Sześćdziesięciopięciolecie] 65-lecie hodowli ziemniaka w Zamartem.

Hodowla i genetyka

6

665

55-

--L

LLE

E

EC

C

CI

IIE

E

E

H

H

H

O

O

O

D

DO

D

O

OW

W

W

LL

L

II

I

Z

Z

Z

II

I

E

E

E

M

MN

M

N

N

IIA

I

A

AK

K

KA

A

A

W

W

W

Z

Z

Z

A

AM

A

M

MA

A

AR

R

RT

T

TE

E

E

M

M

M

Hodowla Ziemniaka Zamarte Sp. z o.o. – Grupa IHAR Zamarte 33, 89-430 Kamień Krajeński, e-mail: hzz@zamarte.com

okalizacja hodowli ziemniaka w Za-martem nie była przypadkowa. Miej-scowość położona w I strefie degene-racyjnej, najzdrowszej, posiadała dobre wa-runki glebowo-przyrodnicze do uprawy ziem-niaków, a także tradycje nasienne – przed wojną w gospodarstwie prowadzono selekcję klonową. 65 lat temu zgromadzono tutaj oca-lone po wojnie materiały hodowlane i rozpo-częto ich selekcję.

Fot. 1. Siedziba HZ Zamarte (fot. A. Piotrzkowska)

Dotychczas uzyskano 88 nowych, orygi-nalnych odmian ziemniaka, które spełniały różnorodne oczekiwania producentów, prze-twórstwa spożywczego i konsumentów. Hi-storia uprawy ziemniaków w Polsce jest ści-śle związana z odmianami, które uzyskiwano w Zamartem. Powszechnie uprawiane były Uran, Flisak oraz późniejsze – Aster, Denar i Lord. Hodowla zachowawcza i nasiennictwo dostarczyły znacznych ilości sadzeniaków. Mimo dużej konkurencji odmian firm

zagra-nicznych hodowla i nasiennictwo ziemniaka prowadzone obecnie w "Hodowli Ziemniaka Zamarte" Sp. z o.o. – Grupa IHAR pozostaje nadal liczącym się uczestnikiem rynku ziem-niaka w Polsce.

Ważne wydarzenia

1945 (jesień) – wojska radzieckie przekazały na Stację Hodowli Roślin gospodarstwa po-łożone w pobliżu Chojnic: Zamarte, Cołdanki i Jarcewo. Zgromadzono materiały hodowla-ne ocalohodowla-ne po wojnie z rejonu Pomorza Środkowego. Kierownikiem i organizatorem hodowli został Żelisław Belina.

1948-1949 – Stanisław Lipiński przeniósł do

Zamartego materiały hodowlane z Wyszebo-rza k. Koszalina. Kierownikiem hodowli zo-stał Zygmunt Niegolewski, a Stanisław Lipiń-ski zorganizował Laboratorium Badania Ziemniaka w Gdańsku-Wrzeszczu, które stało się placówką pomocniczą dla prac ho-dowlanych w Zamartem.

1951 – Zamarte weszło w skład Instytutu

Hodowli i Aklimatyzacji Roślin jako Stacja Hodowlano-Badawcza.

1966 – Zamarte włączono do nowo powsta-łego Instytutu Ziemniaka w Boninie jako Za-kład Doświadczalny Ziemniaka Zamarte.

1973 – nastąpiło istotne zwiększenie po-wierzchni Zakładu (do ok. 5400 ha) przez przyłączenie kilku gospodarstw. Siedzibę ZDZ Zamarte przeniesiono do Nieżychowic. Kierownikiem hodowli został Marian Mosiek.

