i brytyjskiej telewizji publicznej
na Facebooku
Katarzyna To
ïoczko
S
zybki rozwój mediów spoáecznoĞciowych wpáynąá na zmniejszenie równowagi pomiĊ-dzy przestrzenią osobistą (prywatną), spoáeczną (publiczną) i Þ rmową (komercyjną). Choü z jed-nej strony platformy Facebooka, Twittera czy YouTube umoĪliwiają uczestnictwo w dyskursie publicznym przez nowe Ğrodki wyrazu, to z dru-giej wplątaáy interakcje prywatne w sferĊ ko-mercyjną. Media spoáecznoĞciowe wedáug Paula Levinsona to nowe, nowe media o charakterze spoáecznoĞciowym1. Do nich zalicza siĊ Facebook.Post na tym portalu jest statusem, który obwiesz-cza Ğwiatu, co w danej chwili robimy, myĞlimy, czujemy2. Na proÞ lach komercyjnych sáuĪy do
promocji produktu, budowania marki. MoĪe byü tekstem, obrazem, linkiem odsyáającym, materia-áem wideo lub poáączeniem tych elementów, ale zamkniĊtych w jednej caáoĞci statusu. Fanpage jest zbiorem postów tego samego proÞ lu komer-cyjnego lub niekomerkomer-cyjnego znajdujących siĊ pod jednym odnoĞnikiem na Facebooku.
Telewizje publiczne, zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii, obserwują odpáyw
wi-dzów. CzĊĞü z nich poĞwiĊca swój czas sta-cjom komercyjnym, które w statucie nie mają zapisanej spoáecznej misji programowej, czĊĞü odbiorców natomiast (gáównie máodych) po-szukuje interesujących treĞci w internecie. Aby nie utraciü zainteresowania drugiej grupy, media publiczne zaczĊáy chĊtniej udzielaü siĊ w mediach spoáecznoĞciowych. Ich misyjna rola powinna zostaü powiązana z komercyjnym algorytmem, na przykáad Facebooka. CzĊĞü krajów, np. Szwecja, zakazuje podmiotom pe á-niącym funkcjĊ misyjną mediów obecnoĞci na áamach portali spoáecznoĞciowych3 – polskie
i brytyjskie telewizje publiczne nie mają tego problemu. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w swoim stanowisku z 27 kwietnia 2011 roku uznaáa, Īe nie powinno siĊ reklamowaü portalu (w tym wypadku chodziáo o Facebook), a jedy-nie „zachowaü kontrolĊ redakcyjną nad treĞcia-mi upowszechnianytreĞcia-mi w internecie”4. Jednak
na stronie Telewizji Polskiej nie ma Īadnych informacji o jej dziaáalnoĞci w portalach spo-áecznoĞciowych. Brytyjska BBC takĪe
inwestu-1 P. Levinson, Nowe, nowe media. Kraków 2010, s. 15. 2 TamĪe, s. 192.
3 http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/krrit-w-telewizji-i-radiu-nie-mozna-zapraszac-na-facebooka [dostĊp: 30.10.2014]. 4 http://www.krrit.gov.pl/Data/Files/_public/Portals/0/stanowiska/st2011/110427_st_nadawcy_w_internecie.pdf
je w obecnoĞü w mediach internetowych. Aby uáatwiü jej pracownikom tworzenie wysokoja-koĞciowych materiaáów, skonstruowaáa kodeks dobrych praktyk5, w którym szczególny nacisk
poáoĪyáa na spoáecznoĞciową, lokalną i mobilną funkcjĊ mediów6 oraz na interakcjĊ z
máodzie-Īą, u której urządzenia przenoĞne sáuĪą do na-wiązywania kontaktów w wyspecjalizowanym obszarze lokalnym.
