SPRAWOZDANIA 221 PIOTR KOPIEC *
UCZESTNICTWO INSTYTUTU EKUMENICZNEGO KUL
W EUROPEJSKIEJ EKUMENICZNEJ SIECI
KULTURY PAMICI
15 i 16 listopada 2013 roku w Münster, w siedzibie Ewangelickiej Grupy Studen-ckiej (Evangelische Studierendengemeinde) odbya si midzynarodowa konferencja naukowa zatytuowana „Cultivating Remembrance. Memory Cultures in Europe as Chances and Challenges for Education”. Konferencja zostaa zorganizowana dziki wspópracy kilku instytucji: Ewangelickiego Koa Kocielnego w Münster (Evange-lischer Kirchenkreis Münster), Ewangelickiego Forum Kocielnego w Münster (Evan-gelisches Kirchenforum Münster), Centrum otewskiego (Latvian Center) i wspo-mnianej ju Ewangelickiej Grupy Studenckiej przy Westfalskim Uniwersytecie Wil-helma w Münster (Westfälische Wilhelms-Universität Münster), jednej z najwa niej-szych uczelni w Niemczech. W konferencji wzili udzia pracownicy Instytutu Eku-menicznego KUL: ks. dr hab. Przemysaw Kantyka, prof. KUL, dr Piotr Kopiec, ks. dr hab. Marcin Skadanowski.
Program konferencji wypeniay wykady dotyczce szeroko pojtej tematyki kultury pamici w perspektywie ró nych dowiadcze, zwaszcza bdcych rezul-tatem dwudziestowiecznych totalitaryzmów. Prelegenci przedstawiali ró ne ujcia postaw ludzi zderzajcych si z siami historii. Sowami kluczowymi przewijajcymi si w trakcie referatów byy wic takie pojcia jak „Holokaust”, „Shoah”, „wypdze-nie”, „eksterminacja”, „wojna”, ale równie „dialog”, „to samo ” i „pami ”. W trakcie konferencji mo na byo usysze relacje i pozna sposoby podejcia do za-gadnienia z takich krajów jak (poza perspektyw polsk) Estonia, otwa, Ukraina i Niemcy. Wród prelegentów byli wykadowcy ró nych uniwersytetów z wymienio-nych krajów, jak i reprezentanci instytucji pamici historycznej (np. dyrektor muzeum w byym obozie koncentracyjnym w Bergen-Belsen). Prezentowane byy ujcia peda-gogiczne, socjologiczne, filozoficzne, historyczne i teologiczne.
Owocne dyskusje, zarówno na sali obrad, jak i podczas mniej formalnych spot-ka, zaowocoway ukonstytuowaniem si grupy, któr nazwano Europejsk Ekume-niczn Sieci Kultury Pamici (Ein europäisches ökumenisches Netzwerk Erinne-rungskulturen). Grupa przyja za cel realizacj projektu europejskiego dotyczcego specjalnych aspektów kultury pamici i sposobów jej rozwijania i przekazywania,
Dr PIOTR KOPIEC – adiunkt Katedry Teologii Protestanckiej w Instytucie Ekumenicznym KUL; adres do korespondencji – e-mail: petrko@kul.pl
SPRAWOZDANIA 222
zwaszcza w procesie edukacji. Aby umo liwi kontakt midzy poszczególnymi uczestnikami projektu, stworzono platform internetow, która umo liwia rozmowy on-line.
W 2014 r. gówny koordynator projektu, ks. Geert Franzenburg, zainicjowa ide przeprowadzenia bada ankietowych w biorcych udzia w projekcie krajach. Ankiety skierowane zostay do uczniów szkó podstawowych i rednich i zmierzay do usta-lenia tak wiedzy, jak i postaw uczniów wobec pamici historycznej. Ostatecznie bada-nia przeprowadzono w czterech krajach, skd pochodz uczestnicy projektu: w Niem-czech, w Holandii, na otwie i w Polsce (gdzie pracownicy Instytutu Ekumenicznego przeprowadzili badania ankietowe w Liceum Ogólnoksztaccym Katolickiego Towarzystwa Kulturalnego w Bielsku-Biaej i w Zespole Katolickich Szkó Ogólno-ksztaccych w Katowicach). Zgromadzone, opracowane i wreszcie przetumaczone wyniki bada zostay przedstawione na kolejnym spotkaniu studyjnym w Münster.
Wnioski pynce z bada stay si inspiracj do rozszerzenia zakresów badaw-czych projektu. Grupa przyja za cel opracowanie teoretycznych koncepcji le cych u podstaw kultury pamici, zwaszcza podej stanowicych ramy interpretacyjne oraz przeprowadzenie bada panelowych zmierzajcych do stwierdzenia zmian za-chodzcych w postawach spoeczestw w badanych krajach. W tym celu w ramach sieci zdecydowano o sformuowaniu programu badawczego o nazwie „Postawy Euro-pejskiej Pamici” (European Memory Attitudes). Program ma w zamyle zmierza do stworzenia reprezentatywnej platformy, badajcej i pomagajcej formowa postawy wspólnej europejskiej pamici w duchu dialogu. We wprowadzeniu do streszczenia projektu organizatorzy napisali: „Wszyscy jestemy czci historii, a historia i kul-tura tworz cz naszej to samoci. Trzeba by wiadomym swej przeszoci, tra-dycji i kultury, by doceni wolno i styl ycia, którymi mo emy si dzi cieszy . Jednym z kluczy pomagajcych takiemu dowiadczeniu jest kombinacja pamici indywidualnej, zbiorowej i kulturowej, zestawiona ze zorientowaniem na gówne miejsca i wydarzenia ksztatujce dan pami kulturow”1.
Wkad bada ekumenicznych w programie powinien by decydujcy, zwaszcza dowiadczenia dialogu ekumenicznego oraz ekumeniczna koncepcja dialogu i jej naj-wa niejsze sformuowania. W opracowaniu celów i przedmiotu bada programu ma ona, obok innych specyficznych koncepcji, jak etyka pamici czy te zrównowa ona pedagogika (sustainable pedagogy), stanowi fundament opracowania teoretycznej koncepcji kultury pamici, która w zamierzeniu ma sta si u ytecznym narzdziem procesów dialogu i pojednania europejskiego.
1
