• Nie Znaleziono Wyników

Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 860. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2011. Piotr P. Małecki Katedra Polityki Przemysłowej i Ekologicznej. Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska 1. Wprowadzenie Ocena efektywności ekonomicznej projektów inwestycyjnych sprowadza się – najogólniej mówiąc – do porównania ze sobą szeroko rozumianych nakładów i uzyskanych efektów. Do nakładów takich zalicza się zaangażowane środki finansowe w postaci, ponoszonych jednorazowo, kosztów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacyjnych – ponoszonych w sposób ciągły od chwili oddania do użytku obiektu będącego przedmiotem przedsięwzięcia inwestycyjnego. W wypadku typowych inwestycji rozwojowych, których podstawowych celem jest wygenerowanie w przyszłości dochodu bądź możliwie szybki zwrot zaangażowanych nakładów, określenie i wyrażenie w pieniądzu uzyskanych efektów (korzyści) jest stosunkowo proste. Znacznie trudniejsze jest to w odniesieniu do projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska. Ich głównych celem jest bowiem zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko prowadzonej przez człowieka działalności o charakterze produkcyjnym lub jego pozaprodukcyjnej aktywności. W wypadku inwestycji proekologicznych ustalenie efektów, a właściwie wyrażenie ich za pomocą określonej miary, jest dosyć skomplikowane. Wprawdzie stosunkowo łatwo można wykorzystać do tego celu różne jednostki naturalne (kg, m 3 itp.), problemem pozostaje jednak adekwatność użytej miary do uzyskanego efektu. Cel inwestycji proekologicznej, jakim jest zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko, jest pojęciem wielowymiarowym i może być opisany przy użyciu różnych miar. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy zachodzi potrzeba wyrażenia efektu – uzyskanego w wyniku realizacji projektu.

(2) Piotr P. Małecki. 84. – w jednostkach pieniężnych. Niejednokrotnie jest to niemożliwe bądź trudne do zrealizowania. W takich wypadkach najlepszą metodą oceny opłacalności inwestycji proekologicznej jest efektywność kosztowa. Metoda efektywności kosztowej stanowi jednocześnie kryterium wyboru spośród kilku alternatywnych wariantów danego projektu inwestycyjnego w ochronie środowiska. Polega ona bowiem na porównaniu różnych wariantów określonego projektu o takiej samej (lub podobnej) skali oczekiwanych korzyści (efektów) i znalezieniu wariantu o najniższych kosztach1. 2. Ogólne zasady i wskaźniki stosowane w analizie efektywności kosztowej Analiza efektywności kosztowej (cost/efectiveness analisys), zwana też niekiedy metodą minimalizacji kosztów, ma genezę w stosowanej w przeszłości metodzie pomiaru efektywności ekonomicznej inwestycji nieprodukcyjnych, czyli takich, które przynoszą efekt nie o charakterze produkcyjnym, lecz użytkowym, np. budowa drogi, mostu, modernizacja węzła komunikacyjnego. Zalicza się do nich także projekty w ochronie środowiska. Specyfika takich inwestycji polega na trudnościach w zapewnieniu jednolitej miary oceny nakładów i efektów. O ile bowiem w odniesieniu do nakładów miarą taką jest pieniądz, o tyle w przypadku efektów (korzyści) posłużenie się pieniądzem jest na ogół niemożliwe. Dlatego też w takich przypadkach konieczne jest użycie innych niż finansowe specyficznych miar – wyrażonych za pomocą różnych jednostek naturalnych. Stosuje się zatem ocenę względną, która jednocześnie stwarza podstawy do dokonywania właściwych wyborów spośród alternatywnych wariantów danego przedsięwzięcia. Ogólna formuła efektywności ekonomicznej inwestycji nieprodukcyjnych (w tym proekologicznych) ma następującą postać:. I+K , EU. gdzie: I – nakłady inwestycyjne, K – koszty eksploatacyjne, EU – efekt użytkowy (w jednostkach naturalnych). Kryterium wyboru spośród alternatywnych wariantów danego nieprodukcyjnego przedsięwzięcia inwestycyjnego czy projektu w ochronie środowiska   J.E. Stiglitz, Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 352. 1.