Metodologia bada
Ĕ
Celem przeprowadzonych badaĔ byáo wyka-zanie podobieĔstw i róĪnic w sposobie komu-nikacji dwóch telewizji publicznych: polskiej TVP i brytyjskiej BBC. Analizie zostaáy pod-dane cztery fanpage – kanaáów ogólnych: BBC One i TVP1 – oraz kanaáów informacyjnych: BBC News i TVP Info. Serwisy wyselekcjono-wano ze wzglĊdu na podobieĔstwo oferty pro-gramowej i specjalizacji. DziĊki temu mają one podobny status w obu analizowanych krajach, i jest moĪliwe wykazanie tertium
comparatio-nis – podstawy i motywacji porównania. Zakres
badania, przeprowadzonego metodą analizy zawartoĞci, objąá okres pomiĊdzy 1 a 14 marca 2013 roku. Przy analizie dziaáaĔ reklamowych i wizualizacji procesu komunikacji przydatny jest model komunikacji Lasswella, jako model aktu perswazyjnego. W swoich rozwaĪaniach na temat komunikacji na fanpage’ach postaram siĊ odpowiedzieü na wszystkie pytania zawar-te w schemacie7. W kluczu kodowym zostaáy
wyróĪnione takie kategorie jak: treĞü postów, ich forma – graÞ czna, audiowizualna,
hiperlin-kowa oraz sáowna, zaangaĪowania odbiorców (przez polubienia, komentarze i udost Ċpnie-nia). Analizie poddano takĪe wiek odbiorców proÞ li spoáecznoĞciowych oraz relacjĊ miĊdzy aktywnoĞcią na proÞ lu a oglądalnoĞcią kanaáu telewizyjnego.
Nadawcami w komunikacji na Facebooku są BBC oraz TVP. Przeniesienie komunikacji z widzami do social mediów wynika z faktu, Īe dziĞ internet staá siĊ bardziej spoáecznoĞciowy niĪ kiedykolwiek wczeĞniej8. Obecnie odbiorcy
zaczynają byü zmĊczeni jednostronnym prze-kazem. W związku z tym nieobecnoĞü telewi-zji na Facebooku powodowaáaby coraz wiĊk-sze straty wizerunkowe mediów publicznych i jeszcze mniejszą ich oglądalnoĞü. Budowanie marki telewizji przez serwisy spoáecznoĞciowe pozwala na podąĪanie za najnowszymi tren-dami, co jest przecieĪ wymagane od mediów publicznych.
Badania mediów spoáecznoĞciowych w za-kresie instytucji publicznych ze wzglĊdu na nowoĞü zjawiska nie są jeszcze dobrze rozwi-niĊte. Pojawiają siĊ dopiero pierwsze analizy, jak np. Public service broadcasting and
so-cial networking sites: The Norwegian Broad-casting Corporation on Facebook Hallvarda
Moe’go9, który opowiada o historii u
Īytkowa-nia mediów spoáecznoĞciowych w kontekĞcie norweskiego regulatora. Do debaty naukowej wiele wniosáa takĪe konferencja „Social me-dia and the transformation of public space” Uniwersytetu w Amsterdamie (18–20 czerw-ca 2014)10.
5 http://www.bbc.co.uk/editorialguidelines/page/guidance-blogs-bbc-full [dostĊp: 18.01.2014].
6 Social, local, mobile, por.
http://outspokenmedia.com/internet-marketing-conferences/search-crossover-local-mobile-social/ [dostĊp: 30.01.2014].
7 T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Warszawa–
Kraków 2000, s. 57.
8 M. Sadowski, Rewolucja social media, Gliwice 2013, s. 15–26.
9 H. Moe, Public service broadcasting and social networking sites: The Norwegian Broadcasting Corporation
on Facebook [w:] Media international Australia 2013, 146/2013, s. 114–122.
10 Por.
Tre
Ğü przekazu proÞ li telewizji
publicznych na Facebooku
BBC One jest kanaáem ogólnokrajowym, któ-ry nadaje programy z informacjami z kraju i ze Ğwiata, Þ lmy dokumentalne, liczne seriale i pro-dukcje rozrywkowe oraz transmisje sportowe11.
