DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rped.2017.9.1-9
ANNA AGNIESZKA TYBURSKA
ROLA PEDAGOGA SZKOLNEGO
W MOTYWOWANIU UCZNIÓW „BEZDOMNYCH DUCHOWO”
DO AKTYWNEGO W
ACZANIA SIE
W TWORZENIE OSOBISTEJ RZECZYWISTOS´CI
BEZDOMNOS´C´ WEWNETRZNA UCZNIÓW JAKO EFEKT DEWALUACJI WARTOS´CI
WE WSPÓCZESNYM S´WIECIE
Wspóczesne przemiany spoeczno-kulturowe zwi azane s a z: natokiem informacji, wszechobecn a informatyzacj a i cyfryzacj a, przemianami technolo-gicznymi, zmianami w strukturze rodziny, migracj a zarobkow a, a takze z za-chwianiami równowagi ekonomicznej i gospodarczej. Wszystkie te zjawiska w znacz acym stopniu oddziauj a na ksztatowanie sie postaw modych ludzi, uczestników powszechnego systemu ksztacenia1. St ad szkoa jako miejsce codziennego przebywania ucznia, jako instytucja wychowuj aca nie moze byc´ obojetna wobec wspomnianych przemian.
Dynamika zmian, która znamionuje codziennos´c´ wspóczesnego ucznia, naraza go na destabilizacje w zakresie zycia spoecznego. „Ponowoczesny s´wiat”, w którym przyszo zyc´ wspóczesnym uczniom, sprawia, ze maj a oni ponadto do czynienia z kryzysem autorytetów, a dokonuj ace sie przeksztace-nia kulturowe wyzwalaj a, nie tylko w modych ludziach, chec´ przeciwstawia-nia sie takim wartos´ciom, jak rodzina, wiara, patriotyzm czy praca. Postepuj
a-Mgr ANNA AGNIESZKATYBURSKA doktorantka w Instytucie Pedagogiki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawa II; adres do korespondencji: Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin; e-mail: tyburska.anna@o2.pl
1Por. M. Z
ALEWSKA-BUJAK, Udzia nauczycieli w przemianach edukacyjnych przeomu XX i XXI stulecia w Polsce, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu S´l askiego 2010, s. 48.
ce za tym trudnos´ci w ksztatowaniu wiezi miedzyludzkich sprawiaj a, ze mody czowiek gubi sie w otaczaj acej go rzeczywistos´ci, staje sie przedmio-tem oddziaywania innych osób, trac ac niekiedy poczucie wasnej wartos´ci i motywacje do dziaania2.
Przyczyn tego zjawiska nalezy szukac´ w ogólnos´wiatowym kryzysie war-tos´ci, dotykaj acym wspóczesnego czowieka, który w poszukiwaniu dóbr materialnych i „utraconego czasu” zdaje sie zapominac´ o godnym i wartos´-ciowym stylu zycia, o odniesieniu wasnych wyborów wartos´ci do relacji miedzyludzkich, którym powinny one suzyc´, by miec´ geboki, egzystencjalny sens3. Brak stabilizacji zyciowej wspóczesnego czowieka i zagubienie w pragnieniach oraz d azenie do posiadania rzeczy materialnych powoduj a, ze podstawowe wartos´ci, takie jak: mios´c´, przyjaz´n´, rodzina, ojczyzna, wiara czy nauka, staj a sie mniej wazne od materialnego przywi azania. Dokonuj ace sie w tym wzgledzie przewartos´ciowanie ukierunkowuje ludzkie mys´lenie na bardziej „miec´” niz „byc´”.
W zwi azku z powyzszym we wspóczesnym s´wiecie modemu czowiekowi trudno odnalez´c´ geboki sens wasnego zycia. Dzieje sie tak szczególnie w przypadku, gdy rodzina staje sie s´rodowiskiem dysfunkcyjnym i nie uczy wartos´ciowania – nie spenia przypisanych jej funkcji, a przez to nie ksztatu-je was´ciwej postawy dziecka wobec otaczaj acego s´wiata oraz nie mobilizuje do dziaania w kierunku wasnego rozwoju osobistego. Tym samym niepra-widowos´ci w jej funkcjonowaniu sprawiaj a, ze nie uczy ona dzieci dokony-wania was´ciwych wyborów4.
