Projekt Globalnej Izby Rozliczeniowej - WATCH

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA OECONOM ICA 157, 2002

Paw eł D urkiew icz*

PROJEKT GLOBALNEJ IZBY ROZLICZENIOWEJ - WATCH'

Od kilku już lal obserwujemy dynamiczny rozwój handlu elek­ tronicznego i elektronicznych systemów przetwarzania płatności na całym świecie, a przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej. W opracowaniu omawiany jest projekt Glo­ balnej Izby Rozliczeniowej - WATCH, dotyczący płatności trans- granicznych.

The requirement fo r financial institutions to provide global, as well as domestic payment services, has become recently more prominent due to several important marketplace developments. In­ creasing globalization o f business and economic integration has created demand fo r more efficient, cost-effective means o f execu­ ting cross-border payments. The paper describes main features o f the ' Worldwide Automated Transaction Clearing House" project (WATCH). The WATCH project addresses the market fo r the ex­ change, clearing and settlement o f batch oriented cross-border payment instruction files between financial institutions.

W prow adzenie

W ciągu ostatnich 20 lat rynki finansow e dośw iadczyły znaczących zm ian w zakresie system ów płatności krajow ych i transgranicznych. W wielu krajach rozw inięto system y płatności nisko i w ysokokw otow ych, z w ykorzystaniem własnych technologii (kom unikacja, bezpieczeństw o) i standardów.

Tradycyjnie instytucje finansow e zapewniały elektroniczne przetw arzanie płatności transagranicznych swoim klientom za pośrednictw em relacji z banka­ mi korespondentam i w innych krajach. Nie m a pow szechnie akceptow anej orga­ nizacji standardów dotyczących w ym ienionych płatności. W konsekw encji,

Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych W ydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu W arszawskiego

usługi św iadczone za pośrednictw em banków korespondentów oraz um owy m iędzy stronam i i ich klientam i różniły się.

Potrzeba globalnych usług płatności stała się ostatnio istotna dzięki zw ięk­ szonemu wolum enowi handlu m iędzynarodow ego oraz popytow i ze strony fun­ duszy em erytalnych, inwestorów i podatników na płatności transgraniczne. Instytucje finansow e poszukują bardziej efektyw nych i mniej kosztow nych m e­ tod dokonyw ania płatności transgranicznych, zapew niających jednocześnie pew ność dostawy, łatwość użycia (ten sam strum ień płatności co dla płatności krajow ych), globalny zasięg i rozrachunek w wielu walutach.

Rozwój Internetu um ożliw ia centralizację globalnego handlu. Internet nie tylko um ożliw ia spotkanie nabyw ców i sprzedaw ców i różnych krajów , ale także dram atycznie zw iększa liczbę uczestników rynku. W rezultacie istnieje rosnąca potrzeba alternatyw nych procedur płatności dla efektyw nej obsługi handlu.

G lobalizacja i handel elektroniczny pow odują w zrost znaczenia płatności transgranicznych. Zgodnie z badaniam i Boston C onsulting G roup do roku 2008 roczny wolum en m iędzynarodow ych płatności w zrośnie do 5,2 m iliardów z 2,1 m iliardów w 1998 roku [2.S.1]. Pozytywny trend wzrostu liczby transakcji nie pow oduje rów noległego wzrostu przychodów: jak wynika z tych sam ych badań, przeciętny przychód z jednej płatności spadnie z 20,55 USD w 1994 roku do 4,46 USD w 2008 roku. Jest to znacząca zmiana. Stosunek ceny płatności kra­ jow ej i transgranicznej ma spaść z 13:1 do mniej niż 2:1 w roku 2008.

Św iatow y wolumen płatności wzrastał o 7% rocznie od 1994 roku [I. s. 1 ] Z badania Boston C onsulting G roup wynika, że wzrost transakcji transgranicz­ nych przyspieszy w ciągu najbliższych 5-10 lat. Prognozuje się wzrost w olum e­ nu o 11% rocznie do około 4 m iliardów transakcji w 2005 roku [ l .s .l ] Podczas gdy przew iduje się wzrost wolum enu transakcji w ciągu najbliższych 6 lat, cena płacona przez klienta korporacyjnego będzie spadać. Koszty transakcji transgra­ nicznej spadły między 10 a 20% w latach 1994-1995 i m ają spadać o 4% rocznie do około 8 U SD w roku 2005[ 1 .s.2 ]

Kilka znaczących czynników w pływ a na m iędzynarodow y rynek płatności. G ranice państw stają się przepuszczalne dla handlu, struktura kosztów przetw a­ rzania płatności staje się atrakcyjna a operatorzy, klienci i instytucje odpow ie­ dzialne za regulacje poszukują większej jakości po niższej cenie.

