Krzysztof Walenta
Jubileusz osiemdziesięciolecia urodzin oraz pięćdziesięciolecia pracy naukowej
Profesora Jerzego Kmiecińskiego
W d n iu 26 listopada 2007 zo rganizow ane zostały uroczystości jubileuszow e P rofesora Jerzego K m ie cińskiego. O siem dziesiąte u ro d z in y i pięćdziesiąt lat pracy naukow ej to oczyw isty p o w ó d dla ich o rg a nizacji. N iezw ykły c h a rak ter nadaw ały jubileuszow i doko n an ia naukow e Profesora. Ich rozległość, z ró ż n i cow anie pro b lem aty k i i u m iejętn o ść konso lid o w an ia grup badaw czych to cechy w ykraczające daleko poza przeciętne osiągnięcia naukow e, zatem i ram y o rg a n i zacyjne ju b ileu szu w ykraczały p o n a d tradycje.
O rg an izato rem Jubileuszu był W ydział Studiów M iędzynarodow ych i Politologicznych oraz K atedra System ów Politycznych, a całości P atro n o w ał R ektor U niw ersytetu Ł ódzkiego i Prezes Łódzkiego Tow a rzystw a N aukow ego. U roczystości tow arzyszyła M ię d zynarodow a K onferencja N aukow a Regiony Europy - uw arunkowania, w yzw ania, perspektyw y rozwoju, w której w zięło u d ział p o n a d 130 naukow ców . K onfe rencję o tw ierał R ektor U niw ersy tetu Łódzkiego prof, d r hab. W iesław Puś i M arszałek W ojew ództw a Ł ódz kiego W ło d zim ie rz Fisiak. P o n ad to w czasie otw arcia wystąpili: prof. Teresa Sasińska-K las - Prezes Z arząd u G łów nego Polskiego T ow arzystw a N au k Politycznych oraz d r W ik to r K am yshanov - P rezydent Federacji Pokoju i P o ro zu m ien ia w M oskw ie. Po pierw szej czę ści referatów rozpoczęły się uroczystości Jubileuszo we. G ości uroczystości p o w itała i sylw etkę Jubilata przedstaw iła prof. Elżbieta O leksy - D ziekan W ydzia łu S tudiów M iędzynarodow ych i Politologicznych. N astępnie prof. A licja Stępień-K uczyńska prezentując Jubilata szczególną uw agę zw róciła n a w kład P rofeso ra w tw o rzen ie O śro d k a B adań i S tudiów W sch o d u , przekształconego później w K atedrę System ów Poli tycznych. Prof. Stanisław Liszewski, Prezes Łódzkiego Tow arzystw a N aukow ego m ó w ił o zasługach Jerze go K m iecińskiego dla ŁTN i rozw oju łódzkiej nauki. D ocent Jan G u rb a - w ieloletni k iero w n ik K atedry A r
cheologii na U niw ersytecie M arii C urie-Skłodow skiej w L ublinie zaprezentow ał w kład Jubilata w rozwój uniw ersyteckiej archeologii lubelskiej. Ł ódzkie śro dow isko archeologiczne reprezentow ali kolejno prof. M aria B lom bergow a z In sty tu tu A rcheologii U n iw er sy tetu Łódzkiego, prof. T adeusz Poklew ski-K oziełł - w ieloletni k iero w n ik Z ak ład u A rcheologii In sty tu tu A rcheologii i E tnologii PAN O d d ział w Łodzi, prof. Ilona Skupińska-L’vset - k iero w n ik P raco w n i A rch e o logii Ś ródziem nom orskiej In sty tu tu A rcheologii U n i w ersytetu Łódzkiego, om aw iając zasługi Jubilata dla łódzkiej archeologii, jed n o cześn ie przy p o m in ając w ie le osobistych, jakże sym patycznych o kresów w sp ó ł p rac y z Jerzym K m iecińskim . G ro n o jego „m łodszych” uczniów rep rezen to w ał d r Z bigniew Lechow icz, p rzy pom in ając Jubilata jako w ychow aw cę p o k o leń arc h e ologów i to nie tylko w salach w ykładow ych, ale także w terenie, w czasie b a d a ń w ykopaliskow ych.
