Publiczno-prywatne partnerstwo w prywatyzowaniu zadań publicznych ze sfery bezpieczeństwa i porządku publicznego na szczeblu gminy

J a n u s z Z i a r k o

Publiczno-prywatne partnerstwo

w prywatyzowaniu zadań publicznych

ze sfery bezpieczeństwa

i porządku publicznego na szczeblu gminy

W prowadzenie

Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) to dobrowolne porozumienie i form a współ­ pracy podmiotu publicznego i partnera prywatnego w celu realizacji złożonych projektów w obszarze publicznych zadań. Realizowane jest na podstawie ustaw y1 „o partnerstw ie publiczno-prywatnym", która określa zasad y współpracy pod­ miotu publicznego i partnera prywatnego w ram ach partnerstw a publiczno-pry- watnego, którego przedmiotem jest realizacja przedsięwzięcia, oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym a partnerem pryw atnym 2. Partner prywatny, w łą cza jąc się w projekty i przedsięwzięcia będące domeną w ładzy pub­ licznej, nie zw alnia w ładzy z odpowiedzialności za realizację publicznych zadań.

Partnerstwo oparte jest na długoterminowej umowie cywilno-prawnej3, która umożliwia władzom publicznym korzystanie ze zdolności koncepcyjnych, konstruk­ cyjnych i zarządczych przedsiębiorstw prywatnych oraz pozwala na finansow anie zadań publicznych poprzez wykorzystanie środków podmiotów prywatnych. Umowa cywilno-prawna kształtuje takie stosunki między partneram i, że ryzyko ponosi ta

1 U sta w a o p artn e rstw ie publiczno-pryw atnym , D z.U . z 2 0 0 9 r., nr 19, poz. 100.

2 A rt. 1. pkt. 1 i 2., U staw y o partnerstw ie publiczno-prywatnym , D z.U ., z 2 0 0 9 r. nr 19, poz. 100.

3 Um owy cywilno-prawne to akty tworzone na gruncie kodeksu cyw ilnego, stanow iące formę regulow ania w zajem nych stosunków pomiędzy podmiotami p raw a handlow ego, pomiędzy jednostkam i ad m inistracji rządow ej i sam o rządo w ej a podmiotami p raw a handlowego, a także pomiędzy powyższymi podmiotami i osobam i fizycznym , Kodeks cyw ilny - Dz.U . z dnia 23 kwietnia 196 4 r., nr 16, poz. 93.

strona, która najlepiej potrafi je kontrolować. W wyniku tego partnerzy robią to, co potrafią najlepiej, a usługi publiczne oraz infrastruktura są realizowane i dostar­ czane w pożądanej jakości i w najbardziej efektywny ekonomicznie sposób. Dzięki zapewnieniu podmiotom prywatnym prawa do wieloletniej eksploatacji przed­ miotu inwestycji4 umożliwia się im odzyskanie poniesionych nakładów i osiągnięcie zysków. „O czywiste jest, że warunkiem zaangażow ania się partnera prywatnego w przedsięwzięcie PPP jest zysk, bez zrozum ienia tej zasad y nie ma udanej współ­ pracy. Możliwość czerpania korzyści z przedsięwzięcia PPP jest podstawowym ele­ mentem wynagrodzenia prywatnego partnera, zaś korzyścią partnera publicznego jest zapewnienie mieszkańcom dostępu do usługi czy do infrastruktury, bez koniecz­

ności ponoszenia nakładów finansow ych"5.

Z asad a partnerstw a stała się jedną z kluczowych zasad spójności Unii Europej­ skiej. Zaleca ona wielopoziomowy (w ew nątrz kraj owy, krajowy, ponadnarodowy) i wielopodmiotowy (władze lokalne i regionalne, organizacje pryw atne i pozarzą­ dowe, obywatele i organizacje społeczeństwa obywatelskiego) udział partnerów w kształtowaniu polityki spójności, jej w drażaniu, monitorowaniu i ocenie. Z a rzą ­ dzanie w partnerstw ie to nowy model koordynacji pomiędzy partneram i. Podejmo­ wanie decyzji przestaje być zdominowane przez hierarchię adm inistracyjną, klu­ czową rolę bowiem zaczyna odgrywać współpraca między partneram i6.

Zadania publiczne gminy w sferze bezpieczeństwa

i porządku publicznego

Na gminie, jako podstawowej jednostce sam orządu terytorialnego, a szczególnie na organach adm inistracji sam orządow ej, spoczywa ustawowy obowiązek św iad ­ czenia dla lokalnych społeczności usług publicznych zaspokajających potrzeby wspólnoty sam orządow ej poprzez realizację zadań publicznych. O bowiązek ten wy­ pływa z zapisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej7. Zadanie publiczne jest naj­ szerszym pojęciem używanym w Konstytucji RP, gdzie w art. 16 ust. 2 czytam y: „Sa­ morząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu w ładzy publicznej. Przysługującą mu w ram ach ustaw istotną część zadań publicznych sam orząd wykonuje w imieniu własnym i na w łasną odpowiedzialność". Z kolei w art. 166 pkt 1 postanowiono, że: „Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty sam orządowej są w y­ konywane przez jednostkę sam orządu terytorialnego jako zadania w łasne".

Do zadań w łasnych gminy, które są zad aniam i publicznym i wykonywanym i w określonym celu, należą między innymi, zad ania o charakterze użyteczności pub­

4

A rt. 4. pkt. 1., U staw y o partnerstw ie publiczno-prywatnym „w ynagrodzeniem p artn e ra pryw atnego je st prawo do po­ bierania pożytków z przedm iotu p artn e rstw a publiczno-prywatnego, albo przede w szystkim to prawo w ra z z zap łatą sum y pieniężnej".

5

Z wypowiedzi A . Kozłowskiej, dyrektor Investm ent Support, [za:] J. Jarm ołow ska, N ie m agiczn e, ale korzystn e p a rtn e r­

stw o (cz. 1), w w w .p o rtfe l.p I/firm a/art-N ie _m ag iczn e _ale _k o rzystn e _p artn e rstw o -cz.I.h tm l.

6

Z a rzą d z a n ie i p a rtn e rstw o w p o lityce region alnej, Dyrekcja G eneralna ds. Polityk W ew nętrznych Unii, Bruksela 2 0 0 8 , w w w .europarl.europ a.eu/activities/expert/eStud ies.do ?lang uag e= EN , s. 3 -4 .

licznej8, św iadczące usługi publiczne: adm inistracyjne, komunalne i usługi spo­ łeczne, które służą zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty sam orządow ej9. Usługi społeczne to specyficzny rodzaj usług publicznych, ukierunkowanych na rozwój życia społecznego, na zaspokajanie potrzeb społecznych mieszkańców. Są to przede wszystkim usługi w sferze ochrony zdrowia, edukacji, pomocy społecznej, upowszechniania kultury i kultury fizycznej, a także zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, o czym mówi treść art. 7 ust. 1 pkt. 14 U staw y o sam o­ rządzie gminnym10, gdzie ustawodawca stwierdził, że do zadań własnych sam o­ rządu terytorialnego należą spraw y z zakresu „porządku publicznego i bezpie­ czeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzym ania gminnego magazynu przeciwpowodziowego". Proble­ matyka zadań publicznych, rozpatryw ana w aspekcie współpracy gminy z organi­ zacjam i pozarządowym i i podmiotami prowadzącym i działalność pożytku publicz­ nego, znajduje swoje miejsce także w art. 4 ust. 1 U staw y z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o w olontariacie. Przedstawiona w art. 4 ust. 1 sfera zadań publicznych dotyczy w szczególności: ochrony zdrow ia, oświaty, w ychowania i edukacji, kultury i kultury fizycznej, a także spraw „porządku i bezpie­ czeństwa publicznego oraz przeciw działania patologiom społecznym", określonych w punkcie 16 ustępu 111.

U szczegóław iając interpretację zad ania publicznego, należy zwrócić uwagę na sposób jego rozumienia prezentowany przez autorów, a szczególnie na kryteria, na podstawie których można zakw alifikow ać określone zadania do zbioru zadań pub­ licznych. A . Błaś stw ierdza, że zad ania publiczne przypisane państwu i zadania pub­ liczne przypisane sam orządow i terytorialnem u w państwie prawa określa konsty­ tucja i ustaw y12. L. Zacharko rozwija to rozumienie, pisząc, iż zadania publiczne to te, które służą zaspokajaniu potrzeb zbiorowych określonych społeczności13. Z kolei S. Biernat zauw aża, że o publiczności zadań św iadczy to, że państwo lub sam o­ rząd terytorialny ponoszą w świetle prawa odpowiedzialność za ich realizow anie14. A . Habuda mówi, że zadania publiczne to wszystkie obowiązki państwa lub sam o­ rządu terytorialnego, wykonywane w prawnie określonym zakresie w sposób trwały,

8 A rt. 1 ust. 2 U staw y o gospodarce kom unalnej definiuje zad an ia o charakte rze użyteczności publicznej: „G ospodarka kom unalna obejmuje w szczególności zad an ia o charakterze użyteczności publicznej, których celem je st bieżące i nie­ przerw ane zasp okajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze św iadczenia usług powszechnie dostępnych". U staw a ta (zgodnie z je j a rt. 1 ust. 1) „określa zasad y i form y gospodarki kom unalnej jednostek sam o rząd u terytorialnego, po­ legające na w ykonywaniu przez te jednostki zad ań w łasnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb w spólnoty sam o­ rządow ej", U staw a o gospodarce kom unalnej z grudnia 1 99 6 r. (D z.U . nr 9, poz. 4 3).

