Recenzje
199
artykułu podaje przypuszczalne źródła, dotyczące tego ostatniego problemu, które m ogły być wykorzystane przy opracowywaniu omawianych publikacji. Za źródła uważa mgr Pawłowski prace autorów polskich, ogłoszone w językach obcych w okresie międzywojennym. Niestety bowiem, współczesne prace historyków na szego przemysłu naftowego nie są tłumaczone na inne języki i dlatego praw do podobnie — za granicą nieznane.
W tym samym nrze „N a fty “ mgr Józef Pietrusza w artykule W ojciech B ie - choński, członek Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym i emisariusz — jako naftowiec przypomina postać działacza politycznego i społecznego, który — jak się okazuje — powiązany był również z przemysłem naftowym. A rtykuł za w iera życiorys Biechońskiego, a także fragmenty z jego broszury Rzut oka na
przemysł naftowy górniczy w G a licji (1886).
Na łamach „Wiadomości Naftowych“ (nr 3 i 4/1964) Ludw ik Szostak opubli kow ał artykuł Rozwój techniki uńercenia głębokich otworów. W artykule scha rakteryzował kolejno stosowane metody wiercenia od II połowy X I X w. do cza sów obecnych. Przy opisie poszczególnych metod przedstawione zostały związane
z nimi urządzenia techniczne.
W „Wiadomościach Naftow ych“ ukaziały się też dwa artykuły podejmujące problematykę społeczną i polityczną. M gr Józef Pietrusza w artykule M yśl spo łeczno-polityczna czołowych twórców polskiego przemysłu naftowego w X I X w.
(nr 4/1964) podał dość luźne i przypadkowe raczej uwagi o poglądach oraz społecz nej i politycznej działalności Ignacego Łukasiewicza, Stanisława Szczepanow- skiego i Wojciecha Biechońskiego. Podobnie przypadkowy charakter posiada rów nież drugi z artykułów: mgra inż. Karola Jahody Stosunki społeczne i zagadnienie
ochrony pracy w polskim przemyśle naftowym (nr 3/1964). Autor zestawił tu nie uporządkowane informacje z zakresu stosunków społecznych i bezpieczeństwa pracy w polskim górnictwie naftowym, zwłaszcza w początkowym okresie rozwoju. Najciekawszym chyba fragmentem omawianego artykułu jest opis książki Ludwika Bugno Na dnie Borysławia, wydanej w Drohobyczu ok. 1913 r. Książka jest zbio rem nowel z życia robotników naftowych, a ponieważ napisana została — jak podaje inż. Jahoda — przez byłego robotnika borysławskiego, nabiera pewnego rodzaju wartości źródłowej.
J. J.
ROZWÓJ PR Z E M Y S ŁU GAZO W NICZEG O W W IE LK IE J B R Y T A N II W czasopiśmie „Revue Générale du Gaz“ (nr 9—10/1963) dr A. E. Haffner ogło sił artykuł Evolution de l’Industrie du Gaz en Grande Bretagne au cours du dernier
siècle. Streszczenie artykułu, dokonane przez mgr inż. R. Kiełkiewicza, znajduje się w nrze 5/1964 miesięcznika „Gaz, Woda i Technika Sanitarna“ .
W artykule przedstawiony został przemysł gazowniczy w W ielkiej Brytanii w kolejnych okresach rozwoju: do 1863, 1863— 1888, 1888— 1913, 1913—'1938, 1938—
1963 oraz w perspektywie. Powyższa charakterystyka dotyczy przede wszystkim problemów postępu technicznego.
J. J.
S Z K Ł A Z A B Y T K O W E W ŚW IETLE A N A L IZ Y SPE K TR A LN E J
Coraz bardziej rozpowszechnia się wykorzystanie metod badawczych stoso wanych w naukach przyrodniczych i technicznych dla potrzeb historii. Dzieje hut nictwa szkła są dziedziną, w której te metody mogą przynieść szczególnie w iele
200 Recenzje
informacji. Dlatego mnożą się próby analitycznego badania zabytków szklanych w celu ustalenia ich składu chemicznego, a także wyciągnięcia wniosków co do. użytych surowców oraz technologii produkcji.
