• Nie Znaleziono Wyników

Ks. Jan Inocenty Buba z zakonu Księży Pijarów (26.04.1909-3.08.1984)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Ks. Jan Inocenty Buba z zakonu Księży Pijarów (26.04.1909-3.08.1984)"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)
(2)
(3)

N

E

K

R

O

L

O

G

I

KS. JAN INOCENTY BUBA Z ZAKONU KSIĘŻY PIJARÓW (26.04.1909—3.08.1984)

Bogaty dorobek tw órczy ks. Jan a Buby wym aga pew nej segregacji i głębokiej analizy, co pozwoliłoby ująć jego prace w pew ne grup^ i zakwalifikować je bądź jako ściśle naukowe, bądź jako popularnonau­ kowe, a naw et czysto popularne — w zależności od rodzaju w ydaw nictw i różnych kategorii czytelników, dla których były przeznaczone. Jest to przedsięwzięcie tru d n e i w ym agające czasu — zwłaszcza, że nie po­ siadam y pełnej bibliografii publikacji ks. Buby. Z konieczności więc w ty m szkicowym ujęciu m usim y się ograniczyć raczej do zasygnalizo­

w ania niejako i zwrócenia uw agi czytelników na w kład ks. Buby do nauki polskiej i do badań nad naukową rolą pijarów .

Ale to nie wszystko. Jest rzeczą godną podkreślenia inspirująca rola ks. Jan a w zakresie badań naukowych, k tó ra uwidacznia się w jego korespondencji, a k tó ra była szczególnie w yraźna podczas naukow ych spotkań, jakie odbywały się w jego pokoju zakonnym, zw anym w kołach pijarskich „dziuplą” — w ypełnioną po brzegi archiwaliam i, bogatą lite­ ra tu rą poświęconą historii pijarów ; ta inspirująca rola znajdow ała swój w yraz w tzw. P ijarskim Biuletynie Naukowym (P B N ) — przez niego opracowywanym, zaw artym w dwudziestu tomach, bo tak trzeba nazwać owe w tw arde okładki oprawione roczniki — prowadzone system atycznie od początku lat sześćdziesiątych aż po ostatnie chwile. (B iuletyn ten był od 1963 r. organem Koła Naukowego OO Pijarów . Jego redakcję pow ie­ rzono ks. Janow i Bubie, a sekretarzem m ianowano ks. G erarda B rum ir- skiego).

Zainteresowania ks. Jana dziejami pijarów kształtow ały się i rozwi­ jały, jak to sam w jednej z naszych licznych rozmów powiedział, niem al od samego początku jego now icjatu w zakonie, poprzez klerykat, studia w G regorianum (zakończone stopniem licencjata teologii), studia w Uni­ w ersytecie Jagiellońskim z zakresu filologii polskiej oraz specjalne k u r­ sy naukowe, obejm ujące archiwistykę i historię, w K atolickim U niw er­ sytecie Lubelskim. Owe zainteresow ania przerodziły się z czasem w p raw ­ dziwą pasję życiową, k tó ra wniosła nie tylko bogaty plon w dzieje za-K W ARTALNIza-K H N tT, NB 2, 1985

(4)

konu pijarskiego i jego szkolnictwa, ale — co jest niezwykle ważne — autor poprzez swoje badania i ich publikacje pogłębił naszą wiedzę, do­ tyczącą zwłaszcza osiemnastowiecznego szkolnictwa polskiego, a jego dłu­ gotrwała, ścisła współpraca z redakcją pijarskiego w ydaw nictw a pt.

Dicaionario Eneiclopedico Escolapio1 (Ediciones Calascencias — Sala-

manca) upowszechniła wiedzę o polskiej nauce i kultu rze na gruncie międzynarodowym.

