A C T A U N IV E R S IT A T IS L O D Z IE N S IS
FOLIA BOTANICA 15 49-67 2000
(Acta Univ. Lodz., Folia bot.)
A . U rszu la W a rc h o liń sk a , A n n a T y s z k o w s k a
F L O R A S E G E T A L N A N IE B O R O W A S E G E T A L F L O R A O F N IE B O R Ó W
ABSTRACT: The work presents a list o f segetal flora taxa o f Nieborów as well as their general characterization. The segetal flora o f the researched area consists o f 202 taxa. It also shows a great participation of therophytes (126 taxa) and apophytes (121 taxa). 29 taxa have been numbered among taxa in direct danger of extinction.
T r e ś ć 1. Wstęp 2. Teren badań 3. Uwagi melodyczne 4. Wyniki badań 4.1. Wykaz taksonów
4.2. Ogólna charakterystyka flory segetalnej 5. Podsumowanie i wnioski
6. Piśmiennictwo 7. Summary
1. WSTĘP
F lo ra segetalna N ieb o ro w a nie była do ro k u 1991 p rzed m io tem ca ło ściow ych b a d a ń . F rag m en tary czn e inform acje n a tem at chw astów po ln ych tej wsi opublikow ali W a r c h o l i ń s k a (1988-1990a, b) i W i ś n i e w s k i (1968, 1974). Obszerne dane, zebrane w latach 1992-1993, zostały zamieszczone w op raco w an iu T y s z k o w s k i e j (1994); uzupełn io no je w czasie b ad a ń p rzeprow ad zonych w ro k u 1994. G łów nym celem tych b a d a ń było zebranie danych, um ożliw iających przedstaw ienie pełnego inw en tarza g atu n k ó w roślin
segetalnych N ieb o ro w a o ra z ich charaktery sty ki z uw zględnieniem w yni ków wcześniejszych bad ań . Szczególną uwagę zw rócono n a częstość wy stępow ania poszczególnych gatunków , współczesny stan zach o w an ia flory segetalnej o ra z zak res i tem p o przem ian , ja k im o n a u leg a w w yniku d ziałań człow ieka.
2. TEREN BADAŃ
N ieb orów położony jest w północno-w schodniej części woj. łódzkiego, w dolinie rzeki Bzury, w odległości 10 km od Łow icza. O bejm uje o b szar ok. 900 ha. Leży n a w ysokości 80 m n.p .m . w o b rę b ie m ezo reg io n u R ów niny Łow icko-B łońskiej, w chodzącego w skład m a k ro re g io n u N iziny Środkowom azowieckiej ( K o n d r a c k i 1977). W edług klasyfikacji geobotanicz- nej N ieborów należy d o K rain y M azow ieckiej, w chodzącej w skład p od działu P asa W ielkich D olin ( S z a f e r , P a w ł o w s k i 1972).
N a terenie wsi N ieborów znajd u ją się staw y, zaró w n o w p a rk u pej zażow ym , ja k i w zdłuż drogi biegnącej w stro nę B ednar. O b szar b a d a ń jest p o przecinany row am i m elioracyjnym i i oczkam i w odnym i.
G leby N iebo row a wykształciły się n a p o dło żu osad ów czw artorzędow ych, głów nie plejsto ceń sk ich ( K I a j n e r t 1982). N ajw iększy o b sz a r zajm ują gleby b ru n a tn e i czarne ziemie oraz gleby bielicowe w ytw orzo ne z piasków słab o g lin iasty ch . T y lk o n a niew ielkich p o w ierzch n iach w y stęp u ją gleby m u rszo w o -m in e raln e, glejowe i to rfo w e (M a pa glebow o-rolnicza, 1968). P rzy d a tn o ść rolnicza różnych typów gleb je st dość zró żnico w ana, zależna od p o d ło ż a m in eraln eg o . Są to głów nie gleby k om p lek só w : 7, 6 i 9. M niejsze obszary zajm ują gleby kom pleksów : 2, 4, 5 i 8 (M a p a glebowo- -rolnicza, 1968).
N ieborów należy d o dzielnicy klim atycznej W ielkich D o lin ( R o m e r 1949) o raz dzielnicy rolniczo-klim atycznej środkow ej ( G u m i ń s k i 1948). N ajcieplejszym m iesiącem w świetle dobow ej tem p eratu ry je st lipiec (18°C), a najzim niejszym lu ty ( D u b a n i e w i c z 1974). N ieb o ró w znajdu je się w pasie o niskiej rocznej sum ie o p ad ó w (550 m m ). C zas trw a n ia o kresu w egetacyjnego w ynosi 212 dni ( J a n i s z e w s k i 1962).
W dzisiejszym krajo b razie N ieborow a d om inu je ro ślin n o ść sy n an tro p ijn a, w tym przede w szystkim roślinność segetalna ( J a k u b o w s k a - G a b a r a , W a r c h o l i ń s k a 1982, W a r c h o l i ń s k a , J a k u b o w s k a - G a b a r a 1982). O sto ją n atu ra ln y ch zbiorow isk leśnych są m . in. p łaty g rą d u w p a rk u nieborow skim ( J a k u b o w s k a - G a b a r a , W a r c h o l i ń s k a 1982, W a r c h o l i ń s k a , J a k u b o w s k a - G a b a r a 1982).
3. UWAGI METODYCZNE
B ad an ia n ad flo rą seg etaln ą N ieb o ro w a p rz e p ro w a d z o n o w latac h 1992-1993 ( T y s z k o w s k a 1994) o ra z w ro k u 1994. Z asto so w a n o m eto dę k a rto g ra m u ( J a k u b o w s k a - G a b a r a , W a r c h o l i ń s k a 1982, W a r - c h o l i ń s k a , J a k u b o w s k a - G a b a r a 1982). B adania p row adzono w każ dym ro k u w okresie wiosny, la ta i jesieni.
N o m en k latu rę g atu n k ó w oraz u kład system atyczny przy jęto za dziełem R ośliny p olskie ( S z a f e r , K u l c z y ń s k i , P a w ł o w s k i 1976).
