IV Ogólnopolskie Sympozjum z cyklu Biofilm tworzony przez drobnoustroje w patogenezie zakażeń

(1)

Sprawozdanie

Forum Zakażeń 2010;1(3–4):57–60

IV Ogólnopolskie Sympozjum

z cyklu „Biofilm tworzony przez

drobnoustroje w patogenezie

zakażeń”

pt. „Strategie terapii zakażeń w obliczu

narastającej oporności drobnoustrojów

i infekcji z tworzeniem biofilmu”

Kudowa Zdrój, 18–20 listopada 2010 roku

Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich

Tegoroczne sympozjum pt. „Biofilm tworzony przez drobnoustroje w patogenezie zakażeń” organizowane przez Towarzystwo Mikrobiologii Klinicznej oraz Katedrę i Za-kład Mikrobiologii Akademii Medycznej we Wrocławiu jest już czwartą z tego cyklu konferencją, której tematyka została zadedykowana problematyce biofilmu bakteryjnego i grzy-biczego.

Jak to miało miejsce w latach ubiegłych, Sympozjum od-było się w malowniczej dolnośląskiej miejscowości Kudowa Zdrój, w hotelu Verde Montana. W tym roku zanotowano rekordową frekwencję – w konferencji wzięło udział ponad trzystu uczestników, w tym lekarzy różnych specjalności, mikrobiologów oraz pielęgniarek epidemiologicznych.

Przedmiotem poprzednich sympozjów był przede wszystkim mechanizm tworzenia biofilmu, patomechanizm zakażeń bakteryjnych z jego udziałem i postacie kliniczne zakażeń z tworzeniem struktur biofilmu. Obecna konfe-rencja, obok kontynuacji poprzedniej tematyki, zawierała elementy wprowadzone w związku z nowymi wyzwaniami w zakażeniach, stąd podtytuł: „Strategie terapii zakażeń w obliczu narastającej oporności drobnoustrojów i infekcji z tworzeniem biofilmu”. Były to mianowicie: pojawianie się coraz powszechniej szczepów o nowych cechach oporności na stosowane antybiotyki, rosnący problem zakażeń sep-tycznych u hospitalizowanych chorych, propozycje terapii zakażeń oparte o kryteria PK/PD i monitorowanie stężeń antybiotyków. W tym zakresie wiodącym tematem był pro-gres w oporności szczepów i niewrażliwość bakterii pozo-stających w biofilmie na chemioterapeutyki, antyseptyki i mechanizmy obronne gospodarza, sprawiające coraz więk-sze trudności terapeutyczne. Podjęcie tych tematów wiąza-ło się również z planowanym na 2011 rok wprowadzeniem w polskich laboratoriach mikrobiologicznych kryteriów oznaczania lekooporności według zaleceń EUCAST (Euro-pean Committee on Antimicrobial Susceptibility Testing).

Konferencję rozpoczęła o godzinie 13.30 prezes Towarzy-stwa Mikrobiologii Klinicznej – prof. Anna Przondo-Mor-darska oraz kierownik Katedry Mikrobiologii AM we Wro-cławiu – prof. nadzw. Grażyna Gościniak, która powitała poszczególnych wykładowców, zaproszonych gości i wszyst-kich uczestników Sympozjum. Prof. Anna Przondo-Mor-darska przybliżyła z kolei cele i tematy Sympozjum w świetle nowych wyzwań w mikrobiologii i terapii zakażeń, wspo-minając o dostępnym w materiałach zjazdowych pierwszym numerze nowego czasopisma naukowego Towarzystwa Mi-krobiologii Klinicznej – „Forum Zakażeń”.

Sala obrad – prof. Anna Przondo-Mordarska oraz prof. nadzw. Grażyna Gościniak.

W pierwszym dniu Sympozjum odbyły się dwie sesje: „Nowe kierunki w badaniu i eradykacji biofilmu” prowa-dzona przez prof. Piotra Heczko – kierownika Katedry Mi-krobiologii CM UJ w Krakowie oraz „Zakażenia związane z cewnikami – nowe strategie zapobiegania”, której przewod-niczyła prof. Anna Przondo-Mordarska. Prof. Piotr Heczko w pierwszym wykładzie w interesujący sposób przedstawił

Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.