Jeżeli chodzi o szkolnictwo osiemnastowieczne, to poważnym w kła­ dem naukow ym w nie była rozpraw a ks. Buby pt. Rodowód Collegium

N obilium 2. A utor w oparciu o nieznane na ogół w Polsce włoskie m ate­

riały archiw alne (między innym i w atykańskie) szukał rodowodu Colle­ gium Nobilium nie tyle w powielaniu wzorów Collegio Nazareno, ile w adaptacji ogólnoeuropejskiej nowożytnej myśli naukow ej — głównie fra n c u sk ie j3; doszedł do wniosków interesujących, różniących się nie­ rzadko diam etralnie od obiegowych opinii w ty m zakresie. Jeżeli nawet uznamy, że na w pływ y francuskie, jakie odegrały rolę w założeniu Colle­ gium Nobilium, zwrócił już uwagę Stanisław K o t4, to absolutną nowością w rozpraw ie ks. Jan a Buby jest stwierdzenie, że przeprowadzona przez ks. Stanisław a Konarskiego reform a szkolna m iała w pływ na unowocześ­ nienie szkolnictwa w Italii, a także na zreform owanie systemów naucza­ nia w A ustrii, Czechach, na Litw ie i na W ęgrzech5. A więc innym i sło­ wy, właśnie owe szkolne „O rdynacje” pijarskie odegrały rolę inspirującą w reform ach i unowocześnianiu szkolnictwa europejskiego.

D rugim poważnym osiągnięciem w twórczości ks. J. Buby są rezul­ ta ty jego badań nad związkami założyciela zakonu O. Józefa K alasancju- sza i pierwszych szkół pijarskich z Galileuszem. Efekty tych badań opu­ blikował ks. Buba w kilku ro zp raw ach 6, uzupełniając dane zaw arte w pracy L. P icanyolego7.

Inne publikacje ks. Jan a nie koncentrują się wokół jakiegoś w ybra­ nego problem u z przeszłości pijarskiej, ale dotyczą wielorakich zagad­

> Skrót tytułu słow nika używ any przez w ydaw ców — DENES. Zob. na ten tem at szerzej: P. Komorowski: „K wartalnik H istorii N auki i T echniki” T. X X IX: 1984 nr 3—4 s. 708—709.

* N o w o ży tn a m y ś l n aukow a w szkołach i księgozbiorach polskiego Oświecenia. Pod red. Ireny Stasiew icz-Jasiukow ej. Wrocław... 1976.

3 Na podstaw ie w stępu do N o w o ż y tn e j m y ś li naukowej....

* Historia wychowania . L w ów 1934 t. 1 s. 368, 369.

5 Rodowód... W: N o w o ży tn a m y ś l naukowa..., s. 43—45.

* Za Galileuszem do Arcetrii. „Znak” 1957 nr 37/38 s. 164—182; Na w spólnych

p ija ró w i Galileusza szlakach. W: Księga pam ią tk o w a ku czci Sta nisła wa Pigonia.

K raków 1961 s. 193—201; O założeniach organizacyjnych pie rw sz y c h szkół pijar-

skich w Italii i w Polsce w X V II wieku. W: Ku ltu ra i literatura daw n ej Polski.

Praca zbiorowa. W arszawa 1967 s. 489—532; Casus Galilei — dramatis personae. „Kwartalnik H istorii N auki i T echniki”. 1980 s. 595—600.

(5)

