Jak prowadzić lekcję i w jaki sposób oceniać, aby uczeń posiadał motywację do ćwiczeń

JAK PROWADZIĆ LEKCJĘ I W JAKI

SPOSÓB OCENIAĆ,

ABY UCZEŃ POSIADAŁ MOTYWACJĘ

DO ĆWICZEŃ

Dr Krzysztof Ludwik Sobolewski Mgr Zofia Wasilewska – Sobolewska

Prakseologia jest nauką o skutecznym

działaniu. Wychowanie fizyczne możemy

zaliczyć do modelu prakseologicznego,

ponieważ ma służyć optymalizacji procesu

nauczania i wychowania do kultury fizycznej.

Według S. Strzyżewskiego podstawowymi

częściami tego modelu są: społeczeństwo w

roli podmiotu, szkolnictwo jako narzędzie oraz

młodzież jako tworzywo.

Model ten musi zawsze być zgodny z ogniwami

schematu prakseologicznego, tzn.

• - diagnoza i prognoza (ustalanie potrzeb i

odpowiednich motywacji do działań w zależności od wieku);

• - programowanie i planowanie pracy (wytyczne ministerstwa oraz planowanie pracy ze strony

nauczyciela czyli plan dydaktyczno – wychowawczy dla danej klasy w poszczególnych etapach

edukacyjnych;

• - realizacji (wykonawstwo);

Praca nauczyciela zgodnie z nauką

prakseologii to szereg czynności dla

osiągnięcia konkretnych i korzystnych

skutków, czyli realizacją celów zarówno

doraźnych jak i prospektywnych

(zachowanie sprawności i zdrowia

społeczeństwa).

Według J. Poplucza do najważniejszych czynności nauczyciela należą:

• - czynności przygotowawcze, czyli umiejętności operowania przez nauczyciela formami organizacyjnymi oraz środkami dydaktycznymi;

• - czynności motywujące, polegają na wzbudzaniu

zainteresowań wykonywanymi działaniami (po co?, dlaczego?, i w jakim celu?). Czynności te mają walory charakterologiczne, moralne i społeczne. Kształtują własną postawę uczniów

wobec postawionych przed nimi zadań. Stawiają na

pierwszym miejscu zrozumienie celów tych zadań, a dotyczy to zwłaszcza uczniów również trudnych i niechętnych

wszelkim działaniom;

• - czynności informujące, tak słowne jak i ruchowe (pokaz),

dostosowane do wieku uczniów i ich umiejętności. Nauczyciel powinien stosować nowoczesne metody zadaniowe

umożliwiające uczniom samodzielne problemowe rozwiązywanie postawionych przed nimi zadań;

• - czynności kontrolne, prowadzą do oceny realizowanych

zadań, ich analizy oraz porównań z posiadanymi wzorami, przy czym bardzo istotnym jest stwarzanie warunków do

samooceny i samokontroli uczniów. Ma to istotne znaczenie – co przedstawia M. Demel „ponieważ wychowanie nie jest

metodą, a wychowanek nie jest biernym przedmiotem naszych zabiegów, powinniśmy dążyć do tego, aby postawić ucznia w roli świadomego współtwórcy swoich sukcesów”; • - czynności naprowadzające, czyli pomaganie uczniom w

samodzielnej pracy w nauczaniu nowych czynności ruchowych oraz nowych informacji;

• - czynności korekcyjne, czyli korygowanie powstających błędów;

• - czynności zabezpieczające, czyli bezpośrednio występujące na zajęciach ruchowych.

•

_{Spośród wymienionych przez J. Poplucza}

czynności nauczycielskich najważniejszymi

wydają się czynności motywujące, gdyż

uruchamiają wewnętrzne przekonanie ucznia

do celowego podejmowania określonego

zadania i poprawiają jego wykonanie. Ażeby

uczeń mógł i chciał sprostać postawionym

zadaniom należy sprecyzować dokładnie co

chcemy osiągnąć.

Według S. Strzyżewskiego w skład struktury czynności motywacyjnych wchodzą następujące elementy:

• - wywołanie zainteresowania (ważność i przydatność);

• - indywidualne wywołanie potrzeby pracy nad zadaniami;

• - stosowanie dodatkowych bodźców motywujących (pochwała, uwaga, nakaz);

• - ocenianie wysiłku uczniów i zachęcenie ich do pokonywania trudności.

