studentka III roku na kierunku: edukacja artystyczna
w zakresie sztuki muzycznej, specjalności: edukacja muzyczna
Scenariusz lekcji pt. Muzyka i przyroda
Poznajemy muzykę ilustracyjną i programową
Scenariusz lekcji – Muzyka i przyroda. Poznajemy muzykę ilustracyjną i
pro-gramową – jest realizowany w ramach przedmiotu Muzyka w klasie v szkoły
pod-stawowej. Opiekunem roku jest dr Beata Kamińska i ona wytypowała niniejszy scenariusz do druku.
Wybrałam ten temat, ponieważ pamiętam, że jako dziecko bardzo lubiłam lekcje muzyki o podobnej tematyce. Uważam, że można wykorzystać w jego rea-lizacji wiele metod i form aktywności muzycznych, tj. słuchanie muzyki, grę na instrumencie, tworzenie muzyki czy integrację międzyprzedmiotowąa, które sprawią, że lekcja będzie ciekawsza i przyjemniejsza. A dzięki temu uczeń szyb-ciej przyswoi poznawaną wiedzę. Metody pracy wykorzystane na zajęciach mają zaangażować ucznia do twórczej i aktywnej pracy oraz nauczyć go współpracy i odpowiedzialności za drugą osobę. Uważam, że dobrym aspektem są również ćwiczenia wykonywane na lekcji, które realizowane są w formie zabawy, więc tym bardziej uczeń powinien zapamiętać poznane treści.
Wybierając ten temat, kierowałam się również pozytywnym wpływem mu-zyki ilustracyjnej i programowej na rozwijanie i kształtowanie wyobraźni ucznia, bo – jak wiadomo – wszelkiego rodzaju muzyka wpływa na wyobraźnię, ale żadna nie będzie działała na wyobraźnię dziecka, tak jak muzyka ilustracyjna i progra-mowa.
Muzyka i przyroda. Poznajemy muzykę ilustracyjną i programową –
scena-riusz lekcji dyplomowej dla klasy v szkoły podstawowej
1. Podręcznik: Lekcja muzyki 5, M. Gromek, G. Kilbach, wyd. Nowa era,
War-szawa 2012, rok dopuszczenia 2013, numer dopuszczenia: 589/1/2013
2. Program nauczania: Biblioteka pomocy dydaktycznych, M. Gromek, G.
3. Przewodnik dla nauczyciela: Lekcja muzyki 5, M. Gromek, G. Kilbach,
wyd. Nowa era, Warszawa 2012, rok dopuszczenia 2013, numer dopuszcze-nia: 589/2/2013
4. zeszyt ćwiczeń: zeszyt ucznia Lekcja muzyki klasa 5, wyd. Nowa era,
War-szawa 2012
5. Dział programowy: Muzyka i przyroda (6 jednostek lekcyjnych, na temat:
Muzyka i przyroda. Poznajemy muzykę ilustracyjną i programową – poświę-cona jest jedna jednostka lekcyjna)
6. Ścieżki edukacyjne: ekologiczna
Plan metodyczny w postaci czynnościowej
Cele ogólne:
– zdobycie przez uczniów wiedzy dotyczącej muzyki ilustracyjnej i progra-mowej,
– zapoznanie uczniów z przykładowymi utworami muzyki ilustracyjnej (Lot
trzmiela N. Rimskiego-Korsakowa i Poranek z I suity Peer Gynt e. Griega)
oraz z przykładami muzyki programowej (Słoń z cyklu Karnawał zwierząt C. Saint-Saënsa i Noc na Łysej Górze M. Musorgskiego),
– zaangażowanie uczniów do aktywnej i twórczej pracy, – kształtowanie i rozwijanie wyobraźni uczniów.
Cele operacyjne:
Uczeń potrafi
– wytłumaczyć terminy: muzyka ilustracyjna i muzyka programowa, – podać po jednym przykładzie muzycznym należącym do danego terminu.
Uczeń rozumie
– znaczenie terminów: muzyka ilustracyjna i programowa.