D la poszczególnych gatunków po dano kolejno następujące d an e ( K o r n a ś 1968a, b; K o r n a ś , M e d w e c k a - K o r n a ś 1986; W a r c h o l i ń s k a 1988-1990a):
- trw ałość (K tr - rośliny k ró tk o trw a łe , T r - rośliny trw ałe),
- form ę życiow ą w edług R au n k ia e ra (C h - cham efit, H - h em ikryp to fit, G - geofit, T - terofit),
- grupę geograficzno-historyczną (A - apofit, A r - arch eo fit, E p - epe- kofit, E r - ergazjofigofit), przy ap o fita ch p o d a n o zbio ro w isk a n atu ra ln e, z k tó ry ch się w yw odzą (Al - ap o fit leśny, A ł - a p o fit łąkow y, A m k - ap o fit m u raw kseroterm icznych, A m ps - apo fit m u raw piaszczystych, A nw - ap o fit nadw odny, A p - apofit piaszczysk, A w m b - ap o fit wydm i m u raw bliźniczkow ych, A w p - apofit wydm i piaszczysk, A z - apofit zaroślow y),
- grupę geograficzno-genetyczną (N , W, C -eur. - g a tu n k i p ó łn o cn o - -zachodnie i środkow oeuropejskie, S-eur. - gatu n k i p o łu dn iow oeu ro pejskie, S-eur.-W -azj. - g atunki p o łu d n iow oeuropejsko-zach od nioazjatyck ie, A m er - g atunki am erykańskie, Azj. - g atunki azjatyckie),
- częstość w ystępow ania gatunków według um ow nej skali (b ard zo rzad ko - 1-5 stanow isk, rz ad k o - 6-15 stanow isk, dość często - 16-30 stanow isk, często - 31-50 stanow isk, pospolicie - 51-76 stanow isk),
- inform acje o rozprzestrzenianiu i zagrożeniu g atu n k ó w (W a r c h o 1 i ń - s k a 1986-1987, 1994).
N ajw ażniejszą część p racy stanow i w ykaz tak so n ó w o ra z ch a ra k te ry sty k a flory segetalnej N ieborow a.
4. WYNIKI BADAŃ
4.1. W ykaz taksonów
P olyp o clia cea e
1. Pteridium aąuilinum (L.) K u h n . - T r, G , Al. B ardzo rz a d k o w śród łanów żyta.
E q u is e ta c e a e
2. Equisetum arvense L. - T r, G , Ał. Pospolicie we w szystkich roślin ach upraw nych i n a ścierniskach. D ość często w ystępuje m asow o.
3. E. silvaticum L. - T r, G , Al. R zad k o w śród zbóż, ziem n iakó w i na ścierniskach.
4. E. palustre L. - T r, G , Ał. B ardzo rzad k o i nielicznie n a skrajach pól przyłąkow ych.
U rtica ce a e
5. U rtica urens L. - K tr , T , A r. P o c h o d z e n ie n ie z n a n e . R z a d k o pojedyncze okazy w śród warzyw.
6. U. dioica L. - T r, G , Al. B ardzo rzad k o n a o krajk ach pól położonych w sąsiedztwie zarośli, row ów i przychaci. Odnaleziony w upraw ach zbożowych, okopow ych i w śród warzyw.
P o ly g o n a c e a e
7. R u m e x crispus L. - T r, G , Ał. C zęsto pojedyncze egzem plarze w różnych roślinach upraw nych.
8. R . acetosella L. - T r, G , A w p. Pospolicie w śród łan ó w żyta, ow sa i ziem niaków . C zęsto tw orzy skupienia.
9. P olygonum amphibium L. for. terrestre Leyss. - T r, G , A nw . R z a d k o w śród zbóż i roślin okopow ych.
10. P. persicaria L. - K tr, T , A nw . C zęsto, zw łaszcza w roślin ach okopo w ych i zbożach jarych. W zbożach ozim ych m a p o s ta ć k a rło w a tą i dojrzew a n a ścierniskach. R o z ra sta się w u p raw ach ok op ow ych .
11. P. tom entosum Schrk. - K tr, T , A nw. Pospolicie w ró żn y ch roślinach upraw nych. Licznie w roślinach okopow ych i zbożach jary ch . W zbożach ozim ych jest karło w aty i dojrzew a na ścierniskach. R o z ra s ta się w śród roślin okopow ych. C zęsto w ystępuje m asow o.
12. P. nodosum Pers. - K tr, T , A nw . R zad k o w roślinach o kopow ych. 13. P. hydropiper L. - K tr, T , A nw . D ość często w zbożach, zw łaszcza jary c h o raz w śród roślin okopow ych. T w orzy sku pienia w b ru zd ach i na ścierniskach.
14. P. aequale Lindm . - K tr, T, A nw. B ardzo rz ad k o w u praw ach bu ra k ó w , pszenicy i rzepaku.
15. P. heterophyllum L indm . em H . Scholz. - K tr, T , A nw . C zęsty we wszystkich roślinach upraw nych. R o z ra sta się w śród roślin o ko po w y ch i na ścierniskach. W yraźnie rozprzestrzenia się.
16. P. neglectum Bess. - K tr, T, A nw . R zad k o w śród łanów żyta i na ścierniskach.
17. P. convolvulus L. - K tr, T , A r, A zj. P o spo licie we w szystkich roślinach upraw nych. N a ścierniskach tw orzy duże skupienia.
C h e n o p o d ia c e a e
18. P olycnem um arvense L. - K tr, T , A p. B ardzo rz ad k o pojedyncze egzem plarze w śród żyta i n a ścierniskach. G a tu n e k zag ro żon y w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
19. Chenopodium polysperm um L. - K tr, T, Anw. B ardzo rzad k o i nielicz nie w śród w arzyw . G a tu n e k za g ro żo n y w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
20. Ch. hybridum L. - K tr, T , A r, S-eur.-W-azj. B ardzo rzadk o pojedyncze o sobniki w roślinach okopow ych i w arzyw ach.
21. Ch. album L. - K tr, T , A nw . Pospolicie we w szystkich roślinach upraw nych . Licznie, niekiedy m asow o w zbożach ja ry c h i ro ślin ach o k o p o wych, gdzie ro z ra sta się bujnie. W zbożach ozim ych w ykazuje zm niejszoną żyw otność.
