Lech Kaczmarek,Ewa
Marczak,Jerzy Gąssowski
Ruś, gm. Wizna, woj. łomżyńskie.
Stanowisko 1 "Okop"
Informator Archeologiczny : badania 18, 142-143
142
-JOCH Y, gra. И илу M łodzieżow e Tow arzystw o woj* k a l i s k i e P r z y j a c i ó ł яаик StałicwikkO 1 w K a lis z u
B a d an ia p ro w a d z ił mgr D io n iz y K o s iń s k i. F in a n so w a ł KIA w K a lisz u * T r z e c i se z o n badań* C m entarzysko w c z e s n o śre d n io w ie c z n e z f a z y D.
Celem b ad ań b y ło le p s z e ro z p o z n a n ia сяеп t a r zyska* O d k ry c ia nowych grobów m ia ło p o tw ie r d z i ć c h a r a k t e r c m e n ta rz y sk a ze w zg ląd u n a u n ik ato w y w t e j s t r e f i e k u ltu ro w e j i w tym o k r e s i e sp o só b g r z e b a n ia zm arłych* Prow adzone zad b a d a n ia ró w n o le g le , z b a d a n ia m i g r o d z i s k a w P ia s k a c h m ia ły p o s z e rz y ć w ied zą o z e s p o le o sa d n iczy m n a k t ó r y s k ł a d a j ą s i ą ró w n ie ż o zad y o tw a r te * W edług a k t u a l nych u s t a l e ń g ró d o to c z o n y b y ł o s a d ą , a p o za j e j s k r a je m , w o d l e g ł o ś c i 800 a od g r o d u , u m ie jsc o w ione b y ło cm entarzysko*
W bieżącym s e z o n ie kontynuow ano i zakończono e k s p l o a t a c j ą wykopów i 2 /5 z 2 ,5 m/ i 3 / 1 ,5 z 2 ,5 m /i z a ło ż o n o t r z y nowe wykopy o ro z m ia ra c h 2 x 2 a* W w ykopie 2 o d s ł o n i ą t o fra g m e n ty naczy ń o r a z k o ś c i s p a lo n e uznane ja k o n a l e ż ą c e do z e s p o łu g ro b u 2.
w w ykopie 3 o d s ł o n i ą t o p o z o s t a ł ą csąSĆ jamy grobow ej uchw yconej ju ż w w ykopie 1- Ryso w a ła a i ą ona n ie c o c ie m n ie jsz y m z a b a rw ie n ie m p ia s k u .
W p o z o s ta ły c h wykopach o d k r y to s k u p is k a s k o r u p i c a ł e n a c z y n ie i n t e r p r e t o w a n e , ja k o t r z y g ro b y . Pochówki wkopane b y ły w p ia s e k /w ydm a/. Uchw ycenie zary só w jam grobow ych u t r u d n i a ł y ś la d y po b u tw le ją c y c h k o r z e n ia c h .
Na t r e ś ć k u ltu ro w ą wykopów s k ł a d a ł y s i ą ró w n ie ż z a b y t k i k rz e m ie n n e o r a z s k o ru p y , w śród k tó r y c h ro z p o z n a n o n e o l i t y c z n e , p r z e d łu ż y c k ia i łu ż y c k ie o r a z w ą g l e l k i drzew ne*
w jednym z grobów z n a l e z i o n o p r z ą ś l l k . ' N acz y n ia w ydobyte z grobów , zachow ane w c a ł o ś c i l u b we f ra g m e n ta c h , b y ły c a łk o w ic ie ob -ta c z a n e z k r ó t k ą s z y j k ą w ychyloną· n a z e w n ą tr z , ornam entow ana w g ó r n e j c z ą ś c i b r z u ś c a p o n iż e j s z y j k i . Wśród ornam entów w y ró żn io n o o rn a m e n t d o o k o ln e j w i e l o k r o t n e j l i n i i f a l i s t e j , kom pozycje pionow ych 1 pozlotnych wątków w ie lo k r o tn y c h l i n i i o r a z d o o k o ln y c h p ł y t k i c h rowków s l ą g s j ą c y c h po n i ż e j załom u b r z u ś c a .