1975 – podjęto współpracę hodowlaną z Instytutem Ziemniaka w Gross-Lüsewitz sta-cją Karow (b. NRD). Pogram hodowlany za-kładał niezależną selekcję tych samych ge-notypów w dwóch środowiskach, wymianę

L

form rodzicielskich i prowadzenie prac meto-dycznych służących hodowli. Wykorzystując formy rodzicielskie z NRD, uzyskano warto-ściowe odmiany jadalne o skróconym okre-sie wegetacji (Aster, Orlik, Bila), co świad-czyło o efektywności współpracy. Jednocze-śnie w znaczącym stopniu złagodziła ona negatywne skutki wcześniejszego całkowite-go przestawienia się dotychczasowej hodow-li ziemniaka jadalnego na ziemniak skrobio-wy. Kierownikiem hodowli w 1980 r. został Andrzej Pawlak.

1993 – z ZDZ Zamarte z s. w Nieżychowi-cach wydzielono hodowlę i utworzono Za-kład Naukowo-Hodowlany Zamarte.

1997 – ZNH Zamarte włączono do IHAR jako Zakład Doświadczalny Hodowli i Akli-matyzacji Roślin Zamarte.

2000 – powołano spółkę pod nazwą Hodow-la Ziemniaka Zamarte Sp. z o.o. – Grupa IHAR, obejmującą oddział główny Zamarte i oddział zamiejscowy Stare Olesno.

Fot. 2 i 3. Zamarte – sadzenie ziemniaków hodowlanych. Lata 70. ub.w. (fot. Archiwum)

Program hodowlany

Kierunki hodowlane. Zadania hodowli w

okresie 65-letniej działalności Zamartego zmieniały się podobnie jak wykorzystanie ziemniaków i charakter produkcji w Polsce. Zaraz po wojnie uzyskiwano głównie odmia-ny tzw. ogólnoużytkowe, tj. takie, które jed-nocześnie mogły być wykorzystywane w żywieniu człowieka i zwierząt, a także były odpowiednie do produkcji skrobi. Realizowa-no też kierunek hodowli ziemniaka paszo-wego, o wysokiej zawartości skrobi i białka, jednak wobec niepowodzeń w osiągnięciu zamierzonego celu, jak i zmian w ekonomice żywienia zwierząt został on zaniechany.

W latach 70. i 80. ub.w. w Zamartem z powodzeniem rozpoczęto hodowlę odmian o skróconym okresie wegetacji – bardzo wczesnych i wczesnych, a także skrobio-wych. Stosunkowo późno (15 lat temu) przy-stąpiono do prac nad uzyskaniem odmian przydatnych do przetwórstwa spożywczego na frytki i chipsy. W ostatnich latach rozpo-częto kierunek hodowli odmian przydatnych do upraw ekologicznych – odpornych na zarazę ziemniaka i wirusy.

Obecnie hodowla w Zamartem realizuje 3 zasadnicze kierunki: 1) ziemniak jadalny odpowiedni do bezpośredniego spożycia (ok 50-60% potencjału hodowli), 2) ziemniak przydatny do produkcji frytek i chipsów (30-40%) i 3) ziemniak skrobiowy (10%).

Zasoby genetyczne. Zasoby genetyczne

wywodzące się z hodowli niemieckiej trafiły do Zamartego w dwóch okresach: zaraz po drugiej wojnie światowej, z zabezpieczonych materiałów, i w latach 1975-1986 – w ra-mach wspólnej hodowli z Karow (NRD). W pochodzeniu odmian uzyskanych w pierw-szym okresie jako formy rodzicielskie wystę-powały najczęściej Hochprozentige, Schwal-be, Ora i inne, a u odmian w późniejszym okresie – Adretta i jej potomstwo. W począt-kowym okresie działalności wykorzystywano też dzikie gatunki ziemniaka – S. demissum (w hodowli odpornościowej na zarazę ziem-niaka) i inne, np. w hodowli odpornościowej na stonkę ziemniaczaną. W hodowli odmian przydatnych do przetwórstwa na frytki i chip-sy oraz skrobię wprowadzano materiały wyj-ściowe oddziału Instytutu Ziemniaka w Mło-chowie (obecnie oddział IHAR) odznaczają-ce się kompleksową odpornością na wirusy, a także odpornością na zarazę ziemniaka.

