:3à<:W$312:$1,$,'2'$7.80$7(5,$àÏ:25*$1,&=1<&+ NA PLONOWANIE ORAZ Z$:$572ĝû$=278)26)ORU I SIARKI
W BIOMASIE KUPKÓWKI POSPOLITEJ (DACTYLIS GLOMERATA L.),
UPRAWIANEJ W WARUNKA&+=5Ïĩ1,&2:$1(-=$:$572ĝ&,
NIKLU W GLEBIE
6WDQLVáDZ.DOHPEDVD%HDWD.X]LHPVND'RURWD.DOHPEDVD0DULD3RSHN Katedra Gleboznawstwa i Chemii Rolniczej
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach ul. B. Prusa 14, 08-110 Siedlce
e-mail: kalembasa@uph.edu.pl
S t r e s z c z e n i e . : GZXOHWQLP GRĞZLDGF]HQLX ZD]RQRZ\P RFHQLDQR ZSá\Z ZDSQRZDQLD L VWRVRZDQLD PDWHULDáyZ RGSDGRZ\FK QD SORQRZDQLH L ]DZDUWRĞü QLHNWyU\FK VNáDGQLNyZ SRNDUPo-wych w kupkówce pospolitej (Dactylis glomerata) uprawianej przy ]ZLĊNV]DMąF\FK VLĊ GDZNDFK niklu w glebie (75, 150, 225 mg.kg-1) :\ND]DQR ĪH ZV]\VWNLH EDGDQH F]\QQLNL GHF\GRZDá\ R ploQRZDQLXWHMURĞOLQ\6WZLHUG]RQRQHJDW\ZQ\ ZSá\ZQLNOX]ZáDV]F]D Z,URNXGRĞZLDGF]HQLD objawiająF\VLĊKDPRZDQLHPZ]URVWXLUR]ZRMXWHVWRZHMWUDZ\DQDZHWMHM]DPLHUDQLHPJáyZQLH na obiektach bez wapnowania. : VHULL QLHZDSQRZDQHM Z , URNX EDGDĔ WRNV\F]QRĞü QLNOX E\áD PQLHMV]DQDRELHNWDFK]GRGDWNLHPZĊJODEUXQDWQHJR QLĪVáRP\W II roku uprawy kupkówki nie ]HEUDQR W\ONR ] RELHNWyZ QLHZDSQRZDQ\FK ] GRGDWNLHP QDMZLĊNV]HM GDZNL QLNOX (225 mg.
kg-1). Wapnowanie SU]HZDĪQLH ]ZLĊNV]DáR ]DZDUWRĞü azotu, fosforu i siarki w biomasie analizowanej WUDZ\]ZáDV]F]DZ,,URNXGRĞZLDGF]HQLD:LĊFHMW\FKPDNURVNáDGQLNyZVWZLHUG]RQRZNXSNywce na obiektaFK]GRGDWNLHPZĊJODEUXQDWQHJR QLĪVáRP\ Ī\WQLHM
6 á R Z D N O X F ] R Z H QLNLHOZĊJLHOEUXQDWQ\VáRPDZDSQRZDQLHNXSNyZNDSRVSROLWD
:67ĉ3
Nikiel jHVW SLHUZLDVWNLHP SRZV]HFKQLH Z\VWĊSXMąF\P Z ĞURGRZLVNX
SU]\URGQi-czym, w zakresie od 1-50 mg·kg-1 suchej masy gleby (Jasiewicz i Antonkiewicz
1997, Kabata-Pendias i Pendias 1993, Spiak 1993, Murawska i in. 1997, Terelak i Piotrowska 1997). W warunkach
ni]PyZĪ\Z\FK1LNLHOZFKRG]LZVNáDGHQ]\PXXUHD]\DNW\ZXMHDUJLQLQĊLQLHNWó-UHSHSW\GD]\XF]HVWQLF]\ZWUDQVSRUFLHD]RWX]F]ĊĞFLSRG]LHPQ\FKGRQDG]LHmnych URĞOLQ\RUD]ZSURFHVLHELRORJLF]QHMUHGXNFMLD]RWXF]ąVWHF]NRZHJR .DEDWD-Pendias L3HQGLDV -DVLHZLF]LLQ 6SLDN 1DGPLDUQLNOXZSá\ZDQDQLHZáa-ĞFLZHIXQNFMRQRZDQLHDSDUDWXIRWRV\QWHW\F]QHJRURĞOLQ 'UąĪNLHZLF] ]DEXU]D PHWDEROL]PVNáDGQLNyZSRNDUPRZ\FK PLQĪHOD]D ZZ\QLNX]achwiania równo-ZDJL MRQRZHM Z URĞOLQDFK $OORZD\ 6]atanik-.ORF SRGDMH F\WXMąF OLWHUDWXUĊĞZLDWRZąĪHWRNV\F]QHLORĞFLQLNOX ZJOHELHZ\ZRáXMą]DKDPRZDQLHwzro-stu elonJDF\MQHJRNRU]HQLURĞOLQLLFKQLHGRUR]ZyM ZF]ĊĞFLZHJHWDW\ZQHMPRĪQD obserwoZDüFKORUR]ĊQHNUR]ĊLZF]HVQHRSDGDQLHOLĞFL:QDWXUDOQ\FKZDUXQNDFK JOHERZ\FK LORĞü QLNOX X]DOHĪQLRQD MHVW JáyZQLH RG VNDá\ PDFLHU]\VWHM 8SU]HPy-Váowienie oraz urbanizacja, w tym produkcja odpadów komunalnych – osadów ĞFLHNowych, VSRZRGRZDáR]ZLĊNV]HQLH]DZDUWRĞFLQLNOXZĞURGRZLVNXSU]\URGQi-F]\P:áDĞFLZRĞFLFKHPLF]QHQLNOXVSUDZLDMąĪHSLHUZLDVWHNWHQVRUERZDQ\MHVW JáywQLH SU]H] NRORLG\ PLQHUDOQH L RUJDQLF]QH JOHE\ RUD] ZRGRURWOHQNL ĪHOD]D i manJDQX 8WUXGQLD WR QDWXUDOQH SU]HPLHV]F]DQLH VLĊ ]ZLą]NyZ WHJR SLHUZLDVWND SR]D]DVLĊJV\VWHPXNRU]HQLRZHJRURĞOLQ:OLWHUDWXU]HSRĞZLĊFRQHMWHPX]DJDd-QLHQLXSRGMĊWRSUyE\]PQLHMV]HQLD]DZDUWRĞFLQLNOXZJOHELH-DNZ\QLND]EDGDĔ Karczewskiej (2003) oraz Karczewskiej i in. (2008), badane sposoby – remediacja
i
ILWRUHPHGLDFMDQLHGDá\RF]HNLZDQHJRUH]XOWDWX3U]\F]\QąPyJáE\üEUDNPRĪli- ZRĞFLSRELHUDQLDGXĪ\FKLORĞFLWHJRSLHUZLDVWNDSU]H]URĞOLQ\]HZ]JOĊGyZIizjolo-JLF]Q\FK3U]\MPXMąFĪH]DZDUWRĞüPJNDĪGHJRSLHUZLDVWNDZNJVXFKHMPasy gleby odpowLDGDRNRáRNJQD KDWR]ZLĊNV]HQLHMHJR]DZDUWRĞFLZJOHELHR
mg·kg-1 JOHE\ VSRZRGXMH ĪH LORĞü ]ZLĊNV]\ VLĊ GR RNRáR NJ·ha-1 =DZDUWRĞü
QLNOXZURĞOLQDFKPLHĞFLVLĊSU]eZDĪQLHZJUDQLFDFK-300 mg·kg-1
suchej masy. 3U]\MPXMąFSU]\NáDGRZR PJWHJRPHWDOXZNJVPWRSRWU]HEDRNRáRODW GODFDáNRZLWHJRSREUDQLDQDGPLDUXWHJRSLHUZLDVWND ZZ\QLNX ]ZLĊNV]HQLDMHJR
]DZDUWRĞFLRPJ·kg-1
, przy plonie rocznym 10 t·ha-1siana kupkówki).