9 Bezpośrednie odwołanie do zapisów konstytucyjnych znajduje się w U staw ie o sam o rządzie gminnym, która w a rt. 2 ust. 1 w skazuje, że „G m ina wykonuje zad an ia publiczne w im ieniu w łasnym i na w ła sn ą odpow iedzialność" oraz w art. 6 ust. 1, który stanow i, iż „do zakresu działania gminy n ale żą wszystkie sp raw y publiczne o znaczeniu lokalnym ", do­ datkowo a rt. 9 ust. 4, podaje definicję zad ań o charakterze użyteczności publicznej „których celem je st bieżące i nie­ przerw ane zasp okajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze św iadczenia usług powszechnie dostępnych", U staw a z m arca 1 99 0 o sam o rządzie gminnym (D z.U . nr 142, poz. 1 59 1 ).

10 U staw a z m arca 1 99 0 r. o sam o rządzie gminnym (D z.U . nr 142, poz. 1591).

11 U staw a z dnia 24 kwietnia 2 0 0 3 r. o działalności pożytku publicznego i o w o lontariacie (D z.U . z 2 0 0 3 r., nr 9 6 , poz. 873).

12 A . Błaś, G ra n ice p ry w a ty za c ji za d a ń pu bliczn ych w p a ń stw ie pra w a , [w:] S a m o rz ą d terytorialny III R ze czpospolitej. D zie­

s ię ć la t d o św ia d czeń , Lublin 2 0 0 2 , s. 3 0 6 .

13 L. Zacharko , P ryw atyzacja z a d a ń publicznych gm iny. Studium adm in istra cyjn o p ra w n e, Katowice 2 0 0 0 , s. 17. 14 S. Biernat, P ryw atyzacja za d a ń pub liczn ych, W a rsza w a -K ra k ó w 1 99 4 , s. 29.

ciągły, nieprzerwany, przy zapewnieniu powszechnej dostępności na zasadach nie­ komercyjnych15. Z powyższych rozważań wynika, że aby zadanie gminy uznać za zadanie publiczne, to musi ono spełnić pięć warunków: 1) należeć do zadań w łas­ nych gminy i gmina ponosi odpowiedzialność za jego realizację, 2) zaspokajać zbio­ rowe potrzeby gminnej społeczności, 3) zaspokajać potrzeby w drodze św iadczenia usług, 4) potrzeby te muszą być św iadczone w sposób ciągły, 5) usługi te muszą być powszechnie dostępne na zasadach niekomercyjnych.

Taki sposób rozumienia zadania publicznego umożliwia jego analizę w sferze bez­ pieczeństwa i porządku publicznego. W ym aga to przybliżenia sposobu rozumienia tego pojęcia. Szerokie leksykalne sform ułowania traktują bezpieczeństwo jako „stan niezagrożenia, spokoju, pewności"16, czy też interpretują je jako „stan psychiczny lub prawny, w którym jednostka ma poczucie pewności, oparcie w drugiej osobie lub sprawnie działającym system ie prawnym "17. W myśl tych sformułowań bezpiecz­ nymi są : jednostka, grupa społeczna, naród, instytucja, państwo, kiedy nie odczu­ w ają zagrożenia dla swojej istoty i swojego istnienia, są spokojni i pewni swoich inte­ resów, nie potrzebują, aby ktoś nad nimi spraw ow ał pieczę czy się o nich troszczył18. Bezpieczeństwo publiczne to stan g w arantujący niezakłócone, zgodne z wolą oby­ wateli funkcjonowanie instytucji państwowych, sam orządowych i społecznych oraz urządzeń publicznych, a także bezpieczeństwo życia, zdrowia i mienia ludności, bę­ dący następstwem przestrzegania akceptowanego przez obywateli porządku praw ­ nego19. Inne ujęcie bezpieczeństwa publicznego mówi, że to stan braku zagrożenia dla funkcjonowania organizacji państwowej i realizacji jej interesów, um ożliw iający normalny, swobodny jej rozwój. Obejmuje ono bezpieczeństwo ogółu obywateli, za­ równo bezpieczeństwo każdego człowieka, jego życia, zdrow ia, mienia, realizacji praw podmiotowych, ja k i wszelkich form życia zbiorowego w państwie, w którym współżyją ludzie, czyli bezpieczeństwo wszelkich instytucji publicznych i organizacji społecznych, prywatnych itp.20 Do ochrony bezpieczeństwa publicznego zalicza się: 1) zabezpieczenie miejsc publicznych i prywatnych przed przestępczymi zam acham i na życie, zdrowie, mienie; 2) bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego, lotni­ ctwa, żeglugi śródlądowej i morskiej; 3) przeciwdziałanie skutkom katastrof tech­ nicznych, klęsk żywiołowych, epidemii, a także 4) spowodowanych przestępczymi działaniam i człowieka, przeciwko życiu, zdrowiu, mieniu.

Porządek oznacza potocznie istnienie regularnego układu, ustawienie czegoś, ład, plan, zgodność z normą, z należytym stanem 21 i kojarzony jest często z po­ trzebą bezpieczeństwa. Postulat wprowadzenia czy przywrócenia porządku in­ formuje o jego naruszeniach i ilustruje sposób jego rozum ienia. Z kolei publiczny oznacza powszechny, przeznaczony dla wszystkich, odnoszący się do ogółu ludzi,

15

A . Ha bud a, Pryw atyzacja za d a ń sa m o rzą d u terytorialn eg o, [w:] S tu d ia n a d sa m o rzą d e m terytorialnym , red. A . Błaś, Ko­ lonia Limited 2 0 0 2 , s. 3 5 5 .

16

Słow nik ję z y k a p o lsk ieg o , t. 1, red. M. Szym czak, W a rsza w a 1 993, s. 147.

17

Słow nik w sp ó łczesn eg o ję z y k a p o lsk ieg o , W a rsza w a 1998, s. 50; zob. też s. 30.

18

J. Ziarko, J. W alas-Trębacz, P odsta w y za rzą d za n ia kryzysow ego . C z ę ś ć 1: Z a rzą d z a n ie k ryzysow e w a d m in istra cji p u b ­

licznej, Kraków 2 0 1 0 , s. 19.

19

B. Sprengel, S łu żb y m undurow e o chro n y b ez p ieczeń stw a w ew n ętrzn e g o, Toruń 2 0 0 8 .

20

A . M isiuk, A d m in istra c ja p o rządku i b ez p ieczeń stw a pu b liczn e g o , W a rsza w a 2 0 0 8 .

do całego społeczeństwa22. Stąd porządek publiczny oznacza faktycznie istniejący układ stosunków społecznych, uregulowany przez zespół norm prawnych i innych norm społecznie akceptowanych, g w arantujący niezakłócone i bezkonfliktowe funk­ cjonowanie jednostki w społeczeństwie23. To stan stabilizacji i spokoju będący w y­ nikiem przestrzegania przez poszczególne osoby i grupy osób akceptowanego po­ wszechnie porządku prawnego w państw ie24. Celem porządku publicznego jest zapewnienie ładu i spokoju publicznego, normalnego - zharm onizowanego i ryt­ micznego współżycia ludzi w społeczeństwie, bezpieczeństwa ludzi i bezpieczeń­ stwa publicznego, a w szczególności: 1) ochrona życia, zdrow ia, dóbr osobistych, mienia, 2) zapewnienie normalnych warunków funkcjonowania organów państwo­ wych, organizacji społecznych i prywatnych, 3) stworzenie odpowiednich warunków współżycia pomiędzy ludźmi na różnych płaszczyznach, w tym zapewnienie w łaści­ wych warunków pracy i wypoczynku.

Bezpieczeństwo publiczne, jego utrzym anie (ochrona) jest jednym z podstawo­ wych zadań publicznych organów adm inistracji, których treść jest mieszkańcom w iadom a, zakorzeniona w ich św iadom ości i intuicyjnie zrozum iała25. Rozważając rolę jednostek sam orządu terytorialnego w zapewnieniu bezpieczeństwa i po­ rządku publicznego można stwierdzić, że ta ich funkcja co do swej istoty niewiele się zm ienia. W sferze działania adm inistracyjnego i obywatelskiego dla bezpieczeń­ stwa zm ieniają się metody jego zapewnienia oraz środki służące do wykryw ania i elim inowania zagrożeń. W spółczesne społeczeństwa wykazują tendencję do sa ­ moorganizowania się, do staw ania się społeczeństwem obywatelskim. W raz z roz­ wojem społeczeństwa obywatelskiego, w którym jednostka uzyskuje prawo do oso­ bistych decyzji, pojaw iają się społeczne próby podejmowania różnorodnych działań na rzecz grup i jednostek, w tym działań na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego26.

W rozw ażaniach na tem at procesu pryw atyzacji bezpieczeństwa znaczenie term inów bezpieczeństwo i porządek publiczny należy zaw ęzić do takiego ich ro­ zum ienia, ja k to generalnie zostało przyjęte w nauce crim inal ju stice . Wspólnym mianownikiem koncepcji bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego jest łączne/sprzężone odnoszenie się do trzech podstawowych kwestii: 1) braku za­ grożeń dla swobodnego funkcjonowania obywatela (przede wszystkim ochrona jego życia, zdrowia i mienia), 2) niezakłóconego funkcjonowania organizacji pań­ stwowej i realizacji jej interesów, 3) przestrzegania przez obywateli w swym postę­ powaniu ogółu zasad zbiorowego współżycia i norm prawnych określonych przez państwo (przestrzeganie obowiązującego porządku prawnego). Najogólniej pojęcie bezpieczeństwa oznacza stan, w którym nie są popełniane przestępstwa, zw łaszcza

22

Ibidem , s. 5 72 .