Hodowla posiada własną kolekcję, w której zgromadzone są bogate źródła genetyczne.

Dobór rodziców. Dobierając formy

rodzi-cielskie do krzyżowania, nie prowadzono oceny ich zdolności kombinacyjnej – ogólnej (GCA) i swoistej (SCA), gdyż badania byłyby zbyt kosztowne. Szczegółowe wyniki selekcji tych samych genotypów w dwóch miejsco-wościach, przy stosowaniu podobnych kryte-riów selekcji, wykazały, że nie było zbieżno-ści w wyróżnianiu dobrych kombinacji krzy-żowkowych w obu placówkach. Zasadnicze znaczenie miał staranny dobór rodziców danego programu hodowlanego. Stosowano umiarkowany chów wsobny polegający na uszlachetnianiu odmiany Adretta – plennej, smacznej, odpornej na wirusy i dobrze się przechowującej. Taka taktyka umiarkowane-go inbreedu dawała potomstwo o mniejszym rozszczepieniu cech i umożliwiła prowadze-nie hodowli syntetycznej. Zwiększała efek-tywność selekcji na takie cechy jak krótszy okres wegetacji, odporność na parch zwykły, wirusy, mątwika i dobre przechowywanie. Chociaż wsobność prowadziła zwykle do uzyskiwania potomstwa mniej plennego, to jednak zdołano wyselekcjonować kilka od-mian o wysokim poziomie urodzajności, m.in. mające znaczenie w produkcji Aster, Orlik, Denar i Lord.

Rozmiar hodowli – liczba siewek. W celu

znalezienia pożądanych rekombinantów i utrzymania odpowiedniej zmienności gene-tycznej, stanowiącej bazę do selekcji, w ho-dowli Zamarte prowadzono zwykle znaczne ilości siewek. W latach 70. i 80. ub.w. było to ok. 150 tys. rocznie; obecnie, w związku z pewnymi ograniczeniami finansowymi – ok. 80 tys. Zmniejszenie liczby siewek było też wynikiem znacznie mniejszego nacisku na uzyskanie wysokiego poziomu odporności na wirusy. Spadły wymagania COBORU dotyczące wyników doświadczeń wstępnych, liczby powtórzeń i wielkości poletek i wszyst-ko to razem spowodowało, że ogólna po-wierzchnia materiałów hodowli twórczej zmniejszyła się z ok. 40 do ok. 18 ha. Przyję-ta dziś strategia jednoczesnej selekcji na wiele cech zakłada, że z początku stosuje się selekcję negatywną, tzn. odrzuca geno-typy wyraźnie złe, a w późniejszym okresie selekcję pozytywną – wybiera genotypy wy-raźnie lepsze.

Hodowla jakościowa. W hodowli odmian

jadalnych przeznaczonych do bezpośrednie-go spożycia (ziemniaki bezpośrednie-gotowane) uwzględ-nia się następujące cechy zewnętrzne bulw: średnią wielkość, dobre wyrównanie, regu-larny kształt, płytkie oczka, odpowiednią barwę miąższu i skórki, brak uszkodzeń me-chanicznych, spękań, zazielenień i pustych środków oraz cechy wewnętrzne: wysoki poziom smakowitości, nieciemnienie w sta-nie surowym i po ugotowaniu, odpowiedni typ konsumpcyjno-użytkowy (zwięzłość, mą-czystość, struktura miąższu) i zawartość skrobi. W kierunku przydatności do prze-twórstwa spożywczego na frytki i chipsy oprócz ww. cech uwzględnia się: niską za-wartość cukrów redukujących, odpowiednią zawartość suchej masy, odpowiedni kształt (dla chipsów okrągły, dla frytek owalnopod-łużny), odporność na zamianę skrobi na cu-kier w ziemniakach przechowywanych w niskiej temperaturze, długość okresu spo-czynku bulw podczas przechowywania oraz właściwości organoleptyczne. W kierunku skrobiowym – plon i zawartość skrobi.

