Rola środowiska naukowego w promowaniu nowych technologii na przykładzie Krakowa

Pełen tekst

(1)Rafał Morawczyński Katedra Pnecb••bleraośclI Innowacll. Bogdan Rogoda. Rola środowiska naukowe • w promowanIU no ch tec na owa 1. Wprowadzenie odgrywają kluczową rolę w tworzeniu przewagi konkurencyjnej współczesnych przed s iębiorstw . Kreowanie nowych rozwiązali nic jest jednak wylączną domeml prywatnych firm. Bardzo często ich potencjal finan sowy lub kadrowy jest niewystarczający do prowadzenia skutecznych dzialali w tej dziedzinie. co powoduje konieczność podję c ia wspólpracy z uc zelniami i placówkami badawczymi . Te zaś są z przyczyn finansowych i ambicjonalnych zainteresowane wcicłaniem ich rozwiązań w życie. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie roli. jaką pełnią krakowskie ośrodki naukowe oraz indywidualnie pracownicy naukowi w rozwoju nowych. Innowacje. technologii i transferowaniu ich do biznesu . Pod względem metodologicznym przyjęto koncepcję klastera jako formy organizacyjnej uwzględniającej powią zania sfery badawczej i komercyjnej.. 2. Znaczenie Innowacll Współczesna. gospodarka rozwija się w oparciu o coraz bardziej wyrafinowane technologie . Spektakularnym przykladem S'l ostatnio technologie informatyczne. Ich gwałtowny rozwój stal się pretek stem do szukania w tego typu rozwiązaniach analogii do rewolucji przemysIowych. Jest kwestią nic ulegaj'lCą wątpliwości. że aby w XXI w. funkcjonować skutecznie. kraj potrzebuje.

(2) spraw nego systemu innowacji zapcw niaj 'łcyc h stal y poslC;p w rozwoju no wo· clesnych technologii . Charaktc rysIyczll<) ccch'-} przedsit; biorsl\v tl.W. nowej technologii jest U JllOŻ · li wianie ś ci s lej ws pólpracy po między ś rodowi s kami gospod arczy mi i naukowo-badawczymi. Zwr6cenic uwagi na te wła ś nie podmioty jest o tyle istotne , że, jak wskazuj'! d oś w ia d cze nia innyc h krajów . jest to jedna z najlepszych metod skrócenia okres u imple me ntacji os i qgnic;ć n~ll1ki' . Nic do pogardzenia Si.) k o rzyści zwi~!zan c z rozw ijaniem tego sekt o ra. Notuje si<; w nim 18- 50'k sttl p, zys ku od z,li nwest owanego kapitalu (przy ś re dni ej 5-·7 %) . O okolo 50% wy;;.sza jest rów ni eż w ydaj ność w porównaniu ze ś redni ,! w przem yś le. Mat e riałochl o nność i energochłonno ść są ni ższe niż w tradyc yj nej pro duk c ji o okolo }()···40%. Nie w'ltpliwie jednak bran że takie " ! ba rdzo wy magaji)CC w zarz:ldzaniu i finan sowaniu ich . Przy kład owo nakład y na badi.lnia i rozwój pochlaniaj'! okolo 4- S% wart ości spr zedaży . Nie do omini,c ia s ą nie dostatki wykwalifikowanych kadr na rynku pracy' . W Polsce przemysly wysokic h techno log ii maj,! zaled w ie} 'fe udz ialu w PKB , podczas gd y IV UE jest to 12- 15 % . B . Marcinicc twi e rdz i, że gd y by ś m y chcie li mieć w Po lsce prze mys i high /ech. m u sielib yś my mi eć wielki e koncern y. Ale te z nic h . które wc hod!.,! do ('o lski , maj ', ju ż roz wini ~ t c hadania w krajac h . 7. któryc h poc hod n i . Jed ynym w yj ście m jest wit;c sl\I.,Jorzcni c szansy na badan ia dla małe g o i .~ rc dniego hi z n L~su lub przyn aj mniej ste rowani e transfe rem technologii do tego sektora . Takim opini om Wió ruje A. l..it yl1ski . lwicnl ztll' że lo w ła ś nie sektor MS P sla· nil.! sic.; gł ó wn y m kl icnh:m oś rodk ów komercyjnych bada rl nauko wyc h . Jego skl ollł1oŚC do wchła n iania innowacji wynika z faktu . że musi szybko reagować' na zmiany rynku J . OECD wy mien ia c alą g am~ dzialalnoś ci zaliczan ych do wysokic h techno lo gii . Wydaje sit;. że ich wspólnym mianownikicmjest 10 . że w ogromnym stopniu wy korzys tuj,! pos t~p dokonuj'lc y si9 w nauce i technice, w badaniach podstawowyc h i stosowanych . N igdz ie indziej w takim stopniujak w tyc h bran żac h nie występuj e Sl)fzę żcnie zwrotne mi,dzy badaniami a implementacją' . Wzrost zainte resowania jedną z d ziedzin wysokich technolog ii - in fo nnat yk,! - j est szczegó lnie du ż y w ostatnic h latach . Jak dowodz i A . Wierzhic ki . zw rócenie uwagi na rozwój spo łeczeństwa informacyjnego wynika z faktu, że gospodarka oparta na info rmacji to now y rozd z iał w hi storii gos podarczej ś wi a ta . Z lckccwai..cn ie tego faktu m oże kosztowa(' du ż o . J eś l i d z i ś mó wi si.; o szansac h 1'01. · wijania inn o wacyjn ości. to właśnie ta bran ż a wydaje si<; ohie c ywa ć pod tym wzg l,dclll najwi ,cej . Jest to prze m ys ł opart y na w icdz y i jak ż adcn inn y B, Dnbk'p, al a- KofOn<l , OCI'IIII I/O:: iolllll il1l1 /JI\·{/l ·.\:jl/o.\'ci I)( /Iskic h pr ::f.'d.\'irhi/lf,\' l u·. " Gosp udar ~ ; 1 Narodowa" ! l)I)(),nr S- l) .,Ii , : :! 1.l.a: S. K a~ i c wl L'l , St/'/l ll'git' 0 l h'l't/CXjllf ' Iw:1 S trategi e 1'0 ;:' H ·/~il/ fil''''y . JH iN SG II. Wa rslilwa 11)1)6 . I. , {{lit . {. lll/,~. .. )'11') __ -_ . ,. M _ r..1a sl.d ;.. Malil i .~"I'dlli(/ 1, ,.::t't!.I'ii'hi(//·/:: O,\'t: .I'::.all.HI dl ll w d:' /II1/'go IIigIl T('{' h . .. B() ~s ,., Go ... podarka . Ty godn iowy Pr/_L'J.! !'Id Ekonom iL' 1110- F ltl;lll.~(\Wy " ! 9 IJt). nr 2:". s . J l -- .n . ,I. ·'II" dl'lII ,~ .. 1'1- 21 ..