(2)

58 © Evereth Publishing, 2010 Forum Zakażeń 2010;1(3–4)

nego w Łodzi, w swoim wykładzie pt. „Lepiej zapobiegać niż leczyć – wymagania organizacyjno-prawne” wyjaśnił, jakie problemy może napotkać szpital na drodze prawnej i jakie powinny być działania prewencyjne, których podjęcie po-zwoli zabezpieczyć zarówno szpital, jak i pacjenta przed roszczeniami prawnymi.

Atrakcją pierwszego dnia sympozjum była uroczysta ko-lacja przy muzyce, wzbogacona zabawnymi występami do-skonałego iluzjonisty.

W drugim dniu obrad (piątek, 19.11.2010) obyły się aż cztery sesje:

1. „Antybiotykoterapia i nowe strategie badań in vi-tro w dobie narastającej oporności drobnousvi-trojów” – prowadzona przez dr Beatę Kowalską-Krochmal z Katedry Mikrobiologii AM we Wrocławiu,

2. „Nowe ustalenia i zasady antybiotykoterapii w sepsie” – pod przewodnictwem prof. Andrzeja Küblera, 3. „Monitorowanie i modyfikowanie antybiotykoterapii

odpowiedzią na niepowodzenia terapeutyczne związa-ne z opornością drobnoustrojów i biofilmem” – prowa-dzona przez prof. Annę Wiela-Hojeńską, kierownika Katedry Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu, 4. „Procedury chirurgiczne wpływające na ograniczenie

zakażeń” – przewodzona przez dr Marzennę Bartosze-wicz z Katedry Mikrobiologii AM we Wrocławiu. Na początku pierwszej sesji dr Beata Mączyńska z Kate-dry Mikrobiologii AM we Wrocławiu przedstawiła tendencje narastania lekooporności wśród drobnoustrojów i pojawie-nie się w ostatnich latach nowych mechanizmów oporności, w tym przede wszystkim problemu rozprzestrzeniania się w Europie karbapenemaz u pałeczek Gram-ujemnych. Temat ten był kontynuowany w wystąpieniu dr. Krzysztofa Filczaka – kierownika Zakładu Diagnostyki Mikrobiologicznej MSWiA w Warszawie, który omówił również aktualną skuteczność karbapenemów w terapii zakażeń. Opcje terapeutyczne zwią-zane z nowymi lekami: tigecykliną w zakażeniach bakteryj-nych i echinokandynami w leczeniu grzybic, zaprezentowały kolejno dr Beata Kowalska-Krochmal i dr Urszula Nawrot. Bardzo istotnym tematem w tej sesji były zalecenia EUCAST, dualizm zjawiska tworzenia biofilmu przez drobnoustroje,

a więc zarówno korzyści, jak i niebezpieczeństwa płynące z obecności biofilmu w ludzkim organizmie. Z kolei prof. Barbara Różalska z Uniwersytetu Łódzkiego, zaprezentowa-ła nowe strategie w leczeniu i nowe eksperymentalne sub-stancje przeciwdrobnoustrojowe skuteczne w zakażeniach związanych z biofilmem. W I sesji pani Prof. Anna Macura z CM UJ w Krakowie przedstawiła także najnowsze infor-macje na temat biofilmu tworzonego przez grzyby.

W sesji II Prof. Andrzej Kübler – kierownik Kliniki Ane-stezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej we Wrocławiu – udowodnił w swoim wykładzie, że zakażenia związane z cewnikami naczyniowymi można praktycznie wyeliminować, stosując tzw. „pakiety terapeutyczne” zawie-rające kilka procedur koniecznych do łącznego spełnienia. Obejmują one pięć aspektów: higiena rąk, aseptyczne po-stępowanie przy wkłuciu, odpowiednia dezynfekcja miejsca wkłucia, właściwy wybór miejsca wkłucia oraz monitorowa-nie i ciągła ocena komonitorowa-nieczności stosowania cewnika. W se-sji poruszono także aspekty prawne związane z procesami cywilnymi o zakażenie szpitalne. Dr Paweł Ratajczyk – ane-stezjolog, a jednocześnie prawnik, z Uniwersytetu Medycz- 3FKFTUSBDKBoNHS+PBOOB/PXJDLB NHSJOȈ"OOB4FDFXJD[JNHS%B-nuta Smutnicka z Komitetu Organizacyjnego Sympozjum.