Koszelnik-/HV]HN EDGDMąFG\QDPLNĊSRELHUDQLa niklu przez dwie odmiany MĊF]PLHQLD MDUHJR, SRGDMH ĪH SU]\ PQLHMV]\FK ZSURZDG]RQ\FK GDZNDFK
90 mg·kg-1 URĞOLQ\ SRELHUDá\WHQ PHWDO JáyZQLHZRNUHVLHZVFKRG\-krzewienie lub
(inna odmiana) krzewienie-NáRV]HQLH 3U]\ GDZFH ZLĊNV]HM NJ Ni·kg-1
) obie odPLDQ\MĊF]PLHQLDLQWHQV\ZQLHSRELHUDá\QLNLHODĪGRID]\NZLtnienia.
3RELHUDQLHQLNOXSU]H]URĞOLQ\]DOHĪ\JáyZQLHRGMHJRGRVWĊSQHMLORĞFLZJOHELH 1DMEDUG]LHMSU]\VZDMDOQąDOHLQDMEDUG]LHMWRNV\F]QąIRUPą ZSU]\SDGNXQDGPLDUX
w roztworze glebowym) jest kation Ni2+. Ograniczenie SRELHUDQLDSU]H]URĞOLQ\WHJR
NDWLRQX X]DOHĪQLRQH, MHVW RG IL]\F]Q\FK FKHPLF]Q\FK L ELRORJLF]Q\FK ZáDĞFLZRĞFL JOHE\JáyZQLHRGZDUWRĞFLS+L]DZDUWRĞFLZĊJODZ]ZLą]NDFKRUJDQLF]Q\FK (Ka-lembasa i Tengler 2004, Ka(Ka-lembasa i Kuziemska 2006)=PQLHMV]HQLHZDUWRĞFLS+
RUD]]PQLHMV]HQLH QDZHWQLHZLHONLH LORĞFL&orgSRZRGXMH]ZLĊNV]HQLH pobierania
stadiach wzrostu i rozwoju, oraz skutkuje m.in.EUDNLHPZVFKRGyZDXURĞOLQMXĪ URVQąF\FK SRSU]HNURF]HQLXSURJRZHMIL]MRORJLF]QHM]DZDUWRĞFL FKORUR]ąZ\Qi-NDMąFą ] GXĪHM ELRDNXPXODFML QLNOX L UyZQRF]eVQ\P ]PQLHMV]HQLHP ]DZDUWRĞFL innych jonów.
&HOHPEDGDĔE\áDRFHQDZSá\ZXVWRVRZDQLDZDSQRZDQLDi
mDWHULDáyZRUJa-QLF]Q\FK QD SORQRZDQLH RUD] ]DZDUWRĞüD]RWX IRVIRUX L VLDUNL Z ELRPDVLH
NXp-kówki pospolitej (Dactylis glomerata / XSUDZLDQHMZZDUXQNDFK]UyĪQLFowanej
]DZDUWRĞFLQLNOXZJOHELH
0$7(5,$à,0(72'<
'RĞZLDGF]HQLHZD]RQRZHGZXOHWQLHSU]HSURZDG]RQRZRELHNFLHGRĞZLDd-czalnym Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, w latach 2009- : VFKHPDFLH GRĞZLDGF]HQLD SURZDG]RQHJR Z XNáDG]LH FDáNRZLFLH loVRZ\PZSRZWyU]HQLDFKXZ]JOĊGQLRQRQDVWĊSXMąFHF]\QQLNL ,– wapnowanie ZDSĔw formie CaCO3 &D RELHNW\EH]ZDSQRZDQLD RELHNW\]GDZNą&DZJ
1 Hh (wprowadzono 20g CaCO3do wazonu); II – dodatek odpadowych mateULDáyZ
organicznych: obiekty kontrolne (0) – EH] VWRVRZDQLD W\FK PDWHULDáyZ RELHNW\
zGRGDWNLHPVáRP\Ī\WQLHMZGDZFe 4 t·ha-1, czyli 1,33 g·kg-1gleby; obiekty z
do-datNLHPZĊJODEUXQDWQHJRZGDZFHWÂKD-1
, czyli 13,3 g·kg-1 gleby; III –
zanie-czyszczenie gleb niklem (w formie wodnego roztworu NiSO4·7H2O): obiekty
kon-trolne (0) – bez dodatku niklu oraz z dodatkiem 75, 150 i 225 mg Ni· kg-1gleby.
:D]RQ\ RSRMHPQRĞFLGP3
QDSHáQLRQRJOHE\NJRVNáDG]LHJUDQXOo-PHWU\F]Q\PSLDVNXJOLQLDVWHJR SREUDQą]SR]LRPXSUyFKQLF]QHJRJOHE\SáRZHM
spiaszczonej –$OELF/XYLVRO RRGF]\QLHNZDĞQ\P S+KCl R]DZDUWRĞFL 1
0,98 g·kg-1, Corg 7,9 g·kg-1, fosforu przyswajalnego 69 mg·kg-1, potasu
przyswa-jalnego 75 mg·kg-1, niklu 5,67 mg·kg-1 :DSQRZDQLH GRGDWHN PDWHULDáyZ
RUJa-QLF]Q\FK VáRP\Ī\WQLHMSRFLĊWHMQDVLHF]NĊLPLDáXZĊJODEUXQDWQHJR].RSDOQL :ĊJOD%UXQDWQHJRZ7XURZLe) oraz dawki niklu, zastosowano do gleby w listo-SDG]LHURNX:LRVQą URNXZ\VLDQRNXSNyZNĊSRVSROLWą Dactylis
glo-merata L.). W pierwszym (2009) i drugim (2010) roku uprawy zebrano po cztery
RGURVW\ SRNRV\ FR GQL 7UDZĊ WHVWRZą Z\VLHZDQR Go tej samej gleby w ZD]RQDFK NDĪGHJRURNXSURZDG]HQLDEDGDĔ:RNUHVLHZHJHWDF\MQ\PXWU]\Pa-QR ZLOJRWQRĞü JOHE\ QD SR]LRPLH PDNV\PDOQHM SRMHPQRĞFL ZRGQHM RUD] SURZDG]RQRV\VWHPDW\F]QąREVHUZDFMĊZ]URVWXLUR]ZRMXWHVWRZDQHMWUDZ\
:VáRPLHĪ\WQLHMLZĊJOXEUXQDWQ\P SU]HG]DáRĪHQLHPGRĞZLDGF]HQLD R]Qa-F]RQR D]RWRJyOQ\PHWRGą.MHOGDKODSRPLQHUDOL]DFMLÄQDPRNUR´ZVWĊĪRQ\P NZDVLH VLDUNRZ\P Z REHFQRĞFL PLHV]DQLQ\ VHOHQRZHM MDNR NDWDOL]DWRUD D Qa-VWĊSQLHRGGHVW\ORZDQLXDPRQLDNX ZĊJLHOZ]ZLą]NDFKRrganicznych (Corg), me-WRGąRNV\GDF\MQR-PLDUHF]NRZą ]DZDUWRĞüRJyOQąIRVIRUXVLDUNLLQLNOXPeWRGą DWRPRZHMVSHNWURPHWULLHPLV\MQHM]SOD]PąLQGXNF\MQLHZ]EXG]RQąQDDSaracie firmy Perkin-(OPHU2SWLPD5/SRZF]HĞQLHMV]HMPLQHUDOL]DFMLPDWeULDáyZ
„na sucho” w piecu muflowym, w temperaturze 450o&LUR]SXV]F]HQLXSRSLRáX w 10% roztworze HCl.