23

A . M isiuk, A d m in istra c ja p o rządku i b ez p ieczeń stw a p u b licz n e g o , W a rsza w a 2 0 0 8 .

24

B. Sprengel, S łu żb y m undurow e o chro n y b ez p ieczeń stw a w e w n ętrzn e g o , Toruń 2 0 0 8 .

25

P. Sarnecki, P. C zarny, K om petencje o rg a n ó w w ła d zy p u b licz n e j w za k re sie o ch ro n y b ez p ieczeń stw a i p o rzą d ku p u b licz­

n eg o, [w:] B ezp ieczn y obyw a tel - b ez p ieczn e p a ń stw o , red. J. W id acki, J. C zapska, Lublin 1 99 8 , s. 76; M .A . Krąpiec, C złow iek i p ra w o n aturalne, Lublin 1 99 3 , s. 1 5 4 -1 5 5 .

26

G . Gozdór, P ryw atyzacja b ez p ieczeń stw a - b u jd a , a b stra k cja cz y sp o só b na p o p ra w ę sta n u b ez p ieczeń stw a i porządku

p u bliczn ego?, [w:] E d u ka cja d la b ezp ieczeń stw a . W ybran e pesp ektyw y, red. D. Kow alski, M. Kwiatkowski, A . Zduniak,

przeciwko życiu, zdrowiu i mieniu, zaś pojęcie porządku to stan, w którym nie są po­ pełniane wykroczenia27.

Z analizy tej wynika rozległy obszar zadań leżących w gestii adm inistracji pub­ licznej, które można pryw atyzować. Zadania te zw iązane są z obowiązkową ochroną obiektów, obszarów i urządzeń, które ważne są dla obronności, interesu gospodar­ czego państwa, bezpieczeństwa publicznego28, wypełniane są przez pryw atny sektor ochrony. Nastąpiło tu przekazanie prywatnemu sektorowi ochrony zadań ze sfery publicznej, związanych z ochroną obiektów i obszarów ważnych dla obronności, in­ teresu gospodarczego państwa i bezpieczeństwa publicznego. Inne zadania z za­ kresu ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, które zw iązane są z bezpo­ średnim zapewnieniem : 1) bezpieczeństwa jednostek i grup ludzi, ich życia, zdrowia, mienia, 2) możliwości normalnego funkcjonowania różnorakich instytucji i organi­ zacji, 3) warunków ułatwiających niezakłócony rozwój człowieka i społeczeństwa, nie zostały przekazane prywatnem u sektorowi ochrony na podstawie ustawy.

Idea partnerstwa publiczno-prywatnego

w prywatyzowaniu zadań publicznych w sferze bezpieczeństwa

i porządku publicznego

Jednostki sam orządu terytorialnego m ające do wykonania szereg, wynikających z regulacji przepisów prawa, zadań publicznych poszukują rozwiązań um ożliw iają­ cych ich skuteczną realizację. Jednym z takich sposobów jest przekazywanie zadań publicznych podmiotom prywatnym . Z. Gilowska pisze: „Z żadnych przepisów prawa nie wynika obowiązek bezpośredniego wykonywania przez gminę wszystkich przy­ padających jej zadań publicznych. O znacza to, że gmina (...) może po prostu or­ ganizować wykonywanie swoich lokalnych zadań publicznych, kupując je na rynku lub powołując podmioty gospodarcze działające w w arunkach rynkowych"29. Stwier­ dzenie to informuje, że sam orząd może i powinien zlecać wykonywanie usług publicz­ nych firmom prywatnym , organizacjom pozarządowym , związkom wyznaniowym , osobom fizycznym, czyli pryw atyzować je. Obrazowo problem ten przedstawia P. Drucker, zau w ażając, że sam orząd ma sterować łodzią lokalnej wspólnoty, a nie musi sam wiosłować. Do wioseł jest wiele rąk, a w ładza sam orządow a musi umieć

27 Z a: G. Gozdór, zob. J. W id acki, P. Sarnecki: U stró j i o rg a n iza cja Policji w Polsce oraz j e j za d a n ia w o chron ie b ez p ieczeń ­

stw a i p o rządku (reform a Policji - c z ę ś ć I), W a rsza w a -K ra k ó w 1 99 7 , s. 7 -1 5 .

28 W a rt. 5. ustawy z dnia 22 sierp nia 1 99 7 r. o ochronie osób i m ienia problem ten ujęty jest następ ująco : „1 . O bszary, obiekty i urząd zenia w ażne dla obronności, interesu gospodarczego p aństw a, bezpieczeństw a publicznego i innych w ażnych interesów p aństw a podlegają obow iązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone form acje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne. 2. Do obszarów , obiektów i urządzeń, o których mowa w ust. 1, n ale żą: (...) 3) w zakresie bezpieczeństwa publicznego w szczególności: a) zakłady, obiekty i urząd zenia m ają ce istotne znaczenie dla funkcjonow ania aglom eracji m iejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanow ić zagrożenie dla życia i zdrow ia ludzi oraz środow iska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ście­ ków, b) zakład y stosujące, produkujące lub m ag azynujące w znacznych ilościach m ateriały jąd ro w e, źródła i odpady prom ieniotwórcze, m ateriały toksyczne, o d urzające, wybuchowe bądź chem iczne o dużej podatności pożarowej lub w y­ buchowej, c) rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekom unikacyjne, zap o ry wodne i śluzy o raz inne urząd zenia zn aj­ d ujące się w otw artym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanow ić zagrożenie dla życia lub zdrow ia lu­ dzi, środow iska albo spowodować poważne stra ty m aterialne", Dz.U . N r 114, poz. 740 ze zm.

korzystać z tych rąk gotowych do pomocy. Stąd sam orząd powinien skupić się na dwóch kwestiach: 1) ja k na bieżąco rozpoznawać problemy społeczności lokalnej oraz 2) ja k w d rażać racjonalne system y finansow ania usług i grom adzenia fun­ duszy rozwojowych.

Najogólniej, przez pryw atyzację zadań publicznych rozumie się odejście od tra­ dycyjnego sposobu ich wykonywania przez podmioty adm inistracji publicznej dzia­ łające w form ach prawa publicznego30. O dejście to umożliwia zasad a wyrażona w art. 3 ust. 1 U staw y o gospodarce komunalnej, według której „jednostki sam o­ rządu terytorialnego mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub - odpowiednio - prze­ pisów o zam ów ieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicz­ nego i o w olontariacie"31. Z zasad ą tą w iąże się ważne pytanie: czy możliwa jest i w jakim zakresie pryw atyzacja bezpieczeństwa rozum iana jako odchodzenie od tradycyjnego sposobu wykonywania zadań publicznych i przekazywanie zadań z za ­ kresu bezpieczeństwa i porządku publicznego podmiotom prywatnym? Wśród wielu ujęć pryw atyzacji wyróżnić można dwie przeciwstawne pryw atyzacyjne tendencje. Pierwsza, rozpatryw ana w sensie ścisłym może mieć miejsce wtedy, gdyby w wyniku pryw atyzacji władza publiczna odstąpiła od wykonywania określonego prawem za­ dania publicznego i przestała być odpowiedzialna za określoną sferę życia społecz­ nego w części lub w całości. W tedy zadanie publiczne przestaje mieć publiczny cha­ rakter, a sytuacja taka w świetle obowiązującego prawa nie może mieć m iejsca.

Druga, sen su largo, zw iązana jest z sytuacją, w której tradycyjne formy reali­ zowania celów publicznych stają się niew ystarczające. Obserwujem y, że w coraz większym zakresie wykonywanie zadań publicznych przejmowane jest przez pod­ mioty niepubliczne. Zjawisko to znajduje aprobatę, gdyż tylko bezpośrednie wykony­ wanie zadań jest przejmowane przez podmioty niepubliczne, zaś władza publiczna pozostaje odpowiedzialna za daną sferę życia publicznego, a zadania zachow ują swój publiczny charakter. Czyli uczestnictwo partnera prywatnego i wykonywanie przez niego określonych zadań publicznych nie zm ienia tego, że zadania te pozo­ stają własnym i sam orząd u32. W ów czas następuje tylko zm iana sposobu realizacji zadań publicznych przez adm inistrację, z bezpośredniej na pośrednią. W miejsce adm inistracyjnych czynności polegających na organizowaniu bezpośredniego w y­ konywania zadań przez organy, zakłady czy przedsiębiorstwa publiczne, wchodzą czynności polegające na inspirowaniu, kontroli, nadzorowaniu czy wspieraniu pod­ miotów niepublicznych.

Zasadnicze sposoby wykonywania zadań publicznych przez gminę określa art. 9 U staw y o gospodarce komunalnej oraz o partnerstw ie publiczno-prywatnym33.

30 S. Biernat, P ryw a tyza cji za d a ń p u blicznych. Problem atyka pra w n a , W a rsza w a -K ra k ó w 199 4 , s. 25. 31 U staw a z dnia 20 grudnia 199 6 r. o gospodarce kom unalnej, Dz.U . z 1 997, N r 9, poz. 43. 32 Z. Jerzm anow ski, P ryw atyzacja a p a rtn e rstw o , http ://w w w .w sp o lno ta.o rg .p l/co nte nt/vie w /6 7 7/.