Nekrologi 373

nień, a wybór ich uzależniony był od różnych okoliczności — rocznic, za­ mówień w ydaw nictw , a także w ypływ ały one z owej życiowej pasji ogarnięcia wszystkiego, co z pijaram i było związane, a co należało prze­ kazać współczesnym i potom nym — aby bogaty w kład p ijarów do k u ltu ­ ry polskiej nie poszedł w zapomnienie. I stąd duża trudność nie tylko odnalezienia wielu pozycji bibliograficznych, ale także ich uporządkowa­ nia. Trzeba to pozostawić n a razie czasowi i tym , którzy będą kontynu­ ować pracę ks. Buby. Dzisiaj można na podstaw ie dostępnych pozycji stwierdzić, że owa popularyzacja pijarskich osiągnięć naukow ych i nau­ czycielskich nie zaszkodziła ich poziomowi naukow em u. Prace te oparte są bowiem na gruntow nych archiw alnych badaniach autora, a tylko ję­ zyk opracowania ułatw ia czytelnikom przyswojenie ich bogatej treści. N aw et wówczas, jeżeli ze zrozum iałych względów nie wnoszą one nic nowego i podają rzeczy na ogół znane — to ich przekaz zaw iera w so­ bie jakby powiew jakiejś specyficznej świeżości, w ypływ ającej ze spo­ sobu ich ujęcia. Przebija z nich również gruntow na wiedza autora połą­ czona ze swobodą operowania treścią nieraz tru d n ą, ale z łatwością przy­ sw ajaną przez czytelnika, nierzadko nawet nie przygotowanego pod wzglę­ dem naukowym. Ja n Buba pisał zarówno na zamówienia redakcji w y­ daw nictw z katolickich kręgów, jak też pozostających poza nimi, a także po prostu z w łasnej inicjatyw y. D la przykładu podajem y te polskie czasopisma, w których zamieścił swoje arty k u ły związane z rolą pijarów w dziejach naszej k u ltu ry — bardzo zróżnicowane pod w zględem tem a­ tycznym i światopoglądowym: a więc: „Znak” 8, „Przew odnik K atoli­ cki” 9, „Tygodnik Powszechny”, „Pam iętnik T eatralny” 10, „M uzyka”

8 ,,|[...] Podczas w izyty redakcji „Znaku”, m ającej na celu om ów ienie udziału m iesięcznika w nadchodzących jubileuszach zgonu ks. Stanisław a Konarskiego i ustanow ienia K om isji Edukacji Narodowej, redakcja zrezygnow ała z druku pro­ ponowanej rozprawy pt. Poznawalność Boga w nauce teologicznej ks. St. K o n a r ­

skiego, proponując ks. J. Bubie napisanie okolicznościow ego artykułu o ks. S tan i­

sław ie Konarskim; [...] w toku dalszej dyskusji zaproponowano w ym ienionem u także artykuł o K om isji Edukacji Narodowej. Obydwie propozycje zostały przyję­ te. (18 I 1972) „Pijarski B iuletyn N aukow y” 1972— 1973, s. 75. A rtyku ły ukazały się drukiem — „Znak” 1972 nr 219, 220.

9 ,;[...] Na zaproszenie redakcji przygotow aliśm y artykuł na 150-lecie pogrzebu Tadeusza Kościuszki w K rakow ie [...] O b y w a te l wolnego św iata zam ieszczony przez nas w tym że czasopiśm ie {nr 42, 1967) na 150-lecie zgonu naszego n ajsław n iejszego ucznia {...] „Pijarski B iuletyn N aukow y” 1968—69.

A rtykuł ten ukazał się pt. Z Soleure na W aw el. 1968 nr 14. W „Przewodniku K atolickim ” ukazało się kilkadziesiąt artykułów ks. J. Buby. M iędzy in nym i O ża ­

kach w dawwej R y d zy n ie i o szkołach. 1968 nr 27; Miasto z P elikanem — 300 lat p rzy Kolegiacie Łow ickiej. 1968 nr 38;

18 Polskie m is teriu m P asyjne na Spiszu w poło w ie X V II w ieku . 1976 z. 1/2 s. 63—67. Jest to streszczenie obszerniejszej pracy pt. M is terium Passionis Dei

(6)

(kw artalnik In sty tu tu Sztuki P A N )15, „Głos E nergetyka’ 12 „Gość Nie­ dzielny”, „Mówią W ieki”), a również — odnotujm y — „K w artalnik H i­ storii Nauki i Techniki”.