(3) Rola. środow iska. •. Iwltko\\'. )I.'. prOlllml'lIlIf/ I. ... wy maga szczególnej. strategicznej opieki pa,istwa . Jak pis!.e Wierzbicki : .. Niemcy I ... ), Francja I ... I. Norwegia . Dania I ... 1. Finlandia dosz ly do wniosku. l.c la brak wlasnej ekspertyzy w epoce cyw ilizacji informacyj nej trzeba będzie płacić znacznie wi~cej niż za kształ ce nie i utrzymywanie ekspertów"'i.. Z tego samego powod u Polski nie stać na przegapienie tych procesów . Tymczasem poł s k a gospodarka znajdujl: się wciqż jeszc ze w faz ie transfor macji syste mo wej . "tnieje kilka powodów. by. palrzyć. ze sceplycyz mem na. m oż liwość. efektywnego uczestnicze nia sektora prywatnego w Pol sce w rozwoju innowucyj nośc i . \V obec tego szczcgolna rola s poczywać hędz i e na pań stw ie jako fundatorze i inicjatorze innowacji. Tak jest dzis iaj i ni l' nie wskazuje na lO . by moglo si~ lo zmie nić w n'lJbli i.szy m czasie. 010 kilka faklów. które wskazują na szczególnq ro lę pal1.stwa w tt:j dziedzinie w porównaniu z sektorem prywatnym: - w Polsce 2/3 wydalków na sfer, B+R pochodzi z fundu szy pa,·, slwOlvych. odwrol ne ). a 1/3 z prywalnych (w UE pro porcje - w cora z wi~ks7.cj li czbie przed s iębi orstw re zygnuje si, z prowadzenia bad.ui na wlas n" r,k, . gdy,- ich na 10 n ic slac (jcd na firma wyda la na B+R w 1995 r. ś rednio 337.8 USD. podczas gdy w UE - 45X 1,8 USD). - Iylko co pi~ćd z i csi" la z firm sektora MSP finansuje d zia łaln oś( 13+R.. Si'. a se ktor zaczyna domin ować w gospodarce. - inwestorzy zagraniczni udowadniaj.,. i.e nic. zależy. im na prowadzeniu. bada,i w Polsce". Wobec lakich faktów slu swc wydaje si, przyznanie pa,i slw u szczególnej roli w ilklywizowaniu innowacji. Dzisiaj uczestniczy ono w polit yce pro innowacyjnej glówn ie poprzez s ieć jednostek badawczych i uczel ni wyi.szyc h. Koncepcja .. nowej wiedzy o źródlac h innowacji malych firm " Acsa. Audrelscha i FeldOlana przyznaje wła ś ni e uczelniom wyż. szym szczególne miejsce w transferze innowacji do takich przed s iębiorstw. Badacze Iwierdz,!. że małe firmy poszukuj" wspólpracy z wy ższy mi uczelniami w ce lu uzys kania dostępu do najnowszej wiedzy. na wygenerowanie której ic h sam yc h nie siać. Wedlug autorów laka wspólpraca powoduje. że mimo bra ku środków w lasnyc h firm y male " ł w Sianie ni c ty lko sk ulccwie konkurowac z dużymi. ale na wcl osiąg nąć nad nimi przew agę. Srodowisko naukowe okazuje się w i ęc bardzo CZęs lo ge neratorem innowacji.. 3. Środowisko naukowe Pod pojęciem ś rodowi s ka naukowego rozumiemy in styt ucjom,lne fo rm y organizacyjne w poslaci wyż.szyc h uczc ini . jak rów nie ż ind yw idualnyc h pra~ A . Wierzbicki, IlIt l'g/'(lcjtl Pol.\·/.:i::.e w.IF(jllw!f/ (" Iroar/(/ I!ty<"kq 1I'0b('c lI'y::I\'lIIi .\'/Jo /el';,f'lisTlI'lI ill!rJ1'IIw(,):;l/cgo, "Gospodarka Narodowa" llJ9~ , 111' I . s. 15- 17. II. E. Stawas z,. 111110 11'(/( je. (/. 1/1(/. lali /'11/(/. Wyda WIl ie! w () U11 iwcrsytct li Lódzk ii.:go. Lód ż 199 1) ..

(4) Ra/al MOraH'CZYliski.. B()~d(lll. Rogoda. cowników naukow yc h i powo lane przez nich firmy, s lowa rzysze ni a lub inne podmioly. Aklywność środowis ka w zakresie opracowywan ia i wdrażan ia nowych technologi i może się przejawiać na kilka sposobów: ._. realizowanie przez placówki badawc ze bezpośrednich zamówiCli od podmiolów gospodarczych. Niekiedy bywa ono dofinansowane przez inslylucje rZ'Ióowc (KBN), - Iworzenie placówek badawczych - np . laboralOriów - rea lizuj ącyc h prace nauk nwe ocharaklerze slUdialn y m i wyprzcdzaj'Icym zapolrzebowanie przemys lu . - indywidualna wspólpraca pracowników naukowych z przedsi,biorslwami, majqca przeważnie chil rak tcr konsultingu. - kszlalcenie sludenlów oraz pracowników firm. Ma ono charakler slUdiów podyplomowych lub szkoleli realizowanych na zlece nie podmiolów gospodarczych, - ud zia l IV projeklach mi<;dzynarodowych . Kraje wysoko rozwinię l e oferuj'I doslęp do funduszy. klóre wspomagaj'I Iransfer wysok ic h lec hno logi i do mniej zaawansowanych lechnicznie gospodarek. Pracownicy naukowi częsl o pośred nicz,! w ko nIakIach miedzy Iymi funduszami a przcdsi<;biorslwami, - slymulowanie inicjalywy wladz regionalnych i lokalny ch. Środow isko akademickic może ukierunkowywać d/.ialania wladl w slronę wspierania prledsięwlieć promuj'I"ych nowoczesne lechnologie 7 , - Iworzenie firm Iypu .'pill-oII. Przykladem inslylUcJi ws pi e rającej komercjalizowanie lec hnologii opracowanych na wyższej uczelni jesl firma MIL , dzialająca przy Uniwersylecie w Mancheslerze. MIL ma za zadanie zidentyfikowanie, ochron9. rozwój oraz wprowadzenie na rynek lechnologii pochodzących z uniwersylelu. Sposobcm komercjalizacji 1ll 0ż.c hyć założ.enie firmy spin-oj!, joint venture lub umowa licencyjna. Robi MIL je SI doprowadzenie do wykorzyslania wynalezionej na uniwersylecic lechnologii w biznesie, poprz.ez przeprowadzanie eksperlyz. wybór formy przedsięwzięcia oraz zarządza nie zasoba mi finansowymi projekIÓW . Dzialalność firmy podporządkowana jesl ",sadzie, że U ni wersy lel w Mancheslerze jesl w czasie Irwania c"lego procesu inweslycyjnego posiada<:zcm praw wlasności do dóbr inleleklualnych slworzon ych przez swoich pracowni ków i zwykle jesl wlaścicielem wszyslkich wynalazków slworzonych przez badaczy na Uniwersylccie. Prawa wlasności inleleklualnej "I wykorl,yslywanc poprzez udzielanie praw doslępu i licencjonowanie spo nsorom hadali.j"k również innym firmom. MIL udzieli I 15 Ii<:encji na ui.ywa nic uni wersy leck ic h lech nol ogi i. Firma prze prowadl.a hadania marketingowe na lemat m ożliwośc i wykorzystania wynalazków w biznesie i poszukuje kOlllcrcyjny(h partnerów do in westowania i lIczcstnicE. N 'Ie h! i k, ,Ś/'o(/tJ\\'i.\'kfl IIlwkr n\'I' I (//.:wll'lI/ ickil' K ro}.;o\\'(I ~~(/pll'C ~I'IJ/ tllu ,w 'k/(l1"II \\'v.'wki/'h Tt'dll1rllog ii !w: I "K r;:'I'II/011 'li f)flli //(/ " II' K fakoll'ie . Illal~rialy kOIl fCl"cllcy j 11(' . \V ydaw nil:( v..'o Fun7. J;u:.: ja ROl\voju Sumorz,jdnok i i Prasy Lokalnej . Krak ów 2001..