Ostatnim z tych elementów jest ocenianie ucznia, gdzie jego zaangażowanie powinno być najważniejszą

• Ocenianie jest procesem dochodzenia do

opinii o uczniu, klasie, szkole. Jest to proces

gromadzenia informacji, integralna część

procesu uczenia się i nauczania, powinno

służyć wspieraniu szkolnej kariery uczniów

i ich motywowaniu. Ocena z wychowania

fizycznego od wielu lat była w kręgu

zainteresowań zarówno teoretyków jak

i praktyków edukacji fizycznej.

• Wśród wielu zagadnień dotyczących ewaluacji

z wychowania fizycznego wysuwają się dwa

zasadnicze kryteria stanowiące jej podstawę.

Z jednej strony podstawą ewaluacji z wf jest

sprawność ucznia, jego umiejętności oraz

wiedza z drugiej jego zaangażowanie do

działań oraz zrozumienie sensu stałego

podnoszenia swojej sprawności fizycznej

i zdrowia oraz świadomej samooceny

i samokontroli działań z tych wiązanych.

W wielu szkołach w dalszym ciągu uwzględnia

się przede wszystkim wyniki testów,

sprawdzianów oraz zaangażowanie uczniów w

sport wyczynowy. To stanowi jak podaje

E. Gutowska - Wyrzykowska przyczynę

zniechęcania się większości uczniów

a zwłaszcza dziewcząt do aktywnego

uczestnictwa w zajęciach szkolnej kultury

fizycznej.

Ocenianie z wychowania fizycznego wg E. Czerskiej powinno dotyczyć obserwowanych zmian w osobowości ucznia ( fizycznych,

intelektualnych, emocjonalnych i społecznych ). Sposób oceniania zależy i wynika z nadrzędnych celów edukacji fizycznej, takich jak: • - rozwijanie zainteresowań różnymi formami aktywności sportowej i

rekreacyjnej dostosowanych do indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia,

• - rozwijanie inicjatywy i samodzielności w planowaniu i

organizowaniu czasu wolnego w środowisku rówieśniczym i rodzinnym,

• - wdrażanie do zdrowego stylu życia i samodoskonalenie do sprawności fizycznej na miarę swoich możliwości,

• - kształtowanie postaw sprzyjających cało-życiowej aktywności fizycznej (sporty całego życia),

• - wdrażanie do dbałości o prawidłową postawę ciała,

• - wdrażanie do systematycznej samokontroli i samooceny swojego rozwoju fizycznego.

Ogólnie znane są następujące sposoby oceniania według „Nowej szkoły dla nauczycieli i trenerów”:

• - intuicyjne, • - kryterialne,

• - oparte o założenia lub obowiązujące normy, • - oparte na modelu wzorca,

• - oparte o nauczycielskie standardy (wymagań i osiągnięć), • - oparte na poziomach wymagań programowych (pomiar

dydaktyczny),

• - w formie oceny opisowej,

• - w formie samooceny uczniów, • - mieszane.

Oceny spełniają dwie podstawowe funkcje:

a) klasyfikacyjną wyrażoną za pomocą umownego

symbolu i służącą ocenie zgodnie z pewna ustalona skalą;

• _{- w ramach tej funkcji możemy oceniać: poziom} opanowania wiedzy w dłuższym dystansie; • _{- zróżnicowanie i selekcję uczniów ze względu na}

dalsze ścieżki kształcenia;

• _{- osiągnięcia uczniów w porównaniu ze} standardami;

b) diagnostyczną jako wspierającą szkolną karierę ucznia oraz monitorowanie jego postępów i określaniu jego indywidualnych potrzeb. Funkcja ta jest potrzebna przy: • - opisie rozwoju kompetencji ucznia,

• - rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb każdego ucznia, • - porównywaniu efektywności programów nauczania,

• - określaniu efektywności stosowanych metod pracy, • - planowaniu procesu nauczania,

