz-
ności;
26. dr Arkadiusz Stanisław D udziak (Wyższa Szkoła Zarządzania i M arketingu w Sos now cu) — S to so w n o ść a prom ocja p o lityczn a ;
27. prof. dr hab. Michał Masłowski (U niw ersytet N ancy 2, Francja) — R y tu a ły je d z e n ia
i p icia w e Francji i w Polsce.
Temat grzecznos'ci nie zdom inow ał uczestników na tyle, by dyskusja nie przybierała chwilami wysokiej temperatury, jak miało to miejsce zwłaszcza w wieczór czwartkowy i piątkowy. N iem niej uczestnicy rozstali się w zgodzie, by ju ż niebawem nadesłać swoje w y stąpienia w form ie artykułów do druku w7 kolejnym tom ie naszego rocznika.
Składają się nań — oprócz niemal wszystkich m ateriałów konferencyjnych, w tym refera tu prof. dra hab. Marcina Cieńskiego z U niw ersytetu W rocławskiego o G rze c zn o śc i (staropol
skiej) G o m b ro u ń c za , ostatecznie nieprzedstaw ionego w O borach — także dwa artykuły, nieja
ko aneks do październikowej konferencji, których wspólna etykieta mogłaby brzmieć: P r z y
ja ź n ie i a n im o zje .
D rogich Czytelników zapraszamy do lektury — tym razem, ze w zględu na jubileuszow y charakter obecnej serii „N apisu”, m oże trochę ods\viętniej, chociaż jak zawsze bardzo, bardzo serdecznie.