(5) Rola. .~r()d(}H'isk(/. . III .... twa w rozwoju i eksploatacji technologii uniwersyteckich, Jest tei. odpowiedzialna za utworzenie i zarz'ldzanie firmami sl,ill-oll(dla których jest matk'l) opartymi na usługach i technologil1ch lHliwcrsyteckich x .. 4. Krakowski Park Technologiczny Sztandarową. inicjatyw,,! krakowskiego .~rodowiska naukowego w zakresie wspierania przedsiębiorczości i transferu technologii hył udział w powołaniu Krakowskiego Parku Technologicznego. Jeżeli przyjrzymy si, filozofii ośrod ków i parków wysokiej technologii. to właśnie idei tam generowanej, a nic kapitałowi przyznaje si, rolt; kluc/OW'I. KoncepCja taka wydaje się blisko spokrewniona z klasycznym u"eiem czynników wytwórczych. Co ciekawe. to innowacja, myśl i jej twórca maj.1 tu rolę szczególn:.}. Kluczem jest bowiem przyznanie twórcy pomysłu roli katalizatora w przyci'lganiu pozostalych czynników produkcji. Myśl staje si, w tym u.l\'ciu czynnikiem o podstawowym znaczeniu ~ pierwszym elementem w cyklu biznesowym, Formę parku technologicznego wybrano, posiłkując się wzorcami z krajów wysoko rozwiniętych. gdzie potrzebę i mozliwość akceleracji współpracy uczelni z przedsiębior stwami zauważono juz w I poło XX w. Krzelllowa Dolina powstała jako miejsce spotkania innowacji. kapitalu i prz.edsi,biorców. Idea parku narodz.ila się w latach 40. w USA'}, za,~ \v Europie tworzenie przestrzennych zgrupowali przcmyslowo-nallktJwych rozpoczęło się w latach 70. Parki technologiczne stannwiq w szczególności narzędzie współpracy OŚf(xlków naukowych z przelllyslem. w ramach której uczelnie uzyskuj'l rynek zbytu dla swych opracowań h igh-tcch, a takż.e miejsce zatrlldn ienia dla absolwentów i doktorantów. Przedsiębim"stwa zaś prócz transferu technologii mog~I skorzystać I. różnych form wsparcia instytucjonalnego, np. inkubatorów przedsiębiorczości oraz ulg podatkowych. Krakowski technopark zrodzil się z pohlczenia koncepcji parku przemyslowego majqcego na celu stworzenie miejsc pracy dla osób zwalnianych z Huty im. T. Sendzimira oraz inicjatywy Uniwersytetu JagiellOliskiego powołania Krakowskiego Akademickiego Parku Technologicznego na terenach przeznaczonych pod przyszlą budowę III Kampusu UJ. Ide'l jego utworzenia by lo wykorzystanie potencjalu naukowego krakowskich instytucji naukowych wc wspólpracy z krajowym i zagranicznym biznesem. Ze względu na bliskość celów dalsze prace przy powolaniu KPT prowadzone byly w oparciu o UJ. HTS oraz Politechnikę KrakowsLI. ROZP0l7'ldzenie rZ'ldu powolujące Krakowski Park Technologiczny o statusie specjalnej strefy ekonomicznej wydano w pai.dzierniku 1997 r. Lobbing K T. 'J. Schanzc, Tral/sfer techllologii II' Allglii, "lrlIlO\\':ICjc" 2000. nr 7_ 1. Karmowska-Kuiniarska, Park I/(//Iki i ({'chllll/ogii 1\' Krukoll'ie - IIllIr:',l'l1ic c:',v JWllil'C;:-. 1/0,<'','', ,,:\1111<1 MaIn" ]lJ96. UJ, nr l..

(6) Raf a! Mora\\'c:')'1hki. JJogd(lll Rogod(/. na rzecz ulworzenia slrefy prowadzily wladze lokalne, krakowscy p"rlamenlarzyści oraz naukowcy, zwlaszcza profesor Polilechniki Krakowskiej Elżbiela Nachlik. Slrefa zoSIala Ulworzona na okres 12 lal i obj,la obszar 66,5 ha. Celem KPT jeSl: I . Rozwój seklora wy sokich lechnologii przy wykorzySlaniu pOlencjalu naukowo-badawczego Krakowa. 2 . SIworzenie sprzyjaj'lcych warunków ekonomicznych , infraslruklUralnych i organizacyjnych dla inweslorów krajowyc h i zagranicznych deklarujących wykorzyslanie i rozwijanie naukowo-badawczych zasobów Krakowa w zakresie zaawansowanych technologii. 3 . Wspomaganie powstawania i rozwoju nowych przedsi<;biofstw oraz reSlruklUryzacji iSlniej4cych firm, IV Iym glównie malych i średnich. 4 , Wspomaganie kształcenia technicznego w krakowskich uczelniach. 5 . Podniesienie jako ści i presliżu uczelni krakowskich w Polsce i na świecie . 6 . Wykorzyslanie lerenów poprzem ysIowyc h bez szkody dla krajobrazu . Ze względu IUI zanieczyszczenie środowiskl.l naturalnego w Krakowie preferowane sq przed s ięwzięcia nic powoduj 'lce zwio;kszenia emisji szkodliwych zwi'lzków. Calkowicie wykluczone zoslaly ze slrefy: wytwarzanie malerialów wybuchowych, wyrób, rozlew i przclwarzanie spirytusu oraz napojów alkoholowych, paliw silnikowych. wyrobów Iyloniowych oraz prowadzenie ośrodków gier losowych. Zezwolenie na prowadzenie dzialalności w KPT mog~1 olrzymać Iylko le firmy. klórych produkl y (liczone cen'l sprzedaży) s~ co najmniej w 30% wyprodukowane na lerenic sIrery . Bez zezwolenia mo ż na natomiast prowadzić na terenie KPT szereg rodzajów dzialalności uslugowej i budowlanej . Krakowski lechnopark jesl zarządzany przez CenIrum Zaawansowanych Technologii Sp. z 0.0., klórego udzialowcami są: Skarb Patlslwa, Gmina Kraków, WojewódzIwo Malopolskie, Polilechnika Krakowska, Uniwersylel JagiellOliski. Akademia Górniczo-Hulnicza oraz Hula im . T . Sendzimira ''' . Kapilal zalożycielski spólki wynosi slosunkowo niewielką kwolę 145 000 zl " . Spólka nie jest wla śeicielem lerenów, klóre pozoslają w gesIii udzialowców Polilechniki, UJ i HTS . Firmy inweslujące w KPT co najmniej 2 mln euro uzyskaly naslępujące preferencje finansowe: - zwolnienie z podalku dochodowego przez okres 6 lal, - zwolnicnic 7. polowy podalku dochodowego na dalszy okres do końca islnienia slrefy .. NOII't: ~{/ ,Hu/y 11/ W/'Slml'{1II ia \1 ' KmJ;.OI\'Jkit'j Spl' tjaJlIl'J Srl'/~/it' Ekol1o III/('';. //(j [\v: I ,,};,'r::n!loll'(/ Dol iI/o .. \I ' Kra/.:oll'it· - IIIllferialy Iwn/i:rt'IIC.\jllt', op , dr , II \V . TOfllavl'k, NtlJ/litl ,\'f}.;(/ /1/('/'lI'i(/,\'1J;.o, c:y/i r :'t:c :, (} k":. t'III(JWl~j doli lIic \\' K I'Clkm\'it' • "N owe 1(1. K, K17 ysztofi ak,. 1',II'I:\I WO". 2000 , nr ·:U ..

