Piotr Kowolik
Jubileusz 70-lecia urodzin i 50-lecia
pracy zawodowej Profesora
Włodzimierza Lecha Goriszowskiego
Nauczyciel i Szkoła 2 (7), 202-206
Piotr Kowolik
Jubileusz 70-lecia urodzin i 50-lecia pracy zawodo
wej Profesora Włodzimierza Lecha Goriszowskiego
W 1998 roku przypadło 70-lecie urodzin i 50-lecie pracy zawodowej pedagoga, współtwórcy współczesnej pedagogiki bibliotecznej i czytelnictwa dzieci i młodzież)', autora wielu prac naukowych z zakresu teorii organizacji i kierow'ania ośw iatą, w y chow aw cy i nauczyciela akadem ickiego — prof, dr hab. W łodzim ierza L. G ori- szow'skiego.
U rodził się 16 sierpnia 1928 roku w Łodzi. Szkołę podstaw ow ą, a następnie G im nazjum i L iceum A d m in istracy jn o -H an d lo w ę ukończył w C zęstochow ie. W roku 1963 ukończył w Wyższej Szkole Pedagogicznej w K atow icach (na W y dziale Filologiczno-H istorycznym ) studia z zakresu pedagogiki. Stopień m agistra pedagogiki uzyskał na p o d sta w ę rozpraw y P roblem y p o d n ie sie n ia czytelnictw a
literatury p o pularnonaukow ej, którą napisał pod kierunkiem prof, dr hab. Stefana
B aścika. Jej recenzentem był prof. zw'. d r hab. Jó z e f M adeja z W S P w O polu. W roku 1968 Rada Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego nadala Mu stopień naukowy doktora nauk hum anistycaiych na podstawie dysertacji pt. C zytel
nictw o literatury popularnonaukow ej w aspekcie dydaktycznym , którą napisał pod
opieką naukow ą doc. dr Jana Bohuckiego. Jej recenzentami byli: prof. zw. dr hab. Jó zef Pieter z U niw ersytetu Śląskiego i prof. zw. dr hab. Jan Zborow ski z U niw er sytetu Jagiellońskiego.
Stopień naukow y doktora habilitow anego nauk hum anistycznych w zakresie pedagogiki uzyskał w 1972 roku na podstaw ie publikacji P edagogiczne funkcje
książki i czytelnictwa i kolokwium habilitacyjnego na Wydziale Filologiczno-H isto
rycznym Uniwersytetu im Adam a Mickiewicza w Poznaniu. Rozprawę habilitacyjną recenzowali: prof, dr hab. M aria W alentynowicz z U niw ersytetu A. M ickiew icza w' Poznaniu, prof. dr hab. Jan Zborowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego w K rako wie i doc. dr hab. Jan Bohucki z Uniwersytetu Śląskiego w K atow icach.
Pracę zaw odową w szkolnictwie rozpoczął w roku 1948. W latach 1948-1953 byl nauczycielem, a następnie dyrektorem szkoły podstawowej w byłym powiecie częstochowskim. W latach 1953-1954 pracow ał jak o podinspektor szkolny w P re zydium Rady Narodowej w Częstochowie, a następnie w okresie od 1955 do 1968 r. — jak o starszy w izytator w' K uratorium Okręgu Szkolnego w Katow icach.
Piotr Kowolik — Jubileusz 70-iecia urodzin i 50-lecia pracy zawodowej. 203
Po uzyskaniu stopnia doktora w 1968 r. zostal zatrudniony w Uniwersytecie Śląskim, gdzie pracow ał do 1985 roku. W roku 1971 zostal zatrudniony na stano w isku adiunkta, a po kilku miesiącach — docenta w Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, gdzie pelnil obowiązki kierownika zakladu oraz pełnom ocnika pro rektora ds. dydaktyczno-wychowawczych i naukowo-badawczych.
W 1974 roku zostal przeniesiony do K atow ic. Pelnil tu kolejno obow iązki zastępcy, a n astęp n ie d y rek to ra In sty tu tu P edagogiki. W latach 1 9 7 6 -7 8 byl w icedyrektorem , a w latach 1978-80 — dyrektorem Instytutu Pedagogiki na W y dziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. W latach 1974-1981 był kierownikiem Zakladu Organizacji i Zarządzania Oświatą, a od 1981 do 1985 roku — kierownikiem K atedry Organizacji Oświaty. Przez jedną kadencję był członkiem senatu w tej uczelni.