22. Ch. glaucum L. - K tr, T , A nw . B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w śród warzyw.
23. A triplex patulum L. - K tr, T , A. R zad k o w śród roślin oko pow ych i warzyw.
A m a r a n th a c e a e
24. Am aranthus retroflexus L. - K tr, T, E p, A m er. D o ść często w śród w arzyw i roślin okopow ych, zw łaszcza upraw ianych w p ob liżu zab u d o w ań .
25. A . ascedens Lois. - K tr, T , Ep, S-eur. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w w arzyw ach upraw ianych w sąsiedztw ie za b udo w ań.
C a r y o p h y lla c e a e
26. Gypsophila muralis L. - K tr, T , A nw . R zad k o w łan ach zbóż i na ścierniskach.
27. M elandrium noctiflorum (L.) F r. - K tr, T , A r, N , W , C -eur. B ardzo rzad k o pojedyncze osobniki w łanach pszenicy i rzepaku. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
28. M . album (M ili.) G arck e - T r, H , Az. D ość często w zbożach, rzep ak u i roślinach okopow ych o ra z w u p raw ach w ieloletnich, głównie w koniczynie.
29. Silene inflata (Salisb.) Sm. - T r, H , A m k. B ardzo rz a d k o w łanach ży ta i n a ścierniskach.
30. A grostem m a githago L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. R z a d k o w śród zbóż. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
31. Arenaria serpyllifolia L. - K tr, T , A m k. R z a d k o w śród zbóż i na ścierniskach, sporadycznie w roślinach okopow ych.
32. H olosłeum umbellatum L. - K tr, T , A m k. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w łanie żyta. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
33. Stellaria media Vill. - K tr, T , A l Pospolicie we w szystkich ro ślinach upraw nych. C zęsto w ystępuje m asow o, zw łaszcza w rzepak u.
34. S. graminea L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o na o k ra jk a ch zbóż. 35. Cerastium arven.se L. - T r, H , A m ps. B ardzo rz a d k o w p a rtia c h przybrzeżnych łanów żyta.
36. C. vulgałum L. - T r, H , Ał. R zadko w śród zbóż i roślin ok opow ych. 37. Sagina procum bens L. - T r, H , Ał. D ość często zachw aszcza różne upraw y, zw łaszcza zboża. R ośnie n a ścierniskach.
38. Scleranthus annuus L. - K tr, T , A r. P ochodzenie nieznane. C zęsto w ró żnych up raw ach , zw łaszcza zbożach. D o ść często p o jaw ia się licznie.
39. Spergula arvensis L. - K tr, T , A r, N , W , C -eur. C zęsto, n ierzad k o licznie w różnych u p ra w ach i n a ścierniskach.
40. S. \ernalis W illd. - K tr, T , A w p. B ardzo rz ad k o w łanach żyta. 41. Spergularia rubra (L.) Presl. - K tr, H , A nw. D ość często w różnych u p ra w ach i n a ścierniskach.
42. Herniaria glabra L. - K tr, T , A w p. B ardzo rz ad k o w łanach żyta i n a ściern isk a ch . G a tu n e k z a g ro ż o n y w y m arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
43. H . hirsuta L. - K tr, T , A r, S-eur. B ardzo rz ad k o w śród żyta i na ścierniskach. G a tu n ek zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
E u p h o rb ia c e a e
44. Euphorbia peplus L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rzad k o w w arzyw ach upraw ianych w og ro d ach i w pobliżu zab u d o w ań .
45. E. helioscopia L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. D ość często w ro ślinach okopow ych i w arzyw nych. R zad k o w zbożach i rzepaku.
46. E. cyparissias L. - T r, H , A m k. B ardzo rz a d k o n a o k rajk ach łanów żyta.
47. E. esula L. - T r, H , A m k. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy n a o k ra jk a ch łan u żyta.
R a n u n c u la c e a e
48. Consolida regalis S. F . G ra y - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. R zad k o w śród zbóż i rzepaku. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
49. M yosurus m inim us L. - K tr, T , A nw . R z a d k o w śród zbó ż i rzep aku . G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
50. Ranunculus sardous Cr. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o w łan ach zbóż. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
51. R. bulbosus L. - T r, H , A ł. B ardzo rz a d k o p o jed y n cze o kazy w łanach żyta.
52. R . repens L. - T r, H , Ał. D ość często w śród zbóż.
P a p a ve ra cea e
53. Papaver argem one L. - K tr, T , A r, S -eur.-W -azj. D o ść często w śród zbóż.
54. P. dubium L. - K tr, A r, S-eur.-W -azj. R zad k o w łan ach zbóż. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
55. P. rhoeas L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. D o ść często w zbożach i rzepaku. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
56. Fumaria officinalis L. - K tr, T, A r, S-eur.-W -azj. R z a d k o pojedyncze okazy w śród zbóż, roślin okopow ych i w arzyw . G a tu n e k za g ro żon y w y m ar ciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
C ru c ife ra e
57. Rorippa sih estris (L.) Bess. - T r, H , A nw . D o ść często w różnych roślinach upraw nych. L okalnie tw orzy znaczne skupienia, szczególnie w b ru zdach.
58. Arabis arenosa (L.) Scop. - K tr, T , A p. B ardzo rz ad k o w łanach żyta i n a ścierniskach.
59. Sisym brium officinale L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze egzem plarze w śród roślin upraw nych, głów nie w pobliżu z a b u dow ań.
60. Descurainia sophia (L .) W ebb. - K tr, T, A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w śród roślin upraw nych, zw łaszcza w pobliżu zabudow ań.
61. Arabidopsis ihalina (L.) H eynh. - K tr, T , A p. C zęsto w zbożach, rzadziej n a ścierniskach i w roślinach okopow ych.
