Występowanie korundu na Dolnym Śląsku

(1)

(2)

(3)

Ryc. 3. Korundy (piaski zlotonosne okolic Zlotoryi, pow. 24X). Fot. A. Grodzicki.

Fig. 3. Corundum /Tom gold-bearing sands from the area

of

Zlotory;a; X 24; photo by A. Grodzicki.

nych pluczkach do przemywania zlota. Dowodzi to

ze g6rnicy wyplukiwali z piask6w nie tylko zloto,

lec~ takze cenne mineraly, kt6re nast~pnie mogly

sluzyc do wyrobu kosztownej biiuterii.

Obecnosc rubin6w i szafir6w notuje si~ takze w innych trzeciorz~dowych piaskach zlotonosnych Dolnego Sh\ska. W okolicach Legnickiego Pola -Mikolajowic - W~droza Wielkiego korundy wyst~ puj~ w ilosciach zmiennych (0,12-0,73%), g16wnie w postaci szafir6w 0 barwie bladoniebieskiej z od-cieniem zielonawym. Wyst~puj~ one w utworach

typu eluwialnego i nie wykazujC\ na powierzchni wyrazniejszych slad6w obr6bki mechanicznej. Naj-cz~stszymi odmianami s~ formy slupkowate (1120) i beczulkowate. Szafiry obserwuje si~ 'tei w plio-censkich zwirach zlotonoSnych okolic Lw6wka (w poziomie 230-240 m npm). Koncentracja tych mi-neral6w waha si~ w granicach 0,10- 10- 0,5% anaH-zowanej frakcji ci~Zkiej.

Szczeg6lnie duze koncentracje minera16w ci~Zkich notuje g.i~ w zwirach doliny Izerki i na Hali

Izer-skiej, a takie w bocznym doplywie Izery - Jagni~ cym Potoku. Opr6cz izeryn6w, c:z.erwonych i cza

r-nych spineli, cyrkon6w, hiacynt6w i in. znajduj~ si~

tarn r6wniez korundy z widocznym niekiedy zjawi-SUMMARY

Lower Silesia corundum, and particularly its precious varietes (ruby and sapphire) are known

since XV c. Corundum is here reported from both primary and secondary (alluvial) deposits. The richest occurrence is related to pegmatites from the area of Karpacz in Karkonosze Mts. The other principal corundom-bearing locality is l'elated to amphibolitized eclogite lenses occurring in granuli-tes from Bystrzyca G6rna (Sowie Mts). In the latter locality a few ruby crystals were found. Corundum is fairly common in Tertiary and Quaternary river alluvia. The occurrence of ruby and sapphire in gold-bearing sands from the areas of Zlotoryja, Legnickie Pole, Miko)ajowice, Wl\droi Wielki and Lw6wek is known for a long time. Moreover, star--like corundum is known from gravels of Izerka and Hala Izerska valleys, as well as from Kwisa river alluvia from the area of Lesna.

skiem asteryzmu. Jui z 1825 r. pochodzi wzmianka

o sza!irach gwiazdzistych z tego terenu (7).

Korundy zabarwione opisane zostaly takze z

alu-wi6w doliny Kwisy w rejonie Lesnej. Korundy

wy-st~lluj~ tu w dw6ch odmi'mach: pierwszl\

reprezen-tuj~ ziarna nieforemne lub 0 pokroju s!upcwym czy beczulkowatym. Wielkosc ziarn w granicach od 0,5 do 2 mm. Druga odmiana spotykana jest w

for-mie dobrze obtoczonych, cz~sto spla zczonych ziarn

z licznymi wrostkami 0 barwach w odcieniach: bl~ kitnym, sinym, fioletowym czy r6zowym (3). Do-tychczasowe badania wskazuj~, ie korundy na

Dol-nym Sll\ Iru wyst~puj~ d.osc cz~sto, sl'l to jednak

drobne skupienia nie majl'lce wartosci gospodarczej.