G lobalizacja wym usza potrzebę centralizacji. W m om encie, w którym kor­ poracje zdobyw ają zagraniczne rynki lokalne inicjatywy stają się nieefektyw ne. Podobnie jak w przypadku m arketingu, przedsiębiorstw a chcą móc zarządzać płatnościam i z centrum oraz z lokalnych filii. Poza popraw ą efektyw ności ope­ racyjnej przedsiębiorstw a chcą popraw ić zarządzanie płynnością w alutow ą

i próbują czerpać zyski z korzyści skali. M iędzynarodow e procedury płatności są fundam entem potrzebnym do osiągnięcia w ym ienionych celów .

Instytucje finansow e tw orzą w artość w łańcuchu płatności poprzez transfer inform acji dotyczącej płatności między operatoram i a klientam i system u. Do­ tychczas wysokie koszty technologii i istniejącej infrastruktury stanow iły bariery handlowe. Jednak ulepszenia w zakresie przetw arzania i teletransm isji danych są atrakcyjne nie tylko dla tradycyjnych konkurentów , ale także um ożliw iają o d ­ dzielenie wymiany walutowej od wym iany inform acji.

Ustaw odaw cy zachęcali sektor przetw arzający płatności do zw iększenia j a ­ kości system ów przetw arzania niskokw otow ych płatności transgranicznych, co m iało swój wyraz w dyrektyw ie Komisji Europejskiej na tem at transgranicznych transferów kredytow ych oraz inicjatyw ie Banków Rezerwy Federalnej w USA odnośnie prom ocji płatności transgranicznych.

Podobnie oczekiw ania klientów także się zm ieniają. W szczególności zle­ ceniodaw cy płatności poszukują ulepszeń w zakresie jakości m iędzynarodow ych płatności. O czekują łatw iejszego przetw arzania, włączając wspólny punkt w ej­ ścia dla wszystkich walut oraz krótsze cykle rozrachunkow e, które byłyby je d ­ nocześnie przew idyw alne i pewne. S podziew ają się płacić coraz mniej za obsłu­ gę płatności oraz że różnica w cenie płatności transgranicznych i krajow ych będzie się zm niejszać.

Projekt G lobalnej Izby R ozliczeniow ej - W ATCH

Krajowe systemy są w ysoko efektyw ne jeśli chodzi o koszty. Taka efektyw ność wynika ze wspólnych standardów obsługiw anych przez A utom atyczne Izby R ozliczeniow e (A C H 2) lub innych porozum ień w zakresie infrasturktury. Polegają one na przetw arzaniu w sadow ym dużych w olum enów płatności. W odpowiedzi na istniejące zapotrzebow anie projekt G lobalnej Izby R ozliczeniow ej (W ATCH) ma zapew nić taki sam poziom efektyw ności w sferze płatności transgranicznych jaki istnieje przy przetw arzaniu płatności przez krajow e ACH.

K oncepcja G lobalnej Izby Rozliczeniowej

Projekt W A TCH dotyczy wym iany, rozliczeń i rozrachunku płatności transgranicznych przetw arzanych w sadow o między instytucjam i finansow ym i. K oncepcja W A TCH polega na stworzeniu infrastruktury globalnej ACH, która

akceptow ałaby pliki z poleceniam i płatności od banków -uczestników , zatw ier­ dzała ich zaw artość, dokonyw ałaby konwersji form atów danych na odpow iedni standard, dokonyw ała rozrachunku i dostarczała elektronicznie pliki z polece­ niami płatności do lokalnej ACH lub do określonej instytucji finansow ej w kraju odbiorcy. Na rysunkach I i 2 zilustrow ano kolejno koncepcję W A TCH i w ym a­ gania funkcjonalne systemu.