Ksztatuj ace sie w takiej rodzinie dziecko nie ma wewnetrznej motywa-cji do dziaania, ma trudnos´ci w odróznieniu dobra od za, a przy tym nie-rzadko ma nisk a samoocene. W takim stanie trafia do kolejnego s´rodowiska wychowawczego, którym jest szkoa, która ma szanse i zadanie wprowadzania ucznia w s´wiat wartos´ci, pomagania mu w aktywnym budowaniu zycia war-tos´ciowego5.
W sytuacji ogólnego kulturowego zametu w s´wiecie wartos´ci oraz biernos´-ci czy dysfunkcjonalnos´biernos´-ci rodziny w ukazywaniu wzorów zybiernos´-cia wartos´biernos´-ciowe-
wartos´ciowe-2J. SZYMAN´ SKI, Edukacyjne problemy wspóczesnos´ci, Warszawa: Oficyna Wydawnicza
„Impuls” 2014, s. 63-68.
3Por. K. C
HAAS, Wychowanie ku wartos´ciom, Lublin: Wydawnictwo Jednos´c´ 2003, s. 29.
4Por. M. P
RAJSNER, Rodzina dysfunkcjonalna, „Remedium” 2002, nr 5, s. 18-19.
5Por. E. WYSOCKA, K. TOMICZEK, Szkoa jako s´rodowisko zycia i codziennos´ci ucznia
analiza teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje percepcji i sposobu wartos´ciowania szkoy przez uczniów, „Przegl ad Pedagogiczny” 2014, nr 1, s. 169.
go, a takze w obliczu szkolnej codziennos´ci, równiez niekiedy przysaniaj acej s´wiat wartos´ci, dochodzic´ moze do duchowej bezdomnos´ci ucznia.
Bezdomnos´c´ duchowa oznacza tu brak ukierunkowanego systemu wartos´ci, który byby wazny dla ucznia jako czynnik stymuluj acy jego dziaania. Bez-domny duchowo uczen´ nie ma „kregosupa moralnego”, umozliwiaj acego wy-bór odpowiednich wartos´ci, a takze nie chce dziaac´, gdyz nie widzi w swo-ich dziaaniach gebszego sensu.
ZADANIA PEDAGOGA SZKOLNEGO
Nakres´lona powyzej sytuacja, w której moze znajdowac´ sie uczen´, wymaga znalezienia osoby, która bedzie stanowia dla niego autorytet mog acy suzyc´ pomoc a – swoisty punkt odniesienia w szukaniu drogi was´ciwego postepowa-nia. W rzeczywistos´ci szkolnej osob a t a moze byc´ pedagog szkolny, który zgodnie z przypisanymi mu zadaniami jest zobowi azany do tego, aby wype-niac´ wobec uczniów zadania opiekun´czo-wychowawcze6. Pedagog jawi sie równiez jako osoba, która jest odpowiedzialna za udzielanie wsparcia spoecz-nego takiemu uczniowi, który z róznych przyczyn nie zosta wyposazony w odpowiedni zestaw motywatorów, w tym wartos´ci ukierunkowuj acych jego aktywnos´c´ zyciow a. Wsparcie spoeczne, o którym tu mowa, ukierunkowane na konkretnych uczniów, zakada poznanie potrzeb ucznia, a takze jego prob-lemów, z którymi musi mierzyc´ sie w codziennym zyciu7. Po takiej diagno-zie pedagog nierzadko musi podj ac´ sie roli terapeuty ucznia.
Bycie terapeut a w przypadku pedagoga szkolnego okres´la jego niezwykle wazne zadania, jakie ma on do spenienia wobec uczniów, zwaszcza tych nazwanych na uzytek niniejszych rozwazan´ „bezdomnymi duchowo”. Do zadan´ tych nalez a: nawi azanie relacji z uczniem oraz animowanie jego zycia, by zechcia stac´ sie aktywnym poszukiwaczem i kreatorem swojego nowego podejs´cia do problemów. Dziaania takie maj a suzyc´ uksztatowaniu postawy zyciowej ucznia, opartej na potrzebie wartos´ciowania i dokonywania wyborów zyciowych. Oznacza to takze, ze zadaniem pedagoga szkolnego staje sie
kory-6Cz. K
UPISIEWICZ, M. KUPISIEWICZ, Pedagog szkolny, w: Sownik pedagogiczny, War-szawa: PWN 2009, s. 132.