Na swoim fanpage’u chĊtnie odnosiá siĊ do tego, co byáo nadawane w ramówce. Intensywnie za-chĊcaá do zapoznania siĊ z programami, które ma w ofercie, i do dyskutowania o nich. Swoich fanów zaangaĪowaá w zadawanie pytaĔ aktorom popularnego serialu Waterloo Road. W komen-tarzach padaáo nawet ponad 1000 odzewów. Równie entuzjastycznie odbiorcy odnieĞli siĊ do nowego sezonu serialu Sherlock. Inne produkcje odcinkowe, do których odwoáywano siĊ na proÞ -lu, to Mayday i Call the Midwife. ChĊtnie wspo-minano takĪe o akcji Red Nose Day – Comic
Relief, w której wziĊáy udziaá takie gwiazdy, jak
Justin Bieber, Taylor Swift czy Damian Lewis. Kanaá ogólny brytyjskiej telewizji publicznej
– w swoim przekazie na Facebooku – w wi
Ċk-szoĞci stawia na popularne, chĊtnie oglądane programy (MasterChef, seriale) i akcje charyta-tywne, których jest patronem medialnym.
Program pierwszy polskiej telewizji na swo-im fanpage’u takĪe najwiĊcej postów poĞwiĊca serialom i koncertom. Bardzo intensywnie jest promowany Ojciec Mateusz (3 posty dotycz ą-ce serialu), nowe odcinki Rancza (3 posty),
Komisarz Alex (2 posty). Aby zaktywizowaü
uĪytkowników i zachĊciü do oglądania seria-lu Downton Abbey, zorganizowano konkurs. Na pytanie odpowiedziaáy jedynie 22 osoby (dla porównania – brytyjskie zachĊty zbierają po 1000 odpowiedzi). WiĊkszym zaintereso-waniem i zaangaĪowaniem w postaci polubieĔ i udostĊpnienia cieszyáa siĊ produkcja Anna
German. Liczne zdjĊcia z planu Þ lmowego
i zapowiedzi Þ lmowe nastĊpnych odcinków wypeániaáy proÞ l facebookowy TVP1. Inten-sywnie promowano takĪe festiwal piosenki w Opolu Opole! Kocham CiĊ! Uczyniono to, zapraszając na program, który przedstawiá fe-stiwal w ujĊciu tabloidowym: „W programie celebryci wspominają najokazalsze stylizacje sceniczne jakie pojawiáy siĊ na opolskiej sce-nie – m.in. záote szpony Maryli Rodowicz, garnitury Izabeli Trojanowskiej, suknie Zdzi-sáawy SoĞnickiej czy kreacje Anny Dereszow-skiej, Haliny Máynkowej i Anny Czartoryskiej z ostatniego Festiwalu”12. Jednak TVP1 w
swo-im tswo-ime linie, czyli linii czasu, na której są wi-doczne posty – oprócz wpisów zachĊcających do obejrzenia produkcji rozrywkowych – za-waráa teĪ posty reklamujące programy w peáni misyjne: cykl bajek dla dzieci w sobotnie po-ranki czy zaproszenie do Teatru Telewizji na spektakl Inka 1946.
Od proÞ lu BBC News na Facebooku uĪyt-kownicy oczekują informacji z najwaĪniejszymi wydarzeniami dnia, gdyĪ aĪ 27% uĪytkowników internetu do 45. roku Īycia czerpie wiadomoĞci z portali spoáecznoĞciowych13
. ProÞ l nie peáni
jednak roli internetowej agendy informacji z ka-naáu. Na fanpage’u tylko 14 postów dotyczyáo informacji z ostatniej chwili (na 55 zawartych w analizowanym okresie). Do takich waĪnych informacji zaliczono: wybór nowego papieĪa, badania lekarskie Silvia Berlusconiego, z po-wodu których nie mógá uczestniczyü w proce-sie, Ğmierü Hugo Chaveza, materiaá o waleniu przypáywającym do szkockiej wysepki. ChĊtnie siĊgano po fakty naukowe (np. nowoczesny robot przerzucający pakunki, nowe badania meteorologiczne przewidujące zmiany klimatu