Obecnie najważniejszą cechą w produkcji towarowej jest jakość odmiany. Osiągnięcie odpowiednich właściwości odmianowych oraz zmiany w strukturze produkcji, pojawie-nie się dużych gospodarstw ukierunkowa-nych na wyspecjalizowaną uprawę stawiają przed hodowlą nowe zadania. Szczególnie w kierunku przydatności na frytki i chipsy – odmian zdolnych do utrzymywania niskiej zawartości cukrów redukujących podczas przechowywania w niskiej temperaturze, czy też o dłuższym okresie spoczynku. W ziem-niakach przeznaczonych dla dużych marke-tów wzrasta rola wyglądu bulwy – kształtnej, o płytkich oczkach i gładkiej skórce. Hodowla w Zamartem uzyskała ostatnio kilka odmian jadalnych, które w większym stopniu spełnia-ją wymagania handlu, np. Stasia, Michalina, Finezja, Tetyda i Gwiazda, a także do pro-dukcji frytek (Hubal) i chipsów (Etiuda).

W celu zwiększenia efektywności selekcji na frytki HZ Zamarte ściśle współpracuje z firmą Mc Cain.

Hodowla odpornościowa. W Zamartem

ukierunkowaną hodowlę odpornościową pro-wadzi się na wirusy, mątwika ziemniaczane-go, zarazę i raka ziemniaka. Natomiast w przypadku pozostałych chorób (czarna

nóż-Komentarz [AP3]: po Finezji przecinek, zamiast kropki

ka, rizoktonioza, sucha i mokra zgnilizna, parch zwykły) stopień odporności określa się na podstawie obserwacji porażenia podczas wegetacji i przechowywania. Rody nadmier-nie porażające się są eliminowane z dalsze-go rozmnażania. Hodowla odpornościowa opiera się głównie na starannym doborze form rodzicielskich, wiedzy o dziedziczeniu cech – monogenicznie czy poligenicznie – stosowaniu odpowiednich metod oceny itp.

Hodowla odpornościowa na zarazę ziem-niaka została podjęta już na początku istnie-nia hodowli w Zamartem. Efektem prac było uzyskanie odpornej odmiany Epoka (1955), która posiadała geny nadwrażliwości od S.

demissum. Jednak po kilku latach, z chwilą pojawienia się nowych ras patogenu, jej od-porność została przełamana. Wieloletnie wysiłki hodowli (odpowiedni dobór form ro-dzicielskich, sztuczne zakażanie) nie przy-niosły oczekiwanych wyników, a uzyskiwane odporniejsze odmiany były na ogół późno dojrzewające. Obecnie w Zamartem wyko-rzystuje się markery genetyczne powiązane z genem Rpi-phu1 warunkującym odporność liści i bulw na zarazę ziemniaka, które zosta-ły uzyskane w oddziale IHAR w Młochowie. Hodowla w oparciu o markery wydaje się perspektywiczna i stosunkowo prosta, umoż-liwia selekcję genotypową, a także uzyska-nie form odpornych i wcześuzyska-nie dojrzewają-cych.

Hodowla odpornościowa na wirusy była prowadzona z różną intensywnością. W związku z wysokimi wymaganiami stawia-nymi nowo rejestrowanym odmianom pod względem odporności na wirusy w latach 80. i 90. ub.w. stosowano sztuczne zakażanie wirusami Y i liściozwoju. Obecnie posiadane zasoby genetyczne hodowli Zamarte pozwa-lają utrzymać wysoki poziom odporności na wirusy, głównie oparty na odporności na infekcję (odporność polowa). W związku z tym, że pojawiają się nowe szczepy, a także zmiany ich populacji, hodowla odpornościo-wa jest kontynuoodpornościo-wana.