33 A rt. 9 U staw y o gospodarce kom unalnej mówi, że „1 . Jednostki sam o rząd u terytorialnego m ogą tworzyć spółki z o g rani­ czoną od pow iedzialnością lub spółki akcyjne, a także mogą przystępo w ać do takich spółek. 2. Jednostki sam o rząd u tery­ torialnego m ogą także tw orzyć spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne, o których mowa w art. 14 ust. 1 U staw y z dnia 19 grudnia 2 0 0 8 r. o partnerstw ie publiczno-prywatnym " (D z.U . z 2 0 0 9 r. N r 19, poz. 100); a rt. 14 ustawy o partnerstw ie publiczno-prywatnym inform uje, że „1 . Um owa o partnerstw ie publiczno-prywatnym może przew idyw ać,

Gm iny mogą tworzyć spółki w celu wykonania zadań publicznych. Obecnie forma ta umożliwia tworzenie następujących typów spółek handlowych: 1) spółki z ograni­ czoną odpowiedzialnością, 2) spółki akcyjne, 3) spółki komandytowe oraz 4) spółki komandytowo-akcyjne. Ponadto gmina może wykonywać zadania o charakterze użyteczności publicznej także pośrednio przy pomocy podmiotów zewnętrznych: 1) osób fizycznych, 2) osób prawnych, 3) jednostek organizacyjnych nieposiadają- cych osobowości prawnej34.

Korzyści z partnerstwa publiczno-prywatnego

Zgodnie z ustaw ą, przedmiotem w spółpracy w ram ach partnerstw a może być re­ alizacja przedsięwzięć polegających na: a) budowie lub remoncie, b) świadczeniu usług, c) wykonaniu dzieła, d) inne św iadczenia połączone z utrzym aniem lub za­ rządzaniem składnikiem m ajątkowym, który wykorzystuje się do realizacji przedsię­ w zięcia publiczno-prywatnego lub jest z nim zw iązany35. Katalog współpracy jest bardzo szeroki, co umożliwia prowadzenie różnego rodzaju wspólnych projektów, w zależności od specyficznych, indywidualnych potrzeb konkretnego partnera pub­ licznego, np. gminy. Przedmiotem połączonych przedsięwzięć najczęściej jest projek­ towanie realizacji wspólnych inwestycji, koordynowanie polityki pozyskiwania kapi­ tału, zarząd zanie wspólnymi przedsięwzięciam i, kształtowanie partnerskich relacji pomiędzy władzam i lokalnymi a otoczeniem gospodarczym, sam orządow ym i spo­ łecznym. To coraz częstszy sposób tworzenia i utrzym ywania infrastruktury pub­ licznej w takich sektorach, ja k transport (drogi, mosty, tunele, linie kolejowe, porty, lotniska), budynki adm inistracji publicznej i lokale społecznie użyteczne, infrastruk­ tura społeczna (sieci komunikacyjne, szkoły, szpitale, mieszkania komunalne, wię­ zienia, wyposażenie policji, straży, arm ii), usługi komunalne (wodociągi, kanalizacja, gospodarka odpadam i), w yspecjalizowane usługi ze sfery społecznej (edukacja i kul­ tura, opieka społeczna, bezpieczeństwo i porządek publiczny). Dlaczego w arto rea­ lizować inwestycje publiczne w modelu PPP? Realizacja projektów z zastosowaniem modelu PPP pozwala partnerom na uzyskanie wielu korzyści, rzeczowych i finanso­ wych (tabela 1).

że w celu je j w ykonania podmiot publiczny i p artn er pryw atny za w ią żą spółkę kapitałow ą, spółkę kom andytow ą lub ko­ m andytowo-akcyjną. Podmiot publiczny nie może być kom plem entariuszem . 2. Cel i przedm iot działalności spółki nie może w ykraczać poza zakres określony um ową o partnerstw ie publiczno-prywatnym . 3. Prawa z należących do Skarbu Państw a udziałów lub akcji w spółce wykonuje o rg an adm inistracji rządow ej, który z a w ią za ł spółkę jako podmiot pub­ liczny".

34 A rt. 9 U staw y o gospodarce kom unalnej mówi, że „1 . Jednostki sam o rząd u terytorialnego w drodze umowy m ogą po­ w ie rz a ć wykonywanie zad ań z zakresu gospodarki kom unalnej osobom fizycznym , osobom praw nym lub jednostkom organizacyjnym niepo siadającym osobowości praw nej, z uwzględnieniem przepisów U staw y z dnia 27 sierp nia 2 0 0 9 r. o fin ansach publicznych (D z.U . N r 157, poz. 124 0 oraz z 2 0 1 0 r. N r 2 8 , poz. 146 i N r 9 6, poz. 6 2 0 ), w trybie przepi­ sów z dnia 19 grudnia 2 0 0 8 r. o partnerstw ie publiczno-prywatnym (D z.U . z 2 0 0 9 r. N r 19, poz. 100), przepisów ustawy z dnia 9 stycznia 2 00 3 r. o koncesji na roboty budow lane lub usługi (D z.U . N r 19, poz. 101, N r 157, poz. 1241 i N r 2 2 3 , poz. 1 77 8 ), p rzepisów U staw y z dnia 29 stycznia 2 0 0 4 r. - Prawo zam ówień publicznych (D z .U . z 2 0 0 7 r. N r 2 2 3 , poz. 1 65 5 , z późn. zm .) i przepisów U staw y z dnia 24 kwietnia 2 0 0 3 r. o działalności pożytku publicznego i o w o lontariacie (D z.U . z 2 0 0 3 r. N r 9 6 , poz. 8 7 3 , z późn. zm .) albo na zasad ach ogólnych".

Tabela 1. Korzyści podmiotów partnerstw a publiczno-prywatnego wynikające z realizacji projektów inwestycyjnych w sferze publicznej

Korzyści dla sektora publicznego Korzyści dla sektora prywatnego • Szybsze wdrożenie projektu

• Przyspieszenie rozwoju infrastruktury • W yższa jakość usług i większy zasięg

oddziaływania

• W zrost innowacyjności w dostarczaniu usług

• W iększa efektywność operacyjna • Uwzględnienie całego okresu życia ak­

tywów

• Zredukowanie całkowitych kosztów pro­ jektu i efektywniejsze wykorzystanie

pieniędzy publicznych

• Niższe koszty fazy inwestycji i fazy eks­ ploatacji

• Aktywny udział w realizacji strategii lo­ kalnego rozwoju

• Udział w we wspólnych projektach in­ westycyjnych i badawczo-rozwojowych • Udostępnianie swojego potencjału

praktycznego przy realizacji nowator­ skich projektów

• Lepiej dostosowane i bardziej efek­ tywne produkty i usługi dla ludności.

• Stabilny, długoterminowy kontrakt •W sp a rcie firm w zakresie inwestycji

i promocji

• Niezależność od rocznego budżetu sek­ tora publicznego

• Pomoc dla firm partnerskich przy apli­ kowaniu o środki pomocowe z UE • Elastyczność w ustalaniu specyfikacji

produktu końcowego lub usługi

• Bodźce do osiągania dobrych wyników i dostarczania usług wysokiej jakości • Lepszy dostęp do informacji i różnych

sieci współpracy

• Możliwość generowania dodatkowych przychodów od stron trzecich

• Okazja do wykorzystania komercyjnego innowacji

• Poprawa efektywności działania • Rozwój zawodowy kluczowych pracow­

ników

• Umożliwienie udziału w tworzeniu planu zagospodarowania przestrzen­ nego i strategii rozwoju regionu.

Źródło: opracow ano na podstaw ie W ytyczne U nii Eu ro p ejskie j d la ud a n eg o P artn erstw a Publiczno-Pryw atnego, M in ister­

stw o Ska rbu W ielkiej Brytanii, [za:] A . Grygiel, P artn erstw o publiczno-pryw atn e, m ateriały konferencyjne: W spółdziałanie na rze c z p rze d się b io rcz o śc i, Lublin, 31 m arca 2 0 0 4 r.

Uzyskanie korzyści z um acniania PPP należy w iązać z rozwijaniem zasobów po­ trzebnej partnerstwu wiedzy o sprawnościowych uwarunkowaniach działania part­ nerstwa, która jest kluczowym czynnikiem decydującym o prawidłowym stosowaniu PPP. Zasoby tej wiedzy odnoszą się do przynajm niej dwóch obszarów funkcjono­ w ania PPP. Pierwszy z nich obejmuje wiedzę dotyczącą standardów działania pod­ miotów wywodzących się różnych sektorów, a także wiedzę o kulturze dialogu obywatelskiego oraz możliwościach i kierunkach doskonalenia umiejętności za rzą ­ dzania sferą pożytku publicznego. Drugi obszar ogarnia wiedzę odnoszącą się do standardów współpracy adm inistracji publicznej z organizacjam i pozarządowym i oraz wiedzę traktującą o upowszechnianiu współpracy w zakresie uzgadniania po­ lityk publicznych pomiędzy adm inistracją publiczną i organizacjam i pozarządo­ wym i. Poziom wiedzy na tem at zalet i niebezpieczeństw dla interesu publicznego wynikających z PPP, wśród personelu adm inistracji nie może być niższy aniżeli w sek­

