Sobiejuchy, gm. Żnin, woj. bydgoskie, st. 1

Janusz Ostoja-Zagórski,Anthony

Harding,Nina

Ostoja-Zagórska,Joanna

Sawicka,James Rackham,Carol

Palmer

Sobiejuchy, gm. Żnin, woj. bydgoskie,

st. 1

Informator Archeologiczny : badania 22, 55-56

Inform ator A rch eo lo g iczn y 1988

₅₅

b a d a ń rato w n iczy ch . Na m niej zn iszczo n y ch k ra w ę d z ia c h w ciąż e k sp lo a to w a n e j żw irow ni założono w yk o p y o łącz n ej p o w ierzch n i 8 4 7 , 5 m 2. Poza licznym i w k o p am l n o w ożytnym i w ydzielono 3 7 o b iek tó w pradziejow ych - Jam o ró żn y m c h a ra k te rz e n ale ż ą c y c h , Jak m o ż n a stw ie rd z ić n a p o d sta w ie In w en tarzy c e ra m ic z n y c h (rzadziej k rzem ien n y ch ! do lu d n o ś c i k u ltu r y łużyckiej. Poza ly m w śró d lu źn y ch m a te ria łó w zab y tk o w y ch w yróżniono n ie lic z n y m a te ria ł c e ra m ic z n y lu d n o ś c i k u ltu r y p rzew orskiej o ra z b a rd z o n ieliczn e k o śc i c ia ło p a ln e . Z n a c z n a w iększość tej ceram ik i (zarów no ręcznie lepionej, J a k l siwej] była w tórnie p rzep alo n a. P rz e sła n k a pow yższa u p o w ażn ia do d o m n ie m a n ia Istn ie n ia n a sta n o w isk u rów nież niew ielkiego c m e n ta rz y ­ s k a z późnego o k re s u w pływów raym sklch - a k tu a ln ie całkow icie zniszczonego.

M a te ria ły zab y tk o w e o raz d o k u m e n ta c ja b a d a ń z n a jd u ją się w P raco w n i A rcheologicznej PKZ O /P o z n a ń .

B a d a n ia s o a t a ły « « k o ń c z o n e .

Nowy Łowicz, gm . K alisz P o m o rsk i, woj. k o szaliń sk ie, s t. 2 - p a trz o k re s w pływ ów rzy m sk ich .

O rzech, gm . Ś w ierklaniec, woj. katow ickie, st. 2 - p a trz e p o k a b rą z u . Połajewo, gm . Ś ro d a W lkp., woj. p o zn a ń sk ie , s t. 11 - p a trz e p o k a b rą z u .

K o n se rw a to r Z ab y tk ó w A rch eo lo g i­ c z n y c h w B ia ły m sto k u

B a d a n ia prow adził m gr Lech P aw lata. K o n su lto w ała doc. d r h a b . T e re sa W ęgrzynow icz. F in a n s o w a ł WKZ w B iały m sto k u . D ru g i sezo n b a d a ń . C m en tarzy sk o ciałopalne k u ltu ry łużyckiej z o k re s u h alsztackiego. S tad o sa d n ic tw a z epoki kam ienia.

K o n ty n u o w an o rato w n icze b a d a n ia w ykopaliskow e we w sc h o d n ie j, n iezn iszczo n ej p a rtii sta n o w is k a . P rz e b a d a n o p o w ierzch n ię 150 m .

W w y n ik u b a d a ń o d k ry to zn iszczo n y Jam ow y g ró b c ia ło p a ln y bez w y p o sażen ia, 4 Jam y , o ra z s k u p is k o k am ien i. G ró b c ia ło p a ln y z n a jd o w a ł się w b e z p o śre d n im są sie d z tw ie g robów o d k ry ty c h w ro k u p o p rzed n im . J a m y w p la n ie k s z ta łtu ow alnego l kolistego śre d n ic y do 2 m, w profilu n ieck o w a te o g łęb o k o ści do 4 0 cm , zaw ierały pojedyncze eg zem p larze m a te ria łu zabytkow ego. S k u p is k o k a m ie n i ś re d n ic y 1 m sk ła d a ło się z lu źn o zg ro m ad zo n y ch otoczaków . N ieliczny m a te ria ł zabytkow y: n le c h a ra k te rys tyczne, d ro b n e u ła m k i n aczy ń , o raz p ó łsu ro w lec 1 n a rz ę d z ia k rz e m ie n n e , w y stąp iły w w arstw ie k u ltu ro w e j.

