R O C Z N I K I W Y D Z I A U NAUK PRAWNYCH I EKONOMICZNYCH KUL
Tom V-VI, zeszyt 2 — 2009-2010
GEORGIJ CZEREWKO LUBOMYR SOPILNYK WASYL PISNYJ DENYS CZEREWKO
SPECJALNE STREFY EKONOMICZNE
A EFEKTYWNOS´C
´ I ASPEKTY PRAWNE ICH FUNKCJONOWANIA
WSTE P
Tworzone na wydzielonych, ograniczonych obszarach kraju specjalne strefy ekonomiczne (SSE), zachecaj ace do inwestowania, przede wszystkim w zakre-sie prawa podatkowego (podatek dochodowy, podatek od nieruchomos´ci), niestanowi ace jednoczes´nie enklaw prawnych w zakresie prawa celnego czy prawa pracy, s a dla inwestorów wci az bardzo atrakcyjn a propozycj a, choc´ w zwi azku z wejs´ciem Polski do Unii Europejskiej korzystaj a oni z duzo mniejszego wsparcia, jakie otrzymywali wczes´niej.
Badaniu funkcjonowania i efektywnos´ci dziaania SSE pos´wiecono dos´c´ duzo prac tak w Polsce, jak i zagranic a, ale jednoznaczn a ocene tego zja-wiska w literaturze ekonomicznej trudno znalez´c´. I tym zagadnieniem chcieli-by sie zaj ac´ autorzy w niniejszym artykule.
Prof. dr hab. GEORGIJ CZEREWKO – kierownik Katedry Teorii Ekonomii WZNPiE KUL w Tomaszowie Lubelskim; adres do korespondencji: ul. Lwowska 80, 22-600 Tomaszów Lubelski.
Dr WASYL PISNYJ Lwowski Uniwersytet Biznesu i Prawa. Dr LUBOMYRSOPILNYK– Lwowski Uniwersytet Biznesu i Prawa.
DENYS CZEREWKO – doktorant Katedry Teorii Ekonomii Lwowskiego Narodowego Uniwer-sytetu Agrarnego w Dublanach.
OMÓWIENIE PROBLEMU I WYNIKI BADAN´
Aktualnie ponad 80 krajów s´wiata korzysta z mechanizmu specjalnych stref ekonomicznych, których jest okoo 1060.
Na terenie Polski funkcjonuje 14 specjalnych stref ekonomicznych. Rózni a sie one pod wzgledem powierzchni, lokalizacji, charakteru, warunków zagospodaro-wania, infrastruktury drogowej, technicznej, socjalnej i telekomunikacyjnej.
Gówn a ide a tworzenia specjalnych stref ekonomicznych byo d azenie do zmniejszenia strukturalnego bezrobocia w wybranych regionach kraju poprzez skierowanie tam nowych inwestycji, dzieki zastosowaniu pakietu zachet finan-sowych. Zachety finansowe wprowadzone ustaw a w 1994 r., uprawniay przedsiebiorców maj acych zezwolenie na dziaalnos´c´ w strefie do:
cakowitego zwolnienia dochodu od podatku dochodowego przez okres pierwszych dziesieciu lat dziaalnos´ci gospodarczej,
50% zwolnienia przez lata nastepne, az do kon´ca istnienia strefy, zwolnienia z podatku od nieruchomos´ci.
Ustawowe cele ustanawiania stref skierowane byy na:
przyspieszenie rozwoju gospodarczego czes´ci terytorium kraju poprzez rozwój okres´lonych dziedzin dziaalnos´ci gospodarczej, rozwój nowych roz-wi azan´ technicznych i technologicznych oraz ich wykorzystanie w gospodarce narodowej,
zwiekszenie konkurencyjnos´ci wytwarzanych wyrobów i s´wiadczonych usug,
zagospodarowanie istniej acego maj atku poprzemysowego i infrastruktury gospodarczej,
tworzenie nowych miejsc pracy,
zagospodarowanie niewykorzystanych zasobów naturalnych z zachowa-niem zasad równowagi ekologicznej.