62. E rysim um cheiranthoides L. - K tr, T , A. C zęsto w ró żn ych ro ślinach upraw nych.
63. Brassica napus L. - K tr, T, E r, S-eur. B ardzo rz a d k o pojedyncze okazy w śród innych roślin upraw nych.
64. Sinapvi arvensis L. — K tr, T, A r, S-eur.-W -azj. D ość często w zbożach, rzepak u, roślinach okopow ych i w arzyw ach. G a tu n e k zag rożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
65. A lyssum calycinum L. - K tr, T , A m k. B ardzo rz a d k o w łanach żyta. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
66. Erophila verna (L.) C. A. M . - K tr, T , Ap. Często w śród zbóż. L o kal nie m asow o.
67. Arm oracia lapathifolia Gilib. - T r, G , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rzadko w śród roślin okopow ych, przeważnie w pobliżu ogrodów i zabudow ań.
68. Camelina microcarpa A ndrz. - K tr, T , A m k. B ardzo rz ad k o pojed y n cze osobniki w zasiewach pszenicy i rzepaku. G a tu n ek zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
69. Thlaspi arvense L. - K tr, T , A r, Azj. D o ść często w zb ożach, rzepak u i roślinach okopow ych. L okalnie w ystępuje licznie.
70. Teesdalea nudicaulis (L.) R. Br. — K tr, T, A w p. R z a d k o w śród zbóż i n a ścierniskach.
71. Capsella bursa-pastoris (L.) M ed. - K tr, T , A r, S-eur. C zęsto w śród wszystkich upraw , zw łaszcza n a polach w pobliżu za b u d o w ań .
72. N es lia paniculata (L.) D esv. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze osobniki w roślinach zbożow ych, o ko p o w y ch i rz e p a ku. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
73. Raphanus raphanisłrum L. - K tr, T, A r, S-eur. P ospolicie, zw łaszcza w zbożach jarych i roślinach okopowych. Lokalnie występuje licznie i m asow o.
V io la cea e
74. Viola tricolor L. - K tr, T, A w p. C zęsto w życie i n a ścierniskach. 75. V. arnensis M u rr. — K tr, T , A r, S-eur. Pospolicie we w szystkich roślinach upraw nych. N o to w a n y także na ścierniskach.
C ra ssu la c e a e
76. Sedum m a xim um Sut. - T r, G , A m k. B ardzo rz a d k o w śród ży ta. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
77. S. acre L. - T r, H , A m k. B ardzo rz ad k o n a brzegach łanów żyta i n a ścierniskach.
S a x ifr a g a c e a e
78. Sa xifraga tridactylites L. - K tr, T , A m k. B ardzo rz a d k o pojedyncze okazy w łanach żyta. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
R o sa c e a e
79. R ubus caesius L. - T r, C h, Al. B ardzo rz ad k o w śró d ży ta i owsa. 80. Potentilla reptans L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o w łan ach pszenicy. 81. P. anserina L. - T r, H , Ał. C zęsto w śród zbóż. Licznie n a po lach p ołożonych w sąsiedztw ie łąk, pastw isk i row ów .
82. Aphanes arvensis L. - K tr, T, A r, S-eur. R z a d k o w śród zbóż. 83. A. m icrocarpa (Boiss. et R eu t.) R o th m .-K tr, T , A r, S-eur. B ardzo rz ad k o w łanach żyta i n a ścierniskach. G a tu n e k za g ro żo n y w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
P a p ilio n a c e a e
84. Lupinus luteus L .- K tr, T , Er, S-eur. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w łanach żyta.
85. M ed icago lupulina L. - K tr , T , A m k . D o ść cz ęsto w ró ż n y ch roślinach okopow ych. L ok aln ie pojaw ia się licznie n a ścierniskach.
86. Trifolium arvense L. - K tr, T , A m ps. R z a d k o w łan ach żyta i na ścierniskach.
87. T. cam pestre Schreb. - K tr, T, Ał. R zad k o w śród zbó ż i rzepaku. 88. T. repens L. - T r, H , Ał. D ość często w śród zbóż, rz ep ak u i roślin okopow ych.
89. T. pratense L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy n a o k ra jk a c h pól położonych w sąsiedztw ie łąk.
90. L o tu s com iculatus L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o po jedyncze okazy w łanie żyta.
91. Coronilla varia L. - T r, H , A m k. B ardzo rzad k o niew ielkie skupienia n a o k ra jk a c h łanów żyta.
92. Vicia hirsuta (L.) S. F . G ra y - K tr, T , A r, S-eur. P ospolicie we w szystkich upraw ach, szczególnie licznie w śród zbóż, rzep aku . N o to w a n y także n a ścierniskach.
93. V. tetrasperm a (L.) Schreb. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. C zęsto w śród zbóż i rzepaku. R zad k o w roślinach o kopow ych i kukurydzy.
94. V. cracca L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o w śród zasiew ów żyta. 95. V. villosa R o th m . - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. D ość często w śród zbóż i rzepaku. L okalnie licznie i m asow o.
96. V. sativa L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rz a d k o w zbożach jarych.
97. V. angustifolia L. - K tr, T, A r, S-eur.-W -azj. P ospolicie w śród zbóż, rz ad k o w innych roślinach upraw nych i n a ścierniskach.
98. Pisum sativum L. - K tr, T , E r, Azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w łanach owsa.
L y th r a c e a e
99. L y th ru m salicaria L . - T r, H , A ł. B ard z o rz a d k o p ojed y n cze egzem plarze w śród łanów żyta i owsa.
M a lv a c e a e
100. M alva silvestris L. - K tr, H , A r, S-eur.-W -azj. B ard zo rz ad k o pojedyncze okazy w roślinach okopow ych i w arzyw ach, u p raw ian y ch w p o bliżu za b u d o w ań i w ogrodach.
101. M . neglecta W allr. - K tr, H , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze osobniki w ro ślinach okopo w ych i w arzyw ach, u praw ian y ch w p ob liżu zabudow ań.
O x a lid a c e a e
102. O xalis stricta L. - T r, H , E p, A m er. R z a d k o w śród zbóż i roślin okopow ych.
G era n ia c ea e
103. Geranium pusillum L. — K tr, T, A r, S-eur.-W -azj. C zęsto we w szys tkich ro ślinach upraw nych.
104. Erodium cicutarium (L.) L ’H érit. — K tr, T , A. P ospolicie we w szys tk ich ro ślin ach u p raw nych i n a ścierniskach.