(7) ·. II ' prOIl/Oll'mllll .... Firmy inwestuj~ ce poniżej 2 mln curo mogly : - stosować dwukrotni c podwyższone sta w ki am ortyzacji środ k ów trwalych. - zaliczać bezpo śred nio do kosztów wydatki poniesione na zakup wartości niematerialnych i prawnych". Wszystkie przcd s i~binr stwa maj,!ce zezwolenie na dzialaln ość w strefie uzys kal y zwolnienie z podatku doch od owego dCl wysokości zys ku stanowi,,cego rów nowartość wydatków inwestycyjnych . Warunkiem uzys kania ZClWOle niajest zadeklarowanie wspólpracy z jedn'l z krakows ki c h uczcini . W 1999 L zmieniono roz porz"dzenic o KPT . pozwalaj,!c na prowad zenie w strefi e dzialalnosci poJcgaj'Jcej na wytwarzaniu oprogramowania ko mpute rowego. Pozwoliło to na udzielenie I'.czv.'oknia na działalno ść w strefie firmie Motorola, która jako pierwsza deklarowała (.~ h~ć wejścia do krakow skiego lechno pa rku . W sumie strefa pozyskala IX inwestorów w nast9puj"cych branżach: - budowlanej. - ochrony ś rodo w i s ka (instalacje odpylaj"cc). - informal yc znej , - elektromechanicznej.. _. poligraficznejl.l. W 2000 r. powięks zo no strefę do HO ha i prze diużono okres jej działania do 20 lat a więc do 2017 L' ·\ Niestely. z uwagi na wymagania UE. dotycz"cc po mocy dla przedsiębior stw, z mieni o no warunki funkcjonowani .! strefy. Od 20lH L firm y mog"licz)'c na : - zw rot nakladów in west ycyjnyc h. w foronie zwolnieli od podatku dochodowego . mak sy malnie w wysokości 407c pon'ltkowych ,,,,kladów inwes tycyjny ch (55 % dla MSP) , - zwrot w formie zwolnictl. od podatku do('hodowego poniesi o nych wydatków na place brutto. w okresie 2 lal. P rzed siębiorca sam wybiera. z Jakiego tytulu chce korzysta ć z pomocy ponies io n yc h nakladów inwe stycyjny"'] czy ulworzenia nowych m iejsc pracy . Niejako t ytulcm rckompcn smy minimalnc naklady inwestycyj ne uprawniaj'lce do uzyskania ulg w KPT zmniejszono do 100000 curo" . Mimo to zmniejszy lo się zainteresowanie inwestorów. W pierwszy m pó łro czu 2001 L nic wydano żadnego zezwołenia na dzialalność w strefie.. I~. ROZpOfl.:,Jzcni\.' Rady Mi ni:'ln\w z dnia 14 pai.d/k w ika 11'97 r. w sprawie ust:luowi(' nia \Ix'·. l'p IJll"j strefy l'kol1ollliC/.llcj w Kra kow ie . Dz,U. "lo !lN7 f " nr 1.'5 . poz. l) 12 . 1.1 ROl.pOfl:)lI/.l'llic Rady Mini sln"l w I. dnia 9lull'gtl 191)1.) r. l micni:lj<)cc r()zp<)rt,i,dl\.'nil.' w spra·. wic tl sl:lllow it'lli a sJli.-x:j alucj ~ 11\' ry I..' kollomialwj w KrikktH\' lc, D/ .U. 1. 1999 f . , nr 1(1 , pOl. . 14:\ . 1.1 ROZpOfli)d /cnic Rudy Mi!li~lrów I. lima 21 grudnia 200() r. zmieniaj:j'.:"; rozpor/ijdZt'nie w sprawie lI.slanowicnia Spt~l.:j;l l[ k'j slrefy CkOIlOJ1l il.."/l1 t'j w Kriłkowic, D/.U.1. :2(){}(J r. , nr 11), PI)I. 11 91) . I ~ ROJ.porlijdzl'nif.' Rady Mini.slró w I dnia 1.1 marril 2001 r. zmil'tliaj:)rc rOZpol7. ild/l~nie w spra wi ~ ll.slallilwic nia spccj,l1l1l'j .strefy (~ ko ll()miant't w Kr;ikowil', Dl.U. I 2001 f ., nr .\0, pOI . 3-'()..

(8) RlllaJ Morm\'c:.wh·V. . .. Bo~d'lII RO~(J(la ,. W 200 1 r. poszerzono Krakowski Park Technologiczny. d o l ;lczając do niego Park Technologic zny Tarnowski Kl aste r Prze mysl owy"'. Od tąd KPT sk lada si, z czterech podstref: - Parku Technologi l: znego Uniwersytetu Jagiellotlskicgo -. 36,42 ha. (Pychow ice). - Parku Tec hnolog icznego Politech niki Krakowskiej - 29 ,5J ha (Czyz.yny), - Parku Prze mys iowego Huty im . T. SC lltlzimira - J5.00 ha (B ranice). - Parku Technologicznego Tarnowski Klaster Prze m ys łowy ., Plastikowa Dolina" -- 21.40 ha (Tarnów--Chyszów). Park Tarnowski jest zarz;ldzany przez odrębn'l spólkę akcyjn'l. ponadto ze względu. na znaczne oddalenie l1loi.c Oll mi ce trudności z uzyskaniem wraz z krak owskim lcchnoparkiem efektu synergicznego.. 5. Zwlqzkl. środowiska. akademickiego. li:. biznesem. Drugil on ok tworzenia parków tec hnolog icznyc h fo rmą promowa nia wysoak adem ick ie je st bezpo ś redni e tw orzenie firm przez pracowników naukowych. Zjawisko to zwane jest pr zeds ięniorczo. kich techno logii przez. środowi s ko. ścią. intelektualnq . Przedsi, niorca intelektualny komercjalizuje sfe rę niematerialn'l. IV której dotyc hCl,as funkcjon ował. i przechodzi do bizne su. w którym m oże wy korzystywa( swoje opracowa nia i wynal azk i. Warto ws pomni eć. że pol skie ś rod ow i sko naukowe cechuje kilka szczególnych wla śc iwości. niespotykanych do tego stopnia w UE. Po pojawieniu s ię wolnego rynku okazalo się. że w tym srodow isku tkwi (1 og romne poklady przedsiębiorczości. Ludzie ci w okresie socja li zmu zajęli się częs t o nauką dlatego. ż e byl to jeden z nielicznych sposobów na urzeczywistnienie swoich mo ż liw ości. Dotyczy to w sposób szczególny przedstawicieli nauk śc islych i tec hnicznych . Po upadku i.elaznej kurtyny oka zalo się. że potrafią radzi ć sobie w nowej rzeczywisIości i sami j'! twor Z<! . Przed s iębiorczosć inte lektualna to o kreś l enie które w duc hu trad ycji obecnej w Polsce m oż na ny poniek'ld nazwać oksy moronem , Jest tak dhllcgo , że w hi storii kultury polskiej slowo intele ktuali sta, inteligent przesiąknięte jest skoj arzeniami zwią zanym i z myśleniem abstrakcyjnym. ni ep rakty cz ności'l. pozostawaniem w wie ży nauki. Z drugiej strony przedsiębiorczo ść kojarzona jest z kapitalistą. kupcem. pragmatyzmem . merkantylizmem . M oż na chyba zaryzy kować tczę, że typowa dla dawn ych spoleczelistw katoli ckich dychotomia : św iat gospodarczy vcrsus ś wiat duchowy. najw y ra źniej sza chyba w przyt<Jczaniu cwangclicl'.ncj przy powieśc i o Bogu i mamonie . jest jaskrawym odzwierciedleniem tego spektrum świalopogh}dowego. Wehefowska teza II. R\'lI por/~jd/l'ni l'. w spril\vic uslanowil'nia. I I7I .. Rady. M i ni ~ trów z. ~p(·l'jalnl.'.i. strefy. dnia 2 1 sier pnia 20()] r. /Illicni aj:jl'c. l'~()n O l l1 i cl.nc.i. rnzporządzenie. w Krakowil', Dz.U . z 20() I r " nr ]()7, poz..