Z reguy gównym warunkiem otrzymania zwolnienia od podatków jest pewny rozmiar inwestycji, który, w zaleznos´ci od specyfiki regionu, waha sie od 350 tys. do 2 mln euro, i minimalny poziom zatrudnienia, który stanowi od 40 osób (w SSE „Suwaki”) do 100 osób w innych SSE1.
1D. P a t y k. Specjalne strefy ekonomiczne jako instrument wspierania rozwoju regionów.
W: Ukraina w XXI stuleciu: koncepcje i modele ekonomicznego rozwoju. Materiay referatów V Miedzynarodowego Kongresu Ekonomistów Ukrain´skich. Cz. 1. Lwów 2000 s. 528 (). A "-H 4 8. EB,Pn":\>n ,8@>@<nR>n 2@>4 b8 n>F"-HDJ<,>"-H Bn*"-HD4<84 D@2&4"-H8J D,(n@>n& // I8D"p>" & MMm FH@:nHHn: 8@>P,BPnp H" <@*,:n ,8@>@<nR>@(@ D@2&4H8J: ;"H,Dn":4 *@B@&n*,6 V ;n-0>"D@*>@(@ 8@>(D,FJ J8D"p>F\84N ,8@>@<nFHn&. Q. m. 9\&n& 2000 F. 528).
Pomimo wyraz´nego zmniejszenia wysokos´ci wsparcia w SSE, wymuszone-go przyst apieniem Polski do UE, zachety oferowane w SSE ciesz a sie nie-zmiennie ogromnym zainteresowaniem inwestorów zarówno polskich, jak i zagranicznych.
Zgodnie z ustaw a z dnia 20 paz´dziernika 1994 r., ustanawiaj ac a specjalne strefy ekonomiczne (SSE), strefa jest wyodrebnion a, niezamieszka a czes´ci a terytorium Rzeczypospolitej, na której terenie mozliwe jest prowadzenie dzia-alnos´ci gospodarczej na preferencyjnych warunkach. Polska nie jest jednak autorem koncepcji specjalnych stref ekonomicznych. To koncepcja znana i z powodzeniem stosowana od dziesiecioleci w wielu krajach Unii Europejskiej i s´wiata. Najbardziej znane strefy rozwoju przedsiebiorczos´ci dziaay w Wiel-kiej Brytanii, Niemczech oraz w Irlandii. Nic wiec dziwnego, ze tworz ac SSE w pierwszej poowie lat dziewiec´dziesi atych, Polska wzorowaa sie na eksporto-wej strefie przetwórczej lotniska w irlandzkim Shannon, dziaaj acej od 1958 r. Pierwsza polska SSE zostaa utworzona rozporz adzeniem Rady Ministrów z wrzes´nia 1994 r. w Mielcu, na terenach nalez acych do przedsiebiorstwa pan´-stwowego Wytwórnia Sprzetu Komunikacyjnego PZL-Mielec. Podstawowym celem ustanowienia tej specjalnej strefy byo tworzenie miejsc pracy w regio-nach odznaczaj acych sie szczególnie wysokim poziomem bezrobocia struktural-nego oraz przeamanie monokultury przemysu poprzez dywersyfikacje sektoro-w a. Strefy byy wiec odpowiedzi a na dramatyczn a sytuacje regionów poszkodo-wanych we wczesnej fazie transformacji gospodarczej w Polsce2.
Oferowany system wsparcia okaza sie bardzo atrakcyjny dla inwestorów, jednak niezgodny z obowi azuj acymi w Unii Europejskiej zasadami udzielania pomocy. Planowane przyst apienie Polski do UE wymusio harmonizacje pol-skiego prawa w zakresie wsparcia, udzielanego w SSE, z regulacjami unijny-mi odnosz acymi sie do pomocy regionalnej. I tak od 1 stycznia 2001 r. in-westorzy realizuj acy w SSE nowe inwestycje, mog a skorzystac´ z pomocy regionalnej w formie zwolnien´ podatkowych, których wielkos´c´ oblicza sie jako iloczyn maksymalnej intensywnos´ci pomocy, okres´lonej dla danego obszaru, i kosztów kwalifikuj acych sie do objecia pomoc a. Wyróznia sie dwa rodzaje kosztów kwalifikowanych: koszty inwestycji i koszty utworzenia nowych miejsc pracy. Koszty nowej inwestycji obejmuj a cene nabycia lub wytworzenia s´rodków trwaych (grunt, budynki, budowle, maszyny i urz adze-nia) oraz zakup wartos´ci niematerialnych i prawnych, przy czym wartos´c´ tych
2E. K r y n´ s k a. Polskie specjalne strefy ekonomiczne zamierzenia i efekty. Warszawa
ostatnich nie moze przekroczyc´ 25% kosztów inwestycji. Koszty utworzenia nowych miejsc pracy s a liczone jako dwuletnie koszty pracy nowo zatrudnio-nych pracowników, obejmuj a pace brutto, powiekszon a o wszelkie obowi az-kowe narzuty na wynagrodzenia3.