O b serw acje stra ty g ra fii I ro z rz u tu zabytków w sk a z u ją , że w ykopy zlokalizow ane z o sta ły n a peryferii c m e n ta rz y s k a zn iszczo n eg o p raw ie w cało ści przez w yblerzysko p ia c h u . P o tw ierd zają to o b se rw a c je n a tu r a ln y c h o d k ry w ek położonych 6 0 m n a w sc h ó d od w ykopów .

O koto 100 m n a p o łu d n io w y -zach ó d od s ta n o w is k a , n a s ą s ie d n ie j w ydm ie, w n a tu r a ln e j odkryw ce zlokalizow ano Jam ę o sa d n ic z ą k u ltu r y łużyckiej.

M ateriały I d o k u m e n ta c ja z n a jd u ją się W M u zeu m O kręgow ym w B iały m sto k u . B a d a n ia u k a t l c m o ,

Puszczykow o, woj, p o zn a ń sk ie , st. 8 - p a trz o k re s w pływów rzy m sk ich . R um in, woj. k o n iń sk ie , s t. 2 5 - p a trz o k re s w pływ ów rzym skich.

Slem lechów , gm . W idaw a, woj. sierad zk ie, st, 2 - p a trz o k re s w pływ ów rzy m sk ich .

r

B a d a n ia prow adzili: doc. d r h a b . J a n u s z O stoj a -Z a g ó rsk i 1 d r A n th o n y H a rd in g (W ielka B ry tan ia] przy w sp ó łu d ziale: ze s tr o n y polskiej: m g r Niny O sto ja-Z ag ó rsk iej 1 m gr J o a n n y S aw ickiej a ze s tr o n y an g ielsk iej: J a m e s a R a c k h a m a (G reater L ondon E n v lro m e n ta l A rchaeology S ectio n M u s e u m o f London), C aro l P alm er (U n iw ersy tet w D u rh a m ] o ra z a b s o l­ w en tó w i s tu d e n tó w archeologii u n iw ersy tetó w : D u rh a m M a n c h e s te r, New C a s tle u p o n T yne 1 T e k s a s u (USA). F in a n s o w a ły IHKM PAN 1 WKZ w Bydgoszczy. O s a d a k u ltu iy łużyckiej.

P o lsk a A k ad em ia N a u k I n s ty tu t H i­ s to rii K u ltu ry M a te ria ln e j Z a k ła d Ar· cheologll W ielkopolski w P o z n a n iu , U n iw e rsy te t w D u rh a m (W ielka B ry- ta n la ] - D e p a rta m e n t A rcheologii P o p o w la n y , g m . T y k o c in ,

w o j., b ia ł o s t o c k ie , s t . 2

W ra m a c h um ow y m iędzynarodow ej między Il tKM PAN I U niw ersytetem w D u rh a m k ontynuo­ w ano b a d a n ia wykopaliskowe n a s l n r 1 w S oblejuchach. Głów nym celem było podobnie J a k w

56

1967 г. rozpoznanie zabudow y osiedla w pńŁnocno-wschodnlcJ jego рагШ oraz u stalen ie (o sta­ teczne) c h a ra k te ru u m ocnień obronnych.

