Streszczenie
TreĞci artykułu dotyczą badaĔ olejów silnikowych z zastosowaniem techniki spek-troskopii w podczerwieni FT-IR (Fourier Transform Infrared Spectroscopy).
Artykuł zawiera wybrane wyniki badaĔ spektrofotometrycznych obejmujących zmiany wybranych własnoĞci eksploatowanych olejów silnikowych.
Słowa kluczowe: analiza spektralna w podczerwieni FT-IR, spektroskopia, olej silnikowy 1. Wprowadzenie
Oleje silnikowe stanowią medium bardzo złoĪone strukturalnie i funkcjonalnie, a przez to trudne do oceny jakoĞciowej. W wyniku przemian termochemicznych i fizykochemicznych w trak-cie eksploatacji zachodzą zmiany ich składu chemicznego. W praktyce nie jest moĪliwe szczegółowe scharakteryzowanie składu chemicznego tak skomplikowanej mieszaniny [4,5].
Jedną z technik stosowaną do oceny wyĪej wymienionych cech olejów jest analiza spektralna w podczerwieni (FT-IR), oparta na rejestracji i analizie widm oscylacyjnych badanych substancji [4,5,6,7,8]. Na podstawie przeprowadzonych wyników badaĔ wnioskuje siĊ o stanie oleju silnikowego i ewentualnej koniecznoĞci jego wymiany.
Z racji coraz wiĊkszego zainteresowania wspomnianymi metodami wynika potrzeba ich roz-woju, racjonalnego i optymalnego podejĞcia do nich w kwestii oceny stanu oraz właĞciwoĞci uĪytkowych olejów. Dodatkowe wprowadzenie transformacji Fouriera (FT-IR) umoĪliwiło szybszą, wygodniejszą i bardziej dokładną rejestracjĊ, a nastĊpnie obróbkĊ uzyskanych danych spektralnych. Omawiana metoda pozwala na Ğledzenie zmian, jakim ulegają róĪne wiązania podczas przebiegu reakcji chemicznych oraz identyfikacjĊ produktów powstałych w wyniku tych reakcji.
W artykule zaprezentowano wykorzystanie metody FT-IR do oceny stanu oleju silnikowego w oparciu o doĞwiadczenia innych autorów [5]. Dotyczy ona badaĔ wybranych olejów silnikowych stosowanych do samochodów ciĊĪarowych. Badane próbki olejów silnikowych o okreĞlonych prze-biegach były pobierane i analizowano zachodzące w nich zmiany.
2. Spektroskopia w podczerwieni (FT-IR) w badaniach oleju silnikowego
Przykładem zastosowania techniki transmisyjnej FT-IR są wyniki badaĔ prezentowane w pracy badawczej [5] przeprowadzone w zakresie długoĞci fali 4000–450 cm-1. Na podstawie materiału naukowego zgromadzonego w pracy, badania wykonano w zakresie 4000–450 cm-1, a publikowane wyniki dotyczą tylko jednego z typów badanych olejów silnikowych – oleju syntetycznego TITAN CARGO 1040 MC.
Widmo IR próbki badanego oleju prezentowane jest w formie wykresu obrazującego natĊĪenie wzglĊdne promieniowania przepuszczalnego przez badany olej (transmitancjĊ) w stosunku do zare-jestrowanego zakresu widmowego (E ∞ ν [cm-1]) i jest właĞciwoĞcią charakterystyczną dla danego związku chemicznego, stąd wykorzystuje siĊ je do identyfikacji związków.
Widma stanu oleju badanego w trakcie eksploatacji porównywano z widmem odniesienia oleju ĞwieĪego. Podczas interpretacji wybranych widm zaobserwowano zmiany jakoĞciowe widm, które obrazują najczĊĞciej zanik pasm absorpcyjnych dodatków i wzrost pasm charakterystycznych dla produktów utleniania. Istotnymi w tym przypadku do interpretacji są pasma: 3640 cm-1,1600 cm-1. W odniesieniu do tych pasm z widma moĪemy odczytaü, Īe ich spadek (spłaszczenie) wskazuje na nastĊpujące dane o składzie jakoĞciowym oleju – maleje iloĞü dodatku antyutleniającego (pik 3640 cm-1), maleje iloĞü wĊglowodorów aromatycznych (pik 1600 cm-1). WyraĨne poszerzenie oraz zao-krąglenie piku 1600 cm-1 daje sygnał, Īe w oleju zachodzą procesy oksydacji i nitrogenizacji.