(9) Rola .frodowiskll. II'. .. Il'illllll .... o nie zdolności spo\eczdlStw Katolickich do hudowy sprawnej gospndarki kapitalistycznej nie doczekala si9 należytej dyskusji ani w myśli historycznej czy społecznej, ani też w literaturze, pOla nielicznymi wyj'ltkami,jakim była np. Zagrożenie państwowości polskiej przez długi czas wydaje się w tym przypadku głównq przyczyncI. Niemniej wraz z nastaniem gospodarki rynkowej społeczeństwo polskie zmuszone zostało do poś pies znego nadrabiania zaległości także i w lej dziedzinie . Dlatego leż przcdsiębiorc zosc intelektualna jako zjawisko polegaj,!ce na wl'lczaniu s ię św iata nauki w d z ialalność gospodarczą przybiera w Polsce formy nieznane w innych krajach . Profesorowie, będ'ley równocześ nie prezesami dużych przedsiębiorstw, pracownicy. Lalka Prusa.. naukowi realizuj'ICY w. dzialalności. naukowej projekty dla. użytku. gospodar-. czego. rozkwit wyzszego szkolnictwa prywatnego - to wszystko zjawiska odbiegające. od standardów wypracowanych przez inne kraje () gospodarce rynkowej. Szczególnie interesujqce wydaje się istnienie przedsi,biorSlw kierowa nych przez kadrę naukow'l . Inicjatywa. którą gdzie indziej próbuje się Slrukturyzować w formie inkubatorów. parków technologicznych. uslug eksperckich. w polskich warunkach doczekala się najkrólSzej drogi realizacji . Naukowcy nic tylko opiniuj'l innowacyjne formy działalnoś ci gospodarczej. ,de sami je tworz" . Mimo oczywistych plusów wytaczane "I równocześnie ciężkie zarl.llty. że taka działalność nic pozostanie bez szkody dla naukowej części dzialalności pracowników uniwersytetów i instytutów . Takie zjawisko jest na razic tolerowane,już to w kontek ście trudnej sytuacji finansowej nauki,ju?to dzięki eksplozji wszelkiej aktywności przedsiębiorczej i wreszcie d z ięki oczywistym wymaganiollltzw. gospodarki opartej na wiedzy . Charakterystyczną cechą przedsiębiorczo śc i intelektualnej jest eksperymentowanie w wielu dziedzinach i dqżenie do kształtowania otoczenia. Idealnymi kandydatami na przedsiębiorców intelektualnych "I fizycy, gdyż: - mają wiedzę matematyczną, informatyczną i obycie z elektronik", - potrafią pracować w dużych zespołach , - potrafią kojarzyć fakty z różnych dziedzin i obszarów wiedzy. - s'l przyzwyczajeni do konkurowania, poszukiwania środków na badania, realizowania projektów na wlas"'l odpowiedzialność". Przykladem przedsiębiorczości intelektualnej jest firma ComArch zalożona przez profesora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. zajmująca się uslugami informatycznymi. Firma ta przeniosła zresztą swoją dzialalność do. Krakowskiego Parku Technologicznego. Trzecią formą. wspólpracy świata nauki i biznesu jest wspieranie transferu technologii poprzez pośrednictwo jednostek zwi'l/.anych z ucze lniami w pozyskiwaniu środków z funduszy zagranicznych i kojarzeniu partnerów . Przykladem takiej jednostki jest Centrum Transferu Technologii dzialaj"cc przy Politcchnice Krakowskiej. Jest to inicjatywa zwi'lz"na z Y Ramowym Programem UE. 17. 5, Kwititkowski. Prz(,(hil'b i(}rl':'().~(; illt('/"ktlll/{I!(l . Wydawnictwo Naukowe PWN, Wars/_awa 2000. s. I H5-1 S6..

(10) Nl~ral Morm\'c;:'Yliski, Bogdan Ro[.;oda. Tzw. Programy Rumowe s~J instrumentem wdrażania innowacji przez UE. Celem tych programów jest wyznaczenie priorytetowych kierunków badali i pobudzenie mechanizmów innowacji. Pierwszy Program Ramowy miał miejsce w latach 1984-1987. Pi'Ity program ramowy realizowany jest od 1997 r., a jego założenia przygotowała Komisja Europejska. Całość zagadnień podzielono na programy tematyczne i horyzontalne. Programy tematyczne mają na celu merytoryczn" pomoc dla instytucji prorozwojowych i dotyczą następujących dziedzin: - odblokowanie zasobów przyrody o7.ywionej i ekosystemu, ._. kreacja społeczcJlstwa informacyjnego przyjaznego jego czlonkom, .- promocja konkurencyjnych i nieniszczqcych sposobóv. utrzymania rozt. •. WOJU.. Programy horyzontalne sluż" wsparciu infrastruktury nauki i podejmuj" nast<;pujące zagadnienia: - utrzymanie międzynarodowego znaczenia nauki europejskiej, - działania innowacyjnc i udział małych i średnich przedsięhiorstw. ~ doskonalenie potencjału ludzkiego. Pi.!ty Program Ramo\vy przewidujc trzy sposohy finansowania przewidzianych w nim przedsięwzięć: I) w pierwszym wariancie udzial UE w finansowaniu projektów nic przekracza SO% kosztów, choc w wyj,)tkowych sytuacjach możliwy jest wyższy odsetek, 2) w drugim wariancie finansowane S,} tylko koszty zwitjzane z koordynacj'! hadali, a więc koszty podróży itI' .. 3) w trzecinl wariancie UE pokrywa całość kosztów zwi4zanych z przygotowaniem i wspomaganiem projektu. Wlaśnie rozwi,!zanie polegaj,!ec na podziale kosztów badali jest nowości,! Programu Ramowego. Ma to na celu zmotywowanic aplikantów do bardziej racjonalncgo przyjrzenia się swoim założeniom. Równocześnie S~! oni w ten sposób mobilizowani do szukania partnerów także w innych krajach niż kraj, w którym sami dzialaj,!. Piqty Program Ramowy zwraca większq nii. dotychczas uwagę na wzajemne powi"zanie i koordynację dzialaj,!cych programów w celu uniknięcia dublowania si, zadań i nicpotrzebnych strat. Polska uczestniczy w jednym z podprogramów - EUREKA. którego celem jest wsparcie innowacji i rozwoju sektora hi~h , lech". Zadaniem Centrum Transferu Technologii jest ullloi.liwienic przekazu technologii z jednostek hadawczych (również prywatnych) do przedsi,hiorstw. Dzięki systemowi dzialaj,!cell1u w oparciu o sieć komputerow,! stworzona jest moiJiwoŚl' spotkania sit; popytu i podai.y na rozwi~lzania innowacyjne. Propo-. ._--_._._-. \V. \V is lI! iew ski, III/WI\'lI! 'Y/I/( ),~(: /IO{,\ k il' II I J/':'l'dsi rhinrs fI\' I'I':'!' 111)'.1' /0 II '.1'1 'h . .. Org IllaSl" • \V arsla Wd !999. s, 70,- 7:', la: TlIt' COIIIII/IS.I'IO/l '.1 Pro/lo.wlji Jr tIu' 5 t II Fm m/,\\,()/,k P rog ra 1IIIIIt' 1)\. I /t)t)S·-20()2) , Luksemburg ]l)l)7..