Pieniądz. B anku C en tra ln e g o Klient Bank WATCH Zatwierdza

K onw ersja fo rm atów

W siępne pr/clw a re u n ie

ľre e iw a rza n ic, Konw ersia fo ru m ńw

Wysyła pliki

Sprowadza tożsam ość i bilans

Wysyła pliki Przetwarza transakcję

oczekuje wstępnego rozrachunku walutowego

L o c a l A C H so m e as w ith

lo cal T R X

D ystrybucja funduszy przez lokalną ACH

Rys. I Koncepcja WATCH Źródło: na podst. [ I . s.4] Proces przepływu W ť / x c í r Zleceniodawca Dane Kontrola wejściowe funduszy Finansowanie O b c ią ż e n ia zleceniodawcy Dostarczenie danych w lokalnych formatach Zapłata Bank odbiorcy VVV/.YI i f O d b io rc a Kredytowanie odbiorcy Dane wyjściowe

Rys. 2 W ymagania funkcjonalne WATCH Źródło: na podst. [ I . s.4]

Projekt W ATCH i przepływ płatności

W A TCH jest przede w syzstkim hubem dla translacji i wym iany przychodzących poleceń płatności w różnych form atach na form at kraju odbiorcy. Poza przetw arzaniem danych, W A TCH jest także agenten um ożliw iającym transfer funduszy od nadaw ców korporacyjnych do odbiorców (ilustruje to Rys.3). Proves Przepływu Nadawca Г ' -WATCH V . _ У Członek/Instytucja Finansowa Agent ---t — ,---Agent ro/rachukowy Nostro WATCH t Punkt wejścia a_ oaa

sSM

c J S

Rys. 3 Proces przepływu płatności w projekcie Globalnej Izby Rozliczenio­ wej. Źródło: na podst. [2. s.2]

W ykorzystując jeden z kilku krajowych i m iędzynarodow ych standardów , instytucje finansow e uczestniczące w systemie będą dokonyw ać płatności za pośrednictw em W ATCH. W skład każdej takiej transakcji będą w chodzić płat­ ności w tej samej walucie kierow ane do tego sam ego kraju. W ściśle oznaczo­ nym czasie W ATCH określi kwotę, którą każda Instytucja C złonkow ska musi

zapew nić jak o pokrycie dla płatności skierow anych do kraju docelow ego w jego walucie. Instytucje C złonkow skie zażądają następnie, aby ich agent nostro za­ płacił w yszczególnioną kwotę agentowi rozrachunkow em u W A TCH w kraju odbiorcy. Płatność między agentem nostro Instytucji C złonkow skiej i agentem rozrachunkow ym W A TCH będzie płatnością krajow ą obsługiw aną w pieniądzu banku centralnego poprzez lokalny system rozrachunku brutto w czasie rzeczy­ wistym (R T G S 1), odpow iadający danej walucie.

Po potw ierdzeniu, że Instytucja C złonkow ska w ypełniła swoje zobow iąza­ nia, W A TCH rozpocznie przetw arzanie i konw ersję płatności dla kraju docelo­ wego, pośrednio lub bezpośrednio poprzez lokalna ACH lub podobny system płatności krajowych. Na tym etapie W ATCH funkcjonuje jak o zleceniodaw ca płatności w ramach krajow ego systemu płatności. Płatności będą przetw arzane w kraju odbiorcy zgodnie z lokalnymi proceduram i dotyczącym i cyklów rozli­ czeniow ych, procesu rozrachunku oraz wym agań w zakresie fianlności rozra­ chunku.

K orzyści płynące z W ATCH

W A TCH zw iększa wartość dla uczestników łańcucha płatności. W A TCH ma zapew nić pom ost między formatam i danych dla różnych krajów , także zm niejszając ryzyko rozrachunkow e dla płatności transgranicznych.

Korporacyjni operatorzy płatności m ogą uprościć proces w prow adzania da­ nych dzięki wykorzystaniu pojedynczego formatu danych dla w szystkich istnie­ jących walut. U zyskują także skrócony cykl płatności, pew ność dostaw y i jasne reguły oraz polepszenie zarządzania pieniądzem .

W spólne przetw arzanie płatności w wielu walutach w raz z B ezpośrednim Przetw arzaniem (STP4) zapewni redukcję kosztów transakcyjnych ponoszonych przez uczestników systemu, zw łaszcza przy przejściu ze starej technologii trans­ feru (narażonej na częste usterki) na bardziej efektyw ne autom atyczne przetw a­ rzanie. Dzięki temu, że uczestnicy będą mieli do czynienia z pojedynczą o rg ani­ zacją a nie siecią banków korespondentów , zarządzanie płatnościam i stanie się prostsze i łatwiejsze. Ponadto, poniew aż W A TCH zapew nia dostęp do prawie wszystkich m ożliwych odbiorców w krajach docelow ych, bez w zględu na to czy utrzym ują oni rachunki w Instytucjach C złonkow skich, uczestnicy nie b ędą ju ż potrzebow ać tak wielu banków korespondentów i w ten sposób zredukują swoje

Real-Time Gross-Settlement System. 4 Straight Through Processing.

całkow ite w ym agania w zakresie płynności i koszty utrzym yw ania rachunku nostro. Co w ażniejsze, uczestnicy cały czas posiadają pełną kontrolę nad pro­ duktem oferow anym swoim klientom , w łączając w szystkie aspekty opłat za usługi i różnice kursowych.