Osobną pozycję w popularyzowaniu działalności pijarskiej stanowi książka Pijarzy w kulturze daw nej Polski (Kraków 1982). Jest to już właściwie druga pozycja, k tó rej ten w łaśnie cel przyświecał. Pierwszą był specjalny tom Naszej P rzeszłości13 poświęcony praw ie w całości trzechsetnej rocznicy usamodzielnienia polskiej prow incji pijarskiej i za­ łożeniu Kolegium Krakowskiego. Obydwie publikacje pow stały z inicja­ tyw y i przy współpracy ks. Jan a — drugiej był redaktorem i autorem 15 (na 23 artykułów). Pierwszą otworzył artykułem Pijarzy w Polsce (próba charakterystyki). Jest to próba bardzo udana, wprowadza ona czytelnika w dzieje pijarów w Polsce i otwiera szerokie horyzonty dla przyszłych badaczy tych dziejów. Pierwsza z tych książek była przeznaczona dla czytelnika przygotowanego do jej lek tu ry — druga „książką do czytania” dla wszystkich o życiu i działalności pijarów daw nej Rzeczypospolitej14. Prezentuje ona pięknie czasy Oświecenia w Polsce, dając szeroki w ach­ larz problem ów i pokazuje sylw etki w ybitnych pijarów z ich wkładem w naukę i k u ltu rę polską. Szczególnie w yróżniają się artykuły: O nufry

K opczyński w walce o oświatę i szkołę polską oraz Współpraca pijarów z Kom isją Edukacji Narodowej — obydwa pióra ks. Buby.

Jego troska o uratow anie od zapom nienia każdego ważnego szczegółu z pijarskiego życia oraz upowszechnianie tego, co znalazło odbicie w lite­ raturze priarystycznej, a także i tej, jaka okazjonalnie tylko zaw ierała pewne elem enty pijarskie — przekraczała granice Polski. Jednym z do­ wodów słuszności tego tw ierdzenia jest utrzym yw anie przez ks. Bubę stałego kontaktu z pijarskim biuletynem w ydaw anym przez K apitułę G eneralną w Rzymie „Ephemerides C alasanctianae” 15.

Najwięcej chyba w ysiłku poświęcił ks. Buba pijarskiej biografistyce. P rzy opracowywaniu poszczególnych życiorysów nie ograniczał się do

11 J. B u b a , A. i Z. S z w e y k o w s c y : K u ltu ra m u zyczn a u p ija ró w w X V II

i XV III wieku. 1965 nr 2 i 3. PBN 1965 s. 35: ,,[[...] praca naukowa o działalności pijarów na polu m uzyki staropolskiej została opublikowana z udziałem fachowej pom ocy z katedry m uzykologii U niw ersytetu Jagiellońskiego [„.] M ateriały zebrano kilkuletnim szperaniem po naszych XVII i X V III-w iecznych rękopisach”.

12 O p ie r w s z y m e le k tr y k u polskim. 1971 nr 5. PBN 1972—1973, s. 54: „Artykuł został napisany na zaproszenie redakcji czasopism a Zjednoczenie Energetyków Okręgu Centralnego, które dotarło do nas za pośrednictw em pijarów łow ickich.”

13 „Nasza Przeszłość” t. 15 K raków 1962. 14 Ze w stępu — pióra ks. J. Buby.

15 PBN 1969 s. 86: „Ephemerides C alasanctianae” — 1967 r. „Osiem sprawoz­ dań — recenzji w języku łacińskim ukazujących się u nas publikacji o pijarach, przesłanie tych publikacji do zbiorów Domu G eneralnego przy Archiw um G ene­ ralnym , aby historycy m ieli w gląd n ie tylko w historię pijarów w łoskich i hisz­ pańskich.”

(7)

Nekrologi 375

podstawowych źródeł jak Matricula Provinciae Scholarum Piarum..., czy

Liber Sufragiorum..., ale skrupulatnie przeszukiwał archiw a pijarskie,

rozszerzając p rzy tym swoje poszukiwania n a inne archiwa, a zwłaszcza zakonne, w których odnajdyw ał wiele m ateriałów cennych, zaś dotąd nie­ znanych 16.

Współpracę z Polskim Słownikiem Biograficznym rozpoczął w latach pięćdziesiątych. Począwszy od XIII tom u PSB system atycznie nieomal ukazyw ały się biogram y pijarów , aż do ostatniego 114 zeszytu. K ilka­ naście dalszych życiorysów złożył w re d a k c ji17.

Od w rześnia 1966 r. współpracował z redakcją Encyklopedii Katoli­

ckiej (wyd. Tow. Nauk. KUL); przekazał redakcji 51 biogramów pijarów

i dwa hasła: P ijarzy i Pijarzy w Polsce. Był to pierw szy etap w spółpra­ cy. Ogółem napisał do tej encyklopedii aż 115 h a s e ł18. Z tego ukazało się drukiem 28 biogramów w II, III i IV tomie Encyklopedii.