W kon´cu 2006 r. we wszystkich SSE w Polsce funkcjonowao okoo 600 przedsiebiorstw, które zainwestoway acznie ponad 30 mld z i utworzyy ponad 11 tys. nowych miejsc pracy. Zatrudnienie w strefach roso w grani-cach 20% rocznie, a w ostatnich dwóch latach dynamika ta jeszcze wzrosa i przekracza 40%. Mozna to uznac´ za pozytywny efekt wejs´cia Polski do Unii Europejskiej. Równie szybko jak zatrudnienie rosn a nakady, inwestowane przez przedsiebiorców w SSE. W 2005 r. dynamika nakadów wyniosa 130% w stosunku do poprzedniego roku.
Funkcjonowanie SSE ma równiez efekty pos´rednie. Zgodnie ze statystyka-mi Ministerstwa Gospodarki, wskaz´nik statystyka-miejsc pracy tworzonych w zwi azku z inwestycjami i zatrudnieniem powstaj acym w strefach, wynosi s´rednio 0,75. St ad tez mozna oszacowac´, ze w s asiedztwie firm dziaaj acych w SSE utwo-rzonych zostao ponad 67 tys. dodatkowych miejsc pracy, gównie w firmach budowlanych, usugowych, transportowych, finansowych i edukacyjnych. Powyzsze statystyki s´wiadcz a o atrakcyjnos´ci i skutecznos´ci SSE jako formy pomocy regionalnej.
W okresie od 1995 do 1997 r. Rada Ministrów Polski ustanowia 17 SSE na okres 20 lat. Na przestrzeni kolejnych lat dwie z nich mazowiecka i czestochowska zostay zlikwidowane z powodu braku zainteresowania in-westorów, a dwie zarnowska i tczewska zostay po aczone w Pomorsk a SSE. W wyniku tych przeksztacen´ istnieje w Polsce 14 SSE, zlokalizowanych na terenie wszystkich 16 województw, w okoo 80 miastach i 72 gminach. Kazda ze stref skada sie z kilku podstref s´rednio dziewieciu st ad cakowita liczba lokalizacji, objetych statusem SSE, przekracza 150. Zgodnie z ustaw a o SSE z 1994 r., aczny obszar SSE nie móg przekroczyc´ 6325 ha. Jednak w wyniku dwóch kolejnych nowelizacji ustawy obszar stref zosta powiekszony w 2004 r. o 1675 ha (wy acznie dla przedsiebiorców realizuj acych inwestycje o nakadach nie mniejszych niz 40 mln euro lub zatrudnieniu co najmniej 500 osób) oraz w 2006 r. o kolejne 4 tys. ha do acznego obszaru 12 tys. ha.
Zalet a SSE jest mozliwos´c´ ustanawiania kolejnych podstref w dowolnych miejscach w Polsce, zgodnie z zyczeniem i potrzeb a inwestorów. Wielkos´c´ poszczególnych stref jest zróznicowana. Katowicka, najwieksza z SSE, rozci
ga sie na obszarze blisko 1200 ha, podczas gdy powierzchnia najmniejszej ze stref supskiej wynosi zaledwie 219 ha. Jednakze obszar poszczególnych stref ulega ci agym zmianom. Tylko w 2007 r. Rada Ministrów az 23 razy dokonaa zmian ich granic. S´redni stopien´ zagospodarowania stref wynosi okoo 68% powierzchni. Najbardziej zapeniona jest krakowska SSE w oko-o 95%. Najwieksz a niezagospodarowan a powierzchni a dysponuje strefa su-walska (okoo 70%).