(3) Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów.... 85. jest minimalizacja tak określonego ogólnego wskaźnika. Możliwe jest to dzięki przyjętej formule odniesionej do jednostki uzyskanego efektu użytkowego. Efekt ten wyrażony jest na ogół w jednostkach naturalnych. W rzadkich sytuacjach, gdy nie jest możliwe użycie jednostki naturalnej, stosuje się jednostki umowne – sformułowane przy użyciu punktacji cech jakościowych (metodą ekspertów) i odpowiedniego ich zagregowania. Dotyczy to przykładowo efektów użytkowych w postaci względów estetyczno‑wizualnych czy psychicznych odczuć zmiany standardu przez użytkowników dróg. Jak już wspomniano, metodę minimalizacji kosztów wykorzystuje się przede wszystkim wtedy, gdy wyrażenie w jednostkach pieniężnych efektów (korzyści) realizacji projektu inwestycyjnego jest w ogóle niemożliwe. Jednak użycie jej ma również uzasadnienie w wypadkach, w których waloryzacja jest wprawdzie możliwa, lecz okazuje się zbyt skomplikowana czy pracochłonna albo też trudna do zaakceptowania ze względów etycznych. Klasycznym tego przykładem jest wycena wartości życia ludzkiego, która może stanowić element rachunku opłacalności niektórych inwestycji proekologicznych. Analizę efektywności kosztowej stosuje się zatem w takich wypadkach, jak 2: – poszukiwanie najbardziej efektywnej metody osiągnięcia danego celu (np. zapewnienia określonego poziomu czystości powietrza lub wody), – określenie sposobów najlepszego wykorzystania zatwierdzonego budżetu (np. budżetu dotyczącego ochrony środowiska), – oszacowanie kosztów dotyczących celów alternatywnych względem siebie i dokonanie właściwego wyboru. Przeprowadzając ocenę opłacalności projektu inwestycyjnego w ochronie środowiska, najlepiej posłużyć się analizą kosztów/korzyści (cost/benefits analysis). Stosowane w tego typu analizie procedury obliczeniowe wymagają, aby wszystkie kategorie ujęte w rachunku, a więc także efekty (korzyści) były wyrażone w pieniądzu. Kiedy jednak jest to niemożliwe, zalecane jest zastosowanie metody efektywności kosztowej. W tym sensie stanowi ona istotne uzupełnienie analizy kosztów/korzyści. Przystępując do analizy efektywności ekonomicznej inwestycji w ochronie środowiska naturalnego z zastosowaniem metody minimalizacji kosztów, określa się w pierwszym rzędzie cel planowanego przedsięwzięcia. Jest nim na ogół ograniczenie negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko. Następnie opisuje się spodziewane do uzyskania korzyści (efekty) przy użyciu różnych jednostek naturalnych. Jednostki te powinny wyrażać w najlepszy sposób przewidywane efekty, w tym wypadku – efekty ekologiczne. Mogą być nimi np.:   J.T. Winpenny, Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej, PWN, Warszawa 1995, s. 71. 2.

