Waldemar Chrostowski
"Moja Ziemia Święta", Jan Gać, Łódź
1992 : [recenzja]
Collectanea Theologica 62/3, 193-194
b ii 10. I r a n s a s a n id z k i: h isto r ia , k u lt u r a , r e lig ią 11. I s la m a c h r z e ś c ija ń stw o w p a ń stw ie k a lifó w 12. C h r z e ś c ija ń s tw o w A z ji Ś r o d k o w e j, w z d łu ż J e d w a b n e go S z la k u i w C h in a c h 13. C h r z e ś c ija ń s tw o s y r y js k ie w In d ia c h 14. M o n a sty - c y z m s y r y js k i 15. L it e r a t u r a w ję z y k u p o ls k im n a t e m a t S y r y jc z y k ó w . P o d o b n ie cen n e s ą in d e k s y n a z w o so b o w y c h i g e o g ra fic z n y c h , k tó r e s p o r z ą d z iła M a łg o r z a t a Z i ó ł k o w s k a - M a z u r .
k s . J a n G l i ś c i ń s k i S D B , W a r s z a w a
J a n G A C , M o j a Z i e m i a Ś w i ę t a , W y d a w n ic tw o „ K l i o ” , Ł ó d ź 1992, s. 272. P r z e m ia n y sp o łe c z n o -p o lity c z n e w P o lsc e , ja k ie n a s t ą p ił y p o 1989 r., i n a w ią z a n ie p r z e z n a s z k r a j s to su n k ó w d y p lo m a ty c z n y c h z Iz r a e le m z a o w o c o w a ły w y d a tn y m w z m o ż e n ie m r u c h u p ie lg r z y m k o w e g o d o Z ie m i Ś w ię t e j. W o k r e sie P R L - u ty lk o n ie lic z n y m u d a w a ło się d o trz e ć do św ię ty c h m ie js c c h r z e ś c ija n , w y z n a w c ó w ju d a iz m u i m u z u łm a n ó w , a n a jc z ę ś c ie j b y li to d u ch o w n i. P e w n e p o le p sz e n ie s y t u a c ji i o tw a rc ie d o k o n a ło się w p o ło w ie la t 80. W ra z z o d w ilż ą p o lity c z n ą c h r z e ś c ija n ie w P o lsc e u s i ł u ją o d r a b ia ć z a le g - g ło ś c i n a g r o m a d z o n e p r z e z l a t a k o m u n isty c z n e j in d o k t r y n a c ji o p a ń stw ie I z r a e l i p r a w ie c a łk o w ite j n ie m o ż liw o śc i p o d ró ż o w a n ia do te g o k r a ju . N a p r z e ło m ie k w ie tn ia i m a ja 1992 r., p r z y w sp ó łp r a c y a m b a s a d y I z r a e la o r a z p o ls k ic h i iz r a e ls k ic h lin ii lo tn ic z y c h , o d b y ła się n a jw ię k s z a z d o ty c h c z a so w y c h , bo lic z ą c a p r a w ie 1200 o só b , p ie lg r z y m k a , z o rg a n iz o w a n ia p rz e z B iu r o P ie lg r z y m k o w e K s ię ż y P a lo ty n ó w . O d p o c z ą tk u la t 80. d y s p o n u je m y d o b r y m i p r z e w o d n ik a m i (p ió r a k s. S . J a n k o w s k i e g o o r a z D. В a 1 d i e g o O F M w p r z e k ła d z ie А . К o- w a 1 s к i e g o) i k o lo ro w y m a lb u m e m z a ty tu ło w a n y m Z ie m ia Ś w i ę t a . W zn o w io n o (n p. M . K u n c e w i c z o w a ) i w y d a n o (np. J . D o b r a c z y ń s k i ) k s ią ż k i z z a p is a m i p rz e ż y ć , d o z n ań i w z ru sz e ń p ie lg r z y m ó w , sz y b k o z n ik a