Nizsze od s´redniego poziomu znaczenie wskaz´nika zagospodarowania wynika najczes´ciej z jednego z dwóch czynników.
Pierwszy z nich to brak jednego duzego inwestora, który przyczyniby sie do powstania „efektu kuli s´nieznej”. Jak bowiem pokazuje dos´wiadczenie na przykad strefy pomorskiej i inwestycji firmy Sharp, pozyskanie jednej waznej inwestycji znanego, s´wiatowego koncernu przyczynia sie do powstania w jej otoczeniu klastra przemysowego, zozonego z firm uczestnicz acych w an´cuchu produkcyjnym gównego inwestora.
Drug a przyczyn a sabego zagospodarowania moze byc´ posiadanie w zaso-bie gruntów nieatrakcyjnych, nieodpowiadaj acych oczekiwaniom inwestorów. St ad tez strefy coraz czes´ciej wy aczaj a tereny nieuzbrojone i nieatrakcyjne na rzecz gruntów dobrze przygotowanych inwestycyjnie4.
Analizuj ac strukture sektorow a inwestorów, mozna stwierdzic´, ze strefy okazay sie szczególnie skuteczne w przyci aganiu inwestorów z branz: moto-ryzacyjnej (42% wszystkich nakadów), papierniczej (9%), przetwórstwa two-rzyw sztucznych (9%) i metalowej (7%). Wkrótce jednak mozna spodziewac´ sie, ze struktura ta zmieni sie na korzys´c´ elektroniki. Zwi azane to bedzie z realizacj a planów inwestycyjnych takich firm, jak LG Philips LCD i Sharp wraz z kooperantami.
SSE maj a dos´c´ skuteczne oddziaywanie na rozwój regionów, w których one powstay. Oddziaywanie takie trudno okres´lic´ liczbowo, ale bezsprzeczne jest, ze zaspokajanie potrzeb zwi azanych z budow a i funkcjonowaniem nowe-go zakadu przemysowenowe-go wpywa na rozwój praktycznie wszystkich dzie-dzin zycia gospodarczego danego regionu poprzez miedzy innymi: wzrost zatrudnienia w firmach budowlanych, rozwój usug bytowych, finansowych, transportowych, edukacyjnych, kulturalnych, powstawanie nowych, trwaych miejsc pracy w firmach kooperuj acych ze sob a.
Analizy oddziaywania specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu wyróznia-j a dwa podstawowe rodzaje efektów mnoznikowych. S a to efekty
niowe, które wynikaj a z dodatkowego popytu tworzonego przez nowo powsta-e lub rozwijaj ace sie przedsiebiorstwa, umozliwiaj acego wzrost firm bed a-cych dostawcami dóbr i usug. Natomiast efekty dochodowe bed ace skutkiem zwiekszenia sie siy nabywczej ludnos´ci poprzez wynagrodzenia pracowników, tym samym przyczyniaj a sie do rozwoju firm zaspokajaj acych potrzeby kon-sumpcyjne. W ten sposób rozwój jednych firm za pos´rednictwem dodatkowe-go zapotrzebowania na produkty i usugi „mnozy sie” w postaci rozwoju innych podmiotów gospodarczych. Podmioty te z kolei same pobudzaj a wiek-szy popyt, wywouj ac kolejny cykl efektów mnoznikowych. Wspomniany wpyw nowych inwestycji na otoczenie jest wprost proporcjonalny do ich zakorzenienia w owym otoczeniu. Pozytywne efekty funkcjonowania firmy w zakresie miejsc pracy, wpywu na rozwój lokalnych dostawców dóbr i usug itd. wystepuj a na wieksz a skale, jes´li dziaalnos´c´ inwestora prowadzo-na jest w danym miejscu dostatecznie dugo. Pytanie o trwaos´c´ inwestycji w specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce jest szczególnie zasadne. Niepewnos´c´, czy firmy pozostan a w regionach po wyczerpaniu uzyskanej pomocy publicznej, spedza sen z powiek przedstawicielom Ministerstwa Gos-podarki. St ad tez m.in. rozwazanie mozliwos´ci przeduzenia funkcjonowania systemu ulg podatkowych poza lata 2015-2017.