Po w y m ienionych w ystąpieniach o d czy tan e zo sta ły listy g ratulacyjne od: Jego M agnificencji R ektora U niw ersytetu Ł ódzkiego prof. dr. hab. W iesław a Pu- sia, prof. dr. hab. A ndrzeja Buko - D y rek to ra In sty tu tu A rcheologii i E tnologii Polskiej A kadem ii N auk w W arszawie, prof, d r hab. Lidii Tagako - D yrek to ra In sty tu tu A n tro p o lo g ii Białoruskiej A kadem ii N auk w M ińsku, prof. dr. hab. E ryka N ylena - e m e ry to w a nego d y rek to ra R ik san tik v arieäm b etet G o tlan d su n - d e rso k n in g ar w Visby, prof. dr. hab. B jörna E. B erglun- da - D yrek to ra D e p a rta m e n t o f Q u a te rn a ry G eology U niw ersytetu w Lundzie.
Po listach i g ratulacjach głos zabrał Jubilat p rz y p o m inając sw oją drogę naukow ą, ale także d o m ro d z in n y i in sp iru jącą tradycję ro d zin n ą. W iele ciepłych słów pośw ięcił sw em u m istrzo w i P rofesorow i K onradow i Jażdżew skiem u, p rzyjaciołom i kolegom z „p io n ie r skich” b ad a ń archeologicznych. Z w rócił także uw agę n a znaczenie w ieloaspektow ej roli b a d a ń naukow ych
K ronika - The chronicle
Ryc. 1. Jubilat. Fot. ze zbiorów autora artykułu.
w m ożliw ie szerokim k ontekście in terd y sc y p lin ar nym . I nie były to teo rety czn e rozw ażania, poniew aż d ro g a nau k o w a Jubilata zn akom icie ilu stru je ta k ro z u m ian ą działalność badaw czą. D ziałalność, k tó ra także została z ap rezen to w an a w księdze Cultura et politica - Studia i rozprawy dedykow ane Profesorowi Jerzemu K m iecińskiem u (W ydaw nictw o U n iw ersy tetu Ł ódz kiego, Łódź 2006). Ż yciorys n au k o w y Jerzego K m ie cińskiego p rez en to w an y był w ielokrotnie, a o statn io w w y m ien io n y m to m ie w raz z p e łn ą bibliografią. Nie sposób je d n a k nie zw rócić uw agi n a najw ażniej sze d o k o n a n ia, k tó re w ciągały w n u r t b a d ań n a u k o w ych liczne g ro n o uczniów . O d p o czątk u swej p racy w K atedrze A rcheologii U niw ersytetu Łódzkiego, tj. o d ro k u 1956 k ieru je swe za in tereso w an ia n a p ro b lem atykę m ig racji g ru p ludzkich, a szczególnie n a m igrację sk andynaw skich Gotów, czego rezultatem jest książka Zagadnienie tzw. ku ltu ry gocko-gepidzkiej na Pom orzu W schodnim w okresie wczesnorzym skim (Łódź 1962). W ty m sam ym czasie organizuje b a d an ia teren o w e n a cm entarzy sk ach k u rh an o w y c h z kręgam i k a m ie n n y m i w W ęsiorach i O d rach . Ich p u b lik o w a ne rezu ltaty otw ierają d rogę do szerszego p o z n an ia k u ltu ry Gotów. K o ntynuacją zain tereso w ań G o ta m i jest zainicjow anie m ięd zy n aro d o w eg o p ro g ra m u badaw czego Peregrinatio Gothica, w ram ac h którego zo rg anizow ane zostało pięć konferencji, z których
m ateriały zostały opublikow ane. K olejny p ro b lem b a daw czy to D ynam ika zm ia n środowiska kulturowego i naturalnego na Pom orzu W schodnim w pradziejach i we wczesnym średniowieczu. Z p ro g ra m e m ty m łączą się kolejne b a d a n ia teren o w e średniow iecznej T ucho li i g rodziska kasztelańskiego w R aciążu. Ich re zu lta ty o p racow yw ane są w ram ach ro zp raw d oktorskich i p rac m agisterskich. Z apleczem dla w y m ienionych b a d a ń stają się Stacje A rcheologiczne w Białych B ło tach i K lonow icach zo rganizow ane p rzez pro feso ra K m iecińskiego. K olejny p ro g ra m to Procesy celtyza- cji i rom anizacji na zachodnich i północnych peryfe riach cywilizacji śródziem nom orskiej, realizow any we w sp ó łp racy z U niw ersytetem w Santiago de C o m p o stela w H iszpanii. Realizacji p ro g ra m u tow arzyszą b a d a n ia teren o w e i publikacje. D ośw iadczenie w k o n tak tach m ięd zy n aro d o w y ch Jubilata w ykorzystują w ładze U niw ersytetu Łódzkiego pow ierzając m u o r ganizację O śro d k a B adań i S tudiów W sch o d u , k tó ry w krótce przekształca się w In sty tu t S tudiów M iędzy naro d o w y ch . W ram ach którego P rofesor K m ieciński zrealizow ał im p o n u jącą liczbę inicjatyw naukow ych. Już w p oczątkow ym okresie działania zorganizow ał konferencję Japonia - kultura a ekonomia. N astęp nie, w spólnie z In sty tu tem A n tro p o lo g ii Białoruskiej A kadem ii N au k organizuje w M ińsku konferencję M etodologiczne aspekty badań
antropologiczno-ekolo-Ryc. 2. Jubilat z doc. dr. Janem Gurbą. Fot. ze zbiorów autora artykułu.