11 K. Konarska, System mediów elektronicznych w Wielkiej Brytanii, ToruĔ 2007, s. 158–159.
12 ProÞ l TVP1 – 10.03.2013, https://www.facebook.com/Program1TVP?fref=ts [dostĊp: 30.10.2014].
13 Reuters Digital Report 2013, https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/Þ leadmin/documents/Publications/Working
w ciągu najbliĪszych 50 lat), ze Ğwiata sztuki (np. publikacja zdjĊü Þ nalistów konkursu Inter-national Garden Photographer of the Year 2013) czy wydarzenia wyjątkowe, jak historia dziew-czynki z Polski, która byáa ogrzewana przez psa w czasie nocy spĊdzonej w lesie. Rzadko pojawiaáy siĊ posty przywoáujące wydarzenia z caáego dnia i opatrzone linkami do materiaáów wideo.14
W podobnej formie swoich goĞci i tematy dyskutowane w programie porannym anonsuje nastĊpnego dnia TVP Info.15 Kanaá podaje
go-dziny emisji i listĊ zaproszonych goĞci, z krótką ich charakterystyką, a czasami równieĪ tematy, które bĊdą poruszane. Tak stworzona agenda pozwala fanom dowiedzieü siĊ, co moĪe ich zainteresowaü i w którym momencie naleĪy wáączyü kanaá. TVP Info, tak jak BBC News, nie skupia siĊ na aktualnoĞciach, jednak waĪne wydarzenia są zamieszczone w postach. Polska stacja informacyjna na Facebooku czĊĞciej niĪ brytyjska porusza problemy polskiej polityki (np. Premier Donald Tusk przyjąá rezygnacjĊ
gen. Mariana Janickiego z peánienia funkcji szefa Biura Ochrony Rządu. Jego obowiązki przejąá wiceszef BOR – pák Krzysztof Klimek16,
i wiele innych), choü nie brakuje wiadomoĞci ze Ğwiata, które pokrywają siĊ z tematami BBC
News, np. Ğmierü Hugo Chaveza czy wybór papieĪa Franciszka.
Formy komunikacji przekazów
Kanaáem przekazu dla telewizji publicznych są fanpage, na których wykorzystywano róĪne formy komunikacji: graÞ czny, audiowizualny, hiperlinkowy oraz werbalny. W telewizji brytyj-skiej w okresie badawczym dominowaá przekaz w postaci zdjĊü albo galerii. BBC One w formie ikonograÞ k przedstawiáo 21 postów, a uzupeáni-áo to 4 tekstami i jednym linkiem. BBC News zamieĞciáo 27 pojedynczych zdjĊü, 10 galerii i dodatkowo 9 linków. Niektóre graÞ ki zawie-raáy tylko napis Breaking news. BBC News nie przekazaáo Īadnej informacji w formie nagrania wideo czy tekstu.
Zupeánie inaczej kreowaá przekaz kanaá TVP Info, gdzie dominowaá tekst (30 postów), 9 byáo przekazanych w formie wideo, 6 – w formie lin-ku, a jedynie 2 posty byáy zdjĊciami. Program 1 Telewizji Polskiej za dominującą formĊ komu-nikacji przyjąá wideo (14 postów), po 6 postów byáo przekazanych za pomocą zdjĊü i linków, byáy 4 teksty i 3 galerie zdjĊü odnoszące siĊ do seriali, np. zdjĊcia z planu Anny German.
Media brytyjskie chĊtniej siĊgaáy po przekaz graÞ czny, gdyĪ informacja podana w ten sposób
14 „Nasze wiadomoĞci z caáego Ğwiata w niedzielĊ: Przynajmniej 45 zabitych w Karatchi, http://bbc.in/161ved8
[dostĊp: 30.10.2014]; Królowa w szpitalu z problemami Īoáądkowymi, http://bbc.in/161vgBM [dostĊp: 30.10.2014]; Oddziaáy brazylijskiego wojska przeniesione do slumsów w Rio, http://bbc.in/161vgBG [dostĊp: 30.10.2014]; Dom na Florydzie zburzony przez lej w ziemi, http://bbc.in/161vglk [dostĊp: 30.10.2014]; Brytyjski kardynaá O’Brien przeprasza za niewáaĞciwe zachowania seksualne, http://bbc.in/161ved6 [dostĊp: 30.10.2014]; Szwajcaria przywra-ca wideáki wynagrodzeĔ dla zarządu, http://bbc.in/161vgBC [dostĊp: 30.10.2014]; Sąd wyznacza datĊ ponownego procesu Mubaraka, http://bbc.in/161vgBA [dostĊp: 30.10.2014]; Elementy broni wydrukowane na drukarce trójwy-miarowej, http://bbc.in/161vgBI” [dostĊp: 30.10.2014].