LITERATURA

1. B 0 r k 0 w s III a M., Srn u 1 i k 0 w ski K. -Mineraly skalotw6rcze. Warszawa, 1973.

2. G XI 0 d z i c k i A. - Pia ski zlotonosnc okolic

Zlotoryi. Arch. miner. 1963, z. 2.

3. J ~ c z m y kM., K a n a s i e w i c z J. - Sklad mineralny aluwi6w doliny Kwisy w rejonie

Lesnej. Kwart. geol. 1970, nr 3.

4. M a j er 0 w i c z A. - Granitoidy z Lazan kolo Zarowa i fragmenty ich oslony. Arch. miner. 1966,

z.

1 i 2.

5. M ale c z y

n

ski K. - Z dziej6w g6rnictwa

sll'[Skiego w epoce feudalnej. Szkice z dziej6w Sl~ka. Warszawa, 1953.

6. Mic hie j e w W. 1. - Rientgienomietriczeskij

opriedielitiel minieralow. Moskwa: 1957.

7. VI ii 11 e r K. - Bullet der ature. Set. Schles.

Ges. 29, 1825.

8. Pe u c k e r t W. E. - Antonius Wale. Wande-rer im Riesengebirge. 1929, nr 8.

9. R 0 Z d z i ens k i W. - Officina Ferraria. Wro-claw, 1962.

10. S mu 1 i k 0 w ski K., Ba k u n - C z u bar 0 w N. - Corundum-bearing eclogite amphibolita forming a loaf-shaped inclusion in the granulit s of Bystrzyca G6rna (Sowie G6ry. Middle Sude-tes Poland). Bull. Acad. Pol. Sc. Ser. Sc. geol. et geogr. 1969, vol. 17, nr 1.

11. T r a u b e H. - Die Mineralien Schlesie.1s.

Wl'O-claw, 1888.

PE310ME

COO6~eHI111 0 pacnpocTpcmeHl111 KopYliAa (oco6eHHo ero ,zu>ar04eHHbIX pa3HoBHAHocTeti - py61111a 11

can-qmpa) B HI1>Klieti CI1JIe31111 l'I3BeCTlibI c XV C'roneT"I1R.

KOPYHA BCTpe'lanCR KaK B 3HAore~IHbIX, TaK 11

poc-CblfiHbTX MeCTopo>KAeH"I1RX. CaMble KpynHble 9H,IIOreH-Hble npOlJBneH"I1l1 I13BeCTHbl B nerMaTI1TaX patioH:i

Kap-na'la B KapKoHowCKJ;!X ropax. Cne,llYIOU(ce no Benl1-'Hftle npollBneH"I1e CBlI.3aHO c nr-!!-I30ti

aMcpl16onl1Tl1311-pOBaHHbIX 9KnorwroB B rpal'IYJII1TaX COBbl1X rop

(Bbl-CTWJ14a-I'ypHa). Ha6nlOAanocb HeCKOnb!<O KpI1C'IannOR

py6l1Ha. POCCblOl'I KopYH,IIa BCTpe'laIOTCll B TpeTI1'1HbIX

11 '1eTB.epTI1'1HbIX. anJUOBl1anbHbIX OCa,llKaX Pe!{.

)l{3-1J,aBHa 6bIJIl'I J;!3BeCTHbI CKOnneHKR: py6J;!Ha 11 canq:mpa B 30nOTOHOCHblX neCKax pallioHa MeCTJlOCTeYi 3no-TOPblll, JIerHJ;!4Ke-IIoJle, MI1KOJIaeBl'IQe, BOIlA PO>Ke--BenbKe, JIbsYBeK 11 AP. KpoMe TOro, 3BeJ,II'Ia1'hTe

ItOPYHAbf BCTpe'laIOTCR B rpaBemrroBblx OCA}lK8X

,110-JlIDfbl p. )lf3epKI1 l'I B annlOBaJlbHblX OTJlOJKelll1l1X p.