O d k ry to d a lsz e e le m e n ty k o n s tru k c y jn e trz e c h dom ostw , a w Ich o b ręb ie p o zo stało ści z n a c z n ie zn isz c z o n y c h plecy k o p u la s ty c h . U dało się. rów nież u s ta lić w p rzy b liżen iu ro zm iary d o m o s tw w S o b le ju c h a c h . P o w ierzch n ia Ich w a h a ła się w g ra n ic a c h od 32 m* d o 3 5 m . W b e z p o ś re d n im są sie d z tw ie d o m o stw o d k ry to sz e re g różnej w ielkości Ja m o d p ad o w y ch . Ich ś r e d n ic e w a h a ły się w g ra n ic a c h od 0 ,8 0 d o 1 ш , a w ypełnisko sta n o w iły liczne u ła m k i n a c z y ń (n ie k tó re w tó rn ie przepalone), kości zw ierzęce I fra g m e n ty p rzed m lo ló w c o d zie n n eg o u ż y tk u w y k o n a n y c h głó w n ie z ro g u 1 kości.

In te re su ją c e g o o d k ry cia d o k o n a n o p od podłogą Jednego z d o m o s tw zw iązan eg o z n a j­ m ło d szą fazą o sied la. O dkryto m ian o w icie rogi Jelen ia w łożone częściow o d o n a c z y n ia g lin ia n e ­ go I z d e p o n o w a n e po d podłogą. Na p o d k re śle n ie z a słu g u je ta k i e o d k ry cie w k ilk u Ja m a c h fra g m e n tó w k o ści lu d z k ic h (m . In n y m i zach o w an ej w cało ści c z a sz k i m łodej k o b iety w w ieku około 2 5 lat).

G a d a n ia we w sc h o d n ie j części o b ie k tu d oprow adziły do o d k ry c ia b ard zo sła b o zach o w a- n y c h frag m en tó w w a łu o b ro n n eg o . A naliza p rz e k ro ju pop rzeczn eg o przez w a ł w rejo n ie s ty k u ze s tra ty g ra fią m a jd a n u pozw ala n a odtw orzenie p oszczególnych faz o sa d n ic z y c h . S p o trz e ż e n la p o k ry w ają się częściow o z u s ta le n ia m i d o k o n a n y m i w tra k c ie b a d a ń p ro w a d z o n y c h n a ty m s ta n o w is k u w la ta c h sz e ść d zie sią ty c h (Z. B ukow ski). W o k re s ie V E B /lIa C n a p rz e s m y k u m ięd zy Jezioram i: D obrylew sklm I S o b le ju sk lm zało ż o n a z o sta ła niew ielkich ro zm iaró w o s a d a o tw a rta , z k tó r ą z w iązan y ch Je s t k ilk a sła b o o b ecn ie czy teln y ch J a m o d p ad o w y ch . Na p o c z ą tk u o k re s u H aC o sied le o tw a rte zo stało otoczone n a sy p e m ziem nym . Z ab u d o w ę m a jd a n u s t a n o ­ w iły Ju ż w ty m czasie d o m o stw a d re w n ia n e z podłogam i w form ie k le p e k g lin ia n y c h . Nieco później w środkow ej fazie o k re s u H aC osiedle otoczone zostało d rew n ian y m w alem skrzyniow ym , k tóry p ostaw iony został n a częściowo zniw elow anym n asy p ie ziem nym . W m łodszej 1 n ajm łodszej fazie osiedla w S o b leju ch ach do u m o c n ie ń o b ro n n y ch przylegał od stro n y Jeziora lalochron.

B a d a n ia elek tro m a g n e ty c z n e .

P ro w ad zo n o Je rów nolegle z p ra c a m i w ykopaliskow ym i n a p o w ierzch n i całego m a jd a n u o sie d la . U z y sk a n e d a n e w p ro w ad zo n e z o sta ły do k o m p u te ra , k tó ry n a Ich p o d sta w ie w ykreśli! u k ła d z a b u d o w y m a jd a n u . W ce lu w eryfikacji u z y sk an eg o k o m p u tero w eg o o b ra z u zab u d o w y o sie d la w y k o n a n o w kilk u s e k to ra c h k o n tro ln e w yk o p y so n d ażo w e, k tó re w p ełn i potw ierdziły d a n e u z y sk a n e dzięki b a d a n io m elek tro m ag n ety czn y m .