: ELRPDVLH NXSNyZNL SRVSROLWHM Z F]ĊĞFL QDG]LHPQHM Z NDĪG\P SRNRVLH RGURĞFLH Z,L,,URNXXSUDZ\R]QDF]RQR SORQVXFKHMPDV\URĞOLQPHWRGąVu-szarkowo-wagową GR X]\VNDQLD VWDáHM PDV\ Z WHPS o& D]RW FDáNRZLW\ PHWRGąDQDOL]\HOHPHQWDUQHMQDDXWRDQDOL]DWRU]H&+1]GHWHNWRUHPSU]HZRGQo-ĞFLFLHSOQHM ,'& 6HULHV,,ILUP\3HUNLQ(OPHU ]DZDUWRĞüRJyOQąIRVIRUX iVLDUNLPHWRGąDWRPRZHMVSHNWURPHWULi emisyjnej – MDNZ\ĪHM WYNIKI I DYSKUSJA =DVWRVRZDQHMHGQRUD]RZRGRJOHE\ZGRĞZLDGF]HQLXZD]RQRZ\PVáRPDĪ\t-QLDLZĊJLHOEUXQDWQ\RG]QDF]Dá\VLĊWDNąVDPą]DZDUWRĞFLąVXFKHMPDV\ WDE WVáRPLHVWZLHUG]RQRPQLHMZĊJOD]ZLą]NyZRUJDQLF]Q\FKQLHFRZLĊFHMD]RWX 6-NURWQLHZLĊFHMIRVIRUXL]QDF]QLHPQLHMQLNOXQLĪZZĊJOXEUXQDWQ\P'RGDWHN RGSDGRZ\FKPDWHULDáyZRUJDQLF]Q\FK]UyĪQLFRZDáLORĞüZSURZDG]RQ\FKVNáDd-ników do gleby. Tabela 1. 6NáDGFKHPLF]Q\VáRP\LZĊJODEUXQDWQHJR]DVWRVRZDQ\FKZGRĞZLDGF]HQLXRUD]LORĞü VNáDGQLNyZZSURZDG]RQ\FKZUD]]QLPLGRJOHE\
Table 1. Chemical composition of straw and lignite applied in the experiment and amounts of
com-ponents introduced into the soil with them
6NáDGQLN Component
6áRPDĪ\WQLD– Rye straw :ĊJLHO brunatny – Lignite ZDZDUWRĞü Content Wprowadzona LORĞüVNáDGQLND Introduced amount of component ZDZDUWRĞü Content Wprowadzona LORĞüVNáDGQLND Introduced amount of component g·kg-1 g·wazon-1– g·pot-1 g·kg-1 g·wazon-1– g·pot-1
Sucha masa – Dry matter 850 – 850 –
C 432 0,488 541 6,616 N 4,22 0,005 4,0 0,045 P 0,64 0,001 0,11 0,001 mg·kg-1 g·wazon-1– g·pot-1 mg·kg -1 g·wazon-1– g·pot-1 Ni 3,84 0,004 5,10 0,068
'RGDWHN ]UyĪQLFRZDQ\FK GDZHN QLNOX GR JOHE\ VSRZRGRZDá UyĪQ\ VWRSLHĔ MHM ]DQLHF]\V]F]HQLD =DVWRVRZDQLH QDMPQLHMV]HM GDZNL NODV\ILNRZDáR JOHEĊ Z , klasie ]DQLHF]\V]F]HQLDDQDMZLĊNV]HM– w III klasie (Kabata-Pendias i Pendias 1993). Mi-PRZ\UDĨQLH]UyĪQLFRZDQHM]DZDUWRĞFL1LZJOHELHZV]ĊG]LH]DQRWRZDQRZVFKody testowanej trawy. Jednak w I roku uprawy, w serii bez wapnowania, na obiektach NRQWUROQ\FK]GRGDWNLHPSRV]F]HJyOQ\FKGDZHN1LVWZLHUG]RQRĪHUoĞOLQ\Z\JLQĊá\
(tab. %LRPDVĊ kupkówki (cztery odrosty) zebrano tylko na obiekcie bez dodatku Ni. 5RĞOLQQLH]HEUDQRUyZQLHĪQDRELHNWDFKgdzie zastosowano VáomĊ Ī\WQLąoraz
GDZNĊ L mg·kg-1 D WDNĪe GDZNą 75 mg Ni·kg-1 Z , RGURĞFLH 1DMQLĪszy
plon trawy na obiekcie kontrolnym z dodatkiem VáRP\(stosunek C:N = 102) moĪ QDWáuPDF]\üSU]HZDJąSURFHVyZVRUSFMLELRORJLF]QHMD]RWX:VHULLEH]ZDSQRZa-QLD]GRGDWNLHPZĊJODEUXQDWQHJRURĞOLQ\Z\JLQĊá\QDRELHNWDFK]GDZNą 225 mg
Ni·kg-1, a przy dawce 150 mg Ni·kg-1URĞOLQQLH]HEUDQRt\ONRZ,RGURĞFLe. Suma
plonu kupkówki (poszczególnych odrostów) na obiektach z doGDWNLHPZĊJODEUu-natnego wyUDĨQLH]PQLHMV]DáDVLĊSRGZSá\ZHPGRGDWNX1LGRJOHE\ Plon
bioma-sy trawy na tychRELHNWDFKE\á]EOLĪRQ\GRSORQXQDRELHNFLHNRQWUROQ\P PLPR
szerokiego stoVXQNX & 1 0RĪH WR VXJHURZDü ĪH ZĊgiel i azot zawarte
wZĊJOXEUXQDWQ\PZ\VWĊSXMą
Z]ZLą]NDFKVWDELOQ\FKQLHXOHJDMąF\FKWDNV]\b-ko procesowi mineralizacji MDN Z VáRPLH 3U]HSURZDG]RQH EDGDQLD ZVND]XMąLĪ
w I roku uprawy ZVSyáG]LaáDQLH ZDSQRZDQLDLZĊJODEUXQDtQHJRE\áRQDMEDUG]LHM efektywne w eliminowaniu WRNV\F]QHJRG]LDáDQLD Ni. W serii wapnowanej, w I roku doĞZLDGF]HQLD WDE , stwierdzono ograniczenie
toksyczQHJRG]LDáDQLD1L]DVWoso-wanego w dawce 75 mg Ni·kg-1. Suma plonu biomasykuSNyZNLE\áa na tym
obiek-FLH EDUG]R ]EOLĪRQa do plonu na obiekcie, gdzie nie stosowano niklu (kontrol-nym). Na obiektach z dodatNLHP VáRP\ L ZĊJOD EUXQDWQHJR ]DQRWRZDQR QLĪV]H plony testowaQHM WUDZ\ QLĪ QD RELHNWDFK NRQWUROQ\FK SU]\ F]\P SORQX QLH ]e-brDQRZRJyOHQDRELHNFLHNRQWUROQ\P]GRGDWNLHPQDMZLĊNV]HMGDwki Ni.