7Por. E. LAURMAN-JARZ ABEK, Udzia pedagoga szkolnego w pracy opiekun´czo-
wycho-wawczej szkoy, w: Problemy teorii i praktyki opiekun´czej, red. B. Matyjas, Kielce: Wydawnic-two Akademii S´wietokrzyskiej 2005, s. 134-135.
gowanie bedów wychowawczych, które pojawiy sie w zwi azku z niewas´ci-wym oddziaywaniem s´rodowisk wychowawczych8.
Pedagog szkolny jako animator dziaalnos´ci szkolnej powinien byc´ równiez twórc a odpowiednio skoordynowanego i ukierunkowanego procesu wycho-wawczego, zgodnego z przyjetym przez niego zadaniem, w ramach którego powinny znalez´c´ swoje miejsce rózne aspekty przeciwdziaania uczniowskiej bezdomnos´ci duchowej. W odniesieniu do tego nalezy wskazac´, ze bardzo wazne dla osi agniecia zamierzonych przez pedagoga celów jest nawi azanie osobistej interakcji z uczniami, a takze ksztatowanie u nich takich postaw otwarcia na innych ludzi uczestnicz acych w ich zyciu. Was´ciwie zorganizo-wany proces wychowawczy, w którym pedagog wystepuje jako kreator i ani-mator, moze przyczynic´ sie do wewnetrznego – duchowego rozbudzenia ucz-nia, a takze dac´ mu motywacje do dziaaucz-nia, oraz do tego, by umia ocenic´ krytycznie otaczaj ac a rzeczywistos´c´ i rozwi azywac´ swoje problemy9.
W odniesieniu do powyzszego trudno nie zaozyc´, ze zmiany zachowania i mys´lenia ucznia moze dokonac´ tylko i wy acznie pedagog, który sam budzi uznanie swoj a aktywnos´ci a, kieruje sie w swoim zyciu okres´lonymi wartos´cia-mi. Oznacza to, ze pedagog szkolny, któremu zalezy na tym, aby uczniowie bezdomni duchowo stali sie aktywni, musi wymagac´ od siebie samego, odpo-wiedzialnie kreowac´ rzeczywistos´c´ i byc´ przede wszystkim twórczy w toku wykonywanej przez siebie pracy. Sukces pedagogiczny mierzy sie bowiem nie zasobem posiadanej wiedzy teoretycznej, ale przede wszystkim pracowitos´ci a i kreatywnos´ci a, które motywuj a uczniów do dziaania oraz sprawiaj a, ze otaczaj aca rzeczywistos´c´ odbierana jest jako tajemnica, któr a chce sie odkry-wac´ i poznaodkry-wac´10.
Ws´ród licznych okres´len´ dotycz acych pracy pedagoga szkolnego mozna znalez´c´ takze i to, które okres´la go w sposób potoczny jako „czowieka od gaszenia pozarów”, czyli kogos´, kto potrafi agodzic´ kryzysowe sytuacje, uspokoic´ pojawiaj ac a sie burze nastrojów czy wreszcie wpyn ac´ pozytywnie na proces mys´lowy ucznia. Nie sposób zaprzeczyc´, ze jest to jedno z najbar-dziej trafnych okres´len´ pracy pedagoga w odniesieniu do uczniów
bezdom-8 Por. N. D
YMKOWSKA, M. JAWOREK, W. STE CZNIEWSKA, Pedagog w obliczu wyznan´: trener-terapeuta-ojciec, w: Pedagog we wspóczesnym s´wiecie, red. W. Tanas´, W. Welskop, ódz´: Wyzsza Szkoa Biznesu i Nauk o Zdrowiu 2015, s. 169-170.
9 Por. C. D
AY, Rozwój zawodowy nauczyciela, Gdan´sk: Gdan´skie Wydawnictwo Psycholo-giczne 2004, s. 274-275.
10Por. A. B
REAUX, T. WHITAKER, Jak to robi a najlepsi nauczyciele, Warszawa: Fraszka Edukacyjna 2011, s. 7.
nych duchowo, gdyz to was´nie oni maj a zazwyczaj bardzo wiele „pal acych” problemów zwi azanych z funkcjonowaniem w otaczaj acym s´wiecie. W swojej pracy z uczniami bezdomnymi duchowo pedagog musi podejmowac´ decyzje, które s a warunkowane wieloma czynnikami zewnetrznymi. St ad pynie ko-niecznos´c´ wspópracy nie tylko z tymi uczniami, lecz takze z rodzicami, gro-nem pedagogicznym oraz instytucjami i organizacjami wspomagaj acymi prace opiekun´czo-wychowawcz a11.