Od 1985 do 1987 r. byl dziekanem Wydziału Pedagogicznego w Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Jan a Kochanowskiego w Kielcach, a w latach 1987-1990 — prorektorem tej uczelni. W grudniu 1990 roku został dziekanem Wydziału Zamiejs cow ego kieleckiej W SP w Piotrkow ie Trybunalskim (obecnie Filii).
P raktyka zaw odowa i studia pedagogiczne wpłynęły na zamteresow'ania nau kow e W ło d zim ierza G oriszow skiego. Jako pracow nik naukow y zajm ow ał się problem atyką badaw czą z zakresu pedagogiki ogólnej, bibliotekoznawstwem, teorią czytelnictw a oraz teorią organizacji i zarządzania.
W latach 1949-1952 prow adził badania w' szkole średniej nad problem atyką sam okształcenia oraz efektywnością procesu nauczania przy' zastosowaniu metody syntez graficznych. Do tej problematyki powTÓcil w roku 1977. W latach pięćdzie siątych opublikował kilkanaście artykułów z zakresu organizacji zajęć pozalekcyj nych o raz w sp ó łp racy ze środow iskiem . W yniki sw oich badań z tego zakresu upowszechniał również w polskich i zagranicznych czasopismach pedagogicznych. W latach siedemdziesiątych wydał ponadto kilka skryptów dla studentów Uniwer sytetu Śląskiego z zakresu techniki pracy umysłowej, pedagogiki eksperymentalnej oraz pedagogiki porównawczej.
Jeden z p odstaw ow ych nurtów zainteresow ań badaw czych W łodzim ierza Goriszowskiego obejm uje problem y pedagogiki bibliotecznej i czytelnictwa m ło dzieży. W latach 1955-1970 prowadził badania zespołowe nad praw idłową organi zacją procesu czytelnictwa w szkole i pedagogiczną działalnością bibliotek nauczy cielskich. W sposób szczególny interesował się działalnością bibliotek szkolnych. Wyniki badań z tego zakresu staral się upowszechniać w fachowych czasopismach bibliotekarskich. W tym czasie w ydal k ilk a książek i opublikow ał kilkanaście artykułów.
W latach 1971-1978 kontynuował sw'oje wcześniejsze badania z zakresu pe dagogiki bibliotecznej i czytelnictwa. Badał zainteresowania czytelnicze młodzież}' w różnych gru p ach w iekow ych, społeczne uw arunkow ania kierow anego
czytcl-204 Nauczyciel i Szkoła 2(7) 1999
nictwa, mechanizmy pow staw ania określonych zainteresowań czytelniczych i proces odbioru literatury popularnonaukow ej, sensacyjno-krym inalnej, technicznej i spo łeczno-politycznej. W yniki tych badań przedstaw iał na konferencjach naukow ych organizowanych przez Polską Akadem ię N auk i inne ośrodki naukow e w kraju, na konferencjach i sym pozjach m iędzynarodowych w Budapeszcie, Pradze, B ratysła w ie, w Berlinie, na X XII M iędzynarodowym Sympozjum w W olfenuttel w R FN , w Uniwersytecie w Parm ie (Włochy, 1986), w Joenseu (Finlandia, 1987), w Tubin gen (Niemcy, 1987), w Poes (Węgry, 1988), w Pradze (1989), Zurichu (Szwajcaria, 1991), w Barcelonie (H iszpania, 1992), H alle (1993), w Berlinie (1995), a także w wielu artykułach i publikacjach książkowych.
T a część d ziałalności naukow o-badaw czej W ło d zim ierza G oriszow skiego zw iązana jest bezpośrednio z pedagogiką ogólną, z problem atyką czytelnictwa m ło dzieży w różnych grupach w iekow ych i rolą ośw iatow ą bibliotek szkolnych. Z tego zakresu opublikow ał m.in. następujące prace: Wybrane p ro b lem y bibliotekarstw a
szkolnego (wyd. I w 1962 r., wyd. П w 1967 r.); B iblioteki szkolne w w ojewództwie k a to w ickim w la ta ch 1 9 4 5 -1 9 6 0 (1964); C zyteln ictw o lite r a tu ry p o p u la r n o naukowej w szkołach województwa katowickiego (1966); Czytelnictwo i je g o wpływ na wyniki nauczania (1968); K siążka i wychowanie (1973); P edagogiczne aspekty litera tu ry technicznej w śró d m łodzieży szkó ł zaw odow ych (1982); O rganizacja i fu n kcjonow anie bibliotek w szkolnictw ie ogólnokształcącym (raport w problemie
w ęzłow ym 11.4., dział 8, 1984 r.); B ib lio teka szko ln a ja k o in stytu cja system u
ośw iaty i w ychowania (1987).