:,,URNXGRĞZLDGF]HQLD]DVWRVRZDQHZDSQRZDQLHLRGSDGRZHPDWHULDá\Rrga-QLF]QHEDUG]LHMRJUDQLF]\á\WRNV\F]QHG]LDáDQLHQLNOXQLĪZ,URNX8]yskane plony ELRPDV\ NXSNyZNL E\á\ MHGQDN QLĪV]H ]ZáDV]F]D QD RELHNWDFK NRQWUROQ\FK RUD] z dodatkiem wapna i najmniejszej dawki Ni (tab. 3). Biomasy trawy nie zebrano tylko w serii bez wapnowania na i tylko na – obiektach z najZLĊNV]ąGDZNą1L:VND]y-ZDüWRPRĪHQDXWZRU]HQLHZJOHELHSRGZSá\ZHP wapnowania oraz zastosowanych PDWHULDáyZ RUJDQLF]Q\FK NRPSOHNVRZ\FK ]ZLą]NyZ QLNOX R PDáHM SU]\VZDMDl-QRĞFLGODURĞOLQ1DZDSQRZDQ\FKRELHNWDFKNRQWUROQ\FKLRELHNWDFK] dodatkiem ZĊJODEUXQDWQHJRVWZLHUG]RQRZ\ĪV]HSORQ\ELRPDV\NXSNyZNLQLĪ] dodatkiem VáRP\ Ī\WQLHM ĝZLDGF]\ü WR PRĪH R ZLĊNV]\P ZSá\ZLH ZĊJOD EUXQDtnego na ]PQLHMV]HQLH WRNV\F]QRĞFL QLNOX .XpNyZND SRVSROLWD MHVW URĞOLQą ZUDĪOLZą QD
nadmiar niklu wJOHELHZSRUyZQDQLXQS]IDVROąLNRQLF]\Qą .X]LHPVND
Koszelnik-Leszek (2002) stwLHUG]LáD ĪH SORQ MĊF]PLHQLD MDUHJR QD RELHktach z
dawka 120 mg Ni·kg-1 ]ZLĊNV]DáVLĊZUD]]ID]ą UR]ZRMRZąURĞOLQ– w fazie
krze-ZLHQLDE\áRZID]LHNáRV]HQLDRDZID]LHNZLWQLHQLDRQLĪV]\QLĪQD RELHNFLHNRQWUROQ\PĝZLDGF]\üWRPRĪHR]ZLĊNV]HQLXVLĊRGSRUQRĞFLUoĞOLQZUD]] wiekiem na zanieczyszczenie gleby niklem.
=DZDUWRĞüD]RWXIRVIRUXLVLDUNLZELRPDVLHNXSNyZNLSRVSROLWHM QDRELHktach JG]LH]HEUDQRSORQ UyĪQLFRZDQDE\áDZSá\ZHPZDSQRZDQLD]DVWRVRZDQ\FKRd-SDGRZ\FKPDWHULDáyZRUJDQLF]Q\FKLGRGDWNXUyĪQ\FKGDZHNQLNOX WDE-9).
Ta bela 2 .P lo n biom as y k upk ó w ki pos pol ite j ( g ·w az o n -1 Z , UR NX G RĞ Z LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 2 .Y ie ld of biom as s of c o ck ’s f oot ( g pot -1 ) in the 1 st y ear o f th e po t exp eri m en t Ob iekt na w o zo w y Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing Da w k i n ikl u ( m g· kg -1 gl eb y ) – D o ses o f n ickel (mg k g -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob iekt k ontr o ln y C ontr o l tr ea tm ent I II III IV 7,8 7 1,9 0 2,6 3 1,1 3 – – – – – – – – – – – – 5,4 0 5,2 3 4,1 3 1,0 0 3,3 3 5,9 0 4,8 0 1,4 7 – 1,8 7 1,8 0 0,8 3 – – – – Sum a – T ota l 13, 53 – – – 15, 76 15, 50 4,5 0 – 6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 3,6 0 2,3 3 2,7 3 1,1 3 – 0,6 0 0,8 0 1,2 0 – – – – – – – – 6,1 0 3,4 7 3,4 3 1,5 0 5,8 7 4,1 0 3,5 3 1,3 0 1,0 7 3,9 0 3,5 0 1,2 0 – 3,6 3 2,0 0 0,5 0 Sum a – T ota l 9,7 9 2,6 0 – – 14, 50 14, 80 9,6 7 6,1 3 :Ċ JL HO E UX QD WQ \ L ig n ite I II III IV 5,8 7 3,0 0 3,2 3 1,2 7 1,1 3 2,9 7 2,5 0 1,2 0 – 0,2 0 0,2 3 0,2 0 – – – – 4,3 3 4,1 7 3,2 3 1,3 3 4,5 7 3,8 0 3,9 3 0,9 7 0,6 7 5,4 3 1,9 0 1,5 3 0,4 7 2,4 0 0,2 0 0,6 0 Sum a – T ota l 13, 37 7,8 0 0,6 3 -13, 06 13, 27 9,5 3 3,6 7 „0 ” – RE LH NW EH ] GRGD WN XV áRP \ LZ ĊJ OD EU XQD WQH JR – tr ea tm ent w it h n o a d diti on of s tr aw a nd lig nite , „-” – nie uz y sk ano plo nu – no y ie ld o b ta ine d .
