Nowa wystawa w Muzeum Ewolucji w Warszawie
Kto mi da³ nogi? Podbój l¹dów przez krêgowce
Muzeum Ewolucji w Warszawie wzbogaci³o siê o now¹,ciekaw¹ wystawê dotycz¹c¹ wyjœcia krêgowców na l¹d i problematyki ogniw przejœciowych, zorganizowan¹ z oka-zji 150-lecia pierwszego wydania O pochodzeniu
gatun-ków Karola Darwina. Wystawa, pomimo niewielkich
rozmiarów, jest bardzo urozmaicona. Przed wejœciem do niedu¿ego pomieszczenia wystawowego witaj¹ nas dwie humorystycznie wykonane rekonstrukcje g³ównych, najle-piej znanych aktorów historii przekszta³cenia ryb w p³azy. Ze strony ryb jest Eusthenopteron, a ze strony p³azów
Ichthyostega, któr¹ prowadzi na smyczy szkielet cz³owieka.
Myli³by siê jednak ten, kto by s¹dzi³, ¿e napotka w œrodku coœ w rodzaju paleontologicznego Disneylandu. Wystawa obfituje w ciekawe eksponaty i pouczaj¹ce tabli-ce informacyjne. Lew¹ stronê wystawy zajmuje prawid³owo i efektownie opisana i zilustrowana historia przekszta³ceñ szkieletu ryb w szkielet czworonogów na tle zmieniaj¹cych siê warunków œrodowiskowych w paleozoiku. W centrum jest rekonstrukcja — bardzo wierna w stosunku do dostêp-nego materia³u kopaldostêp-nego — kilku rybo-p³azów z rodzaju
Tiktaalik, znalezionych ju¿ w naszym stuleciu w arktycznej
Kanadzie. Tiktaaliki p³awi¹ siê w p³ytkim zbiorniku wod-nym, a niektóre, zapewne zgodnie z prawd¹, wype³zaj¹ na l¹d, pos³uguj¹c siê swymi potê¿nymi, umiêœnionymi
p³etwa-mi piersiowyp³etwa-mi. Poniewa¿ nic nie wiemy o tylnej czêœci szkieletu tiktaalika (nie zosta³a ona jeszcze znaleziona), autorzy rekonstrukcji dyskretnie ukryli j¹ pod wod¹. L¹d poroœniêty jest roœlinnoœci¹ odtwarzaj¹c¹ rzeczywist¹ flo-rê, znalezion¹ w osadach dewoñskich Wyspy Ellesmere’a.
Dla specjalisty najciekawsza jest jednak prawa strona wystawy, po której zosta³y zgromadzone perfekcyjnie wykonane i pomalowane na naturalne kolory odlewy frag-mentów szkieletów ichtiostegi i akantostegi, znalezione na Grenlandii. Wykonanie odlewów, jak i ca³ej ekspozycji, odbywa³o siê w œcis³ej wspó³pracy z prof. Jennifer A. Clack,
kustoszem paleontologii krêgowców University Museum of Zoology w Cambridge. Profesor J.A. Clack przyjecha³a tak¿e na uroczyste otwarcie wystawy w dniu 24 listopada 2009 r. i wyg³osi³a wyk³ad pt. On the ‘imperfection of the
Geological Record’: recent palaeontological discoveries to delight Darwin. Pos³uguj¹c siê cytatami z dzie³a
Darwi-na, pokaza³a jego problemy z kwesti¹ ogniw przejœcio-wych, a nastêpnie przedstawi³a wspó³czesne odkrycia paleontologiczne rozwi¹zuj¹ce te dylematy. Najszerzej zosta³y omówione, oczywiœcie, formy przejœciowe
pomiê-dzy rybami i p³azami, a tak¿e ewolucja od gadów do pta-ków — ze wspania³ymi ilustracjami upierzonych dinozaurów z Chin — i usytuowanie oczu po jednej stronie cia³a u fl¹der.
Wystawa Kto mi da³ nogi? powinna na sta³e zagoœciæ w Muzeum Ewolucji, oczywiœcie pod warunkiem, ¿e w miarê pojawiania siê nowych odkryæ bêdzie uzupe³niana i uno-woczeœniana. A o takie odkrycia — nawet z terenu Polski — ostatnio nietrudno.
Micha³ Ginter
25
Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 1, 2010
Ryc. 1. Rekonstrukcja Tiktaalik roseae