PEDAGOG TUTOR – CZY TO SIE UDA?
Wspóczesna rzeczywistos´c´ edukacyjna, wychodz ac naprzeciw oczekiwa-niom uczniów, a takze ich rodziców, stara sie aktywizowac´ i motywowac´ nauczycieli do tego, by chcieli w aczac´ sie w tworzenie nowej rzeczywistos´ci szkolnej, a tym samym oddziaywac´ na uczniów, którzy zagubieni w zyciu potrzebuj a swoistego przewodnika, który udzieliby im konkretnych wskazó-wek oraz nauczy odrózniania tego, co dobre, od tego, co nie powinno stano-wic´ dla nich zadnej wartos´ci. Nauczyciel, o jakim tu mowa, powinien penic´ przede wszystkim role wspieraj ac a, a takze byc´ kreatorem uczniowskich dzia-an´ ukierunkowanych na wasny rozwój wewnetrzny12.
Jednym z propagowanych wspóczes´nie sposobów nauczania i wychowania, który pozwala nauczycielowi czy wychowawcy byc´ blizej ucznia, jest tuto-ring, który w swoich zaozeniach ma przede wszystkim stymulowac´ rozwój ucznia. Wazn a role w tutoringu przypisuje sie nauczycielowi, który powinien w swojej pracy oddziaywac´ na uczniów w kazdej sferze ich rozwoju, po-cz awszy od fizycznej, a skon´czywszy na duchowej. Nauczyciel w tym uka-dzie powinien wystepowac´ w bliskiej relacji z uczniem i sprawiac´, stosuj ac odpowiednie metody, by ten wykazywa chec´ uczestnictwa w procesie ucze-nia, nauczania i wychowania. Jednakze, aby nauczyciel móg zostac´ tutorem, musi wykazywac´ sie inicjatyw a i d azyc´ do samorozwoju, zwaszcza na pasz-czyz´nie udoskonalania warsztatu pracy z uczniem13.
11Por. K. S
ZEWCZUK, Praca pedagoga w s´rodowisku szkolnym, w: Pedagog i pracownik socjalny wobec wyzwan´ wspóczesnos´ci, red. A. Basiak, E. Dybowska, N. Pikua, Kraków: Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM 2012, s. 19.
12Por. A. T
OMASZEWSKA, Nauczyciel na miare XXI wieku, w: Nauczyciel wobec wyzwan´ wspóczesnos´ci. Dos´wiadczenia badania koncepcje, red. E. Przygon´ska, I. Chmielewska, ódz´: Wydawnictwo WSH-E 2009, s. 180-181.
13Por. W. W
ELSKOP, Rola nauczyciela-tutora w procesie wspierania rozwoju osobistego ucznia, ódz´: Wyzsza Szkoa Biznesu i Nauk o Zdrowiu w odzi 2014, s. 126.
Tutoring kadzie nacisk na indywidualne podejs´cie do pracy z uczniem, które daje mozliwos´c´ lepszego poznania jego mozliwos´ci, a takze stworzenia swoistej atmosfery dialogu, w której zarówno nauczyciel, jak i uczen´ wyste-puj a w roli penoprawnych partnerów, s´wiadomie podejmuj acych dziaania w zakresie ksztacenia i wychowania oraz formowania postawy zyciowej ucznia. Dzieki takiemu oddziaywaniu uczen´ zostaje wyposazony w niezbedne do dalszego rozwoju podstawy, które pozwol a mu w znacznym stopniu wyko-rzystac´ posiadane przez niego kompetencje i zdolnos´ci14.
W odniesieniu do powyzszego nalezy zastanowic´ sie nad tym, czy pedagog szkolny jako stymulator pracy uczniów bezdomnych duchowo moze wyst apic´ w roli tutora i stosowac´ w swojej pracy podstawowe zasady tutoringu, który jako alternatywna metoda wychowawczo-rozwojowa zosta wprowadzony tak-ze do niektórych szkó w Polsce. W ramach tego unowoczes´nienia wprowa-dzono indywidualn a opieke, polegaj ac a na przypisaniu konkretnych uczniów do konkretnych nauczycieli, którzy mieli penic´ wobec nich funkcje wspiera-j ac a i motywuj ac a. Celem tego dziaania byo ukierunkowanie nauczyciela na prace z uczniem pod k atem realizacji jego indywidualnych potrzeb15.