torze prywatnym . O parcie partnerstw a o zrównoważone zasoby tej wiedzy umoż­ liwi partnerom spełnienie swoich ról, jakie mogą i powinni odegrać przy realizacji projektu. W ówczas „re alizacja projektów w partnerstw ie niesie ze sobą znaczną w artość dodaną w yrażoną w efekcie synergii wynikającym ze wspólnej realizacji zadań w projekcie, wypracow ania wspólnego rozw iązania problemu oraz odej­ ścia od fragm entarycznych i często nieskoordynowanych działań podejmowanych przez różne podmioty w tych samych obszarach. Projekty realizowane w partner­ stwie przyczyniają się także do naw iązania współpracy między instytucjam i i orga­ nizacjam i reprezentującym i różne grupy interesariuszy np. rynku pracy, integracji społecznej, edukacji, pracowników i przedsiębiorstw, co wpływa na proces wzajem ­ nego uczenia się i rozw iązywania problemów"36. Tak więc współpraca pomiędzy władzam i publicznymi a sektorem gospodarczym (przedsiębiorcy i ich organizacje) i społecznym (organizacje pozarządowe, instytucje finansowe, ośrodki naukowo-ba­ dawcze, agendy rządowe, środki masowego przekazu) może doprowadzać do sy- nergii oraz przynosić pozytywne efekty w realizacji zadań publicznych. Jest to na­ stępstwem w ym iany doświadczeń w zakresie najlepszych i najgorszych praktyk. Powstałe sieci wzajem nych powiązań sp rzyjają gromadzeniu, przetw arzaniu i wy­ mianie inform acji, zachęcają podmioty do dzielenia się wiedzą, do łączenia swojej wiedzy i doświadczeń, do ich rozpowszechnienia wśród partnerów, którzy nie mają doświadczeń w zakresie partnerstw publiczno-prywatnych. Nowa wiedza ułatwia racjonalizację działań szczególnie w obszarze definiowania potrzeb społecznych, a w powiązaniu z możliwościam i tworzonymi przez rynek umożliwia kreowanie in­ nowacyjnych rozwiązań w sferze rozw iązyw ania społecznych problemów oraz efek­ tywnego gospodarowania finansam i publicznymi. Spójny mechanizm w spółpracy partnerów z sektora publicznego, sektora biznesu i sektora społecznego generuje efekt synergii, przekładający się na innowacyjność proponowanych i wdrażanych rozw iązań.

Rynek partnerstwa publiczno-prywatnego

w dotychczasowej praktyce

Rozwój cywilizacyjny zm usza adm inistrację lokalną, przedsiębiorstwa oraz organi­ zacje publiczne non p ro fit do poszukiwania dróg i sposobów realizowania zadań publicznych. Jest to dla adm inistracji główny cel strategiczny, który sprow adza się do realizacji zadań podnoszących jakość życia lokalnych społeczności, poprzez udo­ stępnianie nowej infrastruktury, wdrożenie usprawnionych metod zaspokajania społecznych potrzeb, otwarcie nowych obiektów, uruchomienia nowych źródeł za ­ opatrzenia, wdrożenie nowej organizacji obsługi ludności. Te innowacyjne przedsię­ w zięcia m ające przede wszystkim charakter techniczny, ekonomiczny bądź organi­ zacyjny są, ja k uważa P.F. Drucker, specyficznymi narzędziam i przedsiębiorczości, które nadają zasobom nowe możliwości tworzenia bogactwa. Źródło tych innowacji

36 A . W ard ęg a, H istoria projektu , [w:] M o d e l w sp ó łp ra cy a d m in istra c ji p u b licz n e j i org a n iz a cji poza rzą d o w ych - w yp ra co ­

to coraz częściej wspólne przedsięwzięcia lokalnych podmiotów, wzajem nie powiąza­ nych w ram ach PPP oraz chęci i wiedza kadry menedżerskiej, lokalnych liderów, pra­ cowników, którzy zgłaszają swoje propozycje rozw iązania społecznych problemów. Jed nak im bardziej złożone przedsięwzięcie w ym agające bardziej nowoczesnych technologii, tym silniejsza staje się potrzeba twórczych powiązań i interdyscyplinar­ nych kontaktów oraz sprawnej organizacji, um ożliwiającej partnerskie współdzia­ łanie adm inistracji, przedsiębiorstw i wielu instytucji otoczenia. Te uwarunkowania sp raw iają, że sektor w ładzy publicznej nie może działać w sposób unilateralny, lecz system atycznie musi brać pod uwagę aktorów sektora prywatnego i przedstawi­ cieli organizacji publicznych non p ro fit przy podejmowaniu decyzji, inform ując ich, zasięg ając opinii i w rozm aity sposób w łączając w proces decydowania37. Koniecz­ ność międzysektorowej współpracy determ inowana jest też czynnikami natury ideo­ logicznej, społecznej i pragm atycznej. Uzasadnienie ideologiczne wywodzi się z ru­ chów em ancypacyjnych lat 60. XX w. W tym ujęciu współpraca międzysektorowa jest wyrazem dążenia grup obywateli do uzyskania podmiotowości i braku zgody na bycie biernym obserwatorem życia publicznego. Uzasadnienie społeczne odwołuje się do demokratycznej legitym acji podejmowanych decyzji, gdzie decyzje podejmo­ wane z udziałem obywateli m ają być bardziej transparentne. Uzasadnienie prag­ matyczne dla współpracy międzysektorowej naw iązuje do efektywności podejmo­ wanych decyzji, gdzie zakłada się, że decyzje podejmowane z udziałem obywateli mogą być szybciej i sprawniej w drażane oraz mogą liczyć na większą akceptację. To daje określone wym ierne korzyści i jest efektywniejsze od decyzji podejmowa­ nych bez konsultacji. W spółpraca międzysektorowa jest także skutkiem uregulowań prawnych, które w ym uszają na organach w ładzy publicznej angażow anie obywateli przy podejmowaniu decyzji38.

Pierwszoplanową cechą39 PPP jest jej funkcjonalny charakter. Spoczywające na współpracujących partnerach zadania postrzegane winny być przede wszystkim przez pryzm at celów i pożądanej jakości usług, a mniej uwaga partnerów sku­ piać się winna na ustaleniu sposobów ich realizacji. Takie podejście daje part­ nerom większą swobodę w wyborze metod służących osiągnięciu zam ierzonego celu i rozwiązywaniu problemów z nim związanych. Ponadto, kompleksowość pro­ jektów w yrażająca się w powiązaniu budowy obiektu z późniejszym utrzym ywa­ niem i zarządzaniem nim dostarcza prywatnemu partnerowi finansowych bodźców

37

Partn erstw o d la innow acji, red. B. Piasecki, K. Kubiak, Łódź 2 0 0 9 , s. 1 2 -1 3 .

38

P. M atczak, W sp ó łp ra ca sekto ra p u b licz n e g o i o b yw a telskiego w tw orzeniu polityk p u blicznych w za k re sie ochron y śro ­

d ow iska i sp ra w spo łeczn ych , [w:] red. T. Chw ieduk, J. Barońska, M o d e l w sp ó łp ra cy a d m in istra cji p u b licz n e j i org a n iza ­ c ji p o za rzą d o w ych - w yp ra co w a n ie i u p o w szech n ian ie sta n d a rd ó w w spółpracy, W a rsza w a 2 0 0 9 , s. 10.

39

Cechy ch arakte rystyczn e PPP m ówią, że je st to w spółp raca: 1) długoterm inow a, łą c z ą c a w sobie zróżnicow ane w ym iary danego projektu, w ram ach której zazw yczaj w ym ag any je st wysoki kapitał początkowy, 2) skonstruow ana na p odsta­ wie „produktu końcowego", 3) o p arta na m ontażu finansow ym kapitału pryw atnego z kapitałem innych uczestników procesu, w tym od podmiotu publicznego (n ależy zauw ażyć, że to p artn er p ryw atny ponosi ryzyko kapitałow e w trak­ cie realizacji projektu), 4) w ram ach której to p artn e r pryw atny zap ew nia rea lizację poszczególnych elem entów pro­ jektu, a podmiot publiczny koncentruje się na identyfikacji celów, które należy w yp raco w ać w ram ach realizacji projektu i w efekcie interesu publicznego, na poziomie jakości i m echanizm ie cenowym rząd zącym projektem , oraz odpow iada za monitoring i kontrolę w ykonania przed sięw zięcia, 5) b a zu ją ca na optym alnym podziale ryzyka pom iędzy partnerów, który zap ew nia, że określonym ryzykiem o b ciąża się ten podmiot, który potrafi nim najb ard ziej efektyw nie zarząd zać, za : A . M iruć, Partn erstw o publiczno-pryw atn e ja k o sp o só b re a liza c ji za d a ń pub liczn ych, [w:] K o n cepcja system u p ra w a

adm in istra cyjn eg o , red. J. Zim m erm ann, W a rsza w a 2 0 0 7 , s. 4 7 6 ; Ż. Skrenty, P artn erstw o publiczno-pryw atn e ja k o ro­ d z a j p ry w a ty za c ji i sp o só b re a liza c ji za d a ń je d n o s te k sa m o rzą d u teryto ria ln eg o , „Studia Lubuskie" 2 0 1 0 , t. 6, s. 2 6 2 .

do poszukiwania rozwiązań optymalnych i innowacyjnych, inaczej, aniżeli ma to miejsce w konwencjonalnym zlecaniu wykonania poszczególnych zadań. Stąd, przedsięwzięcia zaprojektowane w form ule PPP realizowane są szybciej i term i­ nowo, z zachowaniem należytej staranności, gdyż podmiot pryw atny otrzymuje wy­ nagrodzenie dopiero po udostępnieniu infrastruktury, a jego wysokość uzależniona jest od efektywności inwestycji w długim okresie umowy, trw ającym od 10 do 30 lat. Długotrwałość umowy determinuje potrzebę elastyczności w wyborze modelu zarząd zan ia inwestycją, w aspekcie optym alizacji jej realizacji i eksploatacji. Model PPP w a rt jest rozw ażania także w aspekcie uzyskania wyższej jakości usług, co wy­ nika z możliwości przeniesienia na sektor prywatny tego ryzyka, którym potrafi on lepiej zarząd zać, aniżeli sektor publiczny. Kompleksowa realizacja inwestycji przez jeden podmiot sp raw ia, że jest on w stanie, z jednej strony, lepiej oszacow ać i nad­ zorować koszty całej inwestycji, z drugiej - ponosić odpowiedzialność za całą inwe­ stycję, a to pozwala uniknąć sporów co do odpowiedzialności za realizację poszcze­ gólnych etapów inwestycji40.