Dr Beata Kowalska-Krochmal.

Dr Marzenna Bartoszewicz.

(3)

59 © Evereth Publishing, 2010

Forum Zakażeń 2010;1(3–4)

które przybliżyła uczestnikom dr Marzenna Bartoszewicz. Podsumowaniem sesji, a jednocześnie wstępem do dalszych tematów, był wykład gościa ze Słowacji – dr. Milana Niksa, prezesa Słowackiego Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej, na temat problemów i wątpliwości, jakie niesie dostosowa-nie się do zmiany kryteriów oceny lekooporności zalecanych przez EUCAST. Dr Niks przedstawił także doświadczenia ze swojego kraju dotyczące indywidualizacji i modyfikowania antybiotykoterapii u pacjentów w oparciu o kryteria PK/PD, co wydaje się najsłuszniejszą drogą w terapii ciężkich zakażeń spowodowanych opornymi drobnoustrojami.

Kolejna sesja poświęcona była zagadnieniom związanym z sepsą, które były również jednym z wiodących tematów tegorocznej konferencji. Prof. Anna Przondo-Mordarska interesująco przedstawiła nowe dane na temat korelacji po-między tworzeniem biofilmu przez drobnoustroje a rozwo-jem zakażenia krwi. Prof. Andrzej Kübler omówił wytyczne dotyczące zasad antybiotykoterapii w sepsie, ustalone kilka miesięcy wcześniej przez Polską Grupę ds. Sepsy i grupę ekspertów. W kolejnych wykładach omówiono także zasady nadzoru epidemiologicznego na oddziałach neonatologicz-nych (dr Jadwiga Wójtowska-Mach z CM UJ w Krakowie) oraz zasady leczenia zakażeń krwi u noworodków (dr Ma-rzena Zielińska z Oddziału Intensywnej Terapii Dziecięcej AM we Wrocławiu). Kwestie dotyczące nowoczesnych me-tod molekularnych w diagnostyce sepsy przybliżyła nato-miast słuchaczom dr Barbara Adamik z Kliniki Anestezjo-logii i Intensywnej Terapii AM we Wrocławiu.

Interesującym dopełnieniem sesji była prezentacja no-wej strony internetono-wej o charakterze edukacyjno-szkole-niowym Promedinet.info.pl, ukierunkowanej na propa-gowanie wiedzy o zakażeniach krwi, w tym zakażeniach związanych z cewnikami, oraz promowanie prawidłowych procedur i metod prewencji.

Następna sesja w tym dniu poświęcona była zagadnie-niom monitorowania i modyfikowania antybiotykotera-pii jako sposobu na leczenie ciężkich zakażeń związanych

z opornymi drobnoustrojami i biofilmem. W trudny temat wprowadziły uczestników prof. Anna Wiela-Hojeńska i dr Magdalena Hurkacz z Katedry Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu, omawiając podstawy i zasady monitorowa-nej terapii oraz oznaczania stężeń antybiotyków w surowicy. Kolejni wykładowcy przedstawili konkretne metody i przy-kłady terapii monitorowanej u noworodków – dr Małgorza-ta Czyżewska z Kliniki Ginekologii, Położnictwa i Neonato-logii AM we Wrocławiu, oraz terapii u dorosłych pacjentów – dr Wiesława Duszyńska z Kliniki Anestezjologii i Inten-sywnej Terapii AM we Wrocławiu.