(4) 86. Piotr P. Małecki. – redukcja emisji gazów i pyłów do powietrza atmosferycznego w wyniku procesów spalania paliw w przypadku modernizacji kotłów energetycznych (w kg dwutlenku siarki, tlenku węgla lub pyłów), – zmniejszenie zawartości szkodliwych substancji w ściekach odprowadzanych do pobliskiej rzeki w wyniku uruchomienia oczyszczalni ścieków (w kg ładunku typu BZT5 lub ChZT w m3 ścieku), – ograniczenie hałasu powodowanego przez ruch samochodów na dużej arterii komunikacyjnej dzięki zamontowaniui ekranów akustycznych (w decybelach). Przy ustalaniu w analizie opłacalności inwestycji w ochronie środowiska efektów ekologicznych w jednostkach naturalnych – uzyskiwanych w różnych okresach – pojawia się dylemat. Dotyczy on zasadności, czy wręcz dopuszczalności stosowania techniki dyskonta przy określaniu przyszłych efektów. Z jednej bowiem strony, przy przyjętym często w kalkulacji długim okresie eksploatacji obiektu będącego przedmiotem projektu (np. oczyszczalni ścieków), wielkości efektów użytkowych – wyrażonych w jednostkach naturalnych – niewątpliwie wyraźnie różnią się od siebie w odległych okresach. Z drugiej natomiast strony ocena zmniejszania się, zgodnie z upływem czasu, wartości użytkowej efektu ekologicznego – wyrażonego w jednostkach naturalnych – w sposób analogiczny, jak ma to miejsce w wypadku efektów (korzyści) wyrażonych w pieniądzu, wydaje się dyskusyjna. Nasuwa się też pytanie, czy należy, przy założeniu wykorzystania techniki dyskonta do oceny efektów użytkowych (ekologicznych), zastosować stopę zwrotu na analogicznym poziomie jak dla nakładów wyrażonych w pieniądzu. Z kolei, gdyby zdecydować się na przyjęcie innej stopy zwrotu, to jaka powinna być jej wysokość? Nie wydaje się, aby w sposób jednoznaczny możliwe było rozstrzygnięcie tych wątpliwości. Potwierdzeniem wyrażonych wątpliwości są dwie – zaprezentowane dalej – postacie formuły służącej do obliczania wskaźnika efektywności kosztowej. W jednym wypadku stosuje się jedynie dyskonto wielkości opisanych w jednostkach pieniężnych, w drugim – także ekologicznych efektów użytkowych. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że uwzględnienie bądź nieuwzględnienie techniki dyskonta do określenia ekologicznych efektów użytkowych w różnych okresach ma znaczenie tylko wówczas, gdy celem analizy jest wyliczenie jednostkowego kosztu uzyskania założonego efektu (np. redukcja 1 kg zanieczyszczenia emitowanego do powietrza). Gdy natomiast metoda efektywności kosztowej wykorzystywana jest jedynie jako kryterium wyboru spośród dwu lub więcej alternatywnych wariantów proekologicznego przedsięwzięcia inwestycyjnego, nie ma to znaczenia. Praktyczne wykorzystanie metody minimalizacji kosztów do oceny efektywności ekonomicznej projektu inwestycyjnego w ochronie środowiska polega na.

(5) Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów.... 87. wyliczeniu wskaźnika jego efektywności kosztowej. Najogólniej rzecz ujmując, stanowi on stosunek nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacyjnych związanych z danym proekologicznym przedsięwzięciem (dla całego okresu budowy i eksploatacji) do uzyskanych ekologicznych efektów rzeczowych (użytkowych). Wielkości nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacyjnych wyrażone są naturalnie w jednostkach pieniężnych i winny zostać sprowadzone do porównywalności w poszczególnych latach przy użyciu techniki dyskonta. Ekologiczne efekty użytkowe opisane są natomiast za pomocą różnych jednostek naturalnych. Pierwszy omawiany wskaźnik efektywności kosztowej inwestycji w ochronie środowiska (EK) nie uwzględnia dyskonta ekologicznych efektów użytkowych. Opisany jest następującym wzorem:. EK =. KR , EE. gdzie: KR – koszty równoroczne, EE – efekt ekologiczny (w jednostkach naturalnych). Koszty równoroczne KR stanowią odzwierciedlenie wszystkich rocznych kosztów ponoszonych w związku z realizacją inwestycji (budową) i jej eksploatacją. Przeliczone są na wielkości równoroczne, a właściwie średnioroczne, z uwzględnieniem zjawiska zmiany wartości pieniądza w czasie, co uzyskuje się dzięki wykorzystaniu techniki dyskonta. Koszty równoroczne są zatem sumą zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych i zdyskontowanych kosztów eksploatacyjnych dla całego okresu objętego rachunkiem, podzieloną przez łączny okres budowy i eksploatacji. Wyraża to następujący wzór: n. KR = ∑ ( I t + Kt ) ⋅ kt ,. t=0. gdzie: It – nakłady inwestycyjne w kolejnych latach okresu obliczeniowego, Kt – koszty eksploatacyjne w kolejnych latach okresu obliczeniowego, n – założony okres obliczeniowy (budowy i eksploatacji), kt – współczynik dyskontowy w kolejnych latach okresu obliczeniowego.. Współczynnik dyskontowy kt pozwala uwzględnić relatywny spadek wartości strumieni pieniężnych realizowanych w kolejnych latach okresu obliczeniowego. Stopień deprecjacji tych strumieni jest zależny od poziomu stopy zwrotu (dyskontowej) przyjętej do rachunku. Im jest ona wyższa, tym mniejsza staje się zaktualizowana (zdyskontowana) wartość nominalnie takiego samego strumienia pieniężnego. Dlatego też określenie poziomu stopy zwrotu jest niezwykle.

