Urszula Macioł-Kisiel
"Muzyka jako element wychowania
w rozwoju osobowym dziecka z
niepełnosprawnością", A. E.
Jarkowska, Tychy 2004 : [recenzja]
Nauczyciel i Szkoła 3-4 (28-29), 225-226
Urszula Macioł-Kisiel
Recenzja książki: A. E. Jarkowska: Muzyka jako
element wychowania w rozwoju osobowym
dziecka z niepełnosprawnością
Wyd. „Maternus Media”, Tychy 2004, [ISBN 83-89701-00-6], s. 148.
M uzyka od zarania dziejów stanowi nieodłączny elem ent ludzkiego życia. Towarzyszy człowiekowi w wielu aspektach jego bytow ania. N ajczęściej do strzegana jest jak o źródło przyjem ności. Tym czasem pełni ona wiele innych funkcj i od poznaw czej, kształcącej, wychowawczej .estetycznej -do terapeutycznej i kom pensacyjnej. Swoje m iejsce m uzyka znalazła w szkolnictw ie. D opiero po drugiej wojnie światowej zaczęła odgryw ać istotną rolę w terapii i medycynie.
B ezpośrednią przyczyną pow stania pracy A gnieszki E. Jarkowskiej było zjawisko swoistej pozornej separacji w ychow ania m uzycznego i m uzykoterapii. Obie dziedziny dostrzegają i próbują rozw iązać problem kształcenia m łodego człow ieka i w pływ u na jego rozwój, a jednocześnie każda z nich odm iennie postrzega sw oją m isję w tym zakresie. W takiej sytuacji dziecko je st albo uczniem , albo pacjentem , przy czym w przypadku dzieci z niepełnospraw nością druga sytuacja jest częstsza. W tym kontekście autorka pragnie, w swojej pracy, odpow iedzieć na kilka pytań:
Czy i w jak im zakresie słuszne staje się oddzielenie w pływ u terapeutycznego m uzyki od oddziaływ ania ogólnorozwojowego?
Czy m ożna odseparow ać od siebie poszczególne sfery rozwoju, skoro dotyczą one jednego dziecka - osoby ?
Jakie form y aktyw ności muzycznej pow inny być realizow ane w pracy terapeutycznej i wychowawczej z dzieckiem o niepełnej sprawności ?
W kontekście postawionych pytań, zadaniem prezentowanej pracy, stało się doko nanie analizy możliwości oddziaływania muzyki na dziecko z niepełnosprawno ścią zarówno w aspekcie terapeutycznym, jak i całościowego rozwoju.
Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierw szym poruszona została proble m atyka personalizm u człow ieka. U kazując strukturę antyczną bytu ludzkiego autorka zw róciła szczególną uw agę na jej odniesienie do dziecka chorego. U zasadnienia dla w artości osobowej dziecka poszukiw ano w filozofii oraz
226
Nauczyciel i Szkoła 3-4 2005 naukach szczegółowych. Uwagę zw rócono rów nież na w ym iar cielesności, jej ułom ności z jednoczesnym zaakcentow aniem godności człow ieka. W tej części znalazła się rów nież analiza rozw oju dziecka z niepełnospraw nością w aspekcie osobow ościowym i osobow ym . Rozdział drugi dotyczy zagadnienia m uzyki jako środka oddziaływ ania. A utorka dokonała charakterystyki procesu percepcji i jego uw arunkow ania, ze zw róceniem szczególnej uw agi na cechy znaczeniow e języ k a m uzyki. N akreśliła ponadto stosunek dziecka z niepełnospraw nością do m uzyki. W rozdziale drugim znalazły się rozw ażania na tem at m uzyki i m edycyny oraz w alorów terapeutycznych sztuki. Rozdział trzeci został pośw ięcony ukazaniu w artości wychowawczej m uzyki w rozw oju dziecka z niepełnospraw nością. Om ów iono dwa nurty oddziaływ ania muzykoterapii (um uzykalnieniający i ogólnorozwojowy). Dokonano próby połączenia zakresów w ychow ania m u zycznego i m uzykoterapii. W dalszej części rozdziału autorka w skazała m etody stosow ane w m uzyce, które szczególnie m ogą m ieć w pływ na rozwój osobo wości dziecka. O pisała szczegółowo w pływ zajęć m uzycznych na w ybrane typy niepełnospraw ności tj.: obniżony poziom funkcjonow ania intelektualnego, uszkodzenie w zroku i słuchu, dysfunkcje narządów ruchu oraz zaburzenia w zachow aniu. R ozdział czw arty został opracow any przez M irosław a Kisiela. W nim odniesiono się do w ybranych form aktyw ności m uzycznej w pracy z dziećm i o specjalnych potrzebach edukacyjnych w perspektyw ie zam ieszczo nych, w form ie scenariuszy, propozycji zajęć.K siążka A gnieszki E. Jarkowskiej je s t sw oistąfilozoficznąrefleksjąnad m uzyką jak o środkiem w ychowawczego oddziaływ ania wobec dzieci z różnym i rodzajam i niepełnej spraw ności. Praca, dzięki dużym walorom edukacyjnych, skierow ana jest do studentów pedagogiki, psychologii, m uzykoterapii, pielęgniarstw a pediatrycznego oraz rodziców dzieci z problemam i rozwoju.
W ażnym przesłaniem książki, jak pisze recenzent wydania D. K ornas-Biela, je st w skazanie, że dom inujące na gruncie pedagogiki podejście terapeutyczne, które traktuje m uzykoterapię jak o form ę leczenia, pow inno zostać poszerzone o całościow y kontekst oddziaływ ania osoby na osobę. W pracy zaznaczył się rów nież nurt myślenia opow iadający się za ogólnorozwojowym i w ychowaw czym w pływ ie m uzykoterapii na dziecko.