Wracaj ac do postawionego wczes´niej pytania o to, czy w procesie oddzia-ywania na uczniów pedagog szkolny moze zostac´ tutorem, nalezy wskazac´, ze jego rola i posiadane kompetencje wpisuj a go w scenariusz takiego typu pracy wychowawczej w szkole. Nalezy jednak pamietac´, ze aby osi agn ac´ sukces w tym zakresie, pedagog szkolny musi chciec´ wspópracowac´ z ucz-niami, a takze miec´ odwage podejmowac´ sie zadan´ trudnych. W ukadzie, zwanym tutoringiem, ma mozliwos´c´ wspierania i motywowania ucznia, ponie-waz dzieki indywidualnym rozmowom jest w stanie poznac´ jego potrzeby, zainteresowania oraz okres´lic´, z jakim rodzajem duchowej bezdomnos´ci zma-ga sie uczen´. Przeniesienie tutoringu z paszczyzny nauczania na paszczyzne wychowania jest zwi azane z koniecznos´ci a utworzenia indywidualnego planu oddziaywania wychowawczego na ucznia, który przede wszystkim powinien byc´ ukierunkowany na poznawanie i wykorzystywanie „mocnych” stron ucz-nia16.
14Por. P. Czekierda, Co mozemy zyskac´ w perspektywie spoecznej, wprowadzaj ac
tuto-ring, w: Tutoring w szkole. Miedzy teori a i praktyk a zmiany edukacji, red. P. Czekierda, M. Budzyn´ski, M. Traczyn´ski i in., Wrocaw: Towarzystwo Edukacji Otwartej 2009, s. 5-8.
15M. B
UDZYN´ SKI, A. SARNAT-CIASTKO, Szkolny Tutoring Wychowawczo-Rozwojowy jako próba odpowiedzi na potrzebe zmiany podejs´cia pedagogicznego nauczycieli w ramach realiza-cji szkolnego programu wychowawczego, Wrocaw: Towarzystwo Edukarealiza-cji Otwartej 2014, s. 4.
Podstaw a pracy pedagogatutora powinien byc´ przede wszystkim dialog, konieczny do nawi azania osobistej relacji z uczniem, z mozliwos´ci a wspiera-nia go w przezwyciezaniu sabos´ci i ograniczen´. Podjety dialog okres´la peda-goga jako osobe odpowiedzialn a za wychowanie ucznia, prowadz ac a tego os-tatniego do transgresyjnos´ci, czyli nieustannego d azenia do rozwoju i prze-ciwstawiania sie wszelkim ograniczeniom. U podstaw dziaan´ pedagoga musi lezec´ przes´wiadczenie, ze za takim sposobem oddziaywania kryje sie sukces pedagogicznego „wyrwania” wychowanka z jego duchowej bezdomnos´ci17.
W odniesieniu do powyzszych rozwazan´ pojawia sie pytanie, czy mozna w rzeczywistos´ci szkolnej zrealizowac´ po aczenie roli pedagoga z tutorem. Odpowiedz´ wydaje sie jak najbardziej twierdz aca, poniewaz dogebna analiza tej rzeczywistos´ci wskazuje na to, ze dobry i zaangazowany w swoj a prace pedagog szkolny juz od dawna wystepuje w tej roli. To was´nie on organizuje pomoc uczniom trudnym, maj acym problemy z wasn a osobowos´ci a, szukaj a-cym swojej drogi zycia czy wreszcie bezdomnym duchowo ze wzgledu na negatywne oddziaywanie s´rodowiska wychowawczego. Ambitny i kreatywny pedagog szkolny jest tutorem bez wzgledu na to, jakiego okres´lenia uzywa sie wobec jego pracy. Staj ac sie tutorem, wychodzi naprzeciw bednemu i wielokrotnie utrwalanemu w mys´leniu o polskiej szkole przekonaniu, ze pedagog szkolny jest tylko i wy acznie „straszakiem” dyscyplinuj acym ucz-niów w sytuacji, gdy nauczyciel nie umie sobie z nimi poradzic´18.