w o d l e g ł o ś c i k l l k u d z L e s l ą c i u m etrów od wykopów o d k r y to k u rh a n y o w y so k o śc i o k o ło 1 ,5 to 1 ś r e d n i c y od 5 do 10 m. W o d l e g ł o ś c i o k o ło 100 я o d k r y to ż e r n e n ieck o w a t e typow e d l a k u l t u r y ł u ż y c k i e j *
D a lsz a b a d a n ie c m e n ta rz y sk a b ę d ą kontynuow ane p r z e d e w sz y stk im d l a p e w n ie j s s a g o u s t a l e n i a o b rz ą d k u pogrzebow ego i ro z p o z n a n ia kurhanów ,
KOSTEK, gm. G ołdap Państw ow e Muzeum A rc h e o lo g ic z n e w o j. s u w a ls k ie H arazaw s
S ta n o w isk o 2
t Badania prowadził dr Wojciech Brzeziński /autor sp ra w o z d a n ia / p r z y w s p ó łu d z ia le mgr G rażyny Iw a n o w sk ie j . D rugi se z o n badań* W ę z e sn o ś re d n io w le c z - * n a o sa d a o t w a r t a , p o ło ż o n a u s t ó p g r o d z i s k a . B a d a n ia s ta n o w iły k o n ty n u a c ją p r a c prow adzonych n a tym s ta n o w is k u p r z e z IHKM PAj* w r o ku 1974* O sada p o ło ż o n a j e s t n a n ie w ie lk im p ła s k im w z n i e s i e n i u , sta n o w ią c y m c z ą ś ć w y so k ie g o wzgó r z a morenowego /2 7 2 m n .p * m ./ , zwanego G órą G ołdapską* Ka ja g o n iż sz y m w ie r z c h o łk u , o d d z ie lo n y m g łą b o k im ja re m od p o z o s t a ł e j p a r t i i w z n i e s i e n i a , w z n o si s i ą g r o d z i s k o ,u podnóża k tó r e g o r o z c i ą g a s i ą w spom niana o s a d s .
B a d a n ia m ia ły c h a r a k t e r sondażowy* Ic h celem b y ł o uch w y ce n ie z a s ią g u w y a tą p o w a n ia w a r s twy k u ltu ro w e j o r a z o b ie k tó w , a p o z a tym d a l s z e u s t a l e n i a d o ty c z ą c e c h r o n o l o g i i s ta n o w isk a * V pierw szym e t a p i e wykonano o k o ło 200 w ie r c e ń p r z y pomocy ś w id ra g le b o w e g o , w zdłuż m a g i s t r a l i B-S o r a z 3 l i n i i o k ie r u n k u W-E, o d d a lo n y c h o d s i e b i e o 20 m. W spomnianych o d w ie rtó w dokonywano co
2 m. .
Na Ś la d y w arstw y k u ltu ro w e j b ąd ź o b ie k tó w n a t r a f i o n o w 23 p u n k tach * Z n ajd o w ały s i ą one na g łę b o k o ś c ia c h od 0 ,4 0 m do 1 ,0 m. K o n cen tro w ały a i ą o n e p r z e d e v s z ÿ s t k l t i w c z ą ś c i o sa d y s ą s i a d u j ą c e j b e z p o ś re d n io z g ro d z isk ie m * w dwóch r e j o n a c h , w k tó r y c h s tw ie rd z o n o s z c z e g ó l n e . n a t ą ż e - n i e w y stę p o w a n ia w a rstw y k u l t u r o w e j , z a ło ż o n o wykopy sondażow e o ł ą c z n e j p o w ie r z c h n i 34 a . В pierw szym z n i c h uchwycono o w aln ą jam ą o w ym iarach w p l a n i e 150 z 184 cm i g łą b o k o Ś c i 120 cm. N y p e łn ls k o j e j s t a n o w i ła b a r d z o ciem na z ie m ia z lic z n y m i fra g m e n ta m i c e r a m ik i i k o ś c i o r a z no żyk ż e la z n y * D ru g i wykop o b j ą ł p raw d o p o d o b n ie n a r o ż n ik o b i e k t u m ie s z k a ln e g o z p a l e n i s k ie m , m ają cym k o n s t r u k c j ą z ło ż o n ą z p o d k o w la s to u ło ż o n y c h , ś c i ś l e dopasow anych głazów *
M a t e r i a ł c e ra m ic z n y z n a l e z i o n y w obu ty c h o b i e k t a c h p o z w a la d a to w a ć j e w s tę p n ie n a ok r e s od V II do X w iek u . M a te r ia ły z n a j d u j ą s i ą w FMA* B a d a n ia b ą d ą kontynuow ane. № Ś , g n . Ml zn a kii “Okop** u , . . . , , U n iw e r s y te t W arszaw ski
p-
Inamut
B ad an ia p r o w a d z i! mgr Dech K a c z a a re k / a u t o r . ρ r a - v o i d a n l a / p r z y u d z i a l e mgr Ewy M arczak . K o n s u lta c j a p r o f , d r b a b . J e r z y G ę sso w sk l. B a d a n ia f in a n s o w a ł WKZ w Łomży. P ie rw sz y ż e to n b a d a d . G ro d z isk o z o k r e s u w czesn eg o Ś re d n io w ie c z * Ł Ś re d n io w ie c z a . /X1I-X2V w . / .* 143
-G ro d z isk o p o ło ż o n e j e s t b e c y p lu w ysoczyzny o p a d a ją c e j od wschodu ku B ie b rz y , na wyso k o ś c i u j ś c i a B ie b rz y d o N arw i, Wykop s e ło ż o n o p r o s to p a d łe do w a łu , P m i e r z c h n i a wykopu w y n o e iła 2? m , W t r a k c i e badań wykop p o s z e rz o n o w k ie r u n k u północnym i w schodnim . Z n a le z io n o n ie w ie lk ą i l o ś ć c e r a m ik i i k o ś c i z w ie r z ę c e . Zabytków w y d z ie lo n y c h b r a k . w p ó łn o c n e j c z ę ś c i wykopu o d k ry to C2a z z k ę l u d z k ą , k t ó r a l e ż a ł a n a d n i e now ożytnego wkopu. Z p o ło ż e n ia o d k r y t e j fos> w ynika, że we wczesnym ś r e d n io w ie c z u g r o d z is k o b y ło m n ie js i e , n i ż o b e c n ie .