15 „Jutrzejszy dzieĔ moĪe staü siĊ symbolicznym nowym początkiem w historii polskich kolei. Z ziemi wáoskiej
do Polski przybyáo Pendolino, które jutro ma zostaü przetestowane na torze doĞwiadczalnym Instytutu Kolejnictwa. Oprócz tego tematu w Poranku miĊdzy innymi: 6:35 na Īywo Bochnia – straĪ miejska w Bochni postanowiáa nie karaü mandatami, a wrĊczaü Īóáte i czerwone kartki; 6:45 – Wojciech ĝmiech, portal rynek-kolejowy.pl oraz dr Mirosáaw Antonowicz, Akademia KoĨmiĔskiego, Stowarzyszenie Ekspertów i MenedĪerów Transportu Szynowego; 7:05 – Bartáomiej SzmajdziĔski – psycholog, temat: pracoholicy; 7:20 – Janusz DziĊcioá, PO, byáy straĪnik miejski; 7:45 – Marek Ostrowski, varsavianista; 8:03 GoĞü Poranka – Andrzej CeliĔski, przewodniczący Partii Demokratycz-nej; 8:45 InfoĞwiat – goĞcie: publicyĞci – Paweá Reszka i Michaá Kacewicz – o bojkocie igrzysk w Soczi przez gejów; 9:10 – Jarosáaw Gowin, PO; 10.45 – Ryszard Czarnecki, PiS, eurodeputowany”.
16
jest bardziej atrakcyjna dla odbiorcy, co wynika ze specyÞ ki spoáecznoĞciowego medium, jakim jest Facebook, jak równieĪ bliski mu w kon-strukcji Google+ i Twitter.
Máodzi ludzie coraz intensywniej korzystają z telewizji dostĊpnej przez internet w telefonach komórkowych, a o wielu ciekawych i wartych poznania rzeczach dowiadują siĊ z portali spo-áecznoĞciowych. Grupy docelowe stron mediów polskich i brytyjskich nieznacznie róĪnią siĊ wiekowo. Granice wiekowe okreĞla najwiĊk-sza liczba osób lubiących dany proÞ l, przez co wiĊkszoĞü komunikatów jest skierowanych wáaĞnie do tej grupy. BBC One dociera gáów-nie do ludzi bardzo máodych (18–24 lata), zaĞ BBC News to odbiorcy w wieku 18–34 lata. Taką samą granicĊ wiekową fanów ma kanaá pierwszy Telewizji Polskiej – fanpage kanaáu
informacyjnego przyciąga gáównie odbiorców w wieku 25–34 lata17. Takie zakresy w
du-Īym stopniu wynikają z faktu, Īe z Facebooka najchĊtniej i najczĊĞciej korzystają nastolatki i máodzi ludzie aktywni zawodowo.
Zaanga
Īowania odbiorców na proÞ
-lach. Formy i skutki interakcji
OkreĞlenie skutku komunikacji na fanpage’ach jest niezwykle trudne, gdyĪ nie moĪna powiązaü oglądalnoĞci promowanych programów z infor-macją umieszczoną na portalu. Na Faceboooku troszczono siĊ o dobrą reklamĊ ramówki i emi-towanych audycji. WĞród wszystkich 162 po-stów, 65 byáo taką promocją. Przodowaáa w tym BBC One, w której wszystkie wpisy zawiera-áy w treĞci elementy marketingowe. Podobnie byáo w przypadku TVP1, gdyĪ przy 30 postach
17 „Osoby, które to lubią” – dane ze statystyk analizowanych proÞ li spoáecznoĞciowych ujawniane przez serwis
Facebook.
Profil TVP Info – 1.03.2013, https://pl-pl.facebook.com/tvp.info/posts/10151309547871658 jaki adres? ostĊp: 30.10.2014].