Informacje o zmianach składu jakoĞciowego w oleju silnikowym nie są jedynymi informacjami moĪliwymi do wnioskowania na podstawie widm. Oprócz oceny składu oleju z tego samego widma zarówno moĪemy odczytaü okreĞlone własnoĞci oleju silnikowego [5]. Przykładowo, spadek dwóch wczeĞniej omawianych pasm absorpcji wskazuje wzrost lepkoĞci oleju. Sugerując siĊ tą informacją moĪna pominąü juĪ zbĊdną analizĊ lepkoĞci kinematycznej. Mocne uszczuplenie dodatku D-D (pik 1230 cm-1) oraz drastyczny spadek dodatku EP i AW (Anti Wear-dodatek przeciwzuĪyciowy) punkt (pik 970 cm-1) moĪe juĪ bez wykonywania dodatkowej analizy TBN sugerowaü, Īe liczba zasadowa (TBN) spada. Na tym przykładzie pokazane jest odczytywanie spadku liczby zasadowej (TBN) oraz wzrostu lepkoĞci kinematycznej bez wykonywania czasochłonnych i kosztownych analiz tradycyj-nych. Zanik pików 1000–1100 cm-1 sugeruje nam obecnoĞü glikolu w oleju silnikowym.
W pracy [5] próbki oleju wykorzystane do badaĔ pobierano z centralnych partii zbiornika, zaw-sze z tej samej głĊbokoĞci w normalnych warunkach pracy urządzenia (stała cyrkulacja, zwykła ciepłota). Próbki oleju zbierano do jednorazowych, szczelnie zamkniĊtych pojemników ze sztucz-nego tworzywa w iloĞci 500 ml za pomocą rĊcznej pompki próĪniowej lub strzykawek jednorazowych. Próbki do badaĔ pobierano okresowo, zwracając uwagĊ na dobrze zróĪnicowany przebieg kilometrowy, uwzglĊdniający zmiany stanu oleju silnikowego. Badania przeprowadzono w zakresie 4000–450 cm-1. Widma stanu oleju badanego w trakcie eksploatacji porównywano z wid-mem odniesienia oleju ĞwieĪego.
2.1. Aparatura
Aparaturą stosowaną w tego typu oznaczeniach są Spektrometry IR z transformacją Fouriera (Fourier Transfer Infrared – FT-IR). Spektrometry FT-IR są obecnie urządzeniami bogato wyposa-Īonymi w urządzenia elektroniczne i komputery, które sterują procesem pomiarowym i słuĪą do przetwarzania i analizowania widm. W urządzeniach tego typu wszystkie czĊĞci optyczne (rys. 1), takie jak pryzmaty i kuwety pomiarowe muszą byü przezroczyste dla promieniowania IR. Nega-tywną cechą tych materiałów jest mała odpornoĞü na wilgoü i porysowanie, dlatego zachodzi koniecznoĞü umieszczania elementów optycznych aparatu w specjalnych komorach klimatyzowa-nych o temperaturze nieco wyĪszej od temperatury otoczenia. Próbki ciekłe są badane w postaci roztworów w specjalnych kuwetach, które składają siĊ z dwóch okienek przezroczystych w zakresie podczerwieni, rozdzielonych wkładkami o odpowiedniej gruboĞci. GruboĞü warstwy absorpcyjnej roztworów waha siĊ od 0,01 mm do 2,0 mm. Odpowiednio dobrany rozpuszczalnik powinien dobrze rozpuszczaü badaną próbkĊ i wykazywaü małą absorpcjĊ w zakresie absorpcji próbki. CzĊsto stoso-wanymi rozpuszczalnikami są czterochlorek wĊgla (w zakresie 4000–1000 cm-1) i dwusiarczek wĊgla (w zakresie 1300–600 cm-1).
Rys. 1. Schemat działania spektrofotometru fourierowskiego z interferometrem Michelsona ħródło: [5, 6].
2.2. Interpretacja wyników badaĔ FT-IR
Istotna w interpretacji wyników badaĔ jest analiza składu grupowego, a w konsekwencji analiza składu jakoĞciowego oleju silnikowego [5,6]. W tym celu musimy znaü teoretyczne połoĪenie poszczególnych związków chemicznych charakteryzowanych na widmie FT-IR, które wskazuje na przypisanie poszczególnym grupom funkcyjnym ĞciĞle okreĞlonych obszarów, w których wystĊpują charakterystyczne dla nich pasma absorbcyjne dla olejów ĞwieĪych. Znając połoĪenie pików na widmie, które opisują charakterystyczne grupy związków organicznych, uzyskujemy informacje dotyczące najwaĪnieszych właĞciwoĞci fizyko – chemicznych badanego oleju. Na ich podstawie moĪna oceniü stan oleju oraz to, czy nadaje siĊ do dalszej eksploatacji. Przykładowo, piki pasm o liczbie falowej ok. 3000 cm-1 oraz 1460, 1377 cm-1 są pasmami wĊglowodorów i pozwalają na wyznaczanie jakoĞci oleju bazowego, czyli okreĞlenia wĊglowodorów parafinowych, naftenowych czy aromatycznych. Z kolei poprzez okresową rejestracjĊ widma oleju silnikowego w czasie eks-ploatacji silnika moĪna obserwowaü zmiany zachodzące w oleju np.: oksydacjĊ, nitrogenizacjĊ, sulfatyzacjĊ, gromadzenie siĊ sadzy i wody, wyczerpanie siĊ dodatków, zanieczyszczenie paliwem lub płynem chłodzącym (glikolem). Informacja ta moĪe byü zastosowana do kontrolowania jakoĞci oleju silnikowego oraz do informowania operatora o warunkach spalania, stopnia zuĪycia oraz prze-dostawania siĊ zanieczyszczeĔ.