Trzecim wydawnictwem , z którym współpracował ks. Buba, był

Słow nik biograficzny pracowników książki polskiej 19. Opracowane zosta­

ło przez niego 40 biogramów pijarów: zasłużonych dla k u ltu ry polskiej, dotychczas zapom nianych w XVII i XVIII-w iecznych rękopisach, założy­ cieli i kierowników bibliotek, drukarni, zecerów, grafików, rytowników, giserów, preserów, introligatorów i innych pracowników k siążk i2fl.

Współpracował również z redakcją w ydaw nictw a włoskiego Enciclo-

pedia de Religiosis, w której opublikował 35 haseł problemowych z hi­

storii zakonu pijarów w Koronie i na Litwie oraz 75 haseł biograficznych sław nych pijarów 21.

18 „W pogoni za naszym X1VII wiekiem , raczej tym sakralnym (konkretnie — ks. Paulin W iązkiewicz) szperałem w archiwum w arszaw skich W izytek na K rakow ­ skim Przedm iecśiu. Okazało się, że siostrzyczki dużo ocaliły przed pożogą ostat­ nich lat.’” — W yjątek z listu do autora w spom nień. Biogram ks. Paulina W iązkie- wicza ukazał się drukiem w Diccianario Enciclopedica... T. 2, p. 578.

w PBN 1968—69 s. 92: „[...] w ziął udział na zaproszenie redakcji w planow aniu pracy następnego etapu w edług dostarczonego sobie katalogu 200 haseł w ramach liter „L-Ł-M aj”; chodziło o selek cję nazw isk, w skazanie archiw aliów i dokum en­ tów, dobór autorów. W 6-stronicow ym m ateriale zajął stanow isko w obec p iaristi- ków, za co otrzym ał podziękow anie z zapewnieniem , że w szystk ie sugestie zostały umieszczone w kartotece do dyskusji na posiedzeniu K om isji R edakcyjnej”,

w PBN 1968—69 s. 92. w PWN Łódź.

20 PBN 1965 s. 36.

21 PBN 1963 s. 37: „Na zaproszenie redakcji — Enciclopedia de Religiosis, w yd. P ia Societa S. Pado Roma — jako udział pijarów w pracy nad w ym ienioną ency­ klopedią zakonników w ysłano na ręce P. Giovanni Ausenda Sch. P. (Roma, via P egli Scolopi, 31) redaktora części pijarskiej Facta e Provinciis Sch. P. Poloniae

et Lithiumiae m e m o ra tu digna” 35 haseł — zagadnień z historii pijarskiej Polski

i L itw y oraz Patres Sch. Piarum. illustres e Provinciis Poloniae et Lithuaniae 79 h aseł — biografii sław nych Pijarów . (23 VI 1963).

(8)

W 1968 r. K apituła Generalna Scholarum P iarum podjęła decyzję opracow ania i w ydania Pi jarskiego Słownika Encyklopedycznego (Diccio- nario Enciclopedico Escolapio) i zleciła jego realizację Institutioni Cala- sanz de Ciencias de la Education P P Escolapios. Na apel przysłany wszystkim prowincjom opracował ks. Buba schem at organizacji pracy re­ dakcyjnej i wykaz proponowanych artykułów z prow incji Korony i L it­ wy z wykazem będących już do dyspozycji ilu stracji — w sumie 385 ha­ seł. Redakcja przyjęła w całości zaproponowaną metodę pracy i zawia­ domiła, że wszystkie prow incje pracują w edług tych wskazówek i k ry ­ teriów 22. Dla prow incji polskiej przyznano 230 haseł (w tym 200 dla ko­ ronnej i 30 dla litewskiej). Odpowiedzialnym za wykonanie zadania zo­ stał ks. Buba. Ogłoszenie tej nominacji nastąpiło w „Ephem erides”. Była to gigantyczna praca i została w pierwszym etapie w ykonana wyłącznie przez ks. Bubę 23. W opublikowanym w roku 1983 drugim tomie w ydaw ­ nictw a opracował on 103 biogramy najw ybitniejszych pijarów, niektóre z ich — pochodzącymi z epoki — podobiznami.