(11) Rola .\;rodowiska nuukowego. I\'. promowllniu .... zycja ta jest kierowana do osób krajowych i pochodZ<lcych z UE. Tego typu idea jest jU7. od lat z powodzeniem stosowana w UE, a u nas dopiero si, przyjmuje.. Jednak działalność ośrodka. choć nakierowana nie tylko na uczelnie wyższe, daje już dziś podstawy do formułowania pewnych wniosków co do Illoi.liwości i ograniczeli polskich ośrodków naukowych. Największa potencjalna mo7.1iwość włączania się w transfer innowacji tkwi w tych ośrodkach, które zajmują się robotyk'l, automatyką, informatyką, biotechnologią, pracami konstrukcyjnymi, budowlanymi, a także wzornictwem przemysłowym. Instytucja ta od 1997 r. wspólpracuje z Centrum Zaawansowanych Technologii - spółk'l zarz'ldzaj'lc'l Krakowskim Parkiem Technologicznym. Współpraca ta sprowadza się głównie do partycypacji firm działających w programach, którymi Centrum kieruje. Jak zauważają jego przedstawiciele, system nauki cechuje kilka właściwości, które utrudniają możliwości transferu innowacji. Są to:. - bariery psychologiczne. - brak rozwiązmi instytucjonalnych, - nadmicrnc obci'lżenie pracowników uczelni dydaktyk:l, - brak tradycji tego typu działalności. Z drugiej jednak strony, podkreśla się du7.c rezerwy w nim tkwi'lce, kt(')re przy pomocy sprawnych rozwiqzail systemowych zaowocować mog4 lepszymi wynikami. Jak wykazuje praktyka Centrum, firmy sektora MSP coraz częściej przekonują się, że mog'l wiele skorzystać na tego typu współpracy i staj" się głównymi klientami tej instytucji. Ten ośrodek jest o tyle obiecuj'lcy w aktywizowaniu przedsiębiorczości intelektualnej, ż.e jest prowadzony w ośrodku akademickim i kieruj4)cy nim doskonale czują potencjalne szanse i zagrożenia. jakie cechuj" świat nauki w konfrontacji z gospodarkil. W Krakowie działa też <) innych punktów konsultacyjnych dla Y Programu Ramowego, w tym 8 przy uczelniach. Przykładem współnej inicjatywy świata nauki i biznesu w dziedzinie edukacji jest Centrum Kształcenia i Badali w Zakresie Zastosowali Informatyki przy Politechnice Krakowskiej. Zostało ono powołane przez tę uczelnię oraz ComArch jako jednostka współpracuj'lca z Krakowskim Parkiem Technoło gicznym. Ma ono być ogniwem ulatwiaj'lcym komunikację między firmami inwestującymi w Parku a środowiskiem naukowo-dydaktycznym Politechniki. Jego misją jest kształcenie studentów we wspólpracy z firmami programistycznymi, ale równici. prowadzenie badali. Kształcenie, którym zajmuje się centrum, jest z założenia innowacją edukacyjną, przynajmniej w Krakowie. To nowatorstwo ma polegać na uczeniu studentów według programów przygotowywanych współnie z firmami. To one wiedz:), jakich absołwentów potrzebuj;l. Co ciekawe, kształceni mają być nie tyłko studenci informatyki, ale też innych kierunków, tak by byli w stanie stać się analitykami systemowymi w rĆlŹ.nych dziedzinach zastosowali. Wykładowcami S'l również pracownicy firm. Równocześnie jednak jest to sposób na wykorzystanie przez naukowców bazy badawczej przedsiębiorstw. Studenci będą tam mogli pod przewodnictwem pracowni-.

(12) ków naukowych przeprowadza" bauania IW sprzęcie i z udziakm oprogramowania często niedo stęp ncgo w Politechnice . Dla pracowników naukowych b.:;dzic lO równocze śni\.! sposób na szybszy kontakt z kierunkami zmian w zastosowaniach nowoczesnych technologii. co w przypadku szybko zmicniaj:!cej się telekomllnikacji i informatyki jest szczególnie istotne. Warto wspomnieć. że podnnn,! inicjatywę rozwija Instytut Informatyki Uniwersytetu Jagi cllOliskiego wraz z firlll4 Motorola. która inwestuje w Parku Technologicznym. Wspieranie rozwoju z~lawansowanych technologii może si~ le ż odbywać. poprzez tworzenie ink ubalorów przcd s i<;biorczośc i . Idea inkllbal()r~'! opiera się na utworzeniu IV oparciu o środki punlicznc lub prywatne przestrzeni biurowej. wynaj mowanej Pocz'!tkuj,!cym przedsiębi o rcom na zasadach preferencyjnych. Dodatkowo inkubatory (Business Incubators. Managed Work Spaces) zapcwn iaj ,! powierzchnię pot rz.cbn,! do prod u kej i. uslugi tech niczno-bi urowe. jak równicż.. doradzI wo ekonomiczne. prawne i tec hnieznc 1'1. Czynsz jest stopniowo podwyższany. co ma skJaniać firmy do usamodzielnienia się i opuszczenia inkuhatora . \V Krukowic , oprócz inkubal ora ogólnego. założonego przez fundacj~ Progrcss and Bu siness. powstaje równicj. inkubator wyspecjalizowany dla firm działaj'lCy c h w zakresie wysokich technologii. Inkubator ten założony został przez Centrum Zaawansowanych Technologii Sp. z 0.0. - zarzqdct( krakowskiego technoparku. ze środków wlasnych . Będzie zlokalizowany w buc!owanym.leszcze Centrum Copemieus. kt óre powstaje jako zespół czterokondygn<tl:yjn ych pawilonow . przeznaczonych !la działalność biurow4. projcktowq i badawez:). Centrulll powstaje na tcrenie krakowskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. IV części Parku Technologicznego nale ż;)Ccj do Politechniki Krakowskiej IV Czyżynach. tqczna powierzc hnia u żyt kowa Centrum wyniesie okolo 6500 m'. Oprócz inkunatora w budynkach Centrum znajd,! siedzib, firmy działaj,)ce na zasadach w pelni kOlllercyjnych. przy czym inwestorzy hęd'lmogli powierzchnię wynajmować lub kupować. Centrum Copcrnicus ma szansę wpłyn'lć na zniwelowanie słabej strony Krakowskiego Parku Technologicznego. jak,! jest brak gotowych budynk ów. Przewiduje s ię . że na terenie inkuba")fa będ,! zakładać swoje rirmy oparte na nowoczesnych technologiach absolwenci wyższych uczelni oraz doktoranci. Firmy te mog'! wspólpracować ZjU7. dzialaj'lcymi w KPT przcdsi,biorstwami.. 6. Krakowski klaster zaawansowanych technologII Z uwagi na wzajemne relacje wyslępuj,)ce między podmiotami hion!cymi udział w transferze technol ogij w regionie krakowskim można uznać. że przybrał y one postać klastera . Klaster (grono) jest definiowany jako geograficzne skupisko w zajcmnie p"wi'JZllnych fi rl11. wy spccjalizowan ych dosta wców . jcd-. ---------------C ::..\'lIl!iki SlIkcl'.\II inklllllllrlniw i parhi\\' tl'd/llolog;c::ll ych I I I. kiego i W, Pr/. ybylskicj - K ap\J~('iliskic.i. Poznali It)t)5 ,. I\'. PO!"'!"I', I)('d ["t'd. W. BonK -.