C hociaż Instytucje C złonkow skie będą odgrywały bierną rolę w przetw a­ rzaniu płatności, skorzystają także na uczestnictw ie w W A TC H , poniew aż nie będą m usiały konw ertow ać form atów płatności. Co w ięcej. Instytucje C zło n­ kowskie będą cieszyły się z zapew nienia finalności płatności, ja k a teraz ma miejsce dla krajow ych system ów płatności.

W A TCH zapew nia w iele korzyści dla całego sektora usług przetw arzania płatności. Przede wszystkim niższe koszty transakcyjne popraw ią zdolność sek­ tora usług finansow ych do sprostania nowej konkurencji.

W ATCH zw iększy także dostępność płatności transgranicznych dla m niej­ szych instytucji finansow ych, um ożliw iając im rozszerzenie swojej oferty przy znacznej redukcji kosztów operacyjnych i inwestycji. Inaczej m ówiąc b ęd ą mo- *>ły oferow ać cały koszyk walut po obecnym koszcie obsługi jednej waluty. D o­ datkow o W ATCH pom oże spełnić oczekiw ania urzędów regulacyjnych odno­ śnie jakości przetw arzania niskokw otow ych płatności transgranicznych.

M ożliw e zastosow ania W ATCH

S truktura W ATCH jest bardzo podobna do struktury tradycyjnej ACH i dzięki temu może on przetw arzać płatności korporacyjne i rządow e (np. dyw i­ dendy, em erytury etc) Jednak elastyczność system u um ożliw ia także obsługę innych typów płatności. Na przykład płatności detaliczne napływ ając przez sieć branżow ą m ogą być łatwo przetw arzane wsadow o pod koniec dnia i przesyłane przez W A TCH . Płatności zw iązane z handlem , inw estycjam i i w ym ianą walut są tylko kilkom a przykładam i potencjalnych zastosow ań system u. O czyw iście szybko rozw ijający się świat handlu elektronicznego otw iera nowe m ożliw ości w ykorzystania W ATCH.

W ATCH i handel elektroniczny

Instytucje finansow e chcące utrzym ać pozycję kluczow ych graczy w glo­ balnym łańcuchu tw orzenia wartości na rynku elektronicznym m ają przed sobą dwa problemy: identyfikację stron transakcji (w łącznie z autoryzacją i nieza- przeczalnością nadania i odbioru) oraz m ożliwość dokonyw ania płatności trans­ granicznych przy niskimi ryzyku i kosztach. Kilka globalnych organizacji zm aga się z problem ami autoryzacji, ale do czasu pow stania W A TCH postępy w

zakre-sie rozwoju efektyw nych i tanich transferów transgranicznych były niew ielkie. W ATCH ma pom oc instytucjom finansow ym w ypełnić tę lukę.

Instytucje finansow e m ogą w ykorzystać W A TCH do handlu elektroniczne­ go na kilka sposobów . D ostarczanie usług zw iązanych z przetw arzaniem płatno­ ści je st jednym z przykładów . Na przykład, gdy na rynku elektronicznym doko­ nywane są transakcje, instytucje finansow e m ogą zagregow ać zw iązane z nimi polecenia płatności i przetw arzać je w sadow o za pośrednictw em W A TCH . Innym zastosow aniem W A TCH może być dystrybucja elektronicznych d epozy­ tów z tych transakcji. Co więcej instytucje finansow e lub uczestnicy transakcji m ogą w ykorzystyw ać 140 znaków do wym iany inform acji o płatnościach, takich jak num ery referencyjne czy num ery faktur, a W A TCH zapew ni dostępność tych

inform acji dla odbiorcy.