Profofffffilililili TVPVPVPVPVPVVVVVPVPPPP Innnfnnnfnffffooooo – 1.03.2013, hhhhhttptptpppps::///////////ppl-plpppp- lllllllllllllllllll.f.f.f.ffacfffffffffffffffaaacacacacaccebeeee ook.comm/tm/mm/mtvtvttvtvvvvpp.info/posts/101pppppp 0100101010101010101010101010101011115551515151515151515111111301 000000999999999547878888888 1658888jaaakiaaaaaaaaaakkkkkkkkikii aaaadrdrdrres? ostĊp: 300000000.1...1.11010.22022222200000014].
Wykres 1. Formy komunikacji przekazów proÞ li spoáecznoĞciowych TVP i BBC w okresie 1–14 marca 2013 r.
ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie przeprowadzonej analizy
BBC ONE BBC NEWS TVP1 zdjĊcie galeria wideo tekst link 30 25 20 15 10 5 0 TVP INFO
tylko 3 nie stanowiáy reklamy emitowanego programu. Byáy to informacje o miĊdzynarodo-wej premierze dokumentu o Jerzym Jarockim w Montrealu, który nie byá w tym czasie emito-wany w TVP1. Drugi post informowaá o sukce-sie polskiej telewizji na Telekamerach, a trzeci stanowiá przeprosiny za zakáócenia emisji Þ l-mu King Kong. Wpisy sáuĪyáy kreowaniu marki i reagowaniu w sytuacji kryzysowej.
Komunikacja nadawców publicznych na portalach spoáecznoĞciowych jest gáównie skie-rowana na nawiązanie pierwszego kontaktu, zachĊcenie do wáączenia telewizora oraz wy-promowanie marki telewizji. ChĊtnie posáugu-je siĊ przy tym engagement ads, czyli reklamą angaĪującą, która polega na podjĊciu jakiegoĞ dziaáania18. Takie formy przybierają skierowane
do uĪytkowników apele, np. BBC One: „Our live Q&A with Tommy Lawrence Knight (Ke-vin Chalk) from OfÞ cial Waterloo Road has be-gun. Have you got a burning question for him? If so, post it below”19! czy TVP Info: „Tylko za
poĞrednictwem portalu tvp.info moĪesz zapy-taü posáankĊ KrystynĊ Pawáowicz o wszystko. Wybierzemy najciekawsze pytania i zadamy je naszej rozmówczyni”20!
Misja telewizji publicznej w mediach
spo
áecznoĞciowych
Telewizja publiczna – oprócz dziaáalnoĞci biz-nesowej – ma w swoich zaáoĪeniach speániaü misjĊ, która w przypadku TVP jest skonkre-tyzowana w artykule 21 ustawy o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 r. Mówi siĊ w niej o zróĪnicowanych programach dla caáego
spoáeczeĔstwa lub jego poszczególnych czĊĞci oraz o zróĪnicowanych usáugach w zakresie in-formacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edu-kacji i sportu, które cechują siĊ pluralizmem, bezstronnoĞcią, wywaĪeniem i niezaleĪnoĞcią oraz przekazem charakteryzującym siĊ innowa-cyjnoĞcią, wysoką jakoĞcią i integralnoĞcią21.
BBC z kolei – jako nadawca publiczny – jest zo-bowiązane do peánienia misji uĪytecznoĞci pu-blicznej, która obejmuje 8 zobowiązaĔ: dostĊp-noĞci pod wzglĊdem geograÞ cznym; uwzglĊd-niania potrzeb i gustów wszystkich odbiorców; uwzglĊdniania praw i interesów mniejszoĞci; uwzglĊdniania toĪsamoĞci i poczucia wspólno-ty odbiorców; oddzielenia od interesów wyni-kających z praw wáasnoĞci i od polityki rządów; jednej technologii nadawania programów od-powiadającej wszystkim odbiorcom; wspóáza-wodniczenia w jakoĞci, a nie iloĞci programów; przyjĊcia przez nadawcĊ roli przewodnika dla stacji prywatnych, a nie czynnika je ogranicza-jącego22.