MOTYWOWANIE JAKO ZARZ ADZANIE
Rozwazania dotycz ace zagadnienia roli pedagoga we wspieraniu w rozwoju uczniów bezdomnych duchowo wymagaj a zwrócenia uwagi takze na proble-matyke motywacji. W literaturze przedmiotu czytamy: „ze motywacja jako dziaanie stanowi odpowiedz´ na ludzkie potrzeby i jest zwi azana z pojeciem celu, na którego realizacje jest ukierunkowane podejmowane dziaanie. Celem motywacji jest wskazanie danej osobie lub sobie samemu, ze konieczne jest podjecie dziaan´ lub d azenie do osi agniecia wyznaczonego sobie celu”19.
17Tamze, s. 4-5. 18Tamze, s. 4-5. 19M. A
MSTRONG, Zarz adzanie zasobami ludzkimi, Kraków: Oficyna Ekonomiczna 2005, s. 210-211.
Koncepcja motywowania i motywacji, pochodz aca z teorii zarz adzania, sytuuje pedagoga szkolnego w roli menedzera uczniowskiej kreatywnos´ci i aktywnos´ci, który podejmuj ac konkretne starania, chce doprowadzic´ do tego, by zwiekszyc´ potencja zyciowy ucznia, co w teorii zarz adzania okres´lono by jako „podniesienie efektywnos´ci pracy”. „Takie podejs´cie do kwestii motywo-wania nakazuje je traktowac´ jako swoisty impuls, dzieki któremu podmiot oddziaywan´ podejmuje ukierunkowane dziaania zmierzaj ace do realizacji okres´lonego celu. Bodz´cem do dziaania uczniowskiego moze byc´ w tym przypadku sowo, ale równiez podjete przez osobe motywuj ac a dziaanie, które dokona zmiany w psychice i osobowos´ci modego czowieka”20.
Wprawdzie w literaturze przedmiotu motywowanie uczniów aczy sie gó-wnie z problematyk a nauki, ale nalezy równiez wskazac´, ze motywacji i was´-ciwego oddziaywania potrzebuj a takze dziaania wychowawcze, zwaszcza w przypadku uczniów zniecheconych, „wypalonych,” niemaj acych celu zycio-wego, innymi sowy bezdomnych duchowo. Wspomniana tu bezdomnos´c´ aczy sie w bezpos´redni sposób z brakiem motywacji wewnetrznej, która wynika przede wszystkim z faktu, iz uczen´ nie posiada zadnych celów i nie rozumie potrzeby podejmowania jakichkolwiek dziaan´, zwaszcza o charakte-rze twórczym21.
Pedagog szkolny jako osoba zarz adzaj aca procesem wychowania ucznia, jak juz wspomniano wczes´niej, przyjmuje postawe kierownika, który w po a-czeniu z zasadami obowi azuj acymi w tutoringu stoi obok ucznia i stwarza mu okazje do tego, by chcia dziaac´ i zmieniac´ swoje postepowanie. W tym zakresie opieka pedagoga szkolnego jest niezwykle wazna, gdyz daje mode-mu czowiekowi mozliwos´c´ róznicowania, w jakim stopniu on sam mógby rozwi azac´ swoje problemy, a w jakim stopniu uda mu sie tego dokonac´ pod opiek a pedagoga szkolnego, wystepuj acego w roli motywatora dziaan´ ucznio-wskich. Pedagog ma tu za zadanie wykorzystac´ wszystkie mozliwos´ci tkwi ace w uczniu i stanowi ace o jego potencjale rozwojowym, a takze odpowiednio stymulowac´ proces jego wychodzenia z zyciowego marazmu22.
W codziennej pracy pedagog szkolny ma do czynienia z uczniami bezdom-nymi duchowo, którzy sprawiaj a trudnos´ci wychowawcze, neguj ac potrzebe
20N. S
TEVENSON, Motywowanie pracowników, Warszawa: Liber 2002, s. 2-3.
21M. C
YWIN´ SKA, Rozwijanie motywacji uczniów do nauki, „Studia Edukacyjne” 2012, nr 20, s. 158.
