• Nie Znaleziono Wyników

Bez cenzury : słowo wstępne

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Bez cenzury : słowo wstępne"

Copied!
3
0
0

Pełen tekst

(1)

Aleksander Kiklewicz

Bez cenzury : słowo wstępne

Acta Neophilologica 8, 7-8

(2)

BEZ CENZURY. SŁOWO WSTĘPNE

Na początku lat 90. XX w. zaznaczył się nowy etap w historii państw Europy Wschodniej i Środkowej. Za jedną z jego najważniejszych cech uznano demokratyza­ cję różnych sfer życia społecznego w krajach, w których wcześniej obowiązywał - w różnym stopniu i w różnych odmianach - model państwa totalitarnego. W krajach byłego obozu socjalistycznego, w tym także w Polsce, ustrój komunistyczny, oparty na ideologii marksizmu, zmienił się na ustrój demokratyczny. Fakt ten wywołał, według Kazimierza Ożoga (Polszczyzna przełomu X X i X X I wieku. Wybrane zagadnienia, Rze­ szów 2001), kilka procesów społeczno-politycznych, jak np. powstanie nowych insty­ tucji politycznych oraz wolnorynkowego systemu gospodarczego, uwolnienie się kra­ jów byłego obozu socjalistycznego spod wpływów Związku Radzieckiego, wejście większości z nich w uniwersalny obszar kultury konsumpcyjnej czy stworzenie trwa­ łych podstaw społeczeństwa informacyjnego.

Wspomniane procesy społeczno-polityczne uwarunkowały zmiany w zakresie za­ chowań językowych, a w szczególności dem okratyzację w sferze kom unikacji m a­ sow ej. Modyfikacje te polegały „na całkowitej kompromitacji i odsunięciu nowomo­ wy komunistycznej”, jak podaje Ożóg (s. 43), choć w rzeczywistości odsunięcie to okazało się względne. W Polsce procesy demokratyzacji języka zaznaczyły się wyraź­ nie w mass mediach już w latach 80. ubiegłego stulecia.

Nowe zjawiska w komunikacji społecznej stały się przedmiotem międzynarodo­ wej konferencji naukowej Bez cenzury. Przejawy demokratyzacji w językach słowiań­ skich końca X X w., zorganizowanej w dniach 2-4 czerwca 2005 roku w Łodzi przez Katedrę Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Łódzkiego wraz z Instytutem Dziennikar­ stwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Inicjatorami konferencji byli prof. Małgorzata Korytkowska (Łódź) oraz prof. Alek­ sander Kiklewicz (Olsztyn). Symboliczne znaczenie konferencji wynikało z faktu, że jej przeprowadzenie przypadło w piętnastą rocznicę zniesienia cenzury w Polsce (11 kwietnia 1990 roku).

Tematyka wygłoszonych na konferencji referatów obejmowała szeroki zakres zagadnień socjolingwistyki, stylistyki, retoryki, kultury języka, pragmalingwistyki, prasoznawstwa, analizy dyskursu i in. Pojęcie demokratyzacji języka ujmowano na różne sposoby. Większość badaczy traktowała demokratyzację jako kolokwializację, a także nasilenie interakcyjnego (dialogowego) charakteru komunikacji publicznej. W innych referatach podkreślano aspekt konsumpcjonizacji języka, tj. frekwencyjne spotęgowanie leksyki (przede wszystkim rzeczowników), bezpośrednio związanej z kulturą konsumpcyjną - sferą handlu, usług, wyrobów, towarów itd. Zwracano też

(3)

8 Bez cenzury. Słowo wstępne

uwagę na ekspansję elementów obcojęzycznych, zwłaszcza anglicyzmów, w prasie spe­ cjalistycznej, np. w obszarze technologii komputerowych, na nasilenie się funkcji fa- scynacyjnej, czyli uatrakcyjniania („karnawalizacji”) tekstów dziennikarskich w wa­ runkach rosnącej konkurencji na rynku medialnym oraz na wzrost wielojęzyczności wypowiedzi zarówno za sprawą wpływów języka angielskiego, jak i na skutek posze­ rzania się sfery funkcjonowania w mediach języków mniejszości narodowych, a także gwar środowiskowych. Znana białoruska badaczka Nina Mieczkowska za cechę demo­ kratyzacji danego języka uznała coraz większy stopień dostępności dla nosicieli tegoż języka jego odmiany literackiej, w porównaniu z innymi językami narodowymi lub innymi odmianami tego samego języka narodowego. Termin „demokratyzacja” w tym ujęciu oznacza proces egalitaryzacji języka i pokonanie nadmiernie skomplikowanego systemu reguł językowych, centralizowane w obrębie polityki językowej, czyli opty­ malizację systemu języka.

Cytaty

Powiązane dokumenty

w tym, że mają one równe prawa bez względu na to, czy dotyczy to re­ publik większych czy małych. Ich zakres kompetencji w konstytucji zo­ stał określony w jednakowy sposób,

The penalty of cutting (chopping) off hands was applied to a person who dis- honestly changed money, together with an additional disgrace in the form of nailing them to a table,

Z omawianego punktu preambuły do rozporządzenia 1305/2013 również wynika, że państwa członkowskie powinny być zobowią- zane do wydawania co najmniej 30% całkowitego

La experiencia es muy importante inclusive para personas no interesadas en el e-commerce, y eso también ocurre en el proceso cognitivo de mapas interactivos,

Accordingly, though this book promotes an account of causality relevant for all health sciences and professions, the focus of this chapter is on how dispositionalism may improve

Jedną z dość naturalnie nasuwających się kate- gorii, i ta właśnie „naturalność” winna wzmagać pewien typ refle- ksyjnej czujności, przy omawianiu tego

Jest to najprawdopodobniej wynikiem tego, że w tym miejscu źródłem, z którego korzysta, jest przekaz Platona w Teajtecie (152a2–a4), który również ogranicza się przy

Wiele z niekorzystnych zmian, do których dochodzi w tym okresie życia zależy od zmniejszającego się wydzielania szeregu hormonów, w tym hormonu wzrostu (growth