Partycypacja w świadczeniu usług użyteczności publicznej przez sektor prywatny postrzegana powinna być, zarówno jako szansa dla prywatnych inwestorów na po­ zyskanie nowych obszarów inwestycyjnych, a także jako atut pozw alający im na długotrwale rozszerzenie i utrwalenie zakresu własnej działalności, a także na po­ szukiwanie nowych dróg rozwoju w kontakcie z partneram i. Korzyści dla sektora pub­ licznego w iążą się z szybszym, jakościowo lepszym i tańszym realizowaniem zadań publicznych. Pożytki dla wszystkich, dla adm inistracyjnego, gospodarczego i spo­ łecznego sektora, w iążą się z budowaniem partnerskiego kapitału, który mobilizuje partnerów do w spółdziałania. Partnerski kapitał to czynnik um ożliw iający rozwój i normowanie relacji między uczestnikami wspólnych przedsięwzięć, w sferze posza­ nowania autonomii, podnoszenia gotowości i zdolności do współpracy, brania od­ powiedzialności za współdziałanie i współpracę, budowania kultury partnerstw a.

Na każdym etapie rozwoju partnerstwo potrzebuje pewnej ustalonej struktury, która zapewni w łaściw e i efektywne m echanizm y zarząd zan ia i funkcjonowania. Bu­ dowa struktury PPP jest złożonym procesem, trzeba w niej bowiem uwzględnić ocze­ kiwania dużej liczby podmiotów zaangażow anych w to przedsięwzięcie (rys. 1).

Każdy z partnerów ma w łasne priorytety i może nie chcieć zaakceptować prio­ rytetów ważnych dla drugiego partnera. Pomóc w pogodzeniu różnych racji i osiąg­ nięciu kompromisu może szczery dialog, w czasie którego partnerzy w yjaśnią sobie swoje stanow iska. Podstawą konsensusu w dialogu i negocjacjach musi być prze­ strzeganie podstawowych zasad p artnerstw a: jednakowe prawa, przejrzystość i obopólne korzyści, co w ym aga brania pod uwagę interesów i aspiracji każdego partnera i ciągłego łączenia ich w komplementarną całość. Taka form a dialogu i negocjacji w ym aga od zaangażow anych partnerów sporej dawki cierpliwości, taktu i elastyczności41 ukierunkowanych na w yjaśnienie idei partnerstw a, uzasad­ nienie, w jaki sposób dana organizacja może skorzystać z współpracy z innymi i co może do tej współpracy wnieść. Każdy z partnerów musi też ocenić własne ryzyko

40 P. G ajlew icz, Partnerstw o Publiczno-Prywatne, W yd ział Promocji Handlu i Inw estycji, A m b asad a RP w Kopenhadze, http ://co p en h ag en .trad e.g o v.p l/p l/O p raco w an iatem atyczn e ,P artnerstw o _P ub liczn o _P ryw atn e.h tm l.

i korzyści zw iązane z PPP, a także poznać ryzyko i korzyści pozostałych partnerów, prawie tak dobrze ja k w łasne42.

Do pewnego stopnia partnerzy m ają możliwość wyboru tego, co i ja k robią43. Przed podjęciem ostatecznej decyzji o formie partnerstw a, partnerzy mogą rozpa­ trzyć w ach larz różnych możliwości, rysunek 2 i 3, od mniej do bardziej sform alizo­ wanych.

Rysunek 1. Uczestnicy partnerstw a publiczno-prywatnego

Źródło: op racow anie w łasne na podstawie H. Etzkowitz, The Triple H elix: U niversity-Industry-G overnm ent Innovation In

A ctio n , London 2 0 0 8 .

Rysunek 2. Umowa partnerska publiczno-prywatna - schem at transakcji

Źródło: op racow anie w łasne na podstaw ie A . Ferek, P artn erstw o publiczno-pryw atn e i inn e fo rm y w sp ó łp ra cy adm in istra ­

c ji z b izn e se m , W a rsza w a 2 0 0 9 .

42 R. Tennyson, Poradnik P artn erstw a, op. cit., s. 12.

43 G w a ra n tu ją im to u sta w y: U sta w a z dnia 9 stycznia 2 0 0 9 r. o koncesji na roboty budow lane lub usługi (D z .U . z d nia 5 lu­ tego 2 0 0 9 r .) U sta w a z d nia 19 g rud nia 2 0 0 8 r. o p artn erstw ie publiczno-prywatnym (D z .U . z d nia 5 lutego 2 0 0 9 r.).

Rysunek 3. Umowa partnerska publiczno-prywatna - schem at transakcji z SPV

Źródło: op racow anie w łasne na podstaw ie A . Ferek, P artn erstw o publiczno-pryw atn e i inn e fo rm y w sp ó łp ra cy adm in istra ­

c ji z b izn esem , W a rsza w a 2 0 0 9 .

Budowanie partnerskich publiczno-prywatnych form w spółpracy

administracji, biznesu i sektora społecznego

Dzisiaj efektywnym mechanizmem dostarczania innowacyjnych, wysokiej jakości usług publicznych może być PPP, czyli świadczenie usług pożytku publicznego przez podmioty prywatne. Je st to usankcjonowana prawem polskim form a współ­ pracy przedsiębiorczości prywatnej w spartej prywatnym kapitałem z sektorem pub­ licznym na wszystkich szczeblach. Ten instrum ent rozwoju infrastruktury i św iad ­ czenia z jej pomocą usług powszechnego pożytku, w tym w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego, stanowi rozwiniętą formę inwestowania w sektor publiczny. Tworzone lokalne partnerstw a są zróżnicowane. Część z nich jest mocno sform alizo­ w ana, a część działa jako struktury nieform alne. Dużo zależy od potrzeb danej spo­ łeczności, które twórcy partnerstw a muszą dobrze poznać i sta ra ć się zrozumieć. W ażna jest ocena lokalnego potencjału, w tym kapitału społecznego związanego z lokalną aktywnością. Partnerstw a można podzielić na trzy rodzaje w zależności od tego, jaki jest ich skład i kto był ich inicjatorem . W yróżnim y tutaj44:

• partnerstwa tworzone z inicjatywy osób fizycznych - „lokalnych liderów", którzy aktywnie wpływają na swoje otoczenie - gospodarcze, społeczne czy kulturalne. Motywem działania takich osób są silne związki z rejonem i jego problemami, • partnerstwa budowane z inicjatywy przedsiębiorców, organizacji gospodarczych

lub zawodowych. Dążą one do uzyskania większego wpływu na decyzje dotyczące gospodarki. Realizują projekty nastawione na wspieranie działań gospodarczych,

w tym na poprawę konkurencyjności miejscowych wyrobów czy ich lepszy dostęp do rynków ponadlokalnych,

• partnerstwa tworzone z inicjatywy ciał publicznych, realizujących zadania pub­ liczne związane z społeczno-gospodarczym rozwojem regionu, w tym z rozwojem infrastruktury i obiektów użyteczności publicznej.

Efekt synergii, który jest celem bezpośrednim PPP, można osiągnąć, łącząc wiedzę, doświadczenie, siły i zasoby partnerów, publicznego i prywatnego, oraz przesuw ając realizację zadań na tego z partnerów, który umie je wykonać naje­ fektywniej. Tylko szeroko rozum iana i pełna współpraca różnych sektorów tw orzą­ cych zw iązek partnerski może zaowocować inicjatyw am i rozwoju zrównoważonego, które umożliwią poszukiwanie spójnych, śmiałych i nowatorskich rozw iązań trud­ nych problemów.

Partnerstwo publiczno-prywatne nadal jest w Polsce nowością. Sam orządy, pod­ mioty prywatne i społeczne m ają przed sobą długą drogę do rzeczywistego wyko­ rzystyw ania tej form y realizacji przedsięwzięć infrastrukturalnych i usługowych, do udanej realizacji projektów PPP. Budowanie partnerstw a to wieloetapowy proces, którego tworzenie można usystem atyzować poprzez określenie etapów i działań, jakie powinny zostać podjęte. Na przykład, z punktu widzenia podmiotu publicz­ nego, lidera budującego partnerstwo, można przyjąć następujący, etapowy układ realizacji: 1) przygotowawczy, 2) negocjacji, 3) ustalania kierunku, 4) działania - re­ alizacji projektu, 5) oceny (rysunek 4).

Rysunek 4. Czynniki i etapy budowania partnerstw a publiczno-prywatnego

Środowisko zewnętrzne

Tożsam ość Efektyw na

praca Poznanie środowiska U stalan ie d ziałania Budowanie zaufania i konsolidacja Struktura i dzia ł anie W p ływ na środowisko Etap przygotowaw czy Etap negocjacji Etap u stalania kierunku Etap d ziałania Etap oceny

Źródło: op racow anie w łasne na podstaw ie P. Henzler, Partn erstw o to ludzie. O czym nie m ożn a za p o m n ieć, p la n u ją c p ra cę

p a rtn e rsk ą , [w:] P om iędzy to żsa m o ścią a sku teczn o ścią . D o bre p raktyki sp o łe cz n e g o konstruow ania p a rtn e rstw lokalnych,

Doświadczenia sam orządów , które realizują już projekty PPP, w skazują, że sukces takiej współpracy zależy w głównej mierze od jakości przygotowania przed­ sięw zięcia, głównie od jakości analiz prawnych, finansowych, organizacyjnych i spo­ łecznych. Powinno ono uwzględniać następujące etapy45:

Etap przygotowawczy do zaw iązan ia partnerstw a:

• zrozumienie problemu i ustalenie zakresu działania - wiąże się ze zdefiniowaniem projektu, identyfikacją jego celów oraz określeniem wstępnych metod osiągnięcia zamierzonych celów,

• określenie koncepcji partnerstwa, ustalenie wstępnego składu partnerstwa i ziden­ tyfikowanie środowisk, na które może wpłynąć utworzone partnerstwo - co wiąże się z konsultacjami ze wszystkimi zainteresowanymi i potencjalnymi partneram i, przekonanie potencjalnych partnerów do uczestnictwa w partnerstwie.