K siążkom tym pośw ięcono 40 recenzji, w tym 5 w pism ach zagranicznych. C zęść p ra c z pedagogiki bibliotecznej została p rzetłu m aczo n a i o p u b lik o w an a w obcych czasopism ach specjalistycznych: słowackich, czeskich, w ęgierskich oraz niemieckich.
Ten nurt badań, który dotyczył bibliotekoznawstwa, pozwolił W. Goriszowskie- mu zbudować spójny system pracy biblioteki szkolnej. System ten był wdrażany w la tach 1960-1967 w 'w ielu szkołach polskich, a także za granicą (m.in. na Słowacji). D rugim nurtem badań W. Goriszow'skiego były (od 1976 roku) problem y teorii organizacji i zarządzania oświatą, a zwłaszcza kwestia związana z funkcjonowaniem nadzoru pedagogicznego w aktualnym i perspektyw icznym systemie oświatowym . Z tego zakresu opracow ał m.in. koncepcję w ojewódzkiego banku kad r kierow ni czych dla ośw iaty (1978), teoretyczne podstawy nadzoru pedagogicznego (w spół a u to r książki w ydanej w 1978 roku), koncepcję innow acji pedagogicznych w' ośw iacie szkolnej i pozaszkolnej (1979), nadto opublikow ał książkę F unkcje
nadzoru pedagogicznego w system ie edukacji narodow ej (1982) oraz rozpraw'v: Funkcje kierownicze i regulacyjne nadzoru pedagogicznego (w 42 tom ie „Studiów
Pedagogicznych Ossolineum, 1980), K oncepcja system u kształcenia kadr kierow
Piotr Kowolik — Jubileusz 70-lecia urodzin i 50-lecia pracy zawodowej. 205
p o d sta w y za r zą d za n ia ośw iatą. P o lity k a spraw nego za rzą d za n ia (o ogólnym
nadzorze pedagogicznym i w izytatorach metodykach przedm iotowych — w dwoi p ra c a c h zw artych, 1980), P ro b lem y n o w o c ze sn e j o rg a n iza c ji i kierow ania
w ośw iacie (1987), N adzór i doradztw o pedagogiczne we w zajem nych relacjach
(1988). Pod Jego redakcją naukow ą ukazały się 4 zeszyt}' naukowe Uniwersytetu Śląskiego, poświęcone tej samej problem atyce naukowej, a mianowicie: M etodo
logiczne aspekty za rzą d za n ia ośw iatą („Prace Pedagogiczne”, t. VII, Katowice
1977); Teoretyczne aspekty za rzą d za n ia ośw iatą („Prace Pedagogiczne” , t. IX, K atow ice 1978); D iagnoza system u zarządzania oświatą („Prace Pedagogiczne”, t. X II, K atow ice 1979); P ro b lem y o rg a n iza cji i za rzą d za n ia o św ia tą („Prace Pedagogiczne” , t. X X III, K atow ice 1987) o raz książka Teoretyczne p o d sta w y
system u za rządzania ośw iatą (wspólredakcja) (Katowice 1980).
W latach 1 9 8 6 -1 9 9 0 W. G oriszow ski aktyw nie uczestniczył w realizacji C entralnego P rogram u B adań Podstaw'owych. W ram ach tego program u badał czynniki k ształtu jące recepcję literatu ry pedagogicznej w śród nauczycieli oraz o p raco w ał odpow iedni rap o rt. Prow adził ponadto b ad an ia nad upodobaniam i literackim i dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Oba typy badań zaowocował}' nastę pującym i pracam i: W drażanie studentów do kształcenia opartego na studiach lite
raturow ych (W SP, Kielce 1989 — w spółautor); C zytelnictw o w procesie sam o dosko n a len ia n auczycieli (W SP, Kielce 1990 — w spółautor); U warunkowania czytelnictw a n auczycieli w zakresie literatury p ed a g o g iczn ej (C D N , W arszawa
1990 — w spółautor); U warunkowania literackich i czytelniczych upodobań dzieci
klas początkowych. Szkic teoretyczno-metodologiczny (Kielce 1992 — współautor).