(6) Piotr P. Małecki. 88. istotnym elementem techniki dyskonta. Współczynnik dyskontowy opisany jest następującą formułą: 1 kt = , (1 + i )t. gdzie: i – stopa zwrotu (dyskontowa), stała dla całego okresu obliczeniowego. Drugi z omawianych wskaźników efektywności kosztowej inwestycji w ochronie środowiska (EK D) różni się od pierwszego tym, że pozwala na sprowadzenie do porównywalności w czasie, dzięki zastosowaniu techniki dyskonta, również wyrażonych w jednostkach naturalnych ekologicznych efektów użytkowych, które uzyskiwane są w różnych okresach. Formuła służąca do obliczania wskaźnika efektywności kosztowej w takiej postaci opisana jest następującym ilorazem: n. ∑ ( It + Kt ) ⋅ kt. EK D = t = 0 n. ∑ EEt ⋅ kt. ,. t =1. gdzie: EK D – wskaźnik efektywności kosztowej z dyskontem efektów użytkowych, EEt – przewidywane wielkości efektu użytkowego (w jednostkach naturalnych) w kolejnych latach okresu obliczeniowego.. W literaturze przedmiotu spotkać też można nieco inne interpretacje metody efektywności kosztowej. Na przykład wskaźnikowi efektywności kosztowej z dyskontem ekologicznych efektów użytkowych EK D odpowiada wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego DGC (dynamic generation cost). Dynamiczny koszt jednostkowy pokazuje, jaki jest techniczny koszt uzyskania jednostki efektu ekologicznego. Koszt ten jest wyrażony w złotówkach na jednostkę efektu ekologicznego (przykładowo, w wypadku gospodarki ściekowej, gdzie miarą efektu ekologicznego może być ilość oczyszczonych ścieków, wskaźnik ten będzie miał miano zł/m3)3. Obliczona wielkość wskaźnika efektywności kosztowej w obu postaciach określa ekonomiczną efektywność wyłożonych środków finansowych z punktu widzenia uzyskanego ekologicznego efektu rzeczowego. Wskaźnik efektywności kosztowej winien przyjmować jak najniższą wartość – im niższy jest stosunek wartości nakładów do wielkości efektów, tym inwestycja jest bardziej efektywna kosztowo. Wielkość wskaźnika EK (EKD) jest ściśle uzależniona od przyjętego do obliczeń okresu eksploatacji obiektów będących przedmiotem projektu inwesty  J. Rączka, Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego, www.nfosigw.gov.pl/site/images/Analiza_DGC.doc (12.01.2008). 3.