U m b e llife ra e
105. Aegopodium podagraria L. - T r, H , Al. B ardzo rz a d k o pojedyncze egzem plarze w śród zbóż.
106. Aethusa cynapium L. var. agrestis W allr. - K tr, T , A r. P ochodzenie nieznane. B ardzo rzadko w ziem niakach i w arzyw ach u praw ianych w sąsiedz tw ie z a b u d o w a ń . G a tu n e k z a g ro ż o n y w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
107. D aucus carota L. subsp. carota R o th m . - K tr, H , A ł. B ard zo rz ad k o pojedyncze okazy w śród łanów żyta.
P r im u la c e a e
108. Anagallis arvensis L. for. arvensis - K tr, T , A r, S-eur. D ość często w łanach zbóż, rzepaku, roślinach okopo w ych oraz n a ścierniskach.
109. Lysim achia vulgaris L. - T r, H , A nw . D ość często w łan ach żyta i owsa.
C o n v o lv u la c e a e
110. Convolvulus arvensis L. - T r, G , A. P osp olicie we w szystkich roślinach upraw nych i n a ścierniskach.
B o ra g in a c e a e
111. Lycopsis arvensis L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. R z a d k o w różnych roślinach upraw nych. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
112. Echium vulgare L. - K tr, H , A p. Bardzo rzadko pojedyncze osobniki w śród łanów żyta.
113. Lithosperm um arvense L. - K tr, T , A r, S -eur.-W -azj. C zęsto w śród zbóż i rzepaku, rzadziej noto w an y w roślinach okopow ych.
114. M y o so tis m icrantha Pall. - K tr, T , A p. C zęsto w łan ach żyta. 115. M . arvensis (L.) Hill. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. C zęsto we w szys tkich roślin ach up raw nych i n a ścierniskach.
S o la n a c e a e
116. Solanum nigrum L. - K tr, T , A r, S-eur. B ardzo rz ad k o w ro ślinach okopow ych, głów nie w pobliżu zabudow ań.
117. S. tuberosum L. - T r, G , E r, A m er. B ardzo rz a d k o pojedyncze okazy w śród żyta i buraków .
S c ro p h u la ria c e a e
118. Linaria vulgaris (L.) Mill. - T r, G , A m ps. B ardzo rzad k o pojedyncze okazy w śród żyta.
119. L . m inor (L .) D esf. - K tr, T , A m p s. B ard z o rz a d k o w śród zbóż. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
120. Veronica serpyllifolia L. - T r, H , Ał. B ardzo rz a d k o w śród żyta i n a ścierniskach.
121. V. arvensis L. - K tr, T , A. C zęsto we w szystkich roślin ach u p ra wnych.
122. V. triphyllos L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. D ość często w zasiewach zbóż i rzepaku.
123. V. verna L. - K tr, T, A p. R zad k o w łanach żyta. 124. V. dillenii C r. — K tr, T , A p. D ość często w śród żyta.
125. V. persica Poir. — K tr, T , E p, S-eur.-W -azj. D o ść często w zbożach, roślinach okopow ych i m otylkow ych o raz w arzyw ach.
126. V. p o lita F r.- K tr, T , A r, S -eur. B ard zo rz a d k o w ro ślin ach zbożow ych i okopow ych. G atu n ek zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
127. V. agrestis L. - K tr, T , A r. P ochodzenie nieznane. R z a d k o w śród zbóż, rzepaku i roślin okopow ych.
128. V. hedrifolia L. — K tr, T, Az. D o ść często w zbożach, rz e p a ku. L o k aln ie licznie.
129. O dontites verna (Bell.) R chb. - K tr, T , A r, N , W , C -eur. R z a d k o w śród zbóż.
130. A lectorolophus glaber (L a m .) Beck. - K tr, T , A r. P o ch o d ze n ie nieznane. D o ść często w zasiew ach żyta.
L a b ia ta e
131. Galeopsis tetrahit L. - K tr, T , Az. D ość często w śród zbóż ja ry c h i roślin okopow ych. R zadziej stw ierdzany w łan ach zbóż ozim ych, rzep ak u i kuk uryd zy.
132. G. bifida Boen. - K tr, T , Az. Pospolicie we w szystkich ro ślin ach upraw nych. Szczególnie licznie w ystępuje w śród zbóż jarych .
133. G. pubescens Bess. - K tr, T , Az. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w zbożach jary ch i roślinach okopow ych.
134. L am ium purpureum L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. D o ść często we w szystkich roślinach upraw nych.
135. L . am plexicaule L. - K tr, T , A r, S-eur.-W -azj. R z a d k o w śród zbóż i roślin okopow ych.
136. S tachys palustris L. - T r, G , Al. D ość często w śród ró żn ych roślin upraw nych.
137. Calam intha acinos (L.) CIairv. - K tr, T , A m k. B ardzo rzad k o w śród żyta. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987).
138. M en tha arvensis L. - T r, G , A nw. C zęsto w śród różny ch roślin upraw nych.
P la n ta g in a c e a e
139. Plantago m aior L. - T r, H , A nw . D ość często pojedyncze egzem p larze w różnych roślinach upraw nych.
140. P. lanceolata L. - T r, H , Al. R zadko pojedyncze osobniki w różnych roślinach upraw nych.
R u b ia c e a e
141. Galium aparine L. - K tr, T , Al. Często i licznie w zbożach i rzepaku, rz ad k o w ro ślinach okopow ych.
V a leria n a ce a e
142. Valerianella dentata (L.) Poll. - K tr, T , A r, S-eur. B ardzo rz ad k o wśród pszenicy i rzepaku. G atu n ek zagrożony wym arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
D ip sa c a c e a e
143. K nautia arvensis (L.) C oult. - T r, H , Al. R zad k o pojedyncze okazy w śród zbóż i roślin okopow ych.
C o m p o sita e
144. Erigeron canadensis L. - K tr, T , E p, A m er. C zęsto w śród zbóż i n a ścierniskach, n a któ ry ch lokalnie m asow o kw itnie i ow ocuje.
145. Gnaphalium uliginosum 1. - K tr, T , A nw . D o ść często w różnych roślinach u praw nych i n a ścierniskach.
146. Bidens tripartitus L. - K tr, T , A nw . D o ść często w ro ślin ach zbożow ych, okop ow ych i n a ścierniskach.
147. Galinsoga parviflora Cav. - K tr, T , E p, A m er. C zęsto w zbożach ja ry c h i roślinach okopow ych o raz w arzyw ach, zw łaszcza up raw ian y ch w p obliżu zabudow ań.