Tego rodzaju badania zostały również podjęte w Katedrze Technologii Szkła Akadem ii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W yniki analizy wstępnej, która dotyczyła 10 szkieł pochodzących z wykopalisk w Gdańsku i Wolinie, ogłosili Paw eł Schleifer i W ładysław Bugajski w artykule Oznaczenie składu chemicznego szkieł muzeal nych za pomocą metody spektralnej („Szkło i ceramika“ , nr 3/1964). Na wstępie artykułu autorzy podali warunki i sposób przeprowadzenia badań.
J. J.
Z H IS T O R II P A P IE R N IC T W A
W numerze 3/1964 „Przeglądu Papierniczego“ m gr Stefan Krzysztof Kuczyń ski ogłosił krótki artykuł „ Patriotyczny“ znak wodny z papierni sopelskiej, w któ rym informuje o odnalezieniu nieznanego dotychczas filigranu składającego się z napisu G ott segne Pohlen (Boże, zbaw Polskę).
Filigran ten używany był przez papiernię we wsi Sopel w /powiecie łowickim (obecnie osada Śmiałków) ok. 1828 r. Odnalezienie filigranu jest interesujące nie tylko dla historyków papiernictwa, był on bowiem przedmiotem specjalnego do chodzenia w 1834 r., kiedy po upadku powstania listopadowego władze zaborcze prowadziły akcję tępienia polskich oznak narodowych. Autor artykułu relacjonuje przebieg wspomnianego dochodzenia w oparciu o zachowane akta Kom isji Rzą
dowej Spraw Wewnętrznych i Policji.
W pierwszym półroczu *!1964 r. w „Przeglądzie Papierniczym“ zamieszczono parę artykułów zawierających informacje o dziejach poszczególnych zakładów przemysłu papierniczego. Najobszerniejsze są informacje o dziejach b. Fabryki Obić Papierowych Gerke i S-ka w Częstochowie, obecnie stanowiącej Zakład nr 2 Gnaszyńskich Zakładów W yrobów Papierowych w Gnaszynie k. Częstochowy. Zo stał im poświęcony artykuł Franciszka Sobalskiego Z dziejów fabryki obić pa pierowych w Częstochowie (nr 5/1964). Fabryka, założona w 1894 r. przez kapitał niemiecki, po odzyskaniu niepodległości przeszła w ręce polskie (1921). W arty kule znajdujemy wiadomości o zakresie, wielkości i wartości produkcji fabryki,, aspektach ekonomicznych jej funkcjonowania, zatrudnieniu oraz wyposażeniu mechanicznym.
Inform acje historyczne zawarte są również w dwu artykułach omawiających głównie aktualny istan 'zakładów i perspektywy ich najbliższego rozwoju. Są to artykuły: Gerarda Poloczka Boruszowickie Zakłady Papiernicze (nr 3/1964) oraz inż. Andrzeja Sułata i mgr inż. Karola Subickiego Łódzkie Zakłady Cewek Przę dzalniczych (nr 5/1964).
J. J.
TE C H N O LO G IA ŻYW N O ŚC I N A U N IW E R SYTE C IE J A G IE LLO Ń S K IM „Przegląd Spożywczy“ , organ Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Prze mysłu Spożywczego, uczcił jubileusz Uniwersytetu Jagiellońskiego publikacją arty kułu Jana Hattowskiego Technologia żywności w tradycjach Uniwersytetu Jagiel lońskiego (nr 6/1964). Autor stwierdza, że początki dyscypliny nazywanej dawniej1 technologią rolną, a dziś technologią i chemią żywności, pojaw iły się na uczelniach