(7) Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów.... 89. cyjnego w ochronie środowiska. Im okres ten jest dłuższy, tym omawiany wskaźnik przyjmuje niższą wartość – bardziej pożądaną, ponieważ efekty, wynikające z jednorazowo poniesionych nakładów, rozkładają się na dłuższy okres. Zatem spośród kilku wariantów realizacji określonego przedsięwzięcia inwestycyjnego w ochronie środowiska, których celem jest uzyskanie konkretnego efektu ekologicznego (wymiernego w jednostkach naturalnych), inwestor powinien wybrać taki, w wypadku którego wskaźnik efektywności kosztowej będzie miał najniższą wartość. 3. Obliczanie wskaźników efektywności kosztowej na przykładzie modernizacji kotłowni Praktyczne zastosowanie wskaźników efektywności kosztowej zostanie pokazane na przykładzie projektu inwestycyjnego w ochronie środowiska w postaci modernizacji kotłowni (o mocy ok. 300 kW)4. Inwestorem jest jednostka administracji samorządowej. Rozważane są dwa warianty tego przedsięwzięcia. Pierwszy polega na zamianie kotłów opalanych koksem na opalane olejem opałowym, a drugi – na opalane gazem ziemnym. W wyniku realizacji inwestycji niezależnie od przyjętego wariantu nastąpi bardzo radykalne ograniczenie emisji szkodliwych substancji do powietrza atmosferycznego. Redukcja emisji głównych wybranych zanieczyszczeń gazowych z procesów spalania paliw, tj. dwutlenku siarki (SO2), tlenku węgla (CO) i pyłów, wyniesie w skali roku w kg: – dla wariantu I („olejowego”) – 1650 (SO2), 1197 (CO), 2450 (pyły), – dla wariantu II („gazowego”) – 2062 (SO2), 1215 (CO), 2452 (pyły). Na koszty inwestycyjne składa się zakup urządzeń (kotły, palniki, oprzyrządowanie itp.) oraz usługa budowlana. Koszt zakupu urządzeń dla wariantu „olejowego” wynosi 41 300 zł, a dla wariantu „gazowego” jest wyższy – 56 800 zł. Koszt usługi budowlanej jest taki sam w obu wariantach i wynosi 29 600 zł. Odwrotna sytuacja ma miejsce w wypadku kosztów eksploatacyjnych. Są one wyższe – w stosunku rocznym – w wariancie „olejowym” i wynoszą 48 302 zł, podczas gdy w wariancie „gazowym” – jedynie 44 438 zł. W kalkulacji przyjęto roczny okres budowy (realizacji projektu), gdyż w wypadku kotłowni o takiej wielkości nakłady inwestycyjne ponoszone są zwykle w ciągu jednego roku, a właściwie między poszczególnymi sezonami grzewczymi. Natomiast okres eksploatacji wynosi 8 lat5. Do obliczeń przyjęto stopę zwrotu w wysokości 10%. 4   Przytoczone dane liczbowe pochodzą z badań własnych autora, a w części – po zaktualizowaniu – z publikacji: P.P. Małecki, Ekonomiczna efektywność inwestycji proekologicznej na przykładzie modernizacji kotłowni, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Kraków 1997, nr 491. 5   W przytoczonych kalkulacjach przyjęto wiele uproszczeń koniecznych ze względu na ograniczone ramy artykułu. Miedzy innymi ustalono stosunkowo krótki okres eksploatacji kotłowni,.