2.3. Wybrane wyniki badaĔ olejów silnikowych [5]
W tej czĊĞci artykułu zaprezentowano przykłady wybranych widm olejów silnikowych. Obser-wowane zmiany jakoĞciowe widm obrazują najczĊĞciej zanik pasm absorpcyjnych dodatków i wzrost pasm charakterystycznych dla produktów utleniania. Na rys. 2 pokazano mały spadek wy-chylenia piku (a) 3640 cm-1, co Ğwiadczy o spadku iloĞci dodatku antyutleniającego oraz pików (b)1600 cm-1 – o spadku iloĞci wĊglowodorów aromatycznych. Zachodzące procesy oksydacji i nitrogenizacji moĪemy stwierdziü wówczas, gdy ten wąski pik ulega poszerzeniu lub zaokrągleniu. Na podstawie spadku tych pików odczytujemy, Īe lepkoĞü oleju wzroĞnie. Mocne uszczuplenie do-datku D-D (pik 1230 cm-1) oraz drastyczny spadek dodatku EP i AW (dodatek przeciwzuĪyciowy) punkt (c) (pik 970 cm-1) moĪe sugerowaü, Īe liczba zasadowa (TBN) spada. Na tym przykładzie pokazane jest odczytywanie spadku TBN-u oraz wzrostu lepkoĞci kinematycznej bez wykonywania czasochłonnych i kosztownych analiz tradycyjnych. Zanieczyszczenia, sadza, ciemna barwa oleju bazowego oraz zawartoĞü wody powodują przesuniĊcie widma w pionie. Widmo FT-IR testowa-nego oleju (rys. 4) pokazuje zanik piku (a) 3640 cm-1 (dodatku antyutleniającego) oraz bardzo małe piki (c) 1500–1774 cm-1 – stopieĔ utleniania, D-D, wiskozator, uszczuplenie wĊglowodorów aro-matycznych – te zwykle wąskie piki poszerzają siĊ oraz zaokrąglają, co jest wynikiem oksydacji i nitrogenizacji. Spadek tych pików moĪe juĪ bez zbĊdnych, kosztownych i czasochłonnych analiz lepkoĞci kinematycznej i wskaĨnika lepkoĞci sugerowaü, Īe własnoĞci te wzrosną drastycznie. Zanik pików (d) 1000–1100 cm-1 sugeruje nam obecnoĞü glikolu w oleju silnikowym. Rysunek 5 wyraĨnie wskazuje na zmiany zachodzące w oleju podczas eksploatacji, wyróĪniü moĪna tu trzy obszary, w których nastĊpują wyraĨne odstĊpstwa od oleju ĞwieĪego.
Wybrane zmiany w olejach silnikowych w czasie eksploatacji, jakie wykazał autor w pracy badawczej [5] powodują zanik pasm absorpcyjnych dodatków i wzrost pasm charakterystycznych dla produktów utleniania. Obserwuje siĊ równieĪ spadek intensywnoĞci pasm charakterystycznych
dla dyspergatora oraz wiskozatora. Degradacja dodatków oraz przyrost zawartoĞci produktów utle-niania powodują pogorszenie siĊ własnoĞci eksploatacyjnych oleju silnikowego.
TITAN CARGO 1040mc, olej ĞwieĪy
a- TITAN CARGO 1040mc, olej przepracowany, NEOPLAN SOLARIS MAN LOH18. 4 tys. km
b- TITAN CARGO 1040mc, przepracowany, NEOPLAN SOLARIS MAN LOH18. 5 tys. km
c- TITAN CARGO 1040mc, przepracowany, NEOPLAN SOLARIS MAN LOH18. 10 tys. km
d- TITAN CARGO 1040mc, przepracowany, NEOPLAN SOLARIS MAN LOH18. 27 tys. km
Rys. 2. Przykład widma ĞwieĪego i przepracowanego oleju TITAN CARGO MC ħródło: [5].