ją c e z p ó łe k k s ię g a r s k ic h . C o r a z o b f it s z ą lite r a tu r ę w z b o g a c a ją f ilm y i k a s e t y w id eo , a ta k ż e n a g r a n ia i a u d y c je r a d io w e . K s i ą ż k a J . G а с i a, h is t o r y k a i p o d ró ż n ik a , z je d n e j s tr o n y w łą c z a s ię w ten n u rt, z d r u g ie j o f e r u je c z y te ln ik o m c o ś w ię c e j. O b o k z a p is u g łę b o k o o so b isty c h p rz e ż y ć o tr z y m u je m y w n ie j p o r c ję s o lid n e j w ie d z y o Z ie m i Ś w ię t e j i je j m ie sz k a ń c a c h , z a ró w n o w o d le g łe j — b i b lijn e j i p ó ź n ie js z e j — p r z e sz ło śc i, j a k i o ich ż y c iu d z isia j. K s i ą ż k a n ie r o śc i p r e te n s ji, a b y p e łn ić ro lę p r z e w o d n ik a , c h o c ia ż m o ż e ją z p o w o d z e n ie m w y p e łn ia ć . A u to r d z ie li się sp o str z e ż e n ia m i p o c z y n io n y m i p o d c z a s tr z y k r o tn e g o p o b y tu w Iz r a e lu : n a p r z e ło m ie w io sn y i l a t a 1986 r., w le c ie 1987 r. i p ó ź n ą je s ie n ią 1988 ro k u . L e k t u r a d a je p e w n o ść , że d o b rz e p r z y g o to w y w a ł się d o ty c h p o d ró ż y . K s ią ż k a z a w ie r a m n ó stw o fa c h o w e g o m a t e r ia łu in fo r m a c y jn e g o , z a c z e rp n ię te g o z r o z m a ity c h p u b lik a c ji i ro zm ó w o r a z r e m in is c e n c je in d y w id u a ln y c h p r z e m y śle ń , w k tó r y c h n ie b r a k o d n ie sie ń d o w ła sn e g o ż y c ia , in n y c h p o d ró ż y i ró ż n y ch c ie k a w y c h sk o ja r z e ń . I sto tn y m w a lo r e m j e s t c z ę ste o d w o ły w a n ie s ię d o t e k stó w P is m a Ś w ię te g o , d z ię k i c z e m u c z y te ln ik , d la k tó r e g o Z ie m ia B ib lii n a d a l p o z o sta je je d y n ie w s f e r z e m a r z e ń , m o ż e o c z y m a w y o b r a ź n i p o d ą ż a ć z a a u to r e m . P o ż y tk i z le k t u r y w s p o m a g a ją s ta r a n n ie d o b r a n e i d o sk o n a le w y k o n a n e f o to g r a fie .
M o j a Z i e m i a Ś w i ę t a , d z ie ło h is to r y k a , p o d ró ż n ik a i fo to g r a fa , u m o ż liw ia f a s c y n u ją c ą p r z y g o d ę z z ie m ią J e z u s a , J e g o M a tk i, b o h a te r ó w w ia r y S t a r e g o i N o w e g o T e s ta m e n tu , z ie m ią A p o sto łó w i p o c z ą tk ó w K o ś c io ła , a ta k ż e z z ie m ią ż y ją c e g o ju d a iz m u , c h r z e ś c ija ń st w a i isla m u . B a r w n y i — n a sz c z ę ś c ie (!) — e m o c jo n a ln y z a p is p r z e ż y ć b a r d z o w c ią g a , a z a r a z e m w z b o g a c a w ie d z ę h isto ry c z n ą , g e o g r a fic z n ą i to p o g r a fic z n ą c z y te ln ik a . T r z e b a z a c h ę c a ć , a b y w ię c e j lu d z i św ie c k ic h , o d b y w a ją c y c h t a k n ie z a p o m n ia n e p o d ró ż e, d a w a ło św ia d e c tw o sw o im p rz e ż y c io m , d z ie liło się n im i i w z b o g a c a ło i s t n ie ją c y m a t e r ia ł p a m ię t n ik a r s k i d o ty c z ą c y Z ie m i Ś w ię t e j. S p o r e p o ż y tk i z le k t u r y o d n io są s p e c ja li ś c i: b ib liśc i, te o lo g o w ie i h isto ry c y . Wlielu o d b y ło p o d o b n e p o d
-ró ż a i c h ę tn ie o p o w ia d a o n ich w s a la c h w y k ła d o w y c h u c z e ln i te o lo g ic z n y c h i s e m in a r ió w o r a z w k a p lic a c h , k o śc io ła c h i s a la c h sz k o ln y c h . P u b lic y st y k a J . G а с i a sta n o w i d o b r y p r z y k ła d u p r z y s tę p n ia n ia p r o b le m ó w i s p r a w tru d n y c h .