(13) Rola srodOlriJka I1llllkOlt'l'J.:O u'. ----------------------------. nostek świadczqcyc h uslugi . firm dzialaj"cych w pokrew nych sektorach i zwi,,zanych z nimi instytucji (m.in. uniwersytetów. jednostek normali zacyj nych i Slowarzyszcń branżowych) . Jednostki te konkuruj:1 ze sob:1 w poszczególnych dziedzinach. ale t eż wspólprac uj,, '''' Grona stanow i" nowy sposób spoj rzenia na is t otę konkurowania. sku piaj'lc uwagę na mi ędzyb ra n żowych powi:lzaniach przedsiębiorstw wynikaj:lcych z lokali zacj i (bliskości polożenia) w miejsce dotychczasowej analizy sektorowej. Grona obejmuj:1 przeważnie firmy produkujące wyroby finalne lub uslugi. ale tei. dostawców środ k ów prod ukcji , maszyn i uslug. instytucje finansowe oraz firm y za liczaj:lcc s i ę do dalszych części lat\cucha wa rt ośc i - dystrybutorów i klient ów or", produ ce ntów wyrobów komplementarnych . Przyklad kalifornij skiego grona win ilustruje rys. I.. W inoro,~ 1c. ....,. Ag(~rKjl'. UI7.,)dzcni a do produkcji wina. rl.iltlu. sla now':go Nawozy, ~rodki ochrony ro ś lin. -+i Winnicc. I I. Wytwórnie Willa. nawadnian ia. Butelk i. I I. Kapsle i korki. Uo:"dwllie do zhioru winol!ron .. T~ch no l ()gia. Beczki. I Org;miz.acjc () ~w i a t ()wc, badawcze i hr,lIl żuwc. Etyk Iety. I. Puhlic rclali(Jfls i rek lama. -olI. I Wydawnil'twa specja list ycznc. Gmno rolnicze. Ir. Grono H1ryt yki Grono. żywllo s t.:i. Rys. I. Kalifornijskie grono wi n Źródlo : M .E. I)ona. Porter. (1. kmdw/"('IIJji. Il\VE. Warszawa 2001. s. 25 1.. Klastera nic należy jednak uzalei.niać wył<lcznie od bliskości geograficznej. Powinien on być o kreślan y raczej przez wi:IZ kę prod ukt ów . a jego granice wyznacza intensywność pow i:lz:ni mi ęd zy poszczególnymi organizacjami . St'ld też na tym samym obszar/.c może występować kilka gron. Na przyklad w Connccticut dzialaj:1 następuj'lec klastery: biotechnologiczny. części dla przemysIu ~łl M,E. POrlcr, Porla () kOllkurl'lItji, PWE , W'lr:-.zawa 2001, s. 246..

(14) RaJal Morawc:Yliski.. Bo~d(l1I. Rogoda. lotniczego. c-biznes (oprogramowanie i Internet), pr ze mysł metalurgiczny. transportu morskiego, mas plastyczn yc h i turystyczny, tworzony jest klaster rolniczy" . Klastery sprzyjaj" zwiększaniu potencj"lu konkurencyjnego wcllOdz'lcyc h w jego sk ła d przedsiębiorstw poprzez wzrost innow"cyjności i wydajności. Wpływają t eż na wzrost konkurencyjności dzięki powstawaniu nowych firm. Wydajno ść' firm skupionych w kłasterze wzrasta z powod u: - większej dostępności zaopatrzenia ; producentom o płaca s ię ut rzy mywać punkt dystrybucyjny ( hurt ow nię ) IV miej scu, gdzie występuje popyt ze strony większej liczby firm. - poda ży wyspecjali zowanych pracown ików: istnienie kla stera ści~łga fachowców , poprzez reduk cję ryzyka . M ogą oni IV razie utraty pracy IV jednej firmie otrzy m ać j" w innej . Sqd nowo powstające firmy mają wi ekszc sz"nsc na skompletowanie kompetentne go personelu.. - ułatwi onego dos tęp u do inform"cji . - komplem e ntarno śc i , np. uzupełnienie wła snej oferty prze z produkty innych uczestników grona. \vspólnc działania marketingowe. np , targi. - mniejszyc h kosztów nabycia ponoszonych przez klientów, którzy udaj'lc s ię do jednego sprzedawcy moglI też odwiedzii' jego konkurenlów ; zw ięk sza 10 pra wdopodob ieli stwo zawarcia kontraktu przez grono, - dost~pu clo instytucji i dóbr publicznyc h, np. szko łeń . Potencjał innowacyjny firm działając ych w klasterze jest więk szy dzięki bezpośredniej ()bscrwacji i informacjom O innowacjach konkurentów. Nacisk konkurencyjny ze strony inn ych uczestników grona jest lepiej ident yfikowan y i bardziej bezpośredni . Eksperymentowanie w klasterze jest ta,\sze, gdyż na miejscu d os t ę pny jest specjalistyczny serwis. M oż na dzieli ć ryzyko z innymi. miejscowymi firmami. Ujemnie wpływa na inn owacyj ność m ożl iwość zbytniego uspokojenia stałym otoczeniem konkurencyjnym i nieza u waże nie potrzeby zmian . Grona stan ow ią więc k o mbina cję konkurencji i współpracy . Mogą powsta wać na szczeblu miast, regionów, krajów , a nawet regionów międzynarodowyc h . Choć grona mogą się o pierać zarówno na zaawansowanej, jak i tradycyjnej tec hnice, krakowski kłaster jest przykł ade m grona tworzonego na bazie technologii nowoczesnych. Model udziału ś rodow i ska ak ademickiego w funk cjonowaniu klastera iłustruje rys. 2. W pierwszym etapie tworzenia klastera pows tał y firmy założone przez pra cowników naukowych (,11';11 -0[[:1'), park technołogiczny i Centrum Przekazu Innowacji przy Politechni ce Krakow sk iej . W drugim etapie powstały firmy d z iałaj" ce w strefie , KPT rozpocq ł tworzenie inkubatora przedsiębi o rczości dła firm t ec hnołog icznyc h , powstaje Centrum B adań i K ształcenia w Zakresie Zastosowal\ In format yki . ~I //ldu .\'lry. C ll/ster.L ProJ.:re.\',,· Report, D~panmcnt of Economic and Comnumi ly Devclop -. men!. H artford, F~ hruary 200 J..

(15) .~r(){lo\\-'i.'ikll. Rola. naukowego. Ił'. Uczel nie Allmini stracja publiczna i samorządowa Pre ferencje. /. fiskalne. Park "\ tec hnologiczny. firma zaawansow<lncJ technologii. /Osrodck wspierani~ 1Il1l0 wac.p. "-. I Ciap. Pracownicy. Pracownicy - za łoi.ye iek. Pracownic\'• Tereny. .. . . ... --- . -. _. . . -. --- .... _ .. .. . - .-- . . . - .- ---- --- ---." - _._-_ . . -- -- . .. . . -Kap itał. Absolwenci Pracownicy Tcchoolt\gia. Stai.e .J.. Venture capital. . ... 0. ---. ---. _. _. o. •. •. •. _. _. \. 111 Ciap. -_ ... . .. . _. __ . __.... ___ .. i BadaJl. ,. •••. Lokal lJslugi. •. _. •. •. • • J• __ ____ _ • •. Firma zaawansowanej technologii. K ształcenia. pn:.cJsiębion;zości. I lewI' •. Cc ntl1.1IT0. Inkubuh0. -- ... Absolwenci _. _-_. _". -". ". .. --- . . ---_ . ___ . . 0. .. Finna zaawansowanej• technol og ii. -._ .. __ ._- · -- . - . . -. _. .. -._-----, . ---- - -. . ---. . . . . . . . -----.. Produk ty. Produkty. Produkty. U,~ILlgi. Us ł ugi. Usług i. :L Komerciałizacja. Konk lirencja. D. Kl ient Firma nabywajqca rozwiązanie technologiczne (konsument indywidualny) .. prywatny bizncs. o. instytucjc wspieraj·lcc. Rys. 2. Model udziału krakow skiego srodowi ska naukowego w tran sferze tech nologii Źródł o: opracowanie własnc..