Uczeń pamięta
– poznane terminy: muzyka ilustracyjna i muzyka programowa, – po jednym przykładzie należącym do danego terminu.
Cele wychowawcze:
– rozwijanie i kształtowanie wyobraźni ucznia,
– angażowanie ucznia do aktywnej pracy i wykonywania zadań wyznaczonych przez nauczyciela,
– angażowanie ucznia do pracy grupowej.
Formy aktywności muzycznych
– słuchanie muzyki,
– integracja międzyprzedmiotowa (muzyka z plastyką i muzyka z językiem polskim ),
– tworzenie muzyki, – gra na instrumencie.
Formy pracy według Wincentego okonia
– indywidualna, – zbiorowa.
Metody według Wincentego okonia
– ekspozycja, – podająca, – pogadanka,
– integracja międzyprzedmiotowa,
– organizowanie i rozwijanie zbiorowych i indywidualnych działań muzycz-nych ucznia – powtórzenie.
Metody aktywizujące:
– zabawy, – quiz, – obserwacje.
Środki dydaktyczne według ryszarda Więckowskiego
techniczne: – wzrokowe
prezentacja multimedialna quiz
– słuchowe
instrumenty perkusyjne (kołatki, tarki, blok akustyczny, marakasy, grzechotki, bębenki, talerze)
przykłady muzyczne muzyki ilustracyjnej (Lot trzmiela N. Rimskiego-Kor-sakowa, Poranek z suity Peer Gynt e. Griega) i muzyki programowej (Słoń C. Saint-Saënsa, Noc na Łysej Górze M. Musorgskiego);
konwencjonalne: podręcznik, zeszyt ćwiczeń.
tok lekcji:
Czynności nauczyciela Czynności ucznia 1. Sprawy organizacyjne – 2 minuty
Nauczyciel wita się z dziećmi, prosi o zajęcie miejsc i wyciągnięcie podręczników, zeszytów ćwiczeń i zeszytów. Sprawdza listę obecności.
Dzieci przygotowują się do zajęć: zajmują miejsca, wyjmują potrzebne pomoce dydaktyczne.
2. rekapitulacja wtórna – nawiązująca do poprzednich zajęć – 5 minut
Nauczyciel zadaje pytania: Uczniowie odpowiadają:
Wymień cechy muzyki baroku Muzyka polifoniczna, ozdobna, kunsz-towna. Wyjaśnij znaczenie terminów: wirtuoz,
po-lifonia
Wirtuoz – muzyk o wybitnych umiejętno-ściach, zwłaszcza instrumentalista. Polifo-nia – muzyka wielogłosowa, w której każdy głos wykonuje osobną melodię.
Krótko scharakteryzuj poznane instru-menty: organy i klawesyn
Organy: stół gry z klawiaturami (manuały, klawiatura nożna), piszczałki, system przewodów doprowadzających powietrze do piszczałek. Klawesyn: posiada dwie klawiatury, instrument strunowy szarpany, posiada mechanizm zaopatrzony w piórko, które szarpie struny, przypomina mały for-tepian.
Wymień najwybitniejszych kompozytorów
baroku. Jan Sebastian Bach, Fryderyk Haendel,Antonio vivaldi 3. Wprowadzenie nowego tematu
– 2 minuty
Nauczyciel przedstawia temat lekcji doty-czący muzyki ilustracyjnej i programowej oraz związane z nimi utwory muzyczne. Jednak zanim zaprezentuje przykłady mu-zyczne, prowadzi z uczniami krótką poga-dankę na temat tego, co rozumieją przez termin muzyka ilustracyjna.
Uczniowie zapisują w zeszycie temat lekcji:
Muzyka i przyroda. Poznajemy muzykę ilustracyjną i programową.
Słuchając muzyki ilustracyjnej, możemy sobie wyobrażać różne rzeczy. Można do niej tworzyć rysunki.
4. rozwinięcie nowego tematu – 25 minut
Slajd nr 2: definicja – muzyka ilustra-cyjna oraz zaprezentowanie przykładu muzycznego muzyki ilustracyjnej – Poranek ze suity Peer Gynt e. Griega Muzyka ilustracyjna to muzyka naśladu-jąca dźwięki otaczającego świata, przede wszystkim odgłosy przyrody.