Wpisy związane z misją mediów publicz-nych zajmują niewiele miejsca na fanpage’ach. WiĊkszoĞü postów misyjnych znalazáa siĊ w ba-danym materiale w kanaáach BBC One i TVP1. Na analizowane 162 wpisy, 44 z nich byáy mi-syjne. Przez pojĊcie misyjnoĞci postu autorka rozumie fakt odniesienia siĊ do misji nadaw-cy publicznego w samym poĞcie, na przykáad umieszczenie na proÞ lu Þ lmiku animowanego skierowanego do dzieci czy informacjĊ o przed-stawieniu Teatru Telewizji. Na fanpage’ach zna-lazáy siĊ takĪe posty poĞrednio dotyczące misji, tj. reklamujące programy misyjne, jednak w
sa-18 D. Kirkpatrick, Efekt Facebooka, Warszawa 2011, s. 263.
19 ProÞ l BBC One – 7.03.2013, https://www.facebook.com/BBCOne/photos/a.500946183259138.112990.47091
1516262605/551798488173907/?type=1&comment_id=83204617&offset=0&total_comments=995 [dostĊp: 30.10.2014].
20 ProÞ l TVP Info – 11.03.2013, https://pl-pl.facebook.com/tvp.info/posts/539292949435126
[dostĊp: 30.10.2014].
21 Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 roku, Dz. U. z 2011 r. Nr 43 poz. 226. 22 K. Konarska, System mediów elektronicznych…, dz. cyt., s. 117.
mym poĞcie nie moĪna byáo odnaleĨü Īadnej przesáanki misyjnoĞci. Stanowiáy one ponad po-áowĊ pozostaáych. Pozwala to na zasugerowanie uĪytkownikowi, Īe istnieje powód, by skorzy-staü z oferty programowej telewizji publicznej. Pewnym zaskoczeniem w sposobie komu-nikacji okazaáy siĊ proÞ le kanaáów informacyj-nych, które przy pierwszym skojarzeniu powin-ny zawieraü informacje aktualne i waĪne. Dla BBC – jak juĪ wspomniano – byáo to jedynie 25%, podobnie dla TVP Info – 32% (10 na 31 postów). Skupienie siĊ na tematach lekkich i Īar-tobliwych (np. „Przyznawaü siĊ, kto dziĞ zrobiá sobie przerwĊ w pracy na „oĪywczą” drzemkĊ? DziĞ obchodzimy ĝwiatowy DzieĔ Drzemki w Pracy. Naukowcy udowodnili, Īe 20 minut popoáudniowego odpoczynku to produktywnie spĊdzony czas, który zwiĊksza naszą wydaj-noĞü! Pora poinformowaü o tym szefostwo :)”23)
wynika takĪe z odbioru Facebooka, jako kanaáu do komunikacji mniej na serio, niecaákiem na powaĪnie. Kanaáy ogólne nie umieĞciáy na pro-Þ lach informacji o Īadnych waĪnych wydarze-niach, pomimo Īe w ich ramówce zaszáy zmiany pod ich wpáywem, gdyĪ TVP1 przerwaáa swój zaplanowany program, aby transmitowaü infor-macjĊ o wyborze nowego papieĪa.
Konkluzje
Media spoáecznoĞciowe o mediach publicznych mówią bardzo wiele, jednak nie są podstawo-wym sposobem wpáywu na widza, gdyĪ mają za maáy zasiĊg (poniĪej 0,1% odbiorców TVP1 jest jej fanem na Facebooku). Kanaáy ogólne telewizji publicznych skupiają siĊ gáównie na promowaniu swojej ramówki i zachĊcaniu do obejrzenia programów. Zajawki seriali i
infor-macje o nich wypeániają wiĊkszoĞü proÞ lu. Ba-danie pokazaáo, Īe na kanaáach informacyjnych treĞci są toĪsame, gdyĪ BBC News i TVP Info w agendzie umieszczają – jako waĪne – te same wydarzenia miĊdzynarodowe.