22Por. R. S
TEFAN´ SKA-KLAR, Póz´ne dziecin´stwo. Modszy wiek szkolny, w: Psychologia rozwojowa czowieka, red. B. Harwas-Napieraa, J. Trempaa, Warszawa: PWN 2002, s. 149.
istnienia jakichkolwiek wartos´ci. Wyrazaj a stanowisko, ze nie warto sie sta-rac´, a niekiedy konsekwentnie kultywuj a przekonanie o wasnej nieuzytecz-nos´ci, które z kolei jest zwi azane z uksztatowanym negatywnym obrazem samego siebie. Zadaniem pedagoga powinno byc´ w takiej sytuacji poznanie ucznia, jego problemów i potrzeb, aby w odniesieniu do nich zastosowac´ odpowiednie wzmocnienia i bodz´ce stymuluj ace chec´ podjecia konkretnych dziaan´. Tym najwazniejszym bodz´cem jest tu s´wiadectwo, dos´wiadczenie wasnego zycia23.
KONKLUZJA
Problematyka podjeta w tym artykule powinna z wielu powodów stanowic´ podstawe do dalszych rozwazan´. Bezdomnos´c´ duchowa uczniów jest proble-mem, z którym coraz czes´ciej maj a do czynienia wspóczesne szkoy i pracu-j acy w nich pedagodzy szkolni. Zniechecenie uczniów do aktywnos´ci oraz poczucie bezsensownos´ci podejmowanych dziaan´ wynikaj a z zagubienia modego czowieka w spoecznym natoku informacji, czesto nieuzytecznych b adz´ moralnie szkodliwych z którymi wielu uczniów nie potrafi sobie pora-dzic´. Pedagog szkolny, chc ac pomóc takim uczniom w wyrwaniu sie z puap-ki pustpuap-ki duchowej, musi nieustannie poszupuap-kiwac´ dróg nawi azywania relacji i dialogu z powierzonymi mu podopiecznymi.
BIBLIOGRAFIA
AMSTRONG M., Zarz adzanie zasobami ludzkimi, Kraków: Oficyna Ekonomiczna 2005.
BREAUX A., WHITAKER T., Jak to robi a najlepsi nauczyciele, Warszawa: Fraszka Edukacyjna 2011.
BUDZYN´ SKIM., SARNAT-CIASTKO A., Szkolny Tutoring Wychowawczo-Rozwojowy jako próba odpowiedzi na potrzebe zmiany podejs´cia pedagogicznego nauczycieli w ramach realizacji szkolnego programu wychowawczego, Wrocaw: Towarzystwo Edukacji Otwartej 2014.
23Por. J. K
ORDZIN´ SKI, Motywacja tajemnica szkolnych sukcesów, Warszawa: Wydawnic-two Verlag Dashofer 2007, s. 41-42.
CE CELEK G., Rodzina – jej przemiany oraz zagrozenia i problemy wychowawcze, „Mazowieckie Studia Humanistyczne 2005”, nr 1-2, s. 239-249.
CHAAS K., Wychowanie ku wartos´ciom, Lublin: Wydawnictwo Jednos´c´ 2003. CYWIN´ SKAM., Rozwijanie motywacji uczniów do nauki, „Studia Edukacyjne” 2012,
nr 20, s. 153-165.
CZEKIERDA P., Co mozemy zyskac´ w perspektywie spoecznej, wprowadzaj ac tuto-ring, w: Tutoring w szkole. Miedzy teori a i praktyk a zmiany edukacji, red. P. Czekierda, M. Budzyn´ski, M. Traczyn´ski i in., Wrocaw: Towarzystwo Eduka-cji Otwartej 2009, s. 15-19.
DAYC., Rozwój zawodowy nauczyciela, Gdan´sk: Gdan´skie Wydawnictwo Psycholo-giczne 2004.
DYMKOWSKA N., JAWOREK M., STE CZNIEWSKA W., Pedagog w obliczu wyzwan´: trener terapeuta ojciec, w: Pedagog we wspóczesnym s´wiecie, red. W. Tanas´, W. Welskop, ódz´: Wyzsza Szkoa Biznesu i Nauk o Zdrowiu 2015, s. 165-175. KORDZIN´ SKI J., Motywacja tajemnica szkolnych sukcesów, Warszawa:
Wydawnic-two Verlag Dashofer 2007.
KUPISIEWICZ Cz., KUPISIEWICZ M., Pedagog szkolny, w: Sownik pedagogiczny, Warszawa: PWN 2009.