Ta bela 3 .P lo n biom as y k upk ó w ki pos pol ite j ( g ·w az o n -1 Z ,, UR NX G RĞ Z LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 3 .Y ie ld of biom as s of c o ck ’s f oot ( g pot -1 ) in the 2 nd y ear o f t h e po t exp eri m en t Ob iekt n aw o zo wy Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing D a w k i nik lu( m g ·k g -1 gl eb y ) – D oses o f n ickel ( m g kg -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob ie kt ko n tr o ln y C ontr o l tr ea tm ent I II III IV 1,6 0 3,0 3 1,1 7 0,5 0 3,6 0 3,6 7 1,6 7 0,6 7 0,5 3 1,0 0 1,1 0 0,5 0 – – – – 4,1 3 2,6 0 1,6 7 2,0 3 3,4 3 3,8 0 2,0 7 3,2 7 3,2 0 3,4 3 2,0 7 1,9 0 2,0 1 1,8 2 1,4 0 0,7 2 Sum a – T ota l 6,3 0 9,6 1 3,1 3 – 10, 43 12, 57 10, 60 5,9 5 6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 1,8 7 1,0 7 1,2 7 2,1 3 3,7 0 1,6 3 2,1 7 1,9 0 2,2 7 0,8 0 0,4 7 0,5 7 – – – – 2,0 0 2,1 7 0,6 0 0,6 0 2,7 0 1,3 3 0,6 7 0,6 0 3,5 3 1,7 3 1,3 0 2,6 0 2,7 7 1,5 7 0,5 0 0,9 0 Sum a – T ota l 6,3 4 9,4 0 4,1 1 – 5 ,3 7 5 ,3 0 9 ,1 6 5 ,7 4 : ĊJ LH OEU XQD Wny L ig n ite I II III IV 1,3 0 3,7 0 2,2 7 1,8 0 2,3 7 2,0 0 0,7 7 0,6 3 0,9 3 0,8 0 0,4 0 0,1 0 – – – – 3,0 0 3,2 7 1,1 3 1,8 7 3,8 0 2,7 7 2,2 0 1,4 0 5,4 0 1,8 7 1,4 0 1,4 0 5,1 3 0,9 3 1,8 0 0,8 0 Sum a – T ota l 9,0 7 5,7 7 2,2 3 – 9 ,2 7 10, 17 10, 07 8,6 6 „-” – nie uz y sk ano plo nu – no y ie ld o b ta ine d .
Ta bela 4 .= DZ DUW RĞ ü D]R WX J·k g -1 VP Z E LR P DVLHN XS Ny Z NL S RV SR OLWHM Z ,UR NX G RĞ Z LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 4 . N itr og en c onte n t ( g k g -1 d.m .) in c o ck ’s f oot bi om as s in th e 1 st y ea r of the pot e x pe ri m ent Ob iekt na w o zo w y Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing D a w k i nik lu ( m g ·k g -1 gl eb y ) – D o ses o f n ickel (mg k g -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob iekt k ontr o ln y C ontr o l tr ea tm ent I II III IV 2,5 8 2,0 3 2,1 3 2,2 8 – – – – – – – – – – – – 4,3 0 2,6 3 2,0 0 2,9 1 3,8 3 3,3 3 2,0 5 2,9 7 – 3,0 0 2,9 0 3,2 7 – – – – ĝ re dnie – Me an 2,2 6 – – – 2,9 6 3,0 4 – – 6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 3,0 2 2,0 5 2,9 2 2,5 7 – 2,3 9 2,3 5 3,1 9 – – – – – – – – 3,6 4 2,3 9 1,8 0 3,1 1 3,1 7 2,0 8 2,0 1 2,6 5 2,8 7 3,0 1 2,0 3 3,2 3 – 2,8 6 2,7 0 3,2 5 ĝ re dnie – Me an 2,6 4 – – – 2,7 3 2,4 8 2,7 8 – :Ċ JL Hl br una tn y L ig n ite I II III IV 2,4 4 2,2 0 2,1 2 2,6 9 2,3 3 2,9 0 1,8 8 3,0 1 – 2,3 7 2,2 4 2,9 5 – – – – 4,1 9 2,5 7 1,9 4 3,0 8 3,0 6 2,8 2 2,0 0 3,2 4 3,3 5 3,0 5 2,5 3 3,3 1 4,1 7 2,9 6 2,4 1 2,8 2 ĝ re dnie – Me an 2,3 6 2,5 3 – – 2,9 4 2,7 8 3,0 6 3,0 9 ĝ re dnie z obie k tów M ean f o r t reat men ts 2,4 2 – – – 2,8 8 2,7 7 – – „-” – nie uz y sk ano plo nu – no y ie ld o b ta ine d .
Ta bela 5 .= DZ DUW RĞ ü D]R WX J·k g -1 VP Z E LR P DVLHN XS Ny Z NL S RV SR OLWHM Z ,,UR NX G RĞ Z LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 5 .N itr og en c onte n t ( g k g -1 d.m .) in c o ck ’s f oot bi om as s in th e 2 nd y ea r of the pot e x pe ri m ent Ob iekt na w o zo w y Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing Da w k i n ikl u ( m g· kg -1 gl eb y ) – D o ses o f n ickel (mg k g -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob iekt k ontr o ln y C ontr o l tr ea tm ent I II III IV 2,2 4 2,1 0 2,0 7 2,0 6 2,4 1 2,3 6 2,2 0 2,1 4 2,4 8 2,4 2 2,2 9 2,2 8 – – – – 3,5 9 2,9 8 2,6 7 3,0 6 3,3 9 3,1 5 2,7 4 3,1 7 3,6 3 2,8 8 2,2 5 2,7 4 3,8 2 3,0 1 2,5 4 2,8 1 ĝ re dnie – Me an 2,1 1 2,2 8 2,3 7 – 3 ,0 7 3 ,1 1 2 ,8 7 3 ,0 4 6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 2,4 9 2,4 0 2,3 2 2,3 0 2,5 9 2,5 1 2,4 1 2,2 5 3,0 0 2,6 6 2,5 5 2,1 5 – – – – 3,7 3 3,2 7 2,8 6 3,0 9 3,5 4 3,0 6 3,0 0 3,0 5 3,1 4 2,3 2 3,0 3 3,0 7 3,2 5 2,7 6 2,9 8 3,2 8 ĝ re dnie – Me an 2,3 8 2,4 4 2,5 9 – 3 ,2 4 3 ,1 6 2 ,8 9 3 ,0 7 :Ċ JL HO E UX QD WQ \ L ig n ite I II III IV 2,3 9 2,3 3 2,2 4 2,0 9 2,5 2 2,5 1 2,2 0 2,3 3 2,4 5 2,5 6 2,4 3 2,2 5 – – – – 3,6 0 2,7 4 2,1 2 2,2 8 3,2 8 2,9 7 2,1 7 2,3 5 3,0 1 2,9 9 2,4 9 2,7 4 3,6 7 2,8 7 2,3 3 2,8 4 ĝU HGQLH – M ea n 2,2 6 2,3 9 2,4 2 – 2 ,6 8 2 ,6 9 2 ,8 1 2 ,9 3 ĝ UHG QL H ] RE LHNW yZ M ean f o r t reat men ts 2,2 5 2,3 7 2,4 6 – 2 ,9 9 2 ,9 9 2 ,8 6 3 ,0 1 „-” – nie uz y sk ano plo nu – no y ie ld o b ta ine d .