Etap negocjacji obejmuje działania:

• identyfikacji - badanie rynku potencjalnych inwestorów ich rozpoznanie, wybór partnera/-ów prywatnego/-ych i zapewnienie ich zaangażowania; określenie mo­ tywacji dla poszczególnych partnerów oraz wskazanie na potencjalne korzyści i straty dla poszczególnych partnerów, jasne określenie kosztów partnerstwa, w tym diagnoza stanu posiadanych środków majątkowych i finansowych, wkładu własnego podmiotu publicznego, jaki podmiot publiczny będzie mógł przeznaczyć na realizację tych potrzeb;

• zaw iązanie partnerstwa - partnerzy tworzą podstawy współpracy poprzez uzgod­ nienie wspólnej wizji i misji partnerstwa oraz ustalenie wspólnych celów i zasad, na których będzie opierać się partnerstwo, określenie oczekiwań i roli poszczegól­ nych partnerów w partnerstwie, analiza mocnych i słabych stron partnerów i part­ nerstwa;

• planowanie - partnerzy przygotowują program działania i wypracowują konkretny projekt do realizacji;

- przygotowanie koncepcji, określenie korzyści projektu - przeprowadzenie wstępnej analizy możliwości i metod zaspokajania potrzeb, na które odpowie­ dzieć ma projekt PPP,

- przedstawienie alternatywnych metod wdrożenia projektu - przeprowadzenie wielowariantowych analiz organizacyjno-prawnych, finansowych i ryzyka w kon­ tekście wyboru najbardziej optymalnej formuły realizacji przedsięwzięcia (ana­ liza korzyści związanych z realizacją przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego z korzyściami i zagrożeniami związanym i z realizacją przedsięwzięcia w modelu tradycyjnym).

Etap ustalania kierunku to:

• zarządzanie - ustalenie struktury i modelu zarządzania odpowiedniego dla part­ nerstwa w dłuższej perspektywie, określenie formy funkcjonowania partnerstwa, w yznaczanie systemu wzajemnej komunikacji;

45 R. Tennyson, Poradnik P artn erstw a, The International Business Leaders Forum and the Global A lliance for Improved Nutrition 2 0 0 3 , h ttp ://w w w .e p ce .o rg .7p o rad n ik_p artn e rstw a.p d f, s. 4; Przez w sp ó łp ra cę d o su kcesu . Partn erstw o lo­

kalne na rynku p ra cy, red. A . Sobolewski, D ep artam en t Rynku Pracy M inisterstw a Pracy i Polityki Społecznej, W a rsza w a

2 0 0 7 , s. 2 9 - 3 8 ; W . Kępka, E ta p y przyg o to w a n ia projektu w fo rm u le p a rtn e rstw a p ubliczno-pryw atn ego, „G aze ta S a­ m orządu i A d m in istracji" 2 0 1 0 , http ://sam orzad .info r.p l/sektor/rozw o j-i-prom ocja/w sp ółpraca/ arty ku ly/e ta p y_ przy- g o to w a n ia_p ro je k tu _w _fo rm u le _p artn e rstw a_p u b liczn o _p ryw atn e g o .h tm l; W . Grzybowski, P artn erstw o publiczno-pry-

• zapewnienie potrzebnych zasobów - analiza aspektów prawnych46, ekonomicz­ nych i finansowych projektowanego przedsięwzięcia, wskazanie warunków finanso­ w ania projektu z podaniem możliwych źródeł i warunków uzyskania finansowania, partnerzy (i inni w spierający projekt) identyfikują i pozyskują środki finansowe i inne zasoby.

Etap realizacji projektu obejmuje:

• wdrożenie - dostosowanie planów działań partnerstwa do ram formalnych pro­ gramów - uzgodnienie szczegółów projektu, zmobilizowanie potrzebnych za­ sobów, uzgodnienie zabezpieczenia finansowego działań, realizacja projektu - zgodnie z ustalonym harmonogramem;

• monitoring - sprawdzenie oddziaływania i efektywności działań, ocena postępów w realizacji działań;

Etap oceny obejmuje:

• przegląd struktury - ocena partnerstwa: w jaki sposób partnerska współpraca wpływa na zaangażowane w nią organizacje?, ocena zgodności podejmowanych działań z celami partnerstwa, czy niektórzy z partnerów nie powinni z partnerstwa wyjść i zostać zastąpieni przez nowych partnerów?

• korekta - korekta struktury partnerstwa, jego programu(-ów), projektu(-ów) w świetle zebranych doświadczeń;

• instytucjonalizacja - stworzenie odpowiednich struktur i mechanizmów, które umożliwią kontynuację działalności partnerstwa;

• kontynuacja lub zakończenie współpracy partnerskiej - stworzenie trwałej i sta­ bilnej struktury lub zakończenie współpracy uzgodnione przez partnerów.

Czynniki dynam izujące funkcjonowanie partnerstw publiczno-prywatnych Zbudowanie dobrze funkcjonującego PPP w ym aga nie tylko odpowiednich struktur, umiejętności i działań, ale również w łaściw ej postawy partnerów i ich sil­ nego zaang ażo w ania. Powodzenia przedsięwzięć realizowanych w formule PPP w a­ runkowane jest zrozumieniem idei partnerstw a, zarówno przez stronę publiczną, ja k i pryw atną. Trzeba szczególny nacisk położyć na rozumienie pojęcia „partnerstw o". W ów czas idea PPP za sa d za ją ca się na podziale ryzyk i zadań pomiędzy sektorem biznesowym i sektorem adm inistracji publicznej, znajdzie swój w yraz we w zajem nie uzupełniających się działaniach podmiotów biorących udział w realizacji zad ania. Zrozumienie to pogłębia wspólnotę działań i może przyczynić się do skutecznej re­ alizacji zam iarów PPP, mimo że stronom partnerstw a przyśw iecają odmienne cele. Budowanie PPP w iąże się także z koniecznością przełam ania szeregu barier stoją­ cych na drodze do efektywnej kooperacji między sektorem publicznym i prywatnym. Przeszkody te w ynikają przede wszystkim z braku tradycji takowej kooperacji. Brak doświadczenia i przykładów udanych inwestycji, różnice w kulturze pracy obu po­ tencjalnych partnerów, odmienne interesy i cele, niedostatek niezbędnej wiedzy dotyczącej sposobu zarząd zan ia takim i projektami, brak woli porozumienia, to

46 A kty p raw ne, które um o żliw iają współpracę pomiędzy sektorem publicznym i pryw atnym : U staw a z dnia 20 grudnia 1 99 6 r. o gospodarce kom unalnej (D z.U . z 1 99 7 r., N r 9, poz. 4 3 ), podstaw a do naw iązyw an ia w spółp racy publiczno- -prywatnej; U staw a z dnia 21 sierp nia 1997 r. o gospodarce nieruchom ościam i, (D z.U . z 1 99 7 r., N r 115, poz. 741); U staw a z dnia 29 stycznia 2 0 0 4 r. Prawo zam ów ień publicznych (D z.U . z 2 0 0 8 , N r 10, poz. 24); U staw a z dnia 24 kwiet­ nia 2 0 0 3 r. o działalności pożytku publicznego i w o lontariacie (D z .U . z 2 0 0 3 , N r 9 6 , poz. 873 ); U staw a z dnia 19 grud­ nia 2 0 0 8 r. o partnerstw ie publiczno-prywatnym (D z.U . z 2 0 0 9 , Nr 19, poz. 100); U staw a z dnia 9 stycznia 2 0 0 9 r. o kon­ cesji na roboty budow lane lub usługi (D z .U . z 2 0 0 9 , N r 19, poz. 101).

czynniki, które stanow ią problem PPP47. Nie bez znaczenia jest też obawa sektora publicznego dotycząca utraty kontroli nad kluczowymi obszaram i jej działalności, za które ponosi odpowiedzialność.

W ażne jest wzm ocnienie zaangażow ania instytucji partnerskich. Aktywne zaan ­ gażowane partnerów w działania jest istotne i wym aga od partnerów ciągłej ak­ tualizacji i dynam izowania swojej w partnerstw ie roli, przede wszystkim zw iązanej z budowaniem potencjału partnerskiej instytucji. W jaki sposób i w jakich obszarach działalności rozwijać partnerski potencjał? Sposoby te zw iązane są z przenoszeniem doświadczeń zgromadzonych w toku partnerskiej w spółpracy między innymi w na­ stępujących obszarach48.

• Zm iana kultury działania organizacji:

- pokazywanie, że inne organizacje działają w inny, czasam i bardziej efektywny sposób;

- propagowanie kultury „uczenia się" i rozwoju instytucji; - promowanie podejścia opartego na wartościach;

- przekonanie kadry kierowniczej, że metody partycypacyjne mogą być bardziej efektywne.