148. G. quadriradiata R uiz et Pav. - K tr, T , E p, A m er. D ość często w roślinach okopow ych i w arzyw ach u praw ian ych w p obliżu zab u d o w ań .
149. Anthemis arvensis L. - K tr, T , A r, S-eur. Pospolicie w śród wszystkich roślin upraw nych. R ośnie także n a ścierniskach.
150. A . cotula L. - K tr, T , A r, S-eur. B ardzo rz ad k o i nielicznie w śród zbóż. G a tu n e k rozprzestrzenia się n a siedliskach segetalnych.
151. Achillea m illefolium L. - T r, H , Ał. C zęsto w ró żny ch ro ślinach upraw nych. Zw ykle nielicznie.
152. M atricaria cham om illa L. - K tr, T , A r, S -eur.-W -azj. B ardzo rz ad k o w śród zbóż i rzepaku.
153. M . discoidea D C . - K tr, T , E p , A zj. D o ść często w ró ż n y ch roślinach upraw nych.
154. T ripleurosperm um inodorum (L .) S c h ü tz .-B ip. - K tr , T , A r, Azj. C zęsto w śród zbóż i rzepaku. R zad k o w roślin ach okop ow ych. N ie rz ad k o licznie i m asow o w łanach rzepaku i pszenicy.
155. A rtem isia vulgaris L. - T r, H , Az. D ość często pojedyncze egzem plarze w różnych roślinach upraw nych.
156. Tussilago fa rfa ra L. - T r, G , A nw . B ardzo rz ad k o w śród zbóż. 157. Senecio vulgaris L. - K tr, T , A r, Azj. B ardzo rz a d k o w śród zbóż, roślin o kopow ych i warzyw.
158. S. vernalis W . K . - K tr, T , E p , S -eur.-W -azj. B ard zo rz ad k o w śród zbóż.
159. Cirsium arvense (L.) Scop. - T r, G , Az. P ospolicie we w szystkich roślin ach upraw nych. L okalnie licznie i m asow o.
160. Centaurea scabiosa L. - T r, H , A m k. B ardzo rz ad k o w śród ła nów żyta.
161. C. cyanus L. - K tr, T , A r, S-eur .-W -azj. C zęsto w śró d ro ślin zbożow ych i rzepaku. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a
1986-1987, 1994).
162. Cichorium intybus L. - T r, H , A r, S-eur.-W -azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze egzem plarze n a o k ra jk a ch łan ó w zbóż.
163. Lapsana com munis L. - K tr, T , A l. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w śród zbóż i rzepaku.
164. Arnoseris m inim a (L.) Schweigg. et K o e rte - K tr, T , A w p. C zęsto w śród zbóż i n a ścierniskach.
165. Leontodon autum nalis L. - T r, H , Ał. B ardzo rz a d k o w śród zbóż. 166. Taraxacum officinale W eb. - T r, H , Ał. C zęsto we w szystkich roślinach upraw nych.
167. Sonchus oleraceus L. K tr, T, A r, S-eur. R zad k o w zbożach jary c h i roślin ach okopow ych o raz w arzyw ach.
168. S. asper (L.) Hill. - K tr, T , A r, S-eur. R zad k o w ro ślin ach o k o pow ych, w arzyw ach i zbożach jarych.
169. 5. arvensis L. - T r, G , A nw . C zęsto we w szystkich ro ślin ach upraw nych. L okalnie w ystępuje licznie.
170. Crepis tectorw n L. - K tr, T , A. B ardzo rzad k o pojedyncze osobniki w śród zbóż i rzepaku.
171. H ieracium pilosella L. - T r, H , A w m b. B ardzo rz ad k o n a brzegach łanów żyta.
L ilia c e a e
172. Allium vineale L. - T , G , A m k. B ardzo rzadko w śród zasiewów żyta. 173. Gagea pratensis (Pers.) D um . - T r, G , Az. B ardzo rz a d k o w śród łanów żyta. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
J u n c a c e a e
174. Juncus bufonius L. - K tr, T , A nw . D ość często w śró d różnych roślin upraw nych i na ścierniskach. L okalnie licznie.
C y p e ra c e a e
175. C arex hirta L. - T r. G . Ał. B ardzo rz ad k o pojedyncze o kazy n a o k ra jk a c h łanó w żyta.
G ra m in e a e
176. D igitaria sanguinalis (L.) Scop. - K tr, T , A r, S-eur. B ardzo rz ad k o w śród ziem niaków i warzyw. G a tu n ek zagrożony wym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1994).
177. D. ischaemum (Schreb.) M uehl. - K tr, T , A p. C zęsto w ziem niakach, życie i n a ścierniskach.
178. Echinochloa crus-galli (L.) P. B. - K tr, T , A r, Azj. C zęsto w roślinach okopow ych i w arzyw ach.
179. Setaria glauca (L.) P. B. - K tr, T , A r, Azj. Pospolicie w e w szystkich roślinach u p raw nych i n a ścierniskach.
180. S. viridis (L.) P. B. - K tr, T , A r, Azj. Pospolicie w różnych roślinach upraw nych i n a ścierniskach.
181. A nthoxa nthum aristatum Boiss. - K tr, T , E p, S-eur. D ość często w łanach żyta i owsa. G a tu n e k rozprzestrzenia się.
182. Phleum pratense L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o pojedyncze egzem plarze w łanach pszenicy.
183. Alopecurus pratensis L. - T r, H , Ał. B ardzo rz a d k o pojedyncze okazy w śród łanów żyta.
184. A . geniculatus L. - K tr, T , A nw . B ardzo rz ad k o w łanie żyta. 185. Apera spica-venti P. B. - K tr, t, Ar. P ochodzenie nieznane. Pospolicie w śród zbóż i rzepaku.
186. Agrostis alba L. - T r, H , Al. C zęsto w łanach żyta, ow sa i ziem niakó w o raz n a ścierniskach. L okalnie licznie.