Mimo że przy rejestracji odmian odpor-ność na mątwika ziemniaczanego nie jest obligatoryjna, to od 15 lat wszystkie odmiany ziemniaka uzyskane w Zamartem są na nie-go odporne. Tradycja hodowli w tym kierun-ku jest długa: pierwszą w kraju odmianą od-porną na mątwika był Tarpan (1973), a na

mątwika agresywnego Globodera pallida – Drop (1991). Efektywność selekcji zwiększy-ła się istotnie, gdy zaczęto wykorzystywać formy rodzicielskie o zwiększonej dozie ge-nów – duplex i triplex. Ich obecność znacz-nie ułatwiła selekcję na pozostałe cechy.

Wysoka odporność na mątwika agresyw-nego jest coraz bardziej pożądana w odmia-nach skrobiowych, najlepiej gdy towarzyszy jej odporność na agresywne patotypy raka. Obie odporności stają się coraz ważniejsze w tych rejonach uprawy, gdzie ziemniaki często występują w płodozmianie.

Hodowla na cechy gospodarcze. Niewąt-pliwym osiągnięciem hodowli Zamarte było uwcześnienie krajowego doboru odmian ziemniaka. Mimo konkurencji firm zagranicz-nych nasze odmiany bardzo wczesne nadal dominują w produkcji.

Naturalnym dążeniem hodowli jest uzy-skanie odmian plennych, przewyższających pod tym względem istniejące. Mimo stoso-wania chowu wsobnego plenność odmian uzyskanych w Zamartem jest wysoka. Aby sprostać konkurencji, w programie hodowla-nym coraz częściej wybiera się plenne formy rodzicielskie oraz kojarzy się, gdy są gene-tycznie oddalone.

Fot. 4. Plantacja ziemniaków w Zamartem (fot. A. Piotrzkowska)

Twórcy, personel techniczny

W 65-letnim okresie działalności, pomijając dwa początkowe lata związane z organizacją i zabezpieczaniem materiałów, hodowla była prowadzona przez trzy zespoły: pod kierow-nictwem mgr. Zygmunta Niegolewskiego (w latach 1948-1972), mgr. Mariana Mośka (1972-1980) i dr. Andrzeja Pawlaka (od 1980). Zaangażowanie niewielu twórców,

Komentarz [AP4]: dodano Komentarz [AP5]: wykreślono ocenę

Komentarz [AP6]: wykreślono: naj-ważniejsze

którzy decydowali o ogólnej koncepcji i wy-znaczaniu kierunków hodowli, sprzyjało płynnej realizacji prac, łagodnym zmianom w doborze form rodzicielskich i utrzymywaniu odpowiedniego potencjału genetycznego.

W pracach hodowlanych w Zamartem uczestniczyli znani pracownicy nauki i orga-nizatorzy powojennej hodowli: prof. dr Kazi-mierz Roguski, który z wielkim zaangażowa-niem doradzał w sprawach hodowli, prof. dr Stanisław Lipiński, prof. dr Edmund Werner, prowadzący w latach 50. hodowlę odporno-ściową na stonkę, i prof. dr Edward Kapsa, ówczesny dyrektor Instytutu Ziemniaka w Boninie, którego zasługą było wybudowanie funkcjonalnego i nowoczesnego zaplecza szklarniowo-przechowalniczego.

Bogaty dorobek Zamartego jest również wynikiem pracy kilku pokoleń pracowników inżynieryjno-technicznych, spośród których wyróżnili się: inż. Józef Sojecki, mgr Alina Daszkiewicz, mgr Stefan Targowski, inż. Wojciech Gajewicz, mgr Wiesław Rysiewicz, inż. Jerzy Kurkowski, mgr Juliusz Spochacz, mgr Maria Spochacz, mgr Danuta Wysocka, mgr Dorota Komar, inż. Bolesław Rychliński, mgr Grażyna Knitter, inż. Lidia Szczęsna, mgr Ryszard Stasiak, Teresa Grzelińska, Michał Jankowski, Barbara Gramatowska, Jadwiga Orłowska, Józef Zabrocki, Barbara Kilian.