Ta be la 6 .=D Z DU WRĞ ü IR VI RU X J ÂN J -1 V P Z ELR P DVLH NXS Ny Z NLSR VSROL WH MZ , UR NX GRĞZ LD GF]H QL D Z D] ono weg o Ta bl e 6 . P hos phor u s c ont en t ( g kg -1 d. m .) in c o ck’ s foot bio m ass in th e 1 st year o f t h e pot ex p eri m ent Ob iekt na w o zo w y Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing Da w k i n ikl u ( m g· kg -1 gl eb y ) – D o ses o f n ickel (mg k g -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob iekt k ontr o ln y C onr o l tr ea tm ent I II III IV 3,7 8 4,9 9 5,4 6 5,7 0 – – – – – – – – – – – – 2,7 9 3,8 7 4,4 9 5,0 8 2,9 2 3,8 5 3,8 7 3,8 6 – 3,9 0 3,9 0 3,7 4 – – – – ĝ re dnie – Me an 4,9 8 – – – 4 ,0 5 3 ,6 2 – – 6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 3,1 3 4,4 2 5,5 3 4,9 3 – 3,3 4 3,8 6 4,8 3 – – – – – – – – 3,5 8 3,9 4 5,0 3 5,0 4 2,8 5 3,1 0 4,5 8 4,1 6 3,3 0 3,3 5 3,4 2 3,8 2 – 3,3 0 3,7 6 3,8 5 ĝU HGQLH – M ea n 4,5 0 – – – 4 ,3 9 3 ,6 7 3 ,4 7 – :Ċ JL Hl br una tn y L ig n ite I II III IV 3,7 2 4,1 6 5,6 6 5,8 6 3,5 7 3,4 8 3,2 7 4,2 0 – 3,1 9 3,4 5 4,0 9 – – – – 3,5 6 3,9 5 5,1 1 5,1 1 3,3 0 3,6 2 4,0 1 4,1 0 3,5 3 2,9 0 3,4 8 3,7 0 2,8 8 3,9 8 3,9 5 3,9 7 ĝU HGQLH – M ea n 4,8 5 3,6 3 – – 4,4 3 3,7 5 3,4 0 3,6 9 ĝ UHG QL H ] RE LHNW yZ M ean f o r t reat men ts 4,7 7 – – – 4 ,2 9 3 ,6 8 – – „-” – nie uz y sk ano plo nu – no y ie ld o b ta ine d .
Ta bela 7 .=D Z DUWRĞ üI RV IR UX J ·kg -1 VP Z E LR P DVLH NX SN yZ NL S RV SR OLWHMZ ,,UR NX G RĞZ LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 7 . Phos p hor us c o nte n t ( g k g -1 d.m .) in c o ck ’s f oot bi om as s i n the 2 nd y ea r of the pot e x pe ri m e nt Ob iekt n aw o zo wy Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing D a w k i nik lu ( m g ·k g -1 g le b y ) – D os es of nic k el ( m g kg -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob ie kt ko n tr o ln y C ontr o l tr ea tm ent I II III IV 2,3 9 2,4 5 2,4 6 2,7 6 2,4 5 2,3 0 3,6 6 3,3 5 2,4 5 2,3 7 3,6 5 3,3 3 – – – – 3,1 0 2,9 5 3,3 9 3,2 8 3,0 7 3,0 6 3,8 4 3,0 8 3,1 7 3,5 9 3,5 4 3,8 3 3,7 5 3,8 3 3,3 9 3,8 3 ĝ re dnie – Me an 2,5 1 2,9 4 2,9 5 – 3 ,1 8 3 ,2 6 3 ,5 3 3 ,7 0 6áRP D Ī\ WQLD Re y stra w I II III IV 4,0 9 3,1 3 3,5 3 1,9 2 2,3 3 2,2 0 3,7 4 3,1 0 1,7 2 2,1 0 3,7 5 3,6 9 – – – – 2,9 5 2,8 6 2,8 9 3,7 6 3,0 4 2,7 2 3,1 5 2,1 1 2,6 0 2,4 5 3,6 0 2,3 4 3,1 6 3,0 7 3,1 0 2,3 3 ĝU HGQLH – M ea n 3,1 6 2,8 4 2,8 1 – 3 ,1 1 2 ,7 5 2 ,7 5 2 ,9 1 : ĊJ LH OEU XQD WQ \ L ig n ite I II III IV 3,8 0 3,0 6 3,6 2 2,9 6 3,6 3 3,2 5 3,5 0 3,1 1 2,0 4 2,6 1 4,1 1 4,0 2 – – – – 3,2 7 3,1 9 3,3 9 3,1 6 2,5 9 3,3 0 4,0 9 3,5 5 2,1 5 2,8 7 3,4 5 3,3 0 2,9 8 3,3 0 3,7 3 3,6 5 ĝU HGQLH – M ean 3,3 6 3,3 7 3,1 9 – 3 ,2 5 3 ,3 8 2 ,9 4 3 ,4 1 ĝ UHG QL H ] RE LHNW yZ M ean f o r t reat men ts 3,0 1 3,0 5 2,9 8 -3 ,1 8 3 ,1 3 3 ,0 7 3 ,3 4 „-” – nie uz y sk ano plo nu – no y ie ld o b ta ine d .
Ta bela 8 .= DZ DUW RĞ ü VL DU NL J·k g -1 VP Z E LR P DVLHN XS Ny Z NL S RV SR OLWHM Z ,UR NX G RĞ Z LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 8 . Sulp hur c onte n t ( g k g -1 d.m .) in c o ck ’s f oot bi om as s in th e 1 st y ea r of the pot e x pe ri m ent Ob iekt n aw o zo wy Fe rtilisa tion tr eat m en t Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing D a w k i nik lu ( m g ·k g -1 gl eb y ) – D o ses o f n ickel ( m g k g -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob ie kt ko n tr o ln y C ontr o l tr ea tm ent I II III IV 1,8 4 1,8 2 1,5 0 1,6 1 – – – – – – – – – – – – 2,2 1 2,5 4 2,8 2 2,9 8 2,4 6 2,7 2 3,0 4 3,4 5 -2,8 4 3,1 2 3,5 2 - - - -ĝ re dnie – Me an 1,6 9 – – – 2,6 4 2,9 2 – -6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 2,2 4 2,2 8 2,4 6 2,1 8 – 2,6 2 2,1 2 2,8 8 – – – – – – – – 2,3 2 2,3 6 2,4 8 2,3 7 2,7 8 2,6 6 2,4 6 2,9 7 2,9 9 3,4 6 3,8 2 3,6 3 -3,8 8 3,5 6 3,6 8 ĝU HGQLH – M ea n 2,2 9 – – – 2,3 8 2,7 2 3,4 7 -:Ċ JL HO E UX QD WQ \ L ig n ite I II III IV 3,5 6 3,7 2 3,8 8 3,7 4 3,6 4 3,7 8 3,5 2 3,4 6 – 3,5 6 3,4 1 3,5 0 – – – – 3,4 0 3,1 1 3,1 5 3,6 3 3,2 8 3,4 6 3,5 1 3,9 8 3,4 6 3,5 2 3,6 3 3,9 9 3,9 2 3,8 4 3,8 6 3,7 8 ĝU HGQLH – M ea n 3,7 3 3,6 0 – – 3,3 7 3,5 6 3,6 5 3,8 5 ĝ UHG QL H ] RE LHNW yZ M ean f o r t reat men ts 2,5 6 -2,8 0 3,0 7 - „-”– nie uz y sk ano plon u – n o y ie ld o b ta ine d .