187. A . stolonifera L. - T r, H , Ał. D ość często w śród żyta, owsa, ziem niaków i n a ścierniskach.
188. A . vulgaris L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o w łan ach żyta.
189. H olcus m olis L. - T r, H , Ał. C zęsto w śród żyta, ow sa, ziem niaków i n a ścierniskach. L okalnie licznie.
190. Corynephorus canescens (L.) P. B. - T r, H , A m ps. B ardzo rz ad k o w łan ach żyta.
191. Avena sativa L. - K tr, T , E r, S-eur. B ardzo rz a d k o pojedyncze okazy w roślinach okopow ych.
192. A. fa tu a L. - K tr, T , A r, S-eur. R zad k o w śród pszenicy.
193. D actylis glom erata L. - T r, H , Ał. B ardzo rz a d k o pojedyncze osobn ik i w łanach żyta i pszenicy.
194. Poa annua L. - K tr, T. A ł. Pospolicie w różnych roślin ach u p ra w nych, zw łaszcza w rzepaku, gdzie lokalnie w ystępuje licznie i m asow o.
195. P. trivialis L. — T r. H , Ał. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w śród zbóż n a polach przyłąkow ych.
196. P. pratensis L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o w śród zb óż n a po lach przyłąkow ych.
197. Brom us secalinus L. - K tr, T , A r, S-eur. B ard zo rz ad k o w śród zbóż. G a tu n e k zagrożony w ym arciem ( W a r c h o l i ń s k a 1986-1987, 1996).
198. B. mollis L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o n a o k ra jk a c h łan ów żyta. 199. Festuca pratensis L. - T r, H , Ał. B ardzo rz ad k o na o k ra jk a ch łanów żyta.
200. Lolium m ultiflorum Lam . - T r, H , E p, S-eur. B ard zo rz a d k o na o k ra jk a c h łanów żyta.
201. Agropyron repens (L.) P.B. - T r, G . A nw . Pospolicie we w szystkich roślin ach upraw nych.
202. Secale cereale L. - K tr, T , E r, Azj. B ardzo rz ad k o pojedyncze okazy w łan ach pszenicy.
4.2. Ogólna charakterystyka flory segetalnej
F lo ra segetalna N ieborow a jest dość bo g ata. Liczy o n a ak tu aln ie 202 taksony. A naliza trw ałości gatunk ów w chodzących w skład tej flory w ykazuje zdecydow an ą przew agę terofitów (62,4% ) n ad innym i fo rm a m i życiow ym i (37,6% ).
Z ogólnej liczby 202 tak so n ó w roślin naczyniow ych, zachw aszczających up raw y polne i ogrodow e, n a ap o fity p rz y p ad a 121 (59 ,9 % ) tak so n ó w , a n a an tro p o fity 81 (40,1% ) taksonów .
D uży udział g atu n k ó w rodzim ych (apofltów ) św iadczy o wpływie w a ru n ków przyrodniczych na florę segetalną N iebo row a. N iek tó re ap o fity są trw ałym i reliktam i poprzednich n atu ra ln y ch i zastępczych zb io ro w isk, np. P teridium aquilinum, E quisetum silvaticum , Sedum m axim u m . In n e apo fity często zaw dzięczają swą obecność sąsiedztw u pól z siedliskam i zbiorow isk n atu ra ln y ch i p ó łn atu ra ln y c h o ra z użytkow aniu siedlisk n iep rzy d atn y ch d la ro ln ictw a , n p. Silene inflata, Euphorbia cyparissias, C alam intha acinos, C orynephorus canescens, Centaurea scabiosa. S to su n k o w o niski p o zio m kultury rolnej niektórych pól sprzyja także rozw ojow i ap o fitó w n a siedliskach segetalnych. O becno ść oraz większy udział, m . in. A lyssu m calycinum , Cirsium arvense, Sonchus arvensis, A grostis alba, A . stolonifera, H olcus m ollis, m o że być teg o w yrazem . N ajliczn iejsze g ru p y w śró d a p o fitó w stan o w ią gatu n k i łąkow e (39 gat.), n ad w o d n e (25 gat.) o ra z m u ra w ksero- term icznych (15 gat.). D o pospolitych i częstych ap o fitó w m . in. należą: E quisetum arvense, R u m e x acetosella, P olygonum tom entosum , Chenopodium album, Stellaria media, Convolvulus arvensis, Veronica arvensis, Galeopsis bifida, M entha arvensis, Cirsium arvense, Sonchus arvensis, Digitaria ischaemum, Agrostis alba, H olcus mollis, Poa annua, Agropyron repens. B ardzo rzadkim i a p o fita m i m . in. są: P o lycn em u m arvense, C henopodium p o lysp erm u m , Ch. glaucum , H olosteum umbellatum, H erniaria glabra, A lyssu m calycinum, C am elina m icrocarpa, S a xifra g a tridactylites, C alam intha acinos, Gagea pratensis, Alopecurus geniculatus.
W grupie an tro p o fitó w najw iększy udział m a ją arch eo fity (64 gat.). Część z nich to pospolite gatun ki, np. Polygonum convolvulus, Raphanus raphanistrum , Viola arvensis, Vicia angustifolia, A nth em is arvensis, Setaria glauca, Apera spica-venti. D o bard zo rzadkich archeofitów należą: M elandrium noctiflorum, Herniaria hirsuta, Neslia paniculata, Aphanes microcarpa, Veronica Polita, Valerianella dentata, Digitaria sanguinalis, Brom us secalinus.
G ru p a epekofitów liczy 11 gatunk ów . S pośród tych g a tu n k ó w w yraźnie zw iększają swój udział w agrocenozach: Veronica persica, Erigeron canadensis, Galinsoga parviflora, M atricaria discoidea.
Najw ięcej an tro p o fitó w pochodzi z o bszaró w p o łu d n io w o eu ro p e jsk o - zach o dnioazjatyckich (32 gat.) o ra z p ołudniow oeuro pejskich (23 gat.).