LAURMAN-JARZ ABEKE., Udzia pedagoga szkolnego w pracy opiekun´czo-wychowaw-czej szkoy, w: Problemy teorii i praktyki opiekun´opiekun´czo-wychowaw-czej, red. B. Matyjas, Kielce: Wydawnictwo Akademii S´wietokrzyskiej 2005, s. 130-136.
PRAJSNER M., Rodzina dysfunkcjonalna, „Remedium” 2002, nr 5, s. 18-19. SAASIN´ SKI M., BADZIUKIEWICZ B., Vademecum pedagoga szkolnego, Warszawa:
WSiP 2003.
STEFAN´ SKA-KLAR R., Póz´ne dziecin´stwo. Modszy wiek szkolny, w: Psychologia rozwojowa czowieka, red. B. Harwas-Napieraa, J. Trempaa, Warszawa: PWN 2002, s. 133-157.
STEVENSON N., Motywowanie pracowników, Warszawa: Liber 2002.
SZEWCZUK K., Praca pedagoga w s´rodowisku szkolnym, w: Pedagog i pracownik socjalny wobec wyzwan´ wspóczesnos´ci, red. A. Basiak, E. Dybowska, N. Pikua, Kraków: Akademia Ignatianum Wydawnictwo WAM 2012, s. 15-36.
SZYMAN´ SKIJ., Edukacyjne problemy wspóczesnos´ci, Warszawa: Oficyna Wydawni-cza „Impuls” 2014.
WELSKOP W., Rola nauczyciela-tutora w procesie wspierania rozwoju osobistego ucznia, ódz´: Wyzsza Szkoa Biznesu i Nauk o Zdrowiu w odzi 2014. WYSOCKA E., TOMICZEK K., Szkoa jako s´rodowisko zycia i codziennos´ci ucznia
analiza teoretyczna i empiryczne egzemplifikacje percepcji i sposobu wartos´cio-wania szkoy przez uczniów, „Przegl ad Pedagogiczny” 2014, nr 1, s. 169-186. ZALEWSKA-BUJAKM., Udzia nauczycieli w przemianach edukacyjnych przeomu XX
ROLA PEDAGOGA SZKOLNEGO
W MOTYWOWANIU UCZNIÓW „BEZDOMNYCH DUCHOWO”
DO AKTYWNEGO W ACZANIA SIE W TWORZENIE OSOBISTEJ RZECZYWISTOS´CI
S t r e s z c z e n i e
W artykule omówiono zagadnienia dotycz ace roli, jak a odgrywa pedagog szkolny w moty-wowaniu uczniów „bezdomnych duchowo” do aktywnego w aczania sie w tworzenie osobistej rzeczywistos´ci. Na uzytek artykuu przyjeto okres´lenie „bezdomnos´c´ duchowa”, które mozna rozumiec´ jako brak wasnego miejsca oraz pustke wewnetrzn a, która powstaa u ucznia w wy-niku braku odpowiedniego prowadzenia wychowawczego.
Podstawe artykuu stanowi a rozwazania teoretyczne, skupione wokó problematyki: bezdom-nos´ci duchowej uczniów, misji pedagoga szkolnego, postrzegania pedagoga szkolnego jako tutora oraz istoty motywowania ucznia, rozumianej jako zarz adzanie jego mys´leniem w celu ukierunkowania go do podjecia dziaan´ na rzecz wasnego rozwoju osobistego.
Sowa kluczowe: kryzys wartos´ci; misja pedagoga szkolnego; tutor.
THE ROLE OF THE SCHOOL
COUNSELOR TO MOTIVATE STUDENTS „SPIRITUALLY HOMELESS” ACTIVE INVOLVEMENT IN THE CREATION OF PERSONAL REALITY
S u m m a r y
In the text of the article has been made to discuss the issue of the role of school teacher in motivating students “spiritually homeless” active involvement in the creation of personal reality. For the purposes of the text adopted the term “spiritual homelessness” which can be interpreted as a lack of own space and emptiness inside, which was founded in the student as a result of lack of proper conduct of education.
The basis of the article are the theoretical considerations centered around issues: homeles-sness internal students, the mission school counselor, school counselor perception as a tutor and motivate the student being understood as the management of its thinking in order to channel it to take action for their own personal development.