Ta bela 9 .= DZ DUW RĞ ü VL DU NL J·k g -1 VP Z E LR P DVLHN XS Ny Z NL S RV SR OLWHM Z ,,UR NX G RĞ Z LDG F]HQ LD Z D] RQRZ HJ R Ta bl e 9 . Sulp hur c onte n t ( g k g -1 d.m .) in c o ck ’s f oot bi om as s in th e 2 nd y ear o f th e p o t exp eri m en t Ob iekt n aw o zo wy Fe rtilisa tion tre at m ent Pok o sy (odr os ty ) Cu ts (reg ro w th ) O b ie k ty be z w apnow an ia T re at m ents w ithout lim ing O b ie k ty w apnow an e T re at m ents w ith lim ing D a w k i nik lu ( m g ·k g -1 gl eb y ) – D o ses o f n ickel (mg k g -1 soil) 0 7 5 150 225 0 7 5 150 225 Ob ie kt ko n tr o ln y Cntrol tre at m ent I II III IV 1,6 7 1,5 0 1,1 1 1,9 9 1,9 2 1,7 8 4,7 0 5,3 9 2,1 0 2,5 5 3,6 4 3,9 7 – – – – 2,6 1 2,6 7 3,1 0 3,0 6 2,8 2 3,0 9 4,6 0 4,2 6 3,1 7 3,1 2 4,2 6 4,8 6 3,5 4 3,7 4 3,1 8 4,5 0 ĝ re dnie – Me an 1,5 7 3,4 5 3,0 6 – 2 ,8 6 3 ,6 8 3 ,8 5 3 ,7 4 6áRP D Ī\ WQLD R y e stra w I II III IV 2,0 5 2,3 3 3,3 4 2,0 6 2,3 9 2,7 2 2,2 9 3,2 2 2,5 2 2,8 1 3,9 4 3,6 6 – – – – 2,1 5 2,3 1 2,3 8 2,9 5 2,6 1 2,5 6 3,2 3 3,6 5 3,7 9 3,0 4 4,1 0 2,2 4 3,2 0 3,3 8 2,8 0 3,4 2 ĝU HGQLH – M ea n 2,4 4 2,6 5 3,2 3 – 2 ,4 5 3 ,0 1 3 ,2 9 3 ,2 0 :Ċ JL Hl br una tn y L ig n ite I II III IV 3,4 4 3,5 6 4,2 6 3,6 0 3,5 0 3,6 6 3,8 0 3,2 0 1,6 1 3,4 2 3,4 0 3,6 1 – – – – 2,8 7 3,0 1 3,0 8 2,9 2 2,9 7 3,1 8 5,2 5 4,4 8 3,2 1 3,4 9 3,9 1 4,4 5 3,9 6 3,7 4 3,3 1 3,7 0 ĝU HGQLH – M ean 3,7 1 3,5 4 3,0 1 – 2 ,9 7 3 ,9 7 3 ,7 6 3 ,6 8 ĝ UHG QL H ] RE LHNW yZ M ean fo r t reat men ts 2,5 7 3,2 1 3,1 0 – 2 ,7 6 3 ,5 5 3 ,6 3 3 ,5 4 „-”– nie uz y sk ano plon u – n o y ie ld o b ta ine d .
=DZDUWRĞüD]RWXZ,URNXGRĞZLDGF]HQLD WDE E\áDZLĊNV]DZELRPDVLHWe-stowej trawy na wapnowanych obiektach kontrolnych (2,88 g·kg-1) QLĪ
QLHZDp-nowanych (2,42 g·kg-1 ZLĊNV]D]GRGDWNLHPZĊJODEUXQDWQHJR JÂNJ-1 QLĪ
VáRP\ J·kg-1 :Sá\Z GDZHN 1L E\á QLHMHGQR]QDF]Q\ : ,, URNX Z
URĞOi-QDFK QD ZDSQRZDQ\FK RELHNWDFK NRQWUROQ\FK VWZLHUG]RQR ZLĊFHM D]RWX (2,99
g·kg-1 QLĪQDQLHZDSQRZDQ\FK J·kg-1) (tab. 5). Na obiektach bez
wapnowa-nia zaZDUWRĞü WHJR PDNURVNáDGQLND E\áD WDNĪH PQLHMV]D Z SRUyZQDQLX ] , Uo- NLHP:LĊNV]D]DZDUWRĞüD]RWXFHFKRZDáDURĞOLQ\QDRELHNWDFK EH]L]ZDSQo-ZDQLHP ] GRGDWNLHP VáRP\ Ī\WQLHM QLĪ ZĊJOD EUXQDWQHJR 1D RELHNWDFK EH] ZDSQRZDQLD ] QDMPQLHMV]ą L ĞUHGQLą GDZNą QLNOX ]DQRWRZDQR ZLĊFHM D]RWX w roĞOLQDFKZVWRVXQNXGRRELHNWXNRQWUROQHJR
=DZDUWRĞü IRVIRUX Z ELRPDVLH NXSNyZNL SRVSROLWHM WDE L E\áD ZLĊNV]D Z,QLĪ,,URNXGRĞZLDGF]HQLD:,URNXEDGDĔVWZLHUG]RQRZLĊFHMWHJRSLHrwiastka ZURĞOLQDFKQDRELHNWDFKNRQWUROQ\FKQLHZDSQRZDQ\FKQLĪZDSQRZaQ\FK ZLĊFHM SRGZSá\ZHPZĊJODEUXQDWQHJRQLĪVáRP\:,,URNXZDSQRZDQLHQDRELHNWDFK NRQWUROQ\FKZSá\QĊáRQD]ZLĊNV]HQLH]DZDUWRĞFLIRVIRUXZELRPasie testowej tra-Z\ZVWRVXQNXGRRELHNWyZEH]ZDSQRZDQLD:LĊFHMWHJRPDNUoelementu zano-WRZDQRQDRELHNWDFK]]DVWRVRZDQ\PZĊJOHPEUXQDWQ\PQLĪVáoPą.
=DZDUWRĞü VLDUNL Z ELRPDVLH DQDOL]RZDQHM WUDZ\ Z FLąJX GZyFK ODW L E\áD WDNĪHUyĪQLFRZDQDF]\QQLNDPLGRĞZLDGF]HQLD WDEL :DSQRZDQLHL]DQLe-F]\V]F]HQLH JOHE\ QLNOHP QLHMHGQR]QDF]QLH ZSá\QĊáR QD ]DZDUWRĞü WHJR SLHr- ZLDVWND:RE\GZXODWDFKEDGDĔZLĊFHMVLDUNL]DQRWRZDQRQDRELHNWDFK]GRGDt-NLHPZĊJODEUXQDWQHJRQLĪVáRP\.