Cały dorobek naukowy W. Goriszowskiego obejmuje 430 pozycji. Opublikował 56 pozycji zw artych (w tym 17 ja k o w spółautor) oraz 374 artykuły, w tym 58 pozycji za g ran icą w językach angielskim , niem ieckim , francuskim , słow ackim i węgierskim.
Od 1974 roku W. G oriszowski organizuje ogólnopolskie sym pozja naukowre z zakresu pedagogiki.
Jego droga do karier}' badacza i nauczyciela akadem ickiego była nietypowa. Przeszedł bow iem przez w szystkie możliwe stanow iska w resorcie oświat}’. Byl nauczycielem , dyrektorem szkoły podstaw ow ej, podinspektorem szkolnym oraz starszym wizytatorem. D rogą samokształcenia i studiów zdobywał stopniowo coraz to wyższe kw alifikacje zaw odowe i naukowe.
N a Uniw ersytecie Śląskim oraz w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach prow adził w ykłady z zakresu pedagogiki bibliotecznej i czytelnictwa na studiach dziennych, zaocznych i podyplomowych. Od kilku lat pracuje w Filii kieleckiej W SP w Piotrkowie Trybunalskim , gdzie prowradzi m.in. sem inaria magisterskie. Pod Jego kierunkiem naukow ym pow stało 206 prac m agisterskich z zakresu bibliotekarstwa i czy te ln ictw a. W yprom ow ał 29 doktorów ' nauk hum anistycznych w zakresie
206 Nauczyciel i Szkota 2(7) 1 999
pedagogiki, w szyscy p ra c u ją w szkolnictw ie w yższym , a dw óch z nich je s t ju ż profesoram i.
Od 1975 roku jest członkiem Komisji Pedagogicznej oddziału krakow skiego PAN, od 1977 — członkiem K om isji Filozoficzno-Socjologicznej O ddziału k ato wickiego PAN. Przez dwie kadencje byl członkiem Komitetu N auk Pedagogicznych PAN w W arszawie oraz przewOdniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Pracow ał jako członek w Radzie Naukowej Instytutu Pedagogiki W S P w O polu, Instytutu P edagogiki U niw ersytetu Śląskiego oraz w Radzie Spoleczno-Naukowej IK N -O D N w Katowicach.
D z ia ła w dw'óch m iędzynarodow ych T o w arzy stw ach naukow ych: IS C H E (International Standing Conference for the H istory o f Education) і E A R L I (E uro pean A ssociation for Research on Learning and Instruction), je s t członkiem Piotr kowskiego Towarzystwa Przyjaciół N auk, ponadto członkiem M ultidyscyplinamego Zespołu do Badań nad N atu rą G atunkow ą Człowieka Uniwersytetu W arszawskiego i Państwow ego M uzeum Archeologicznego.
R edaguje w W SP w Kielcach, Filii w Piotrkow ie Trybunalskim „Piotrkow skie Studia Pedagogiczne” (do tej pory' ukazało się 5 tomów') oraz jest członkiem K ole gium Redakcyjnego „Res H um anae” wydawanego przez W SP Towarzystwa Wiedzy' Powszechnej w’ Warszawie.
W 1997 roku został uznany przez International B iographical C entre, C am bridge England, człowiekiem sukcesu, a w 25 Edycji IBM Słow nika zamieszczony zostal Jego biogram personalny.
W 1998 roku Am erykańska R ada N aukow a Instytutu Biograficznego zaliczyła W. Goriszowskiego w sklad tej Rady w zakresie badań naukow ych („The Research B oard o f Advisors”).
O dznaczony jest srebrnym i złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem K awalerskim O rderu O drodzenia Polski, Z ło tą O dznaką ZNP, srebrną i z ło tą O dznaką Z asłu żonego dla W ojewództwa Katowickiego, srebrną O dznaką Zasłużonego dla U niw er sytetu Śląskiego i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