Ostatnia sesja Sympozjum obejmowała zagadnienia związane z chirurgią i problemem leczenia ran trudno go-jących się. Prof. Maria Kozioł-Montewka z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie omówiła czynniki ryzyka zakażeń w chirurgii jamy brzusznej, związane z tworzeniem biofil-mu przez drobnoustroje. W sesji poruszono także aspekty dotyczące stosowania antyseptyków w leczeniu ran. Dr Ma-rzenna Bartoszewicz przedstawiła badania in vitro ilustrują-ce odmienną farmakodynamikę antyseptyku w środowisku czystym i środowisku rany, gdzie wiele trudnych do analizy czynników obniża penetrację i skuteczność działania środ-ka. Mgr Marzena Korbecka-Paczkowska z firmy Schulke

Dr Krzysztof Filczak. %S6ST[VMB/BXSPU

W kuluarach – dr Beata Mączyńska i prof. Anna Przondo-Mordarska.

(4)

przedstawiła natomiast opcje miejscowego leczenia ran w oparciu o strategię T.I.M.E. i nowoczesne preparaty sku-teczne w takiej terapii. Bardzo ciekawy wykład, ilustrowany dużą ilością interesujących zdjęć z przypadków klinicznych oparzeń u dzieci, wygłosiła dr Anna Chrapusta – chirurg ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Omówiła ona sposoby miejscowego leczenia zakażeń ran oparzeniowych z uwzględnieniem nowoczesnych opatrunków. Strategie te-rapeutyczne w leczeniu ran o podłożu żylnych owrzodzeń goleni przedstawił z kolei dr Mariusz Kózka z Kliniki Chi-rurgii Ogólnej UJ w Krakowie.

Dzień zakończył się uroczystą kolacją, w czasie której odbył się pokaz taneczny w wykonaniu pary młodych tan-cerzy, nagrodzonych w wielu konkursach tańca towarzy-skiego.

Sympozjum zakończyła w sobotę przed południem Kon-ferencja Uzgodnieniowa pod patronatem Polskiej Grupy ds. Sepsy pt. „Wytyczne dla diagnostyki mikrobiologicznej w sepsie, ciężkiej sepsie i wstrząsie septycznym”. Obrady grupy ekspertów i zainteresowanych uczestników sympo-zjum prowadzili Prof. Anna Przondo-Mordarska i Prof. An-drzej Kübler.

Celem spotkania było, jak poprzednio w przypadku an-tybiotykoterapii, ustalenie jasnych i zwięzłych wytycznych porządkujących zasady pobierania, przesyłania i opracowy-wania materiałów diagnostycznych w przypadku zakażeń

krwi. W obradach grupy ekspertów oprócz prowadzących uczestniczyli między innymi prof. Grażyna Durek, dr Mał-gorzata Zielińska i dr Wiesława Duszyńska z Kliniki Ane-stezjologii i Intensywnej Terapii AM we Wrocławiu, Prof. Stefania Giedrys-Kalemba – kierownik Katedry Mikrobio-logii Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie oraz dr Alfred Samet – kierownik Zakładu Mikrobiologii Gdańskiego Uni-wersytetu Medycznego. Obrady przebiegły bardzo sprawnie, a opracowane ustalenia będą w najbliższym czasie opubliko-wane w kwartalniku „Sepsis”.

Uroczystości wieczorne – prof. Anna Przondo-Mordarska i Prof. Andrzej Kübler.

Na tegorocznej konferencji dopisali także sponsorzy. Uczestniczyło w niej kilkanaście znanych na rynku medycz-nym firm: Baxter, Pfizer, Schulke Polska, MSD, Argenta, Becton Dickinson, Diag-Med, Roche, ConvaTec, Polfa War-szawa, Polfa Tarchomin, Siemens, EusaPharma, MICTest. Zaprezentowano nowe interesujące produkty, między inny-mi zestawy zamknięte do przetoczeń krwi i płynów, nowo-czesne opatrunki, nowe wersje preparatów antyseptycznych i nowe rozwiązania w diagnostyce mikrobiologicznej.

Wielu uczestników tegorocznego sympozjum oceniło je pozytywnie, jako bardzo ciekawe, twórcze, poruszające aktualne tematy i pozwalające na prawdziwie interdyscypli-narną dyskusję.

dr Beata Mączyńska W kuluarach – dr hab. Magdalena Strus i prof. Piotr Heczko.