Uczniowie zapisują w zeszycie definicję – muzyka ilustracyjna oraz słuchają utworu muzycznego Poranek z suity Peer Gynt e. Griega.
Slajd nr 3 – treść zadania dotycząca wykonania ilustracji plastycznej do słuchanego utworu
Podczas słuchania muzyki ilustracyjnej nasuwają nam się różne wyobrażenia. Czasami trudno je opisać słowami, dlatego można je przelać na kartkę, tworząc ilustracje plastyczne do słucha-nego utworu. teraz wykonamy takie prace. Rozdanie dzieciom kartek i kredek, za pomocą których wykonają ilustracje plastyczne do Lotu trzmiela N. Rimskiego--Korsakowa oraz odtworzenie wyżej wymienionego przykładu dźwiękowego.
Uczniowie słuchają utworu muzycznego i wykonują do niego ilustrację plastyczną. Po wykonaniu ilustracji prezentują swoje „dzieła”.
Slajd nr 4 – rysunek przedstawiający zwierzęta i burzę
Następnie nauczyciel prezentuje slajd, na którym znajdują się dwie ilustracje. Na jednej przedstawiona jest burza, na drugiej zwierzęta. zadaniem uczniów jest wymyślenie i zaprezentowanie utworu perkusyjnego, naśladującego dźwięki zjawiska atmosferycznego i zwierząt ukazanych na rysunku. Po wytłumaczeniu zadania nauczyciel dzieli uczniów na 2 grupy i rozdaje każdej z nich instrumenty perkusyjne.
Uczniowie w grupach wymyślają i prezentują utwór perkusyjny naśladujący odgłosy burzy i zwierząt znajdujących się na rysunkach.
Slajd nr 5 – treść zadania dotycząca tworzenia utworów perkusyjnych do przedstawionych ilustracji
Slajd nr 6: definicja – muzyka progra-mowa oraz przykład muzyczny muzyki programowej – Słoń z cyklu Karnawał
zwierząt C. Saint-Saënsa
Poznaliśmy definicję muzyki ilustracyjnej. teraz dowiemy się, czym charakteryzuje się muzyka programowa. Muzyka progra-mowa to muzyka przedstawiająca, nawią-zująca do literatury, malarstwa, wydarzeń historycznych lub zjawisk przyrody.
Uczniowie zapisują w zeszycie definicję – muzyka programowa oraz słuchają przykładu muzycznego muzyki programo-wej – Słoń z cyklu Karnawał zwierząt C. Saint-Saënsa.
Dobre aspekty:
– muzyka ilustracyjna i programowa pobudza i rozwija wyobraźnię dziecka; – metody i formy wykorzystane na zajęciach angażują wszystkie dzieci do
ak-tywnej pracy na lekcji;
– ćwiczenia wykonywane są indywidualnie i zbiorowo, co uczy dziecko współ-pracy i odpowiedzialności za drugą osobę.
złe aspekty – brak
Wnioski:
Wybrałam ten temat, ponieważ pamiętam, że jako dziecko bardzo lubiłam lekcje muzyki o podobnej tematyce. Uważam, że można wykorzystać w jego rea-lizacji wiele form aktywności muzycznych i metod, które sprawią, że lekcja bę-dzie ciekawsza, a dzięki temu uczeń szybciej przyswoi poznaną wiedzę. Ponadto występuje wiele elementów zabawy, a – jak wiadomo – nauka idzie w parze z za-bawą.
Slajd nr 7 – treść zadania dotycząca tworzenia opowiadania do słuchanego utworu muzyki programowej
Nauczyciel dzieli klasę na 2 grupy i prezentuje kolejny utwór zaliczany do muzyki programowej – Noc na Łysej Górze Modesta Musorgskiego. Każda grupa tworzy krótkie opowiadanie nawiązujące do słuchanego utworu.