Odmiany ziemniaka uzyskane w Zamartem w latach 1955-2011

W okresie 65-letniej działalności hodowla w Zamartem wprowadziła do krajowej produkcji 88 nowych, oryginalnych odmian ziemniaka. Najwięcej ich zarejestrowano w roku 1955 – 15. W większości były to odmiany dobre, o czym świadczy długi okres ich uprawy:

Wy-szoborski (23 lata w rejestrze), Flisak (33), Flora (21), Epoka (26). Największe

znacze-nie w uprawie, odmiany z Zamartego miały w latach 60. i 70. Wśród uzyskanych wówczas wyróżniały się: Smak i Uran – z ponad 30-letnią historią uprawy, Krab – pierwsza kra-jowa odmiana odporna na agresywne pato-typy raka, Sowa, Sokół oraz Tarpan –

od-miana eksportowa, Pola – bardzo odporna na wirus Y, i Janka. W kierunku hodowli odmian o wysokim plonie i zawartości skrobi:

Flora, Osa, Wulkan, Nysa, Prosna, Po-prad, Odra, Reda oraz uzyskane w

później-szym okresie – Brda, Bzura, Kuba,

Gan-dawa i Sekwana.

Szczególne osiągnięcia ośrodek w Za-martem ma w kierunku hodowli odmian o krótkim okresie wegetacji, tzw. form bardzo wczesnych i wczesnych. Po wprowadzeniu rodziców o wysokiej odporności na wirus liściozwoju, który był dużym problemem w uprawie na wczesny zbór, uzyskano znaczny postęp hodowlany w nowo powstałych od-mianach: Giewont, Lipiński Wczesny –

ponad 20 lat w uprawie, oraz Krokus,

Nar-cyz, Kalina, Jaśmin, Frezja i Ruta. Na

ge-netycznej bazie wspólnej hodowli uzyskano kilka cennych wczesnych odmian: Aster – bardzo wczesna, przez 5 lat na czele repar-tycji nasiennej w Polsce, odmiana smaczna, wysoko odporna na wirusy, przydatna do produkcji chipsów, Orlik – bardzo wczesna, również wysoki udział w nasiennictwie, bar-dzo smaczna, Drop – kształtna i smaczna, uprawiana w Holandii, Bila – wczesna, smaczna, odporna na parch zwykły ziemnia-ka. Obecnie czołowymi odmianami w upra-wie są bardzo wczesne Denar i Lord – wy-jątkowo plenne, utrzymujące wysoki poziom plonowania również w bardzo zmiennych i niekorzystnych warunkach pogodowych – suszy albo nadmiaru wilgoci. Wyrazem uznania dla wartości użytkowej odmian Drop, Denar, Lord i Aster było przyznanie wyróżnień: Złotych Medali Targów Rolno- -Przemysłowych Polagra.

Z uzyskanych w okresie funkcjonowania Spółki 26 odmian na wyróżnienie zasługują:

Oman – nieco mniej plenna, ale bardzo

smaczna, Miłek – jedna z najwcześniejszych odmian w krajowym rejestrze, bardzo odpor-na odpor-na wirusy, Aruba – o jasnej barwie miąż-szu, plenna, przydatna do uprawy we wschodniej części kraju, Tetyda – średnio wczesna, bardzo plenna, smaczna i odporna na wirusy, Stasia – bardzo plenna, smacz-na, przydatna do konfekcjonowania, Finezja,

Michalina oraz Hubal – wczesna, przydatna

do produkcji frytek, wyselekcjonowana we współpracy z Mc Cain, a także Etiuda – wczesna, przydatna do produkcji chipsów.