ProÞ le Facebookowe skupiają rzesze od-biorców (BBC News – 1,5 miliona fanów, BBC One – 99 837, TVP Info – 7949, TVP1 – oÞ cjal-na strocjal-na – 4349). W przypadku brytyjskiej tele-wizji liczby wydają siĊ niezwykle duĪe, jednak – biorąc pod uwagĊ olbrzymią populacjĊ, która wáada jĊzykiem angielskim i ma dostĊp do BBC News oraz posiada proÞ l na Facebooku – docho-dzimy do wniosku, Īe jest to zaledwie niewielki uáamek caáoĞci. Przy porównaniu liczby odbior-ców najchĊtniej oglądanego programu w TVP1 w dniach 22–28 lipca 2013 r. (3 338 84124) z
licz-bą osób korzystających z fanpage’a zauwaĪa-my, Īe stanowią oni jedynie 0,13% potencjal-nych fanów proÞ lu. W rzeczywistoĞci – biorąc pod uwagĊ wszystkich oglądających – procent ten jest jeszcze niĪszy. MoĪna tutaj wysnuü wniosek, Īe proÞ le peánią tylko pomocniczą rolĊ w komunikacji i nie są podstawowym kana-áem tego procesu. Strategie obecnoĞci polskich nadawców publicznych w mediach spo áeczno-Ğciowych są spójne, ale ich dziaáania okazują siĊ mniej skuteczne niĪ w przypadku nadawców komercyjnych25.
GraÞ ki zamieszczane na proÞ lach są chĊtnie udostĊpniane przez uĪytkowników, co pozwala budowaü wiĊkszy zasiĊg postu i zachĊcaü zna-jomych osób lubiących do korzystania z proÞ lu i obejrzenia w telewizji np. serialu czy show. W Wielkiej Brytanii wiĊkszym zainteresowa-niem cieszy siĊ proÞ l kanaáu ogólnego, gdzie fani na wiĊkszoĞü postów reagują setkami
ozna-23
ProÞ l TVP Info – 12.03.2013, https://pl-pl.facebook.com/tvp.info/posts/10151332953396658 [dostĊp: 30.10.2014].
24 Serwis Sport w dniu 23.07.2013,
http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/tvp1-znow-liderem-mimo-spadku-w-gore-tvp-info-i-tvn24 [dostĊp: 14.03.2013].
25 Polskie media publiczne w serwisach spoáecznoĞciowych, European Journalism Observatory,
czeĔ „lubiĊ to”, dziesiątkami komentarzy i set-kami udostĊpnieĔ. Przy niektórych postach te liczby są jeszcze wyĪsze, np. „We’ve been at the Sherlock read-through this morning. Plenty of surprises in store for series three”26!
polubi-áo 5270 osób, skomentowaáy 384, a udostĊpni-áo 8183. BBC News takĪe moĪe pochwaliü siĊ mnóstwem reakcji ze strony fanów. Polska te-lewizja, zarówno kanaá ogólny, jak i newsowy, takiego zaangaĪowania nigdy nie odnotowaáa. Na proÞ lach pojawiają siĊ tylko pojedyncze polubienia i nieliczne komentarze. W telewi-zjach informacyjnych w Wielkiej Brytanii wio-dąca jest informacja w formie graÞ cznej, zaĞ w Polsce nie wystĊpuje ona w ogóle. Dodat-kowo, u brytyjskiego nadawcy nie jest wyko-rzystywana komunikacja tekstowa w postaci
narracyjnej, która dominuje na proÞ lu TVP Info, np. „W dzisiejszym programie »Praw-dĊ mówiąc« (godz. 20.00) bĊdziemy goĞciü AndĊ Rottenberg – jedną z najbardziej wpáy-wowych osób w polskiej sztuce wspóáczesnej, wieloletnią dyrektor warszawskiej galerii „ZachĊta””27. Z drugiej jednak strony na
ka-naáach informacyjnych treĞci są toĪsame, gdyĪ BBC News i TVP Info w agendzie – jako wa Ī-ne – umieszczają te same wydarzenia miĊdzy-narodowe. Media publiczne w starciu o widza z telewizjami komercyjnymi prowadzą swoje proÞ le w sposób lekki i przyjemny, dobierając treĞci, które nie bĊdą odstraszaü máodych wi-dzów od programów misyjnych, a takĪe bĊdą budowaü poĪądaną oglądalnoĞü.
26
ProÞ l BBC One – 11.03.2013,https://www.facebook.com/BBCOne/photos/a.558640604156362.1073741832. 470911516262605/553410614679361/?type=1&fref=nf [dostĊp: 30.10.2014].
27