Uczniowie w grupach układają krótkie opowiadanie nawiązujące do słuchanego utworu. Następnie prezentują je koleżan-kom i kolegom z klasy.
5. rekapitulacja pierwotna – powtórze-nie i utrwalepowtórze-nie wiadomości
poznanych na lekcji za pomocą quizu – 9 minut
Uczniowie rozwiązują quiz. Odpowiadają na pytania dotyczące muzyki ilustracyjnej i programowej oraz słuchają i rozpoznają przykłady dźwiękowe związane z tematem lekcji.
6. Praca domowa – 2 minuty Dla wszystkich uczniów zadanie 1 i 2 ze strony 84 z zeszytu ćwiczeń, natomiast dla chętnych zadanie 2 ze strony 84 z zeszytu ćwiczeń.
Uczniowie zapisują zadanie domowe w zeszycie.
Aneksy
Aneks i. Pomoce dydaktyczne
Podręcznik Lekcja muzyki 5 zeszyt ćwiczeń Lekcja muzyki 5
Podręcznik nauczyciela Lekcja muzyki 5 Program nauczania
Aneks ii. Slajdy z prezentacji multimedialnej
Slajd nr 3 Slajd nr 4
Slajd nr 5 Slajd nr 6
Bibliografia
Gromek Monika, Kilbach Grażyna, Podręcznik Lekcja muzyki 5, wyd. Nowa era, War-szawa 2013.
Gromek Monika, Kilbach Grażyna, Podręcznik dla nauczyciela Lekcja muzyki 5, wyd. Nowa era, Warszawa 2012.
Gromek Monika, Kilbach Grażyna, Program nauczania Lekcja muzyki, wyd. Nowa era, Warszawa 2012.
Węglińska Maria Jak przygotować się do lekcji?, wyd. Impuls, Kraków 2009. zeszyt ćwiczeń Lekcja muzyki 5, wyd. Nowa era, Warszawa 2011.
Netografia
http://sklep.nowaera.pl/sklep/produkt/115797/1531/muzyka/lekcja-muzyki-npp/klasa-5/zeszyt-ucznia.html [data dostępu 15.03.2014]
http://sklep.nowaera.pl/sklep/produkt/115799/1531/muzyka/lekcja-muzyki-npp/klasa-5/ksiazka-nauczyciela.html [data dostępu 15.03.2014]
http://www.przedszkole3plonsk.pl/images3/BOCIANy.JPG [data dostępu 18.03.2014] https://www.google.pl/search?q=gify+zabka&rlz=1C1AvNC_enPL559PL561&espv=210 &es_sm=122&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=g6IwU5_pFaSQ7Aaf5IGQBg&v ed=0CAcQ_AUoAQ&biw=800&bih=475#facrc=_&imgdii=_&imgrc=r8W8Pu-XyvkJJyM%253A%3BzRAPyefzN9wt9M%3Bhttp%253A%252F%252Fimg524. imageshack.us%25 [data dostępu 21.03.2014]
https://www.google.pl/search?q=gify+zabka&rlz=1C1AvNC_enPL559PL561&espv=210 &es_sm=122&biw=800&bih=475&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei [data dostę -pu 21.03.2014]
https://www.google.pl/search?q=gify+zabka&rlz=1C1AvNC_enPL559PL561&espv=210 &es_sm=122&biw=800&bih=475&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=g6IwU5_pF aSQ7Aaf5IGQBg&ved=0CAcQ_AUoAQ#q=gify+dlugopis&tbm=isch&facrc=_&i mgdii=t0GLz3wUap8rBM%3A%3BAzvrBlcKvR0B [data dostępu 21.03.2014] Przykłady muzyczne
http://ulub.pl/ij8U4rgN71/nikolaj-rimsky-korsakow-lot-trzmiela [data dostępu 15.03.2014] http://ulub.pl/4dMNzpnsy7/csaint-saens-karnawal-zwierzat-slon [data dostępu 15.03.2014] http://ulub.pl/cntLKt3JAO/modest-musorgski-noc-na-lysej-gorze [data dostępu 15.03.2014]