(8) Piotr P. Małecki. 90. W omawianym przykładzie uwzględniono trzy najbardziej reprezentatywne ekologiczne efekty użytkowe wynikające z realizacji projektu. Są to roczne redukcje: SO2, CO i pyłów. Aby możliwe było sprowadzenie wymienionych efektów do jednego wspólnego mianownika, proponuje się wykorzystanie – jako wag – wskaźników toksyczności wyrażających relację między jednostkową stawką opłaty ekologicznej dla danej toksyny i dla SO2. Obliczyć je można za pomocą następującego wzoru: JSOx WTx = , JSOSO2. gdzie: WT – wskaźnik toksyczności, x – dane zanieczyszczenie, JSO – jednostkowa stawka opłaty za korzystanie ze środowiska (w zł/kg). Stawki opłat ekologicznych obowiązujące w 2008 r. za SO2, CO i pyły wynosiły odpowiednio – 0,43; 0,11 i 0,29 zł/kg. Tabela 1. Obliczanie wskaźnika efektywności kosztowej (z dyskontem ekologicznego efektu użytkowego) dla wariantu „olejowego”. Rok. Nakłady inwestycyjne. 0 1. 70 900 –. – 48 302. 70 900 48 302. 1 0,909. Zdyskontowane sumy nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacji 70 900 43 907. 2. –. 48 302. 48 302. 0,826. 39 897. 3 603. 2 976. 3 4 5 6 7 8. – – – – – –. 48 302 48 302 48 302 48 302 48 302 48 302. 48 302 48 302 48 302 48 302 48 302 48 302. 0,751 0,683 0,621 0,564 0,513 0,467 Razem. 36 275 32 990 29 996 27 242 24 779 22 557 328 543. 3 603 3 603 3 603 3 603 3 603 3 603. 2 706 2 461 2 237 2 032 1 848 1 683 19 218. EK D =. Sumy nakła- WspółczynKoszty dów inwe- nik dyskoneksplo- stycyjnych towy (stopa atacji i kosztów dyskoneksploatacji towa 0,1). ZdyskonZagretowany gowany zagregoefekt wany efekt użytkowy użytkowy – 3 603. – 3 275. 328 543 zł = 17,10 zł/kg. 19 218 kg. Źródło: opracowanie własne. choć w rzeczywistości jest on dłuższy. Nie uwzględniono także trudnych do oszacowania, ale możliwych napraw lub remontów bieżących, czy też wartości rezydualnej (pozostałej)..

(9) Efektywność kosztowa jako metoda oceny projektów.... 91. Tabela 2. Obliczanie wskaźnika efektywności kosztowej (z dyskontem ekologicznego efektu użytkowego) dla wariantu „gazowego”. Rok. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 EK D =. Nakłady Koszty inwesty- eksplocyjne atacji 86 400 – – – – – – – –. Sumy nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacji. Współczynnik dyskontowy (stopa dyskontowa 0,1). 86 400 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438. 1 0,909 0,826 0,751 0,683 0,621 0,564 0,513 0,467 Razem. – 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438 44 438. Zdyskontowane sumy ZdyskonZagrenakładów towany gowany inwestyzagregoefekt cyjnych wany efekt użytkowy i kosztów użytkowy eksploatacji 86 400 – – 40 394 4021 3 655 36 706 4021 3 321 33 373 4021 3 020 30 351 4021 2 746 27 596 4021 2 497 25 063 4021 2 268 22 797 4021 2 063 20 752 4021 1 878 323 432 21 448. 323 432 zł = 15,08 zł/kg. 21 448 kg. Źródło: opracowanie własne.. W rezultacie możliwe było określenie zagregowanego ekologicznego efektu użytkowego. Stanowi on sumę, zważonych przy użyciu wskaźników toksyczności, efektów użytkowych dla trzech rodzajów zanieczyszczeń. Dla wariantu „olejowego” zagregowany ekologiczny efekt użytkowy wynosi 3603 kg, a dla wariantu „gazowego” – 4021 kg redukcji emisji w roku. Przebieg i rezultaty obliczeń wskaźników efektywności kosztowej (z dyskontem ekologicznego efektu użytkowego) dla omawianego projektu inwestycyjnego przedstawiono w tabelach 1 i 2. Obliczone na podstawie przytoczonych danych wskaźniki efektywności kosztowej (z dyskontem ekologicznego efektu użytkowego) wynoszą dla: – wariantu „gazowego” 17,10 zł/kg, – wariantu „olejowego” 15,08 zł/kg. Wielkości tych wskaźników stanowią kryterium wyboru dla inwestora. Jak widać, jednostkowy koszt uzyskania określonego efektu ekologicznego – redukcji jednostki zanieczyszczenia umownego (zagregowanego) – jest niższy dla wariantu „gazowego”, co oznacza, że ten właśnie wariant winien zostać wybrany..