• Rozwój zasobów ludzkich:

- pokazywanie, że partnerska współpraca może poprawić osiągnięcia zawo­ dowe;

- angażowanie pracowników w inicjatywy partnerskie;

- przekonanie kadry kierowniczej, że ich organizacja może skorzystać na zaang a­ żowaniu pracowników we współpracę partnerską.

• Dynamiczne sieci współpracy:

- demonstrowanie wartości dla organizacji wypracowywanych w toku współ­ pracy z innymi partneram i;

- wskazywanie potencjału nowych kontaktów, pomysłów i obszarów współpracy; - możliwość korzystania z kreatywności i pomocy specjalistów z innych organi­

zacji.

• Lepsza komunikacja:

- promocja organizacji poprzez propagowanie osiągnięć partnerstwa;

- wykorzystanie wewnętrznych systemów komunikacji do informowania i anga­ żowania pracowników;

- organizowanie wydarzeń demonstrujących korzyści dla organizacji wynikają­ cych z współpracy partnerskiej (skierowanych przede wszystkim do osób nasta­ wionych sceptycznie).

• Szersze horyzonty „wyjść poza własne cztery ściany":

- stworzenie możliwości dla kluczowych osób bezpośredniego doświadczenia pracy w partnerstwie;

- aranżowanie spotkań między kluczowymi osobami, które normalnie się nie spo­ tykają (albo nie lubią się lub sobie nie ufają);

- tworzenie nowych możliwości „praktycznej nauki" (np. wym iany pracowników, staże, praktyki, w arsztaty dotyczące rozwijania współpracy).

47 P. G ajlew icz, P artn erstw o p ubliczno-pryw atn e, W yd ział Promocji Handlu i Inw estycji, A m b asad a RP w Kopenhadze, http ://co p en h ag en .trad e.g o v.p l/p l/O p raco w an iatem atyczn e ,P artnerstw o _P ub liczn o _P ryw atn e.h tm l.

Podsumowanie

Sukces partnerstw a ocenia się, badając następujące aspekty jego

funkcjono-• 4 9

w a n i a :

• społeczne oddziaływanie partnerstwa: czy partnerstwo efektywnie realizuje swoje cele?

• w artość współpracy dla poszczególnych partnerów - czy partnerzy rzeczywiście odnoszą korzyści z partnerskiej współpracy?

• rzeczywiste koszty i korzyści związane z realizacją inwestycji - czy podejście part­ nerskie stanowiło najlepszą, najbardziej odpowiednią metodę rozwiązania ziden­ tyfikowanych problemów?

Zgromadzone inform acje powinny potwierdzić bądź nie jedną, kilka lub wszystkie wymienione poniżej cechy udanego p artnerstw a5 0:

• partnerstwo realizuje wyznaczone cele, osiąga zaplanowane rezultaty;

• działania partnerstwa rozciągają się na inne organizacje i są doceniane przez be­ neficjentów, inne ważne osoby i opinię publiczną;

• partnerstwo jest strukturą trw ałą i sam orządną, zdolną do podejmowania kolej­ nych działań;

• organizacje partnerskie wypracowały nowe, efektywniejsze metody współpracy, dzięki czemu zaangażowane organizacje i lokalne społeczności osiągają znaczące korzyści;

• sukcesy partnerstwa są szeroko doceniane i dostępne dla innych, stanowią cenny wkład w doświadczenia ruchu na rzecz budowania partnerstwa.

Bibliografia

Biernat S., Pryw atyzacja z a d a ń publicznych, W a rsz a w a -K ra k ó w 19 94.

Biernat S., Prywatyzacji zad a ń publicznych. Problematyka praw na, W arsza w a -K rak ó w 1994. Błaś A., G ra n ice pryw atyza cji z a d a ń publicznych w p a ń stw ie praw a, [w:] S a m o rz ą d teryto­

rialny III Rzeczpospolitej. D ziesię ć lat d ośw iad czeń , Lublin 2 0 0 2 .

D uriasz-Bułhak J., Milewski R., Partnerstw o w rozw oju lokalnym, W a rsz a w a 20 0 3 .

G ajlew icz P., Partnerstw o publiczno-pryw atne, W yd ział Promocji H andlu i Inwestycji, A m b a ­ sa d a RP w Kopenhadze, http://copenhagen.trade.gov.pl/pl/.

Gilowska Z., System ekonom iczny sa m o rzą d u terytorialnego w Polsce, W a rsz a w a 1998. Gozdór G., Pryw atyzacja b ezp ieczeń stw a - bujda, abstrakcja czy sp o só b na p o p ra w ę sta­

nu b ezp ieczeń stw a i p orzą dku publicznego?, [w:] Ed u ka cja dla bezpieczeń stw a. Wy­ b ran e pespektyw y, red. D. Kowalski, M. Kwiatkowski, A. Zduniak, Poznań 2 0 04, http//

w w w .2 1ed u .pl/ks/ed b2/sp is.htm .

Grzybowski W., Partnerstw o publiczno-pryw atne, http://w w w .partnerstw opubliczno prywat- ne.info.

49 R. Tennyson, Poradnik P artn erstw a, op. cit., s. 33. 50 Ibidem , s. 33.

H ab ud a A., Pryw atyzacja z a d a ń sa m o rzą d u terytorialnego, [w:] Studia n a d sa m o rzą d em

terytorialnym, red. A. Błaś, Kolonia Limited 2 0 0 2 .

Jarm ołow ska J., N ie m agiczne, ale korzystne p a rtn erstw o (cz. 1), w w w .portfel.pl/firm a/art- N ie_m a g iczn e_a le _k o rzy stn e_p a rtn erstw o -cz.I.h tm l.

Jerzm anow ski Z., Pryw atyzacja a p a rtn erstw o, http://w w w .w spolnota.org.pl/.

Kępka W., Etap y przygotow ania projektu w form ule p a rtn erstw a publiczno-pryw atnego, „G azeta Sam o rząd u i Adm inistracji" 2 0 10, http://sam orzad.infor.pl/.

Krąpiec M.A., Człowiek i pra w o naturalne, Lublin 1993.

M atczak P., W sp ółpra ca sektora p u b liczn eg o i obyw atelskiego w tworzeniu polityk p u b licz­

nych w zakresie o ch ro n y środow iska i sp ra w sp ołecznych, [w:] M o d e l w spółp racy ad­ m inistracji p u b liczn ej i organ izacji p oza rzą d ow y ch - w ypracow anie i u pow szechnianie sta n d a rd ó w w spółpracy, red. T. Chw ieduk, J. Barońska, W a rsz a w a 2 0 09.

M iruć A., Partnerstw o publiczno-pryw atne ja k o sp o s ó b realizacji z a d a ń publicznych, [w:]

K o n cep cja system u p ra w a adm inistracyjnego, red. J. Zim m erm ann, W a rsz a w a 2 0 0 7 .

Misiuk A., A d m inistracja p orzą d ku i b ezp ieczeń stw a p u bliczn eg o, W a rsza w a 200B.

Partnerstw o dla innow acji, red. B. Piasecki, K. Kubiak, Łódź 2 0 0 9 . Popularny Słownik Języka Polskiego, red. B. Dunaj, W a rsz a w a 19 99.

Przez w spółp racę do sukcesu. Partnerstw o lokalne na rynku pracy, red. A. Sobolewski, W a r­

sza w a 2 0 07.

Sarnecki P., C za rn y P., K om petencje o rg a n ó w władzy p u b liczn ej w zakresie o chro ny bezpie­

czeń stw a i p orzą dku p u b liczn ego, [w:] B ezp ieczn y obyw atel - b e zp ieczn e p ań stw o, red.

J. W idacki, J. C zap sk a, Lublin 199B, s. 76.

Skrenty Ż., Partnerstw o publiczno-pryw atne ja k o ro d z a j p ryw a tyza cji i sp o só b realizacji z a ­

dań je d n o s te k sa m o rzą d u terytorialnego, „Studia Lubuskie" 2 0 10, t. 6. Słownik ję z y k a polskiego, t. 1, red. M. Szym czak, W a rsz a w a 1993.

Słownik w sp ółczesn eg o ję z y k a polskiego, W a rsz a w a 199B.

Sprengel B., Słu żby m un d u row e ochro ny b ezp ieczeń stw a w ew nętrznego, Toruń 200B. Tennyson R., Poradnik Partnerstwa, The International Business Leaders Forum and the Global

Alliance for Improved Nutrition 20 03, http://w w w .epce.org./poradnik_partnerstw a.pdf. W ard ęg a A., Historia projektu, red. T. Chw ieduk, J. Barońska, M o d e l w spółp racy adm inistra­

cji p u b liczn ej i organ izacji poza rzą d ow ych - w ypracow anie i u p ow szech n ian ie sta n d a r­ d ó w w spółpracy, W a rsza w a 20 0 9 .

W idacki J., Sarnecki P., U stró j i organ izacja Policji w Polsce oraz j e j za d ania w o chronie b ez­

p iecze ń stw a i p orząd ku (reform a Policji - c z ę ś ć I), W a rsz a w a -K ra k ó w 19 97.

Zacharko L., Pryw atyzacja z a d a ń publicznych gminy. Studium adm inistracyjnopraw ne, Ka­ towice 2 0 00.

Za rzą d za n ie i p a rtn erstw o w polityce regionalnej, Dyrekcja G en eraln a ds. Polityk W ew nętrz­

nych Unii, Bruksela 200B , w w w .euro parl.euro pa.eu .

Ziarko J., W alas-Trębacz J., Podstaw y zarzą d za n ia kryzysowego. C z ę ś ć 1: Z a rzą d zan ie kryzy­