Potwierdzeniem wpywu specjalnych stref ekonomicznych na otaczaj ace s´rodowisko s a opinie mieszkan´ców miast, w których powyzsze strefy dziaaj a najduzej. Jako pierwsze miasto badanie sondazowe ilos´ciowe przeprowadzi Mielec, uzupeniaj ac je o wywiady pogebione z lokalnymi liderami zycia spoeczno-gospodarczego. Przytaczaj aca wiekszos´c´ respondentów (89%) uznaje pozytywn a role SSE w rozwoju Mielca. Dobrze wyrazi to jeden z mieszkan´ców, stwierdzaj ac, ze „powstanie specjalnej strefy ekonomicznej byo najwiekszym impulsem wzrostu gospodarczego w ostatnich 20 latach w Mielcu”. Najczes´ciej wskazywano rozszerzenie rynku pracy, rozbudowe infrastruktury technicznej, promocje Mielca na zewn atrz, korzystny wpyw strefy na estetyke miasta i nowoczesny wygl ad fabryk, sponsoring wydarzen´ kulturalnych i sportowych w mies´cie. Mieszkan´cy wskazywali takze na nega-tywne aspekty wpywu specjalnej strefy ekonomicznej, tj. zanieczyszczenia s´rodowiska, haas, niszczenie lasów, rosn acy ruch samochodowy i niszczenie nawierzchni. W oczach lokalnych liderów natomiast specjalna strefa ekono-miczna stanowi najwiekszy sukces, swoiste „byc´ albo nie byc´” dla miasta (pocz atkiem strefy byo zagospodarowanie terenów po upadaj acym WSK PZL-Mielec). Na uwage zasuguje fakt zaniepokojenia mieszkan´ców Mielca terminem zakon´czenia dziaania systemu zwolnien´ podatkowych dla
przedsie-biorców maj acych zezwolenie na dziaalnos´c´ w strefie oraz ich troske o przy-szos´c´ gospodarki miasta5.
Maj ac na wzgledzie ogromne zainteresowanie przedsiebiorców specjalnymi strefami ekonomicznymi, Rada Ministrów w 2004 r. podjea decyzje o posze-rzeniu zakresu dziaalnos´ci o sektor usug nowoczesnych. Kazda ze stref ma jednak swoj a specjalizacje sektorow a. Na przykad katowicka SSE odnosi sukcesy w pozyskiwaniu przedsiebiorstw motoryzacyjnych (Isuzu, GM Opel, Lear), pomorska specjalizuje sie w elektronice i IT (Flextronics, Sharp), a w ódzkiej zainwestowao wielu przedsiebiorców z branzy AGD (BSH, Indesit). Strefy okazay sie szczególnie atrakcyjne dla firm z kapitaem ame-rykan´skim (22% wszystkich nakadów) oraz przedsiebiorstw polskich (21%), a takze spóek z Niemiec (16%).
Nieco odmienna od polskiej jest sytuacja ze specjalnymi strefami ekonomicz-nymi na Ukrainie. Prawo Ukrainy przewiduje mozliwos´c´ tworzenia zewnetrz-nych handlowych, produkcyjzewnetrz-nych, naukowo-techniczzewnetrz-nych, turystyczno-rekreacyj-nych stref handlu przygranicznego i stref kompleksowych6. Gówn a motywacj a tworzenia takich stref jest mozliwos´c´ otrzymania ulg w opodatkowaniu.
Na Ukrainie pierwsz a SSE zorganizowan a wedug rozporz adzenia prezy-denta z 30 czerwca 1995 r., bya pónocnokrymska eksperymentalna strefa ekonomiczna „Sywasz”. Podczas jej istnienia zatwierdzono trzydzies´ci trzy projekty inwestycyjne, zrealizowano zas´ trzynas´cie7, co pozytywnie wpyneo na gospodarke regionu – utrzymano ponad 8000 miejsc pracy, stworzono 650 nowych, zlikwidowano zaduzenie wypat socjalnych.