(10) Piotr P. Małecki. 92. 4. Podsumowanie Metoda efektywności kosztowej (minimalizacji kosztów) jest jedną z metod oceny efektywności ekonomicznej, która może być z powodzeniem wykorzystywana do analizy projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska, co zostało zaprezentowane w niniejszym artykule na konkretnym przykładzie. Jest ona szczególnie przydatna w przypadku trudności bądź braku możliwości wyrażenia w pieniądzu niektórych ekologicznych efektów użytkowych projektu. Stanowi wówczas istotne uzupełnienie lub nawet substytut analizy kosztów/korzyści. Podkreślić jednak należy, że z analizą efektywności kosztowej wiążą się określone dylematy metodyczne6, jak np. zasadność stosowania techniki dyskonta przy określaniu efektów użytkowych – wyrażonych w jednostkach naturalnych – z różnych okresów. Z tego względu metoda ta może być przedmiotem dalszych dociekań badawczych. Literatura Górka K., Trzeci głos w sprawie efektywności kosztowej, „Aura” 2008, nr 11. Małecki P.P., Ekonomiczna efektywność inwestycji proekologicznej na przykładzie modernizacji kotłowni, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Kraków 1997, nr 491. Rączka J., Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego, www.nfosigw.gov.pl/site/images/Analiza_DGC.doc (12.01.2008). Stiglitz J.E., Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004. Winpenny J.T., Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej, PWN, Warszawa 1995. Cost Effectiveness as a Method for Assessing Investment Projects in Environmental Protection The article presents the essence and use of the cost effectiveness method of assessing the economic effectiveness of insfrastructure investments, the effects of which are essential but difficult to quantify or even immeasurable in monetary terms. This method is also called the measurement of non-productive investment effectiveness method or the cost minimisation method. The author presents formulas for investment effectiveness in environmental protection both without and with the applied environmental impact discount. He also presents the calculation of a cost effectiveness metric using the example of the modernisation of a coke-fired boiler by replacing the fuel used with one of two types – heating oil and natural gas, which was the better of the two.   Szerzej na ten temat w: K. Górka, Trzeci głos w sprawie efektywności kosztowej, „Aura” 2008, nr 11. 6.

(11)

Cytaty

Powiązane dokumenty

Uszeregowanie liniowe województw ze względu na poziom produktu krajowego brutto wygenerowanego w sektorze rolniczym, przypadającego na pracującego w tym sektorze,

Publikacja w największym stopniu przeznaczona jest dla tych wszystkich, do których należy obiektywna ocena planów, których celem czy zadaniem jest ocena projektów

C1 zapoznanie studentów z metodami oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych C2 zdobycie umiejętności praktycznego wykorzystania poszczególnych metod do analizy i oceny

Wydaje się, iż ta ostatnia jest zarówno dobrym wstępem do zainteresowania się teorią społeczeństwa sieci, znakomitym komentarzem w trakcie jej studiowania, jak też krytycznym

Pojęcie lite ra tu ry jako zjawiska, którego historię należy napisać, samo oczywiście stanowi problem. Przykładowo teolog, filozof czy naukowiec nie należą

Konsekwencją tego stanu rzeczy jest nielegalność aktów, ewentualnie wydanych w przy- szłości, z powodu braku legitymacji po stronie podmiotu władzy, gdyż akt

Przedsiębiorca decydujący się więc na skorzystanie z  franchisingu winien oprzeć swój proces decyzyjny na racjonalnych przesłankach i ocenić sumarycznie kwantum

Warto również przeprowadzić ćwiczenia kształtujące umiejętności współ- pracy w zespole, twórczego myślenia oraz prezentacji (wiele takich ćwiczeń można znaleźć