Adam Jarosz
Augustyn Jendrysik
Biuletyn Polonistyczny 21/1 (67), 89-91
89
-AUGUSTYN JENDRYSIK
(20 IX 1924 -10 II 1977)
Augustyn Jen d ry sik był synem ziem i ś lą s k ie j. U ro d ził się 20 w r z e ś n ia 1924- r . w P szo w ie , niewielkim m iasteczk u , w b .p o w iecie w odzisław
skim . L iczn i m ieszkań cy P szow a - podobnie jak o jcie c Augustyna - u trz y mywali się z p ra c y g ó rn ic z e j.
Humanistyczne a s p ir a c je i zam iłowania w yniósł Jen d ry sik ze znakomi tej szk oły śre d n ie j. Wspominał ją c z ę sto z sym patią i w d zięczn o ścią: ona bowiem u kształtow ała jego osob ow ość, niw elując te w szystk ie b rak i i opóź n ienia w ed u k acji, jak ie p rz y n ie ść m usiały la ta wojenne.
W ybrał studia u n iw e rsy te ck ie , w ybrał też znakomity ośrod ek uniw er sy teck i - W rocław . Tu utalentow any młody człow iek zn alazł kolegów i p rz y ja c ió ł z różnych stron k raju i z różnych środow isk pochodzących. Tu także w ybrał sobie m istrzów u n iw ersyteck ich , u sta lił kierunek zain te reso w ań h isto ry czn o lite rack ich , z acz ął budować zasad y postępow ania b a daw czego. M agisterium zro b ił u p ro f. Jana Kotta na podstaw ie rozpraw y p t. "W odewile K niażnina" , ale jego ideałem życiowym i wzorem badacza był T ad eu sz M ikulski. Jen d ry sik ogromnie w iele zaw dzięczał - i w o k re sie swych studiów u n iw ersyteck ich , i w ów czas, gdy zaproszon o go do p ra c y badaw czej we w rocław skiej Pracow ni O św ieceniow ej 1BL - znako mitemu tw órcy tej P racow n i. Jen d ry sik , w ierny badaniom opartym na źró d łach , na arch iw aliach - podobnie jak jego m istrz z w yboru, miał ogromny szacu n ek , żeby nie pow iedzieć - kult dla faktu, dla niepozornych nawet szczegó łó w , które w sp iera ły dopiero s z e r s z e u ję c ia . Była to postaw a zna mienna dla w szystkich na ogół - i tych znakomitych, i szeregow ych - u c z niów i wychowanków p ro fe so ra T ad eu sza M ikulskiego.
Po studiach Jen d ry sik rok szkolny 1952/53 p rzep raco w ał jako n auczy c ie l w Liceum O gólnokształcącym w N y sie , ale rych ło zo stał powołany do p ra c y badaw czej w 1BL we W rocław iu, gdzie w latach 1953-1961 pełnił obowiązki s t .a s y s te n t a , a n astępn ie adiunkta. Był to n ajp ło d n iejszy w se n sie naukowym o k re s w jego życiu. Zgrom adził wtedy wiele m ateriałów źródłow ych, w ypisów . Stw orzył sobie w a rsz ta t naukowy, który miał mu służyć p rz e z w iele la t. Wydał w ów czas "U tw ory dram atyczne" F .D .K n ia
90
-żnina (1958). P ow stały też wtedy n a jle p sz e jego ro zp raw y , drukowane w centralnych periodykach i akadem ickich wydawnictwach źródłow ych. Do r .1 9 6 1 , kiedy p rz e n ió sł się do W SP w K atow icach, opublikow ał dziew ięć ro zp raw , będących wynikiem w szech stron n ej p e n e tra c ji problem atyki o św ie cen iow ej. In teresow ał się m .in . pub licystyką wieku XVIII, k tó ra w r . 1967 sta ła s ię przedm iotem jego rozp raw y d ok to rsk iej ("P ro b lem y pu b li cystyk i S t a s z i c a " ) , n ie ste ty , nie opublikowanej dotąd; badał też te a tr i r e c e p c ję lite ra tu ry ośw iecen iow ej, zajmował się kulturą lite ra c k ą p o lsk ie go o św iece n ia, z p a s ją śle d z ił genezę d z ie ł epoki o św iece n ia, w czym o siągn ął in te re su ją c e wyniki ("W okół daty pow stania P Pow rotu p o s ła ć ").
