UŒCINOWICZ S. (red.) – Geochemia osadów powierzch-niowych Morza Ba³tyckiego. Wydawnictwo Pañst-wowy Instytut Geologiczny – PañstPañst-wowy Instytut Ba-dawczy, Warszawa 2011, 356 str.
Obszerna monografia pt. „Geochemia osadów powierzchniowych Morza Ba³tyckiego” w jêzyku polskim i angielskim – „Geochemistry of Baltic Sea Surface Sedi-ments” stanowi niezwyk³e opracowanie kompleksowych zagadnieñ geochemii osadów dennych Morza Ba³tyckiego. Jedyne tego rodzaju opracowanie obejmuje prace 22 wspó³autorów, którzy s¹ autorami 15 rozdzia³ów tej ksi¹¿ki. Redaktorem tej publikacji jest dr hab. Szymon Uœcinowicz, profesor Pañstwowego Instytutu Geologicz-nego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, od wielu lat zajmuj¹cy siê badaniami dna Morza Ba³tyckiego.
OCENA OGÓLNA OPRACOWANIA KSI¥¯KOWEGO
Problem badañ naukowych przedstawiony w omawia-nej monografii jest niezwykle wa¿ny dla nauki, œrodowiska przyrodniczego i wspó³czesnej dydaktyki. Podjêcie siê przygotowania tak obszernego opracowania przez wybit-nych specjalistów z tej w¹skiej, a wa¿nej problematyki mo¿na uznaæ za wyj¹tkowy sukces. Trudno jest kierowaæ tak du¿¹ grup¹ badawcz¹ obejmuj¹c¹ prace ca³oœciowo problemowe, by zachowaæ ci¹g³oœæ terminologiczn¹. Redaktor naczelny wydania Szymon Uœcinowicz opano-wa³ œwietnie warsztat badawczy i warsztat merytoryczny stworzenia opracowania ca³kowitego nowatorskiego. Jak w ka¿dym opracowaniu zbiorowym s¹ tutaj pewne „luki” naukowe, które wynikaj¹ z technologicznych badañ i zde-cydowanie wyprzedzaj¹ cykl wydawniczy ksi¹¿ki, który zwykle jest za d³ugi w czasie.
OCENA MERYTORYCZNA PODRÊCZNIKA Ocenê merytoryczn¹ tak wa¿nej monografii przestawiê w punktach ze wzglêdu na interdyscyplinarnoœæ proble-mów badawczych.
1. Wykazano wzajemn¹ zale¿noœæ miêdzy ró¿ny-mi czêœciaró¿ny-mi sk³adowyró¿ny-mi œrodowiska morskiego.
2. Stwierdzono, ¿e uk³ad woda morska–zawiesi-na–osad denny s¹ w sta³ej dynamice.
3. Okreœlono wp³ywy klimatyczne i hydrologicz-ne na zachodz¹ce przemiany w toni wodhydrologicz-nej siêgaj¹cej do dna morza.
4. Wykazano postêpuj¹c¹ eutrofizacjê Morza Ba³tyckiego w korelacji z siln¹ presj¹ antropogeniczn¹.
5. Wykazano oddzia³ywanie zanieczyszczeñ che-micznych (w tym metali œladowych i farmaceutyków) na biocenozê Morza Ba³tyckiego.
6. Przedstawiono procesy biokumulacji i bioma-gnifikacji w Morzu Ba³tyckim.
7. Okreœlono czynniki biotyczne i abiotyczne wp³ywaj¹ce na osady Morza Ba³tyckiego.
8. Stwierdzono istotne przemiany w osadach den-nych na przestrzeni lat z uwzglêdnieniem pr¹dów morskich i erozji dna Morza Ba³tyckiego.
9. Stwierdzono nieodwracalne zmiany spowodo-wane deficytem tlenowym.
10. Okreœlono jak wa¿n¹ rolê spe³nia pe³ny moni-toring Morza Ba³tyckiego zgodnie z Ramow¹ Dyrektyw¹ Wodn¹.
11. Przedstawiono problem geochemii Morza Ba³tyckiego w skali lokalnej i globalnej.
PODSUMOWANIE
To unikatowe, naukowe opracowanie spe³nia wszyst-kie wymagania stawiane nowatorskim pomys³om i wnosi innowacyjnoœæ strony polskiej w badania Morza Ba³tyc-kiego. Zespó³ autorów monografii wykona³ gigantyczn¹ pracê naukow¹. Ta prekursorska pozycja naukowa jest wyj¹tkowo potrzebna na polskim rynku wydawniczym, wype³niaj¹c istotn¹ lukê badawcz¹. Podrêcznik jest nie-zbêdny dla pracowników naukowych, doktorantów i stu-dentów, jak równie¿ dla specjalistów z bran¿y in¿y-nierskiej, rekultywuj¹cej pobrze¿e Morza Ba³tyckiego.
Jerzy Siepak
141 Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 3, 2012