W obec istniejących tendencji d o zm ian siedlisk i fito c e n o z p o lny ch stan o w isk a 29 g atu n k ó w rzadkich są zagrożone, np. Polycnem um arvense, A gro stem m a githago, M yo su ru s m inim us, Ranunculus sardous, C am elina microcarpa, Neslia paniculata, Linaria m inor, Yalerianella dentata, Digitaria sanguinalis, B rom us secalinus. Z m ian y we florze, w y ra żają ce się m . in. spadk iem liczby i zasobności stanow isk wielu g atu n k ó w , p ro w a d zą do zm niejszenia ró żn o ro d n o ści gatunkow ej flory segetalnej N ieb o ro w a.
5. PODSUM OW ANIE I WNIOSKI
F lo r a seg e ta ln a N ie b o ro w a jest d o ść b o g a ta i zró ż n ic o w a n a . Liczy ak tu aln ie 202 tak so n y . O dznacza się o n a dużym udziałem tero fitó w (126 g at.) i apofitów (121 gat.).
O becnie, w skutek d o sk o n alen ia m etod ag ro tech niki, sto so w an ia kw alifi k ow anego i do b rze oczyszczonego z d ia sp o r chw astów m a te ria łu siewnego o raz now ych odm ian roślin upraw nych, w p ro w ad zan ia co raz skuteczniejszych m eto d w alki z chw astam i, szczególnie w p ostaci herbicydów , n astępu je ubożenie flory segetalnej N ieborow a.
N a liście zagrożonych gatunków znalazło się 29 tak sonó w . D o najbardziej zagrożonych m . in. należą: Polycnemum arvense, Ranunculus sardous, Camelina microcarpa, Neslia paniculata, Linaria m inor, Yalerianella dentata, B rom us secalinus.
6. PIŚMIENNICTWO
D u b a n i e w i c z H. 1974. Klimat województwa łódzkiego. Acta Geogr. Lodz., 34: 1-120. G u m i ń s k i R. 1948. Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych >v Polsce. Przegl.
Meteor. Hydr. 1: 7-20.
J a n i s z e w s k i M. 1962. Krainy termiczne Polski. Ann. UM CS, sec. B, 17(9): 215-240. J a k u b o w s k a - G a b ar a J., W a r c h o l i ń s k a U. 1982. Zbiorowiska roślinne, [w:] J. Gre-
gorowicz (red.). Województwo skierniewickie. Wyd. UŁ, Łódź-Skierniewice: 51-60. K l a j n e r t Z. 1982. Gleby, [w:] J. Gregorowicz (red.). Województwo skierniewickie. Wyd. UŁ,
Łódź-Skierniewice: 42-45.
K o n d r a c k i J. 1977. Regiony fiycznogeograjiczne Polski. Wyd. UW, Warszawa: 1-178. K o r n a ś J. 1968a. Geograficzno-historyczna klasyfikacja roślin synantropijnych. Mat. Zakł.
Fitosoc. Stos. UW, 25: 33-42.
K o r n a ś J. 1968b. Prowizoryczna lista nowszych przybyszów synantropinych ( kenofitów) zadomowionych w Polsce. Mat. Zakł. Fitosoc. UW, 25: 43-53.
Mapa glebowo-rolnicza I : 5000. 1968.
R o m e r E. 1949. Regiony klimatyczne Polski. Pr. WTN, ser. B, 16: 1-26.
S z a f e r W., P a w ł o w s k i B. 1972. Geobotaniczny podział Polski. Mapa [w:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.). Szata roślinna Polski. 2. PWN, Warszawa.
S z a f e r W., K u l c z y ń s k i S., P a w ł o w s k i B. 1976. Rośliny polskie. PWN, Warszawa: 1-1020. T y s z k o w s k a A. 1994. Flora naczyniowa Nieborowa. Maszynopis, Kat. Botaniki UŁ, Łódź:
1-140.
W a r c h o l i ń s k a A. U. 1986-1987. Lista zagrożonych gatunków roślin segetalnych środkowej Polski. Fragm. Flor. Geobot., 31-32 (1-2): 225-231.
W a r c h o l i ń s k a A. U. 1988-1990a. Flora segetalna terenów rolniczych Puszczy Bolimowskiej i je j współczesne przemiany. Acta Agrobot., 41(2): 321-368.
W a r c h o l i ń s k a A. U. 1988—1990b. Roślinność segetalna terenów rolniczych Puszczy Bolimow skiej i je j współczesne przemiany. Acta Agrob., 41(2): 369-452.
W a r c h o l i ń s k a U. 1994. List o f threatened segetal plant species in Poland, [w:] S. Mochnacky, A. Terpó (eds.). Anthropization and environment o f rural settlements. Flora and vegetation. Proceedings o f International Conference. Satoraljaujhely: 206-219.
W a r c h o l i ń s k a U., J a k u b o w s k a - G a b a r a J., 1982. Flora, [w:] J. Gregorowicz (red.). Województwo skierniewickie. Wyd. UŁ, Łódż-Skierniewice: 64-51.
W i ś n i e w s k i J. 1968. Występowanie zespołu maku piaskowego - Papaveretum argemonis - w powiecie łowickim. Zesz. Nauk. UŁ, ser. II, 28: 119-123.
W i ś n i e w s k i J. 1974. Chwasty polne woj. łódzkiego. Zesz. Nauk. UŁ, ser. II, 54: 41-45.
7. SUMMARY
The research on the segetal flora o f Nieborów was carried out in 1992 to 1994. 202 taxa o f vascular plants, including 126 therophytes (62,3%), were found. Indigenous species, apophyta (121 species), predominate within Nieborów’s segetal flora. M eadow (39 species) and waterside plants (25 species) are the most numerous in the group o f apophytes.
Archaeophyta (64 species) constitute the biggest part in the group o f anthropophytes. M ost o f the anthropophytes have their origin in the areas o f southern Europe and western Asia.
Natural conditions and anthropopressure determine the constitution o f the llora o f the area under investigation. Many localities o f rare species are now threatened due to changes o f habitats and phytocoenoses under the influence o f anthropopressure. There are 29 species on the list o f threatened field weed species.
Prof. dr hab. A. Urszula Warcholińska Wpłynęło do Redakcji
Mgr Anna Tyszkowska Folia botanica
Katedra Botaniki 28.05.1997
Uniwersytetu Łódzkiego ul. Banacha 12/16, 90-237 Łódź