Gdy na plan p ra c y naukowej i ed y to rsk iej Augustyna Jen d ry sik a sp o j rzymy jako na spraw ę w pewnym se n sie zam kniętą, to na pewno nie był to dorobek objętościow o duży, ale solidn y , m odyfikujący tradycyjn e s f o r mułowania, p rzy n o szący nowe fakty i u sta le n ia , czym zaw sze sz c z y c ił się ich au to r. Toteż nic dziw nego, że w wielu znakomitych d z ie łac h , mono g ra fia c h i rozpraw ach dotyczących ośw iecen ia spotyka się w te k śc ie głów nym i w p rz y p isa c h nazw isko Je n d ry sik a: nigdy nie je s t ono celem polem i cznych sp ro sto w ań , a praw ie zaw sze - stw ierd zeń zasad n iczy ch i b e z spornych .
W latach 1961-1968 był adiunktem w K ated rze H isto rii L ite ra tu ry W SP w K atow icach. Warunki panujące w ów czas w tej u czeln i zm usiły go jako adiunkta do p o d jęcia intensyw nej d z ia ła ln o śc i dydaktycznej, a z w ła sz c z a w ykładow ej, do k tó rej - po dośw iad czen iach p ra c y naukowej w in sty tucie naukowobadawczym - był nienawykły.
Dla nowego śro d o w isk a był w szakże nabytkiem b ard zo cennym. Impo nował oczytaniem i eru d ycją o ra z znaczną d o jr z a ło ś c ią m etodologiczną.
M iał zaw sze św iadom ość, że lite ra tu ra arty sty czn a (podobnie jak kultura) je s t nie tylko produktem skomplikowanych p ro cesó w so cjo lo giczn y ch , ale także wytworem ludzkiego talen tu, kultury lite r a c k ie j, r o z le g łe j w iedzy i -
co nie mniej ważne - uzdolnień p is a r z a . Ten u stępliw y i łagodny c z ło w iek, jakim był na co dzień Je n d ry sik , w d y sk u sjach naukowych staw ał
się zasad n icz y , p ryn cypialn y, krytyczny zarów no w stosunku do sw oich dokonań, jak też w stosunku do p ra c sw oich kolegów , a nawet p rz e ło ż o nych.
Pow stanie U niw ersytetu Ś lą sk ie g o pow itał z r a d o śc ią jako w yraz s łu sznych a s p ir a c ji kulturowych i naukowych ziem i ś lą s k ie j. W łączył s i ę też bardzo aktywnie w p ra c e organ izacyjn e b. Wydziału Humanis tyczne go US1. jako kierow nik Studium W ieczorow ego i członek zespołu dziekań sk iego. P ełnił tę odpow iedzialną funkcję od r . 1968, tj. od chw ili pow stania Uni- w ersytetu Ś lą sk ie g o , do 1971.
W ygłaszał rów nocześnie r e fe ra ty i odczyty na konferencjach nauko wych we W rocław iu, Katow icach i Sosn ow cu, organizow anych p rz e z
Insty-*
tut Badań L ite rack ich i Podkom isję Ś lą s k ą d z ia ła ją c ą p rzy K om isji H isto ry c z n o lite ra c k ie j K rakow skiego O ddziału PAN. Był członkiem K om isji H isto ry c z n o lite ra c k ie j O ddziału PAN w Krakow ie od r .1 9 6 8 . W cześniej je s z c z e ,
/
bo od r .1 9 6 4 , d ziałał w Podkom isji Ś lą s k ie j p rz y wspomnianej K om isji H is to ry c z n o lite ra c k ie j, z sie d z ib ą w Katow icach. P ełnił w niej obow iązki w ice p rzew od n iczącego, a od 1971 r . - se k r e ta r z a , gdy p rz e k sz ta łc iła s i ę w K om isję. Od r . 1976 z o sta ł członkiem K om isji H isto ry czn o literack iej Od działu PAN w Katow icach.
W ostatnim o k re sie życia dr Augustyn Jen d ry sik skoncentrow ał s i ę na
/
przygotow aniu k sią ż k i o "P ow rocie p o s ła " . Ś m ierć p rz y sz ła w momencie szczeg ó ln ie tragiczn ym , w ów czas gdy w idział już finał sw ej w ieloletniej p ra c y , a podstawowe je j ogniwa p rz e d staw ia ł na zeb ran iach naukowych.
Zm arł nieoczekiw anie po krótk iej i ciężk iej chorobie w dniu 10 lu te go 1977 r . Pochowany zo stał w rodzinnym P szo w ie.
Doc. d r Adam Ja r o sz
ZOFIA SZMYDTOWA
(22 IV 1893 - 3 in 1977)
W dniu 3 m arca 1977 roku zm arła w W arszaw ie Z ofia Szm ydtow a, emerytowany p r o fe s o r zw yczajny U niw ersytetu W arszaw sk iego , członek Komitetu Nauk o L ite ra tu rz e P o lsk ie j PAN, red ak to r naczelny - od 1934 roku - "R oczn ika L ite ra c k ie g o ", odznaczona Krzyżem Komandorskim O r deru O drodzenia P o lsk i i innymi odznaczeniam i o raz w yróżniona tytułem