Kronika - The c hronicle
giczno-archeologicznych. K olejnym p ro g ra m e m p rz y g otow anym i realizow anym w ram ach C om p o stela G roup o f U niversities jest p ro g ra m Drogi handlowe i szlaki pielgrzym ie ja k o czynnik integracji europejskiej. W ram ach p ro g ra m u o rganizow ane były k o n ferencje i publikacje. W d o ro b k u Jubilata im p o n u ją ca jest ta k że ilość publikacji - liczona dziesiątkam i arty k u łó w i książek. Szczególnie je d n a z o statn ich Rekonstrukcja minionych ku ltu r (Lublin 1997) w zbudziła szczególne zainteresow anie. Także d o ro b ek edytorski Jubilata świadczy o niezw ykłej aktyw ności. O p ró cz re d ag o wanej w cześniej serii w ydaw niczej Archaeologia Bal- tica, ak tu aln ie redaguje ro c zn ik Eastern Review. Przy tak szerokiej działalności naukow ej Jerzy K m ieciński znajdow ał czas na działalność o rg an izacy jn ą - był kie row nikiem K atedry A rcheologii U n iw ersy tetu Ł ódz kiego w latach 1972-1993, p ro d ziek an e m W ydziału Filozoficzno-H istorycznego tegoż u n iw ersy tetu w la tach 1984-1987, k iero w n ik iem K atedry A rcheologii U niw ersytetu M arii C urie-Skłodow skiej w Lublinie w ia ta c h 1993-1997, a o d roku 1994 jest k iero w n ik iem
O śro d k a B adań i S tudiów W sc h o d u przekształconego w In sty tu t S tudiów M iędzynarodow ych, k tó reg o był w iced y rek to rem do 1998 roku. O d ro k u 2006 jest p r o fesorem w A kadem ii H u m an isty czn ej im . A leksandra G ieysztora w P ułtusku. P rzedstaw iony szkic d o ro b k u Jubilata tylko w niew ielkiej części oddaje skalę osiąg nięć i w k ład u w rozw ój nauki. Pozostaje cała gam a osiągnięć n iew ym iernych, z której korzystały p o k o lenia u czniów - życzliwa uw aga, zachęta do p o djęcia tru d n e g o tem atu , w sparcie w chw ilow ych k łopotach. U jm ujący sposób bycia p ow odow ał, że g ro n o p rz y ja ciół było i jest liczne i niezaw odne.
U roczystości jubileuszow e u św ietn ił k o n c e rt m u zyki kam eralnej w w y k o n a n iu T ria A llegro w składzie B arbara T rojanow ska - skrzypce, M ieczysław Paw lak - obój, M ałgorzata M arkuszew ska - in stru m e n ty k la wiszowe. W ieczorny b an k iet był okazją do gratulacji i toastów , k tó ry m nie było końca. D ołączam y zatem do g ratulacji i życzeń, aby sił starczyło jeszcze n a wiele lat a d o ro b ek stale się pow iększał. A d m u ltu m annuo Panie Profesorze. D r K r z y s z to f W a le n ta In s ty tu t A r c h e o lo g i i U n iw e r s y te t Ł ó d z k i UL U n iw e r s y te c k a 3 9 0 - 1 3 7 Ł ó d ź krzysztofwalenta@wp.pl