N a k s ią ż k ę s k ł a d a się p ię ć c z ę śc i: 1. K r a j , lu d z ie , h i s t o r i a ; 2. J e r o z o l i m a ;
3. J u d e a ; 4. S a m a r i a i G a l i l e a ; 5. „ I d ź c i e n a c a ł y ś w i a t ” . N ie tr u d n o z a u w a ży ć, że te n u k ła d g e o g r a fic z n y m a p o d te k s t te o lo g ic z n y i d o b rz e p r z y s t a je d o s c h e m a tu H isto r ii Z b a w ie n ia z a w a r t e j w S t a r y m i N o w y m T e s ta m e n c ie . W śró d p o d a n y c h w k s ią ż c e i n fo r m a c ji z n a la z ło się k ilk a d ro b n y c h p o tk n ię ć . N ie o b n iż a ją w y so k ie j o cen y , n a j a k ą o n a z a s łu g u je , n ie m n ie j je d n a k w n a stę p n y m w y d a n iu , d o k t ó r e g o n a p e w n o d o jd z ie , p o w in n y b y ć u su n ię te . W y d a w c a p o w in ie n te ż z a d b a ć o z m ia n ę fo r m a tu . M a r g in e s o d str o n y g r z b ie tu j e s t sta n o w c z o z a w ą s k i i u t r u d n ia c z y ta n ie k sią ż k i. J e s t to w a ż n y , a le w ł a ś c iw ie je d y n y p o s t u la t p o d a d r e s e m w y d a w n ic tw a , k t ó r e g o i n ic ja t y w a z a s łu g u je n a p r a w d z iw e u z n a n ie.
R e fle k s ję J . G a c i a k o ń c z ą sło w a : „ N ie m o ż n a n a p is a ć z a m k n ię te j k s ią ż k i o Z ie m i Ś w ię t e j, k ie d y w sz y st k ie s p r a w y , p r o b le m y i s p o s tr z e ż e n ia p o z o s t a ją o tw a r te t a k d la c z y te ln ik a , k t ó r y m oże p rz e ż y ć je in a c z e j, j a k i d la a u to r a , k t ó r y m a ch ęć z n isz c z y ć sw ó j m a sz y n o p is i ro z p o c z ą ć w sz y stk o od n o w a , w sz y stk o in a c z e j” . R z e c z y w iśc ie , k a ż d y c z ło w iek p r z e ż y w a s p o t k a n ie z Z ie m ią Ś w ię t ą n a sw ó j sp o só b . W ciąż b ę d z ie p o w s ta w a ła lit e r a t u r a p i s a n a p ió r e m sz c z ę śliw c ó w , k tó r z y s t ą p a li ś la d a m i o só b i w y d a r z e ń p r z e d sta w io n y c h w B ib lii. K a ż d y m o ż e też p rz e ż y ć w sz y stk o n a n o w o i w sz y stk o in a c z e j. A le d o b rz e s ię sta ło , że a u to r n ie z n isz c z y ł m a sz y n o p isu . T e g o r o d z a ju w sp o m n ie n io w a p u b lic y s t y k a , u b o g a c o n a o n ie b a n a ln ą z a d u m ę , je s t n ie sły c h a n ie p o ż y te c z n a i p o trz e b n a . L e k t u r a t e j i p o d o b n y c h k s ią ż e k t r w a le z o s t a je w p a m ię c i k a ż d e g o , k to się n a n ią d e c y d u je .