O innych jego pracach w trzytom ow ym w ydaw nictw ei DENES będzie można mówić szerzej po ukazaniu się drukiem pierwszego i trzeciego tomu.

Nie będzie z całą pewnością przesadne stwierdzenie, iż ks. Buba stwo­ rzył w pew nym sensie pijarski ośrodek naukow y — odgryw ający dużą rolę w życiu polskiej prowincji, inicjując wiele cennych dla dziejów te j­ że prow incji poszukiwań archiwalnych, których efektem były prace — niestety w ogromnej większości pozostające w maszynopisach — ale skrzętnie przez ich autora zbierane i przynajm niej w części w ykorzysty­ wane: czy to w form ie odczytów w ygłaszanych na zebraniach zakonnych i różnych uroczystościach, czy to referatów , względnie jako odpisy — rozsyłanych konfratrom , bądź zamieszczane w naukow ych biuletynach.

Działalność tego ośrodka, bo ta k to trzeba nazwać — przekraczała ra ­ m y „dziupli” ks. Jana i promieniowała na zew nątrz poza ośrodki życia zakonnego. B iuletyny naukowe, które śmiało można określić m ianem kro­ nik, wypełnione są notatkam i ich twórcy, rejestrującym i spotkania z w y­ bitnym i uczonymi z różnych ośrodków naukowych, którzy odwiedzali go

22 PB N 1968—69 s. 83—94; „Questa sua m etodologia andavam o cercando noi e ci suggeri di accettarla per nostro lavoro... Oggi posso riu graziare il P. Buba di aver invisto questo suggerim ento T utti i R esponsabili leorano cnogli stesi cri- teri” — V incente Faubell Sch., P. — Segregatorio del Denes.

P B N 1972—73 s. 60 „Do przesłanych redakcji DENES w M adrycie i w R zy­ m ie (oraz ku pokrzepieniu serc konfratrom z USA) w m inionym okresie 119 życio­ rysów i 34 artykułów problem owych i historycznych notow anych szczegółowo w po­ przednim „B iuletynie’ zdołaliśm y — przeciążeni bieżącym i potrzebam i i zam ów ie­ niam i — opracować następujące artykuły w języku łacińskim: Socialis reforma, s. 9; Societates Scientifica, s. 5; S piritualis direction, s. 7; Studia nostrorum, s. 9;

S urdom u toru m instrvuctio, s. 4; T heatrum canvictorum, s. 5; Theologia, s. 13; Typographiae, s. 10.

(9)

Nekrologi 377

w celu nie tylko w ym iany twórczej myśli, ale również dla zasięgnięcia rady w poszukiwaniach archiwalnych, a naw et rozw iązania trudniejszych problemów — przede wszystkim z zakresu piaristików — które leżały w gestii zainteresow ań naukow ych ks. Jan a 2i.

Ale siedziba Koła Naukowego OO P ijarów w K rakow ie była rów no­ cześnie niejako punktem zbornym nie tylko dla uczonych, ale również dla młodszych pracowników naukowych, a naw et m agistrantów , którzy podążali tam , aby spotkać się z ks. Bubą, aby zaczerpnąć u niego w ia­ domości potrzebnych im zarówno dla poszukiwań naukowych, jak też dla ukierunkow ania ich w ysiłku intelektualnego w zakresie problem aty­ ki naukowej ich prac — począwszy od prac m agisterskich, licencjackich, aż po habilitacyjne. Z własnego doświadczenia w iem (bo kilkanaścioro moich m agistrantów i jedna doktorantka znajdyw ali u ks. Buby cenne wskazówki dla opracowywania tem atów swoich prac związanych z piary- styką), że nie były to wskazówki uw alniające kandydatów od norm alne­

24 A oto kilka przykładów:

„Prof. dr Karol Górski z U niw ersytetu M ikołaja Kopernika w Toruniu zasięgał u nas podczas swojej w izyty inform acji o ascetyce pijarskiej [...] w XVIII i X IX w ieku i o używ anych do czytania duchownego książkach w tym że okresie i o tw ór­ czości pijarów na tym polu w Polsce. Skorzystał ch ętn ie z naszej rozpraw y

Ascetica przygotowanej iniegdyś dla encyklopedii pijarskiej hiszpańskiej DENES...”