O b ie k t fu n k c jo n o w a ł p raw dopodobnie od X II do JŒV w iek u .
B a d a n i a n i e b ę d ą k o n t y n u o w a n a ·
SX IWY HALE k o n s e rw a to r zabytków A rc h e o lo g ic z n y c h w o j, b i a ł o s t o c k i e w B ia ły m sto k u
S ta n o w isk o I
B a d an ia p r o w a d z ił· mgr B a rb a ra C z a rn e c k a , F in a n so w ał 1Ш w B ia ły m s to k u . D ru g i se zo n b a d a ń , cm enta rz y sk o w c z e sn o śre d n io w ie c z n e ty p u m azow ieckiego w obudowach kam iennych / X I I - X III w /.
Kontynuowano p r a c e badaw cze n a półno cn o -w sch o d n im o b rz e i u ż w iro w n i, o b e jm u ją c nim i ob s z a r o p o w ie rz c h n i 1 a ra * Od z i o n i ę t o 3 g ro b y z pochówkam i, c z w a rty g ró b - s z k i e l e t d z ie c k a b y ł p rz e m ie sz c z o n y # c a ł k o w i c i e pozbaw iony o b sta w y . O d s ło n ię to ta k ż e 2 b r u k i kam ienne bez śladów po - chów ku.O budow y grobów o r a z b r u k i kam ienne p rz y k ry w a ją c e jamy grobow e, u l e g ł w różnym s to p n iu d e w a s t a c j i . Z 4 o d k ry ty c h grobów , 2 p o s i a d a ł y zachow ane o b sta w y , w s to p n iu pozw alającym o k r e ś l i ć sto su n k o w o d o k ła d n ie w ym iary. W p o z o s ta ły c h g ro b a c h w jednym wypadku zachow ały s i ę dwa k a m ie n ia o b sta w y , n a to m ia s t w d ru g im , s z k i e l e t d z ie c k a z a l e g a ł na w tórnym zło żu *
Z p o śró d o d k ry ty c h o b ie k tó w na uwagę z a s ł o g u j e g ró b n r 6, p o s ia d a ją c y zn a c z n e ro z m ia ry χ 6 ,7 0 » x 5 ,4 0 m. Pochówki z o rie n to w a n e b y ły w zdłuż o s i EH, z c z a s z k ą usy tu o w a n ą w z a c h o d n ie j c z ę ś c i g ro b u . W y jątek s ta n o w i p rz e m ie sz c z o n y s z k i e l e t d z i e c k a , usytuow any w zdłuż o s i NW-SE, z c z a s z k ą s k ie ro w a n ą n a BE« I n v e n t a r s zabytkow y sta n o w ią fra g m e n ty c e ra m ik i# p a c i o r k i s z k la n e , p a c i o r k i s z k la n e z w to p io n ą z ł o t ą b l a s z k ą , p r z g ś l i k g l i n i a n y , ż e la z n y n o ż y k , p o s r e b r z a n e k ó łk o o r a z gw oździe ż e l a z n e . W y posażenie grobów p o tw ie r d z a d a to w a n ie o b i e k t u n a i X I1 -X III w. O prócz p r a c e k s p lo a ta c y jn y c h z re k o n stru o w a n o 6 grobów , z p o ś ró d 11 o d k ry ty c h d o ty c h c z a s n a omawianym o b i e k c i e .
B a d a n ia b ę d ą kontynuow ane,
SOKOU9IK1, gm. K ąty W ro c ła w sk ie W ojewódzki O śro d ek A rc h e o lo g iсζ η ο χ ο η
-w j . -w ro c ła -w s k ie s e r w a t o r s k i we W rocław iu
B a d a n ia p r o w a d z iła z»gr M a ria T e r le c k a . F in an so w a ł Н0ШС» D ru g i se z o n b a d a ń . C m entarzysko s z k ie le to w e /X I -X I I w /.