k s . W a ld e m a r C h r o s t o w s k i, W a r s z a w a
C o n g re g a z io n e p e r l a D o ttr in a d e lla F e d e , I s t r u z i o n e " D o n u m v i t a e ” s u r i s p e t t o d e l l a v i t a u m a n a n a s c e n t e e l a d i g n i t a d e l l a p r o c r e a z i o n e (22 f e b b r a i o 1987), L i b r e r i a E d itr ic e V a t ic a n a , C itt à d e l V a tic a n o 1990, s. 167 ( D o c u m e n t i e s t u d i , t. 12).
22 lu te g o 1987 r. K o n g r e g a c ja N a u k i W ia ry o g ło siła w ie lk ie j w a g i d o k u m e n t D o n u m v i t a e , k t ó r y p o d e jm u je p r o b le m y s z a c u n k u d la r o d z ą c e g o się ż y c ia lu d z k ie g o i g o d n o śc i je g o p r z e k a z y w a n ia . T a s a m a K o n g r e g a c ja w z a in ic jo w a n e j s e r ii w y d a w n ic z e j D o c u m e n t i e s t u d i p r z y p o m n ia ła d o k u m e n t, d o d a ją c k o m e n ta r z e teo lo g ó w , k tó r e u k a z a ły się n a ła m a c h L ’ O s s e r v a t o r e R o m a n o p o o g ło sz e n iu I n s t r u k c ji D o n u m v it a e . W a rto zw ró cić n a n ie u w a g ę p ię ć la t p o u k a z a n iu się I n s t r u k c j i , g d y ż w c ią ż n ie ty lk o p o z o sta je , a le s t a je się c o ra z b a r d z ie j a k t u a ln a p o d ję t a ta m fu n d a m e n t a ln a p r o b le m a ty k a d o ty c z ą c a p o c z ą tk ó w ż y c ia lu d z k ie g o , s z a c u n k u d la n ie g o i g o d n o śc i je g o p r z e k a z y w a n ia .
M ic h e l S c h o o y a n s , p r o f e s o r U n iw e r sy te tu K a t o lic k ie g o w L o u v a in L . N ., k o m e n t u ją c I n s t r u k c ję D o n u m v i t a e z w r a c a u w a g ę n a j e j p r o fe ty c z n y c h a r a k t e r , k t ó r y w y r a ż a się w je j p r z y sz ło śc io w y m n a sta w ie n iu , w w y jś c iu n a p r z e c iw człow iekow li, w s p o jr z e n iu n a p r z y sz ło ść je g o ż y c ia i je g o g o d n o śc i p o c z ą w sz y od s a m e j p r o k r e a c ji. I n s t r u k c ja je s t d o k u m e n te m p r o ro c z y m , p o n ie w a ż b ę d z ie m ia ła „ g łę b o k ie i tr w a łe k o n se k w e n c je ” d la c a łe j p r z y sz ło śc i lu d z k o śc i (p o r. s. 92), 1) d e k la r u ją c , że w sz y stk ie b y ty lu d z k ie m a ją t a k ie s a m o p r a w o sz a c u n k u , 2) b r o n ią c je d n o śc i m a łż e ń sk ie j i ro d z in n e j p r z e d p o g a r d ą i d e s t r u k c ją ze str o n y te c h n o lo g ii o r a z p r z e d ro z b ic ie m z w ią z k u s e k s u a ln o śc i i p r o k r e a c ji, to ż sa m o śc i „cy w liln ej” i „ g e n e ty c z n e j” , 3) w s k a z u ją c w ła ś c iw ą p o z y c ję p r a w a i je g o o b o w ią z k i w z g lę d e m c z ło w iek a , je g o ż y c ia , g o d n o śc i i sz c z ę śc ia , 4) p r z y p o m in a ją c p o tr z e b ę d o w a r to śc io w a n ia w m o r a ln o śc i w sp ó ł