Okoo dziesieciu SSE na Ukrainie sformowano w rejonach przygranicz-nych: WSE „Azowje” (m. Mariupol), Juznenska WSE (m. Juznyj), Porto-Franko „Dzarnogat” (m. Skadowsk), Porto-Porto-Franko „Odessa”, WSE „Antarkty-ka” (m. Odessa), Inter-port „Kowel”, Inter-port „Czop”, kompleksowa WSE „Z owkwa”, a takze szereg specjalnych stref o znaczeniu turystycznym. Dzis´ na Ukrainie funkcjonuje SSE „Zakarpattia” (zakarpatski rejon), „Sawutycz” (kijowski rejon), SSE „Jaworiw”, „Kurortopilis Truskawiec” (rejon lwiwski), SSE w rejonach luganskim, oltawskim, donieckim i odeskim8. W celu
uzys-5Folder Agencji Rozwoju Przemysu. S.A. Euro-Park. Mielec. Polska 2006. 6
S. K u c e n k o. Piguki od depresji. „Gaycki kontrakty” 1999 nr 14 s. 21 (E. 7 J-P , > 8 @. An(J:84 &n* *,BD,Fnp // „'":4J-P\8n 8@>HD"8H4” 1999 No 14 F. 21).
7M. P e t r e n k o. „Sywasz”: poligon ratowniczy. „Gaycki kontrakty” 1999 nr 14 s. 27
(;. A , H D , > 8 @. „E4&"T”: DbHn&>46 B@:n(@> // „'":4P\8n 8@>HD"8H4” 1999 No14
F. 27).
kania s´rodków, dla kazdej SSE ustalone zostay minimalne wkady inwesty-cyjne, których suma stanowi: w SSE „Sawutycz” – 250 tys. dolarów USA, „Zakarpattia” – 250 tys., „Antarktyka” i „Jaworiw” – po 500 tys., a w SSE w rejonach uganskim i donieckim – po 1 mln dolarów USA. To znaczy, ze tylko pod warunkiem zainwestowania nakazanej sumy podmioty przedsiebior-cze mog a uzyskac´ ulgi w opodatkowaniu. Takie ulgi w kazdej strefie s a indy-widualne i dotycz a gównie podatku dochodowego, podatku VAT, ca impor-towego, akcyzy na towary luksusowe, podatków socjalnych, podatku od zie-mi, odliczen´ do Pan´stwowego Funduszu Innowacyjnego. Inwestorzy w SSE korzystaj a z ulg przy nabywaniu ziemi i surowców.
SSE „Jaworiw” na Ukrainie Zachodniej jest tego przykadem. Za czasów radzieckich gówn a przeszkod a dla tego regionu bya bliskos´c´ granicy z Pol-sk a. Teraz stanowi to zalete dla inwestorów zachodnich, którzy w celu zmniejszenia nakadów (na pace), d az a do przeniesienia swojej produkcji z centralnej do Europy Wschodniej, przy tym pozostaj a jak najblizej Europy Zachodniej. Do 12 lutego 1999 r., kiedy wedug decyzji parlamentu Jawori-wowi nadano status SSE, region nie móg skorzystac´ ze swego korzystnego poozenia geograficznego z przyczyn ogólnego ekonomicznego zaniedbania i niepewnos´ci politycznej na Ukrainie9. Do 27 lutego 1999 r. w ten region zainwestowano tylko 15 mln dolarów USA.
Ze wzgledu na turystyke jako priorytet spoecznego i ekonomicznego rozwo-ju regionu iwano-frankowskiego, utworzenie specjalnego rezimu ekonomicznego byo zwi azane z jednym z centrów rekreacyjnych w m. Jaremcze. Wolna, turys-tyczna, rekreacyjna strefa „Jaremcze” ma na celu utworzenie, zgodnie z prawem, sprzyjaj acych warunków dla dziaalnos´ci miedzynarodowej konkurencji z obsugi turystycznej. Wpynie to na rozwój regionu, aktywnos´c´ gospodarcz a, wzrost dochodu z turystyki, w tym i z agroturystyki, równiez na dziaalnos´c´ inwesty-cyjn a w wiejskich rejonach strefy górskiej, restrukturyzacje gospodarki regional-nej, zwiekszenie zatrudnienia i polepszenie zycia ludnos´ci.