„Spotkanie z prof. drem Janem Hulewiczem, k ierow nikiem K atedry H istorii S zk ol­ nictwa UJ, podczas którego interesow ał się żyw o naszą pracą nad DENES, szcze­ gólnie artykułam i problem ow ym i dotyczącym i naszej działalności szkolnej w daw ­ nych w iek ach ”. (23 IX 1971).

„Podobnie interesow ał się artykułam i w ym ienionego naszego słow nika pijar- skiego, a szczególnie hasłam i dotyczącym i w kładu pijarów do literatury polskiej prof. dr Tadeusz U lew icz...” PB N 1972—1973 s. 74.

,„Udzieliliśmy inform acji w stępnych drowi Józefow i D ługoszowi, aktualnie K u ­ stoszow i B iblioteki P olitechniki W rocławskiej dotyczących życia, działalności i prac wybitnego fizyka i przyrodnika, przed podjęciem przez uczonego w rocław skiego przygotowania m onografii o nim. Pomocą b ył drukow any ostatnio artykuł 0 J. H. O sińskim w „Przewodniku K atolickim ”, który mu przesłaliśm y. (19 VI 1972). „Odwiedził n as doc. dr M arian Grabski i[fakt. W ładysław Maria — T. S.] z U n i­ w ersytetu Łódzkiego, informując o sw oich badaniach z zakresu szkolnictw a i w y ­ chow ania okresu O świecenia, m.in. dotyczących działalności pijarów, i że zam ierza ogłosić dyskusyjną rozprawę n a tem aty zw iązane z jubileuszem ks. S. Konarskiego 1 K om isji Edukacji Narodowej, spodziewając się ze strony innych historyków szkol­ nictw a i w ychow ania rep lik i”. (26 V I 1972) „Uczony w arszaw ski prof. dr Łukasz Kurdybacha z U niw ersytetu W arszawskiego, redaktor publikacji PA N z zakresu historii w ychow ania i szkolnictw a, zamierza ogłosić na podw ójny jubileusz przy- szełgo roku S. Konarskiego i K om isji Edukacji Narodowej d w ie rozprawy o refor­ m ie szkolnej w prowincji litew sk iej, rzekomo opóźnionej o dziesięć lat, i drugą o ks. A dolfie K am ieńskim Sch. P. autorze Edukacji o b y w a te ls k ie j 1774, która obok rozprawy drugiego pijara ks. Antoniego Popław skiego, zaw ażyła na u staw ie KEN. Profesor otrzym ał od nas odpisy niektórych przekazów źródłow ych oraz sugestie mało znanych pozycji bibliograficznych dotyczących tych zagadnień.” (czerwiec 1972) PBN s. 77.

(10)

go w ysiłku intelektualnego przez podawanie gotowego m ateriału rzeczo­ wego, ale w prost przeciwnie — m iały one na celu spotęgowanie owego w ysiłku poprzez naprow adzenie ich na w ykorzystyw anie m ało znanych, lub znanych tylko jemu, archiwaliów, względnie literatu ry naukow ej 25. J a n Buba interesow ał się dalszymi losami swoich podopiecznych, cieszył się z pomyślnie zakończonych prac.

Owa tw órcza postaw a ks. Buby, gotowość do niesienia fachowej po­ mocy przejaw iała się również w zachęcaniu szerokiego kręgu swoich licz­ nych znajom ych do łączenia poszukiwań archiw alnych w zakresie w łas­ nych zainteresow ań ze zwracaniem bacznej uwagi n a najm niejsze naw et relik ty przeszłości związane z piarystyką. Radowały go wiadomości o ta ­ kich przypadkow ych odkryciach, które zawsze odnotowywał w Pijarskim

B iuletynie N a u k o w y m 26, zaś „odkryw cy” przesyłał najgorętsze podzię­

kowania 27.