• - informacji zwrotnej dla ucznia i rodzica,

Biorąc pod uwagę funkcje oceniania i równocześnie sposoby oceniania jak również uwzględniając

nowoczesne trendy obowiązujące w kulturze fizycznej XXI wieku system oceniania ma za zadanie jak podaje E. Gutowska – Wyrzykowska: zachęcić ucznia do

efektywnego, systematycznego szkolnego wychowania fizycznego co oddziaływać będzie na zakres jego

umiejętności ruchowych i poziom sprawności fizycznej. Jednocześnie wzrastać będzie stan świadomości na

temat wartości ciała, zdrowia oraz kształcenia systemu osiągania sukcesów indywidualnych na miarę swoich możliwości, co docenione zostanie przez nauczyciela. Co zawierać powinien sposób oceniania konkretyzuje E. Czerska stwierdzając, że ocena powinna wynikać z

Reasumując wynika z tego, że do oceny nie powinny być brane wrodzone predyspozycje ucznia, ale przede

wszystkim jego postawa, zaangażowanie oraz świadomość konieczności stałego pomnażania

zdrowia oraz sprawności fizycznej na miarę swoich możliwości. Profesor T. Frołowicz przedstawia

hierarchię właściwości ucznia, które maja podlegać ocenie z wychowania fizycznego. Na pierwszym

miejscu znajduje się wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywaniu się z obowiązków wynikających ze

specyfiki wychowania fizycznego, a dalej poziom umiejętności i postęp w umiejętnościach

wynikających z realizowanego programu, poziom wiadomości oraz postęp w zasobie wiadomości wynikających z realizowanego programu wf.

• Wskaźnikami oceny wysiłku ucznia wg T. Frołowicza są:

• - udział i aktywność na lekcjach,

• - udział w obligatoryjnych pozalekcyjnych zajęciach z wychowania fizycznego,

• - udział w zajęciach nieobligatoryjnych,

• - wypełnianie funkcji organizacyjnych w czasie lekcji, zajęć obligatoryjnych i nieobligatoryjnych,

• - wykonywanie na rzecz szkoły prac w obrębie wychowania fizycznego.

• _{Tak więc, przedmiotowy system oceniania z}

wychowania fizycznego, który budują nauczyciele we wszystkich szkołach, ażeby ocena była obiektywna powinien uwzględniać (wg materiałów „Nowej

szkoły”):

• - systematyczność udziału w zajęciach, • - aktywność na zajęciach,

• - działalność na rzecz sportu w szkole,

• - postęp w usprawnieniu odpowiednim do możliwości,

• - poziom wiedzy,

• - poziom umiejętności ruchowych odpowiedni do możliwości ucznia.

Ten nowoczesny system uwzględnia

możliwości, potrzeby oraz

zainteresowania ucznia i wymaga od

niego uczestnictwa w planowaniu i

organizowaniu procesu kształcenia oraz

stwarza możliwości realizowania

własnych pomysłów doceniając

• _Literatura:

• _{Czerska E. Ocenianie w wychowaniu fizycznym. (referat} wygłoszony na VI Sejmiku Szkolnej Kultury Fizycznej w 2004 r.), publikacja w Lider, 19 wrzesień 2005 [on line

http://www.lider.szs.pl/index.php]. • _{Demel M.}

• _{Frołowicz T. Przedmiot i kryteria oceny z wychowania} fizycznego. Lider 7-8.2012 s. 257-258.

• _{Gutowska – Wyrzykowska E. Problematyka oceny szkoły z} WF. Wychowanie fizyczne i zdrowotne. Nr. 2, 2009 r.

• _{Poplucz J. Organizacja czynności nauczycielskich. Wyd.} PZWS Warszawa 1972

• _{Strzyżewski S. Proces kształcenia i wychowania w kulturze} fizycznej. Wyd. Wydawnictwa Szkolne I Pedagogiczne.

PYTANIA

1. Schemat prakseologiczny to ogniwa? A. Procesu nauczania.

B. Planowania pracy.

C. Całokształtu sprawnego i skutecznego działania nauczyciela.

2. Które czynności nauczyciela uważane są za najważniejsze ?.

A. Przygotowawcze. B. Motywujące

C. Kontrolne

3. Co rozumiesz przez motywację ucznia ? A. Zachęcanie do ćwiczeń.

B. Wzbudzanie zainteresowania wysiłkiem (po co? dlaczego? w jakim celu)

4. Co powinniśmy oceniać na lekcjach jako najważniejsze w świetle reformy wychowania fizycznego.

A. Sprawność fizyczną. B. Umiejętności.