W zwi azku z tym ws´ród licznych pytan´ o charakterze organizacyjnym i prawnym, najwazniejsze z nich dotycz a realizacji polityki finansowo-ekono-micznej pan´stwa w ramach SSE. Dlatego dla Ukrainy aktualne jest
dos´wiad-W: Ukraina w XXI stuleciu. Cz. 2 s. 457 (?. E H , : \ < " N. GD">F8@D*@>>, FBn&D@$nH>-4PH&@ & F4FH,<n D,(n@>":\>@p B@:nH484 I8D"p>4 // I8D"p>" & MMm FH@:nHHn. Q. mm F. 457).
9O specjalnej strefie ekonomicznej „Jaworiw”. Ustawa Ukrainy z 15 stycznia 1999. Lwów
1999 (AD@ FB,Pn":\>J ,8@>@<nR>J 2@>J „a&@Dn&”. 1"8@> I8D"p>4 15 FnR>b 1999 D. 9\&n& 1999 23 F.).
czenie tworzenia i funkcjonowania okoo 300 SSE istniej acych na s´wiecie. Jak s´wiadczy praktyka s´wiatowa, utworzenie SSE wymaga dos´c´ znacznych inwestycji kapitaowych ze strony kraju przyjmuj acego. Orientacyjnym wskaz´-nikiem inwestycji pocz atkowych w SSE jest okoo 5000 dolarów USA na jedno miejsce pracy. To znaczy, ze na utworzenie SSE obejmuj acej 10 tys. miejsc pracy (to jest dos´c´ standardowy wskaz´nik dla SSE), potrzebne s a inwestycje na sume okoo 50 mln dolarów USA10. Trzeba miec´ na uwadze jeszcze to, ze te inwestycje zwi azane s a z duzym ryzykiem.
Na te parametry powinni miec´ wzgl ad ci, którzy wyjs´cie z kryzysu Ukrainy widz a w utworzeniu jednej lub kilku SSE praktycznie we wszystkich regionach kraju. Gdyby Ukraina miaa s´rodki finansowe dla utworzenia takiej liczby SSE, mogaby sie stac´ ekonomicznie wolnym krajem bez funkcjonowania SSE.
WNIOSKI
Utworzenie SSE, w których dziaa specjalny celny, podatkowy i admi-nistracyjny porz adek gospodarowania, jest efektywnym sposobem zaci agania inwestycji zagranicznych.
Inwestorzy zainteresowani dziaalnos´ci a na terenie SSE, maj a mozliwos´c´ kupienia dziaki po preferencyjnej cenie, mog a skorzystac´ z uatwien´ przy staraniach o zgode na inwestycje, mog a uzyskac´ zwolnienie od podatku od nieruchomos´ci, a po uruchomieniu przedsiebiorstwa maj a mozliwos´c´ uzyska-nia okresowego zwolnieuzyska-nia podatkowego.
Stymuluj ac dziaalnos´c´ przedsiebiorcz a, utworzenie SSE nie rozwi azuje wszystkich problemów ekonomicznych i przynosi plony pod warunkiem sprawnego regulowania pan´stwowego w ramach programów dugoterminowych, uwzgledniaj acych wszystkie aspekty gospodarki: stosunki wasnos´ciowe, struktu-re gospodarowania, stosunki rynkowe, infrastruktustruktu-re, strefe socjaln a.
W celu dalszego rozwoju SSE i podwyzszania efektywnos´ci ich funkcjono-wania, korzystne by byo, zeby prawne rozwi azania, dotycz ace tworzenia i funkcjonowania SSE, byy elastyczne i umozliwiay ksztatowanie stref z uwzglednieniem sugestii inwestorów. W rezultacie strefy mogyby ulegac´ rozszerzeniu poza pierwotny teren.