Śmierć ks. Jan a Buby to olbrzymia stra ta w naszym życiu naukow ym i kulturalnym .

Tadeusz Słowikoioski

(Kraków)

Recenzent: Irena Stasiewicz-Jasiukowa

25 „Całodzienna konsultacja udzielona za w ysoką protekcją krakowską i na prośbę dyrekcji Biblioteki Kórnickiej PA N drowi Jack ow i W iesiołow skiem u — kierow nikow i Działu R ękopisów B.K. [...] przy zapoznaniu się z m ateriałam i po­ m ocniczym i w prow adzającym i do rękopisów klasztornych, trudnych do rozszyfro­ w ania.” PBN 1967 s. 101.

PBN 1966 s. 34 i dalsze zaw ierają rejestr pom ocy udzielonej doktorantom: B ar­ barze Gaszyńskiej (UW), Grzegorzowi K otlarskiem u (U.Pozn.), Karolowi M ajew ­ skiem u (U. Wrocł.), ks. Jerzemu M isiorkowi (KUL), B olesław ow i Gomółce (UJ), magistrantom: Edwardowi Paździornemu (WSP Kraków), Janinie Przytule (UŁ), M agdalenie Jurkiew icz (UW), Teresie S ulejew icz (UŁ), S. M. Anuncjacie (KUL).

26 PBN 1965: „K ilkum iesięcznym i konsultacjam i pom agaliśm y B ronisław ow i M otyce ;[...] WSP Kraków w przygotow aniu pracy m agisterskiej (J. K. Skrzetuski) [ - ] W lipcu otrzym aliśm y do naszych zbiorów m aszynopis tej pracy [...] bardzo cieszyliśm y się z tego”.

27 „...Uprzejmie i bardzo dziękuję za łaskaw e przesłanie nam reprodukcji fo ­ tograficznych: karty tytułow ej i „incipit” rękopisu W incentego Skrzetuskiego

Opisanie geograficzne p a ń s tw europejskich oraz autografu Teodora Wagi. Atrakcja

nr 1 dla starych pijarskich w ygów . Okazja do przypuszczeń, co też jeszcze z p i- jarskiej przeszłości kryją czeluści krakowskich schowków ...” Z listu do autora

Cytaty

Powiązane dokumenty

W takim przypadku wykonawca zobowiązany jest przedstawić wraz z ofertą jego szczegółowy opis oraz specyfikację, z których w sposób niebudzący wątpliwości

Pompa do żywienia dojelitowego Kangaroo ePump™ jest przeznaczona przede wszystkim do doraźnego lub przewlekłego podawania.. pokarmów w

Innym wa dla odtworzenia dziejów pijarskich jednostk przechowywan w Archi- wum Prowincji b dzie Liber Archivi Provinciae Utriusque Galiciae Scholarum Piarum.. Zawiera ona mi

Rozwój – Celem firmy jest rozwijanie nie tylko młodych osób.. My, jako pracownicy i trenerzy cały czas się uczymy i rozwijamy; nie tylko po to, aby nabywać nowe kompetencje, ale

„Gigantach”, „Hedorach” i relacjach pomiędzy tymi potworami... Te filmy robią kasę, a kina muszą realizować plan sprzedaży biletów.. Podczas gdy od omawiania tych

15 należy potwierdzić wolę przyjęcia w postaci przedłożenia oryginału świadectwa ukończenia szkoły i oryginału zaświadczenia o wynikach egzaminu zewnętrznego (o ile

Jeśli wyjdziemy z założenia, że najważniejsza jest sama obecność kamery, a niekoniecznie jakość rejestrowanej przez nią obrazu, to Xblitz S5 Duo jest zestawem kompletnym.

Na corocznym spotkaniu ASCO, które odbyło się w czerwcu 2018 roku, przedstawiono wyniki 5- i 4-letnich obserwacji pacjentów z zaawansowanym czerniakiem leczonych pembrolizumabem