WNIOSKI
1. Plon biomasy kupkówki pospolitej Z GZXOHWQLP GRĞZLDGF]HQLX
ZD]RQo-wymUyĪQLFRZDQ\E\áZV]\VWNLPLF]\QQLNDPLGRĞZLDGF]HQLD,
MHGQDNZQDMZLĊk-szym stopniu iloĞFLązastosowanego do gleby niklu.
2. Zastosowane dawki niklu (75, 150, 225 mg·kg-1gleby) powRGRZDá\
zaha-PRZDQLHZ]URVWXLUR]ZRMXWHVWRZDQHMWUDZ\DQDZHWMHM]DPLHUDQLH]ZáDVzcza
w,URNXGRĞZLDGF]HQLDQDRELHNWDFKEH]ZDSQRZDQLD
3. W eliminowaniu toksycznego G]LDáDQLD QLNOX Z , URNX XSUDZ\ EDUG]LHM
HIHNW\ZQHE\áRZVSyáG]LDáDQLHZDSQRZDQLDLZĊJODEUXQDWQHJRQLĪZDSQRZDQLD
iVáRP\
4. :DSQRZDQLHZSá\QĊáRQD]ZLĊNV]HQLH ]DZDUWRĞci azotu, fosforu i siarki w
ELRPDVLH NXSNyZNL ]ZáDV]F]D Z ,, URNX GRĞZLDGF]HQLD :LĊFHM W\FK makro-VNáDGQLNyZstwierdzono SRGRGDQLXGRJOHE\ZĊJODEUunatnego QLĪVáRP\.
3,ĝ0,(11,&7:2
Alloway B.J., 1995. Heavy metals in soil. Blackie Academic & Professional, 152-174.
'UąĪNLHZLF]0 :Sá\ZQLNOXQDDSDUDWIRWRV\QWHW\F]Q\URĞOLQ:\G%RW-2, 77-84. -DVLHZLF] &] $QWRQNLHZLF] - =DZDUWRĞü QLNOX w glebach województwa krakowskiego.
Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 448b, 167-173.
Kabata-3HQGLDV$3HQGLDV+ %LRJHRFKHPLDSLHUZLDVWNyZĞODGRZ\FK3:1:DUV]DZD. .DOHPEDVD 6 .X]LHPVND % :Sá\Z ]DQLHF]\V]F]HQLD JOHE\ QLNOHP QD SORQ NXSNyZki
pospolitej. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 512, 297-304.
.DOHPEDVD 6 7HQJOHU 6] 5ROD ZĊJOD EUXQDWQHJR Z QDZRĪHQLX L RFKURQLH ĞURGRZLVND Monografie, 52, Wyd. AP w Siedlcach.
Karczewska A., 2003. Perspektywy zastosowania fitoremediacji w rekultywacji gleb zanieczysz-F]RQ\FKPHWDODPLFLĊĪNLPL2FKURQDĝURGRZLVNDL=DVREyZ1DWXUDOQ\FK-54. .DUF]HZVND $ 6SLDN = .DEDáD & *DáND % 6]RSND . -H]LHUVNL 3 .RFDQ . 2FHQD
PRĪOLZRĞFL]DVWRVRZDQLDPHWRG\ZVSRPDJDQHMILWRHNVWUDNFMLdo rekultywacji gleb zanieczysz-F]RQ\FKHPLVMDPLKXWQLFWZDPLHG]L:\G=DQWH:URFáDZ
Koszenik-Leszek A. '\QDPLND SRELHUDQLD QLNOX SU]H] GZLH RGPLDQ\ MĊF]PLHQLD MDUHJR 5RF] Glebozn., 53, 1-2,41-49.
.X]LHPVND% :Sá\ZZ]UDVWDMąF\FKLORĞFLQLNOXZJOHELHQDSORQRZDQLHLVNáDGFKHPLF]Q\ Z\EUDQ\FKJDWXQNyZURĞOLQERERZDW\FK5R]SUDZD1DXNRZD, 102, Wyd. AP w Siedlcach. Murawska B., Spychaj-)DELVLDN(-DQRZLDN- =DZDUWRĞüQLNOXLNDGPXZUyĪQ\FKW\SDFK
JOHEXĪ\WNRZDQ\FKUROQLF]R=HV]Probl. Post. Nauk Rolb., 448a, 261-268.
6SLDN= 2NUHĞOHQLHJUDQLF\WRNV\F]QRĞFLGODSV]HQLF\MDUHM&KURPQLNLHOLJOLQZĞURGRZisku – problemy ekologiczne i metodyczne. Wyd. Ossolineum, 153-158.
6SLDN= :Sá\ZIRUP\FKHPLF]QHMQLNOXQDSRELHUDQLHWHJRSLHUZLDVWNDSU]H]URĞOLQ\=HV]3UREO Post. Nauk Roln., 448a, 111-116.
Szatanik-.ORF$:Sá\ZS+LVWĊĪHQLHZ\EUDQ\FKPHWDOLFLĊĪNLFKZJOHELHQDLFK]DZDUWRĞüZ URĞOLQDFK$FWD$JURSK\VLFD -183.
Terelak H., Piotrowska M., 1997. Nikiel w glebach Polski. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 448b, 317-324.
EFFECT OF LIMING AND ADDITION OF ORGANIC MATERIALS ON YIELDING AND LEVELS OF NITROGEN, PHOSPHORUS
AND SULPHUR IN BIOMASS OF COCK’S FOOT (DACTYLIS GLOMERATA L.) GROWN UNDER CONDITIONS
OF VARIED CONTENT OF NICKEL IN SOIL
Faculty of Soil Science and Agricultural Chemistry University of Life Sciences and Humanities in Siedlce
ul. B. Prusa 14, 08-110 Siedlce e-mail: kalembasa@uph.edu.pl
A b s t r a c t . A two-year pot experiment was conducted to estimate the effect of liming and ap-plication of waste materials on the yielding and on the content of certain nutrients in cock’s foot (Dactylis glomerata) grown at increasing doses (75, 150, 225 mg kg-1) of nickel in the soil. It was demonstrated that all the factors studied determined the yielding of the plant. A negative effect of
nickel was observed, especially in the 1st year of the experiment, manifested in an inhibition of the growth and development of the test grass, mainly in treatments without liming. In treatments where lignite was added to the soil in the 1styear of the experiment, the toxicity of nickel was lower than in treatments with an addition of straw. In the 2nd year of the experiment no yield of cock’s foot bio-mass was obtained from those no-liming treatments in which the content of nickel was the highest. Liming had an effect on the content of nitrogen, phosphorus and sulphur in cock’s foot biomass, especially in the 2ndyear of the experiment. The levels of those macroelements were somewhat
higher in treatments with an addition of lignite compared to those with rye straw. K e y w o r d s : nickel, lignite, straw, liming, cock’s foot