B a d a n ia przy ro d n icze.

W yko n an o sz e re g w ierceń w ró żn y ch p u n k ta c h m a jd a n u i w rejo n ie poza zasięg iem u m o c n ie ń o b ro n n y c h (s e k to r półno cn o -w sch o d n i). P o b ran o liczne p ró b y p aly n o lo g iczn c. W c e ­ lu u z y s k a n ia j a k n ajw ięk szej ilości m a k ro szczq lk û w p o c h o d z e n ia o rg an iczn eg o w y p łu k iw an o z a w a rto ś ć w sz y stk ic h w y ck sp lo ro w an y ch w b.r. Ja m o d p adow ych. C ało ść z e b ra n e g o m a te ria łu p o d d a n a z o s ta n ie b a d a n io m sp e c ja listy c z n y m w la b o ra to riu m M u zeu m w Londynie.

Z grom adzono około 6 5 0 kg ceram ik i o raz szereg przedm iotów codziennego u iy tk u , a w śród n ich m . ln. 7 dobrze zach o w an y ch ciężarków g lin ian y ch do k ro s leń. k ilk a szydeł 1 igieł k o ścia­ n y ch , rogowe groclkl do strz a ł, rozcleraczc k am ien n e, fragm enty p taszk ó w g lin ian y ch o raz kilka d ro b n y c h fragm entów bliżej nieo k reślo n y ch przedm lolów •w ykonanych z b rą z u I żelaza.

B a d a n ie b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

S u r i ż ,

w o j. b ia ł o s t o c k ie , • t , 3

B a d a n ia prow adził m gr Lech P aw tata. K o n su lto w ała d o c. d r h a b . T e re sa W ęgrzynow icz, F in a n s o w a ł WKZ w B ia ły m sto k u . T rzeci s e z o n b a d a ń (po b a d a n ia c h d r J e rz e g o □ łosika w la ta c h 1 9 6 6 -1 9 6 7 ). O s a d a k u ltu ry łużyckiej z V o k re s u e p o k i b rą z u I o k re s u h alsz ta c k ie g o . O s a d a póż- n o śre d nl o w ie c z n a .

B a d a n ia m iały c h a r a k te r rato w n iczy - te re n p rzew idyw anej b u d o w y u ż y tk o w a n y ja k o ko p co w isk o I pole o rn e. S ta n o w is k o zlokalizow ane Je s t n a p a rc e li W ład y sław a L llw lń ezu k a, m iejscow ego k o le k c jo n e ra zabytków . Z o stało o no w zn a c z n e j części zn iszczo n e przez głęb o k ie d o ły n a k arto fle . P rz e b a d a n o o b s z a r 120 m 2 n a w ią z u ją c od północy 1 z a c h o d u do w ykopów z la t

1 9 6 6 -1 9 6 7 . .

O d k ry to łą c z n ie 15 obiektów , w tym : 9 Jam . 3 dołki słu p o w e 1 p a le n isk o (?) k a m ie n n e - z o k re s u o sa d n ic tw a k u ltu r y łużyckiej, o ra z ś la d y p ó źn o śred n io w ieczn eg o b u d y n k u 1 p ie c k a ­ m ie n n y .

J a m y k u ltu r y łużyckiej k s z ta łtu kolistego 1 ow alnego ś re d n ic y do 2 m , w pro filu n leck o w ate i tra p e z o w a te , s k o n c e n tro w a n e były z a sad n iczo n a półn o c od o b s z a ru b a d a n e g o w la ta c h p o p rz e d n ic h . U kład stra ty g ra fic z n y w sk azu je, źe p ierw o tn ie z n a jd o w a ła się tu k u lm in a c ja w z n ie sie n ia . Z w a rstw y k u ltu ro w ej 1 obiektów w ydobyto fra g m e n ty sła b o p rofilow anych, g ła d z o ­

K o n se rw a to r Z ab y tk ó w A rch eo lo g i­ c z n y c h w B ia ły m sto k u