(16) ••. Krakowski klaster znajduje się obecnie w fazie drugiej. Komercjalizacją TOzwi"za,; technolog icznych zajmuJ'! się firmy powstale w pierwszym etapie oraz niektóre z zalożonych na terenie parku technologic znego (większość nie rozpoczę la jeszcze d z ialalności) . Wydaje się prawdopodobnc , że IV trzecim etapie rozwiną się firmy zalożone w inkubatorze, wykorzystuj"c prawdopodobnie finansowanie w !'onnie vel/TUre ('apital. Powstalq też firmy z inkubatorów komercyjnych, nie powiązanych z uczelniami. i podejmą konkurencję rynkową z obecnie istniej"cymi podmiotami. Dalszy rozwój grona b,dzie się przypuszczalnie charakteryzowal rosnącą specjalizacj" i wydzielaniem się gron zróżnicowanych produktowo.. 7. Podsumowanie Ludzie świ ata nauki mog,! skutecznie brać udzial w rozwoju biznesu. Jednak dużym niebezpieczeństwem dla nauki jest możliwo ść calkowitego ich odplywu do dzialalnośc i gos podarczej . Wiąże się to z faktem niedofin'1l1sowania nauki i nicwy starczaj "c ą wydajności" dotychczasowego systemu komercjalizow'111ia badali . Dlatego takie inicjatywy, jak te wspomniane wcześniej, dnją szansę na to , że lud zie ci polącz,! swoje talenty naukowe i przedsiębior czość w sposób naturaln y z korzyści" dla siebie i nauki . Ponick"d mn111y więc w Polsce do czynienia ze zjawiskiem podobnym do tego,jakim bylo tworzenie Krzemowej Doliny, gdy "zagospodarowano" potencjał naukowy stworzony dla przemysłu wojskowego. "Rezerwy myśli" tkwią więc wciqż tak w krakowskim.jak i w polskim środowisku naukowym. Wydaje się, że ich systemowe wykorzystanie jest szansq na włączenie Polski w wyścig ku gospodarce opartej na wiedzy, jak zwyklo się eharakteryzownć system ekonomiczny XX I w.. Literatura An Z. 1.. SIlIalI Firl/IJ (l/U/. ECfmO/lIic G'rowrh I w: I Smali B,Hill('s,'i in ,he Modall Ecollol/ly,. 1' .11 . Admiral (cdl. Illa( kwclt Pub!. Inc. Cambridge . Oxford. t996. Acs ZJ .. Audrclsch D.B.. fddman t\'1.P .. R&D 5ipil/ovl'I'J liI/d }ł('cipit'", Firm Siz.J' , .,Rcvicw uf Economil's and Slatislio" 1994 . \'01. 7(, . C:'yllłliki .'il/k('(','m i"k"baton;\t' i Jlllrkdw 1t' c/uw/O,t:;C:IIYC" l" ~ PO/SCt', pod red . W . Boru('kiego i W . Pr z ybylskicj - Kapu śóllskil'j, Pozn.ul 1995 . Dob icg:.tla-K orolla fi .. Dalia /10:";011/11 i 1lIl(lI\ Jm_)~lIo .~ Ó polJk ich pr:.e{/'Yi ('bior.\'1w . ..Gospodarka NaroJowa" 1996. nr H-Y. D::.iaJaff/o:k il1//()I\,(I()jl1(/ pr;:('dsirhiorstw /Jr;,clI/ys!o\\'ych II ' latach /994-- /996, GUS, Warszawa 19<»)0\ . Iw/ust,..\' CI liS (as. I-J rogrt' ss Report, [kran ment ol" E\:ol1om je ;1111.1 Commull ity Dcvc lopmcnt, II art foru. FL'hruary 20n l. Kannowsb -Kuhtiar ska J., PlIrk luwki i (('chnologii HI Krtlkmvic! - mar::,,,";!' c::.v koniec;.Ilo.<,'/? .. Alm;t Mat~r" 1996. nr I..

(17) • •. Kasiewicz S" Strategie opcracxille Iw:1 Strat('gie rozy.'ojujinny, IFGN SCil-1, Warszawa 1996.. Krzysztofiak K., NOH't' zasady imvcstowlInia IV Krakowskit') Spl'ljallU:i Strr:/i'l' Ekonom;e;:.!lej I w: I "Kr::.emowa Dolina" w Krakowie, materiały konfercllcy jne, Wydawnic!\vo Fundacja Rozwoju Samorz"dności i Prasy Lokalnej, Kraków 2001. Kwiatkowski S" Prz'l'dsięhiorc::.o.k illlelekwahw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000. Maszek M., Mala i ,średnia pr::.edsirhiorc::.o.\/ szal/są dla rod::.illlcgo /ligh Tech, .. Boss-. Gospodarka. Tygodniowy Przegl;jd Ekonomiczno-Finansowy" 1999, nr 25. Nachlik E., Środowisko naukowi' i akadclI/ickie Krakowa zOl'lec::,cl1/ d/a seklom wysokich technologii! w: l "Kr7.('l1ww(l Dolina" H' KrakOlvic, malt'rialy konferencyjne, Wydawnictwo Fundacja Rozwoju Samorz,jdnOŚCI i Prasy Lokalnej, Kraków 2001. Porter M.E., Portl'r o konkllren(ji, PWE, Warszawa 2001. Rozporqdzenie Rady Ministrów z dnia 14 pai.dzicrnika 1997 r. w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Krakowie, Dz.U. z 1997 r., nr U5, poz. 912. Rozporz<jdzcnie Rady Ministrów z dnia 9 lutego 1999 r. zmieniaj<.jce rozporz'ldzenie w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Krakowie, Dz.U. z 1999 L, nr 16, poz. 143 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2! grudnia 2000 r. zmieniaj'll.:l' rozpofz'jdzcnie w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Krakowie, Dz.U. z 2000 r., nr 115, poz. 1199. Rozporz<jdzenie Rady Ministrów z dnia 13 marca 200 I r. zmieniajqce rozpor/.'jdzemc w sprawic ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Krakowie, Dz.U. z 20011"., nr 30, pOl.. 330.. Rozporz;:jdzenic Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2001 f. zmieniaj'jl.:e rozporządzenie w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Krakowie, Dz.U. z 2001 r., nr 107, poz 1171.. Schanze T., Tr{//L~rcr fi'Chnologii HI AI/glii, "Innowacje" 1000, nr 7. Stawasz E., /nnmvacjl' a malaj/ww, Wydawnict\'io Uniwersytetu Lódzkiego, Lódż 1999. Tomaszek W., Namiastka pierwiastka, c:.yli r:.('u. o kr:.emowej dolinie H' Krakowie, "Nowe Państwo" 2000, nr 43. Wasilewski L., Kwiatkowski S., Kozłowski J., Na/lka i tn'/l1lika dla rO~.I\'oju, Ośrodek Przetwarzania Informacji, Warszawa 1997. Wierzbicki A., /1lfl'grafja Polski ze wspólnotą l'llroat/alltycką wobcc a'YZlvwi spolt'c.C/iSflvu infomwc)jllt'go, .. Gospodarka Narodowa" 1998, nr l. Wiszniewski W., IIlIlOWaC)~Jl().{(: IJO/skich l)r~nlsi{'hi()rSfw przemysłowych, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle "Orgmas/', Warszawa 1999.. The Role ot the Academlc Community in Promotlng New Technologie. (on the Example ot Kraków) Tlte conlemporary eeonomy develops and expands through information technology and modern technolog y generally. Seetors bascd on advanccd technolog y Itave a higher than avcragc return on capital invcsted. Bul Polish firms are Iimited in the devclopmenlal research tltey can ('onducl themselvcs - only one third ol" R&D expcnditure in Poland L"Ollles frol11 private capita\. Therc is lhercforc a growing role for puhlie universitics and the academic community to elaborate new tcchnology and make it available to husiness. The academic cOllllllunity can participate in this by: cstablishing spin-on firms (knowlcdge-.

(18) R(lgoda. bascd business), the sale or liccnccs lo firms opcr:lling in technology parks. running centrc-s for disscrninating informatioll ubout innovatioll support programl1lcs, sett ing up Imining ccntres and working 011 joint projccts. In vicw ol' the mutual reIations betwccn entities involved in technolog y transfer in thc Kraków region, they can be recognised as having lakcn on the characler of a clu ster. It is anlicipatctl Ihal the Kraków lechnology cluster will form in three phases 01' devclopment. II is now in the second of thesc ..

(19)