S ta n o w isk o p o ło ż o n e j e s t o k o ło 1300 a n a p o łudniow y zachód od w s i S o k o ln ik i 1 1000 m n a p o łu d n ie od w s i P i o t r o w i c e , na p ia s z c z y s ty m w y n ie s ie n iu n isz czo n y m e k s p l o a t a c j ą k ru szy w a.
¥ b ie ż ą c y m s e z o n ie p rz e b a d a n o p o w ie r z c h n ię 2 arów* Ł ą c z n ie o d k r y to 7 jam grobowych z pochówkami s z k ie le to w y m i o r a z dwa o b i e k t y w p o s t a c i sk u p is k k a m ie n i r ó ż n e j w i e l k o ś c i .
Z a ry sy jam grobow ych b y ły w y ra ź n ie w id o czn e n a t l e ; c a l c a m ia ły k s z t a ł t wydłu żonego p r o s t o k ą t a z z a o k rą g lo n y m i n a ro ż a m i. H y p e łn is k o w s z y s tk ic h jam grobowych s ta n o w iła g l i n a . W dwóch jam ach grobow ych s tw ie rd z o n o ś la d y p o je d y ń c z y c h w ęgielków drzew nych* ¥ k i l k u g ro b a c h / n r 20# 2 3 , 2 4, 2 5 / n a obw odzie i w w y p e łn ls k u jamy o d k ry to p o je d y ń c z e k a m ie n ie l u b s k u p is k a k am ie n i r ó ż n e j w i e l k o ś c i ,
Z m a rli u ł o ż e n i b y l i n a w znak, w p o z y c j i w y p ro sto w a n e j, na o s i wschód * zachód# głow ą s k ie ro w a n ą n a zachód# z kończynam i górnym i u ło żo n y m i w zdłuż c i a ł a . H jednym p rzy p ad k u / g r ó b n r 2 1 / zm arły sp o c z y w a ł n a boku w p o z y c j i » k u r c z o n e j. W g r o b le n r 24 s tw ie rd z o n o z ła m a n ie k o ść i pod u d z i a i ic h s i l n ą d e f o rm a c ję o r a z z m iażd żo n ą c z a s z k ę .
O d k ry to 2 pochów ki m ę s k ie , 1 pochówek k o b iecy # 1 d z ie c k a o r a z 3 p ł c i n i e o k r e ś l o n e j . I n w e n ta rz grobow y s t a n o w i ły n a r z ę d z i a w p o s t a c i noży ż e la z n y c h i ! k r z e s iw a ż e la z n e g o o r a z dw ie m onety s r e b r n e .
STARA COM2 A, gm. Łomża U n iw e r s y te t H arszaw akl w o j. ło m ż y ń sk ie - g r o d z is k o "G óra K rólow ej Bony" I n s t y t u t A r c h e o lo g ii S ta n o w isk o 1
B a d an ia p r o w a d z i l i p ro f* d r h a b . J e r z y G ąssow ski i mgr Ewa Twarowska* F in a n so w a ł WKZ w Łomży. T rz e c i s e z o n b a d a ń . O sada z X w.# g ro d z is k o z XI i X II w. do po czątk ó w XIV w.
B adaniam i o b j ę t o w n ę tr z e g ró d k a w ła śc iw e g o /s ta n o w is k o l -λ» wykop 6 o p o w ie rz c h n i b ad a n e j w tym r o k u 32 a / o r a z w ały 4 . 1 5 . o d d z i e l a j ą c e p o d g ro d z ie 1 /s ta n o w is k o Д- B / od g ró d k a /w ykop 7-pow* 20 m / .
Na o b s z a r z e g ró d k a w ła ś c iw e g o kontynuow ano# z g o d n ie z z a ło ż e n ia m i z ł a t u b ie g ły c h # r o z p o z n a n ie a r c h e o lo g ic z n e ro z p la n o w a n ia i c h a r a k t e r u zabudowy je g o w n ę tr z a . U dało s i ę w y o d rę b n ić d w ie fa z y o s a d n i c z e : s t a r s z ą # z k t ó r ą w ią z a ć można o b i e k t 4 / c h a tą - * łs m ia n k ą / i w arstw ę o s a d n i c z ą w ch o d zącą pod n a sy p w ału g ro d u , w s tę p n ie d ato w an e n a XI w ie k ; m ło d sz ą zw ią z a n ą z fu n k c jo n o waniem o s t a t n i e g o g ro d u ze s to ż k ie m i f o s ą w ew n ętrzn ą d ato w an ą na X II d o p o czątk ó w XIV w* Nie s tw ie r d z o n o o b e c n o ś c i żad n y ch o b ie k tó w na p ó łn o cn o -w sch o d n im i zach o d n im s to k u s to ż k a w ew n ętrzn