10Wolne strefy ekonomiczne. Aspekty miedzynarodowe. Kijów 1993 s. 156 (%n:\>n ,8@>@-<nR>n 2@>4. ;n0>"D@*>n "FB,8H4 / A,D. 2 ">(:. 7. )>nBD@. ?F>@&4. Kyjiw 1993 c. 156).
BIBLIOGRAFIA
Folder Agencji Rozwoju Przemysu: S.A. Euro-Park. Mielec. Polska 2006.
K r y n´ s k a E.: Polskie specjalne strefy ekonomiczne zamierzenia i efekty. Warszawa 2000.
K u c e n k o S.: Piguki od depresji. „Gaycki kontrakty” 1999 nr 14 s. 21-22 (7JP,>8@ E. An(J:84 &n* *,BD,Fnp // „'":4P\8n 8@>HD"8H4” 1999 No14 F. 21-22).
O specjalnej strefie ekonomicznej „Jaworiw”: Ustawa Ukrainy z 15 stycznia 1999. Lwów 1999 (AD@ FB,Pn":\>J ,8@>@<nR>J 2@>J „a&@Dn&”. 1"8@> I8D"p>4 15 FnR>b 1999 D. 9\&n& 1999 23 F.).
P a t y k D.: Specjalne strefy ekonomiczne jako instrument wspierania rozwoju regionów. W: Ukraina w XXI stuleciu: koncepcje i modele ekonomicznego rozwoju. Materiay referatów V Miedzynarodowego Kongresu Ekonomistów Ukrain´skich. Cz. 1. Lwów 2000 s. 527-530. (A"H48 ). EB,Pn":\>n ,8@>@<nR>n 2@>4 b8 n>FHDJ<,>H Bn*HD4<84 D@2&4H8J D,(n@>n& // I8D"p>" & MMm FH@:nHHn: 8@>P,BPnp H" <@*,:n ,8@>@<nR>@(@ D@2&4H8J: ;"H,Dn":4 *@B@&n*,6 V ;n0>"D@*>@(@ 8@>(D,FJ J8D"p>F\84N ,8@>@<nFHn&. Q. m. 9\&n& 2000 F. 527-530).
P e t r e n k o M.: „Sywasz”: poligon ratowniczy. „Gaycki kontrakty” 1999 nr 14 s. 27 (A,HD,>8@ ;. „E4&"T”: DbHn&>46 B@:n(@> // „'":4P\8n 8@>HD"8H4” 1999 No 14 F. 27).
S t e l m a c h O.: Wspópraca transgraniczna w systemie polityki regionalnej Ukrainy. W: Ukraina w XXI stuleciu: koncepcje i modele ekonomicznego rozwoju. Materiay referatów V Miedzynarodowego Kongresu Ekonomistów Ukrain´skich. Cz. 2. Lwów 2000 s. 527-530 (EH,:\<"N ?. GD">F8@D*@>>, FBn&D@$nH>4PH&@ & F4FH,<n D,(n@>":\>@p B@:nH484 I8D"p>4 // I8D"p>" & MMm FH@:nHHn: 8@>P,BPnp H" <@*,:n ,8@>@<nR>@(@ D@2&4H8J: ;"H,Dn":4 *@B@&n*,6 V ;n0>"D@*>@(@ 8@>(D,FJ J8D"p>F\84N ,8@>@<nFHn&. Q. mm. 9\&n& 2000 F. 455-457).
Wolne strefy ekonomiczne. Aspekty miedzynarodowe. T. z ang. Dnipro. Osnowy. Kijów 1993 (%n:\>n ,8@>@<nR>n 2@>4. ;n0>"D@*>n "FB,8H4 / A,D. 2 ">(:. 7. )>nBD@. ?F>@&4. Kyjiw 1993 447 F.).
SPECIAL ECONOMIC ZONES AND EFFICIENCY AND LEGAL ASPECTS OF THEIR FUNCTIONING
S u m m a r y
This article covers the results of theoretical principles of special economic zones creation and functioning efficiency as the efficient form of foreign capital allocation y and the form of regions development in both Poland and Ukraine. Some attention is devoted also to histori-cal aspects of named above zones development.
Sowa kluczowe: specjalne strefy ekonomiczne, efektywnos´c´, rozwój. Key words: free economic zones, efficiency, development.