W raz z ew olucją handlu elektronicznego okazało się, że procedury płatno­ ści stosow ane w tradycyjnym handlu nie zm ieniły się znacząco, w odróżnieniu od procedur kupna i sprzedaży. W wielu transakcjach B 2BS warunki transakcji nadal określają przyszłe term iny płatności. W ten sposób transakcja m oże się odbyć jeśli sprzedaw ca jest pew ien, że płatność zostanie dokonana. Aby um oż­ liwić tego rodzaju transakcje, podjęto wiele globalnych inicjatyw, aby opraco­ wać m etody ubezpieczania płatności. Uczestnicy W A TCH , którzy korzystają z om aw ianych procedur m ogą wykorzystać W A TCH jak o kanał rozrachunkow y dla w ypełniania swoich zobow iązań m iędzynarodow ych. M ożliw ość w ykorzy­ stania W A TCH w tym wypadku widać przy poleceniach płatności, które m ożna zainicjow ać z w yprzedzeniem zgodnie ze schem atem przetw arzania.

Handel elektroniczny ew oluuje w szybkim tem pie ciągle generując nowe m odele wym iany dóbr i wartości. K onkurencja w tym now ym środow isku w y­ m aga od instytucji finansow ych gotowości do adaptow ania się do zm ieniających się okoliczności. W A TCH ma zapew nić swoim uczestnikom niezbędną ela­ styczność w płatnościach transgranicznych, co um ożliw ia z kolei nadążanie za potrzebam i klientów w środow isku elektronicznego handlu.

Silne i słabe strony zw iązane z W ATCH

Silne strony

W A TCH um ożliwi instytucjom finansow ym zaspokojenie rosnących po­ trzeb klientów w zakresie płatności transgranicznych.

W A TCH będzie prow adził politykę otw artego dostępu dla instytucji finan­ sow ych bez kreow ania dodatkow ego ryzyka.

W A TCH zapewni kanał przetw arzania globalnych płatności w ykorzystując istniejące narodow e system y płatności i zapewni interfejs dla system u wielu walut opartego na technologii internetow ej.

R ozrachunek za pośrednictw em banku centralnego um ożliw ia pew ność płatności i elim inuje obecnie istniejące ryzyko kredytow e zw iązane z p łat­ nościam i transgranicznym i.

Z w iększa łatwość funkcjonow ania poprzez stw orzenie pojedynczego stru­ m ienia dla płatności transgranicznych skierow anego do wielu krajów . W A TCH jest bardziej efektyw ny niż um ow y dw ustronne i popraw ia ogólną efektyw ność przetw arzania globalnych płatności.

W ATCH um ożliw ia zw iększoną pew ność otrzym ania płatności i inform acji zw iązanej z płatnością przez odbiorcę.

Słabości

Przedpłaty mogą stanow ić dodatkow e obciążenie dla zleceniodaw cy.

O szacow anie popytu rynkow ego dokonane na podstaw ie danych historycz­ nych niosą ze sobą ryzyko błędu w ocenie.

W A TCH może napotkać opór ze strony dużych instytucji.

Istnieje pew ien poziom niepew ności, ryzyka i kosztów zw iązanych z w dro­ żeniem nowego system u płatności.

M ożliw ość zaistnienia potrzeby zreorganizow ania pew nych aspektów ju ż istniejących system ów płatności.

Szanse i zagrożenia zw iązane z W ATCH

Szanse

1. W ATCH zapew nia bankom efektyw ne przetw arzanie płatności tarnsgra- nicznych po zredukow anych kosztach dla klientów w wielu krajach.

2. W ATCH um ożliwi zaspokojenie popytu ze strony klientów.

3. U czestnictw o w W A TCH zwiększy reputację banków -uczestników jak o przodujących we wdrażaniu nowych rozwiązań i technologii.

4. W A TCH rozszerzy ofertę banków w zakresie płatności i zw iększy ich k on ­ kurencyjność na rynku.

Zagrożenia

1. W A TCH może zredukow ać wolumen transakcji w relacjach banków kore­ spondentów .

2. Różnice w polityce w każdym kraju odnośnie istniejących system ów płatno­ ści m ogą opóźnić w drożenie systemu

3. Obawy, że system przetw arzania w sadow ego obniżający koszty może zm niejszyć wolum en i wartość transakcji obsługiw anych przez istniejące system y, zaprojektow ane do kontroli i redukcji ryzyka.

Źródła

I Concept Paper fo r a Global Autom ated Clearing House (1999). NACH A C ross-Border C oun­

cil. Global ACH Work Group. Version 1.4.

2. WATCH: A New G lobal Payments Clianne(2000). National Automated Clearing House Asso­ ciation.

3. The Evolution o f WATCH (2000). National Automated Clearing H ouse Association.

4. httn://w ww.nacha.ore 5. htin://www.globalach.org