Odmiany uzyskane w Zamartem w latach 1955-2011 i ich główni twórcy

Komentarz [AP7]: dodano: powojennej hodowli

w latach 1955-1986

Twórcy:

Z. Niegolewski (1955-1986), S. Lipiński (1955-1966), K. Roguski (1955-1979), J. Lekczyń-ska (1955-1972), J. Pioruński (1970-1980), M. Mosiek (1972-1987), E. Kapsa (1978-1985)

Odmiany:

1955 – Wyszoborski, Gromadzki, Eureka, Nowa Huta, Olsztyński, Ewerest, Flisak, Delfin, Postęp, Flora, Fita, Ebro, Epoka, Unikat, Giewont, 1957 – Kolektyw, Wulkan, Orzeł, 1960 – Lipiński Wczesny, Zorza, Smak, 1963 – Mars, Jowisz, Uran, 1966 – Warta, Osa, 1967 – Krab, 1968 – Nysa, 1970 – Noteć, 1972 – Prosna, Sowa, Sokół, Krokus, 1973 – Tarpan, Narcyz, 1974 – Narew, Ryś, Pola, 1975 – Janka, 1978 – Reda, Elida, Poprad, Odra, 1979 – Kalina, Frezja, 1980 – Cynia, 1981 – Jaśmin, 1983 – Brda*, 1985 – Ruta, 1986 – Bzura*,

1987 – Koral

w latach 1987-2011

Twórcy:

A. Pawlak (1987-2011), R. Szpera (1987-1995), S. Rysiewicz (1987-1991), P. Kamiński (1994-2011), J. Pełczyński (1994-2011), G. Szulc (1997-2007), L. Węglewska (1999- -2005), M. Sabatowska (2006-2011)

Odmiany:

1987 – Koral, 1988 – Marta, 1989 – Orlik, 1990 – Aster, 1991 – Drop, 1994 – Bila, 1995 – Sumak, 1997 – Mors, 1999 – Bard, Denar, Lord, Kuba, 2002 – Gracja, Korona, 2003 – Bartek, Kuklik, 2004 – Gandawa, 2005 – Elanda, Medea, Niagara, Oman, 2006 – Benek, Eugenia, Justa, Miłek, Sekwana, 2007 – Aruba, Finezja, Flaming, Zagłoba, 2008 – Tetyda,

2009 – Etola, 2010 – Michalina, Stasia, Zenia, 2011 – Gwiazda, Etiuda, Hubal

* uzyskana z materiałów wyjściowych oddziału IHAR w Młochowie – K. Świeżyński, J. Sieczka

Przyszłość hodowli

Właściwości, jakimi powinna odznaczać się odmiana, są wyraźnie określone: dawać wy-soki plon, dobrze sprzedający się, przy niż-szych kosztach produkcji, lepszym wykorzy-staniu wody i nawożenia, wyższej odporno-ści na choroby i szkodniki, aby chronić śro-dowisko przed nadmiernym stosowaniem pestycydów, oraz być źródłem zdrowej i wy-godnej do spożycia żywności. Lista zadań stających przed hodowlą stale się wydłuża, głównie wiążą się one z jakością. Wykonanie tych zadań będzie wymagło użycia niewyko-rzystanego dotychczas rezerwuaru gene-tycznego zgromadzonego w dzikich gatun-kach ziemniaka, stosowania nowoczesnych metod oceny i selekcji, które przyczynią się

do poznania natury dziedziczenia cech ro-dziców, ich optymalnej kombinacji, ułatwie-nia selekcji itp. Dotychczasowa selekcja oparta na fenotypie, pracochłonna i modyfi-kowana przez wpływ środowiska, będzie zastępowana przez selekcję genotypową. W Zamartem taka selekcja jest stosowana od kilku lat w hodowli odpornościowej na zarazę ziemniaka. Postępy nauki w przygotowaniu markerów genetycznych są szybkie i należy sądzić, że wkrótce będzie można prowadzić selekcję genotypową na inne cechy. Hodow-la staje się coraz droższa i jej finansowanie zależy od zdolności spółki do generowania wysokiego zysku z rynku nasiennego wła-snych odmian.