Dotychczas prezentowane moĪliwoĞci badaĔ olejów z wykorzystaniem techniki FT-IR zawĊ-Īają siĊ głównie do badaĔ olejów syntetycznych. NaleĪy jednak nadmieniü, iĪ technika FT-IR daje równieĪ moĪliwoĞci badaĔ olejów silnikowych mineralnych, co stanowi kierunek badaĔ realizowa-nych w pracy innego autora. Oprócz analizy rejestrowarealizowa-nych widm spektroskopowych (rys. 2,3), wstĊpna analiza uzyskanych wyników sprowadza siĊ do odczytu najwyĪszych zarejestrowanych wartoĞci absorbancji olejów w zaleĪnoĞci od badanego zakresu spektralnego (dł. fali/cm-1) próbek oleju ĞwieĪego i po okreĞlonym czasie eksploatacji (tab. 1,2).
Rys. 3. Przykład widma ĞwieĪego i przepracowanego oleju TITAN CARGO MC ħródło: [5].
PoniĪej prezentowane wyniki badaĔ wraz z zaznaczeniem wybranych obszarów absorbancji odpowiadają zawsze najwyĪszym pikom na widmach FT-IR. To właĞnie takie piki są punktem wyj-Ğcia podczas analizy badaĔ wspomnianą metodą. Są Ĩródłem informacji charakterystycznych grup związków chemicznych zawartych w oleju. Ich rozmycie bĊdzie Ğwiadczyü o ich zaniku.
Tablica 1. Absorbancja mineralnego oleju silnikowego (Castrol Tection SAE 15 W 40) – ĞwieĪego i przepracowanego w zakresie spektralnym 2850,29–2870,54
DługoĞü fali [cm-1] Absorbancja Olej ĞwieĪy 1207 km 2323km 2990km 4089km 5503km 7579km 8554km 11134km 22912km 2850,29 1,076 0,9773 0,9816 0,976 0,9823 0,9808 1,0213 1,073 1,0282 1,1012 2850,77 1,0864 0,9861 0,9912 0,9852 0,9908 0,9889 1,0302 1,0826 1,0372 1,112 2851,25 1,0936 0,9922 0,9979 0,9915 0,9963 0,9938 1,037 1,0893 1,0439 1,1193 2851,73 1,0976 0,9955 1,0017 0,9952 0,999 0,9959 1,0419 1,0933 1,0487 1,123 2852,22 1,0985 0,9963 1,0028 0,9964 0,9993 0,9954 1,0449 1,0949 1,0517 1,1237 2852,7 1,0966 0,9947 1,0015 0,9954 0,9972 0,9928 1,0462 1,0942 1,0528 1,1217 2853,18 1,0923 0,991 0,998 0,9923 0,9931 0,9884 1,0456 1,0914 1,052 1,1175 2853,66 1,0859 0,9854 0,9924 0,9873 0,9872 0,9824 1,0431 1,0867 1,0493 1,1112 2854,14 1,0778 0,9781 0,9849 0,9805 0,9795 0,975 1,0385 1,0802 1,0445 1,1031 2854,63 1,068 0,9691 0,9756 0,9719 0,9702 0,9662 1,0317 1,0717 1,0372 1,0933 2855,11 1,0567 0,9585 0,9645 0,9616 0,9592 0,956 1,023 1,0613 1,0279 1,0817 2855,59 1,0442 0,9465 0,9518 0,9497 0,9468 0,9444 1,0129 1,0491 1,017 1,0685 2856,07 1,0306 0,9332 0,9378 0,9364 0,9332 0,9315 1,0016 1,0352 1,0047 1,0537 2856,55 1,016 0,919 0,9227 0,9221 0,9187 0,9176 0,9895 1,02 0,9914 1,0378 2857,04 1,0009 0,9042 0,9071 0,9071 0,9037 0,903 0,9768 1,0038 0,9776 1,021 2857,52 0,9854 0,8891 0,8913 0,8919 0,8886 0,8882 0,9639 0,987 0,9634 1,0037 2858 0,9697 0,8741 0,8757 0,8768 0,8737 0,8733 0,9508 0,9701 0,9491 0,9863 2858,48 0,9541 0,8594 0,8606 0,8621 0,8591 0,8588 0,9377 0,9535 0,9349 0,9693 2858,97 0,9387 0,8453 0,8462 0,8481 0,8452 0,8449 0,9245 0,9373 0,9209 0,9528 2859,45 0,9237 0,8317 0,8325 0,8346 0,8319 0,8315 0,9115 0,9217 0,9071 0,9371 2859,93 0,9091 0,8188 0,8197 0,8219 0,8192 0,8188 0,8986 0,9069 0,8936 0,9221 2860,41 0,8949 0,8066 0,8075 0,8097 0,8071 0,8068 0,886 0,8927 0,8806 0,908 2860,89 0,8811 0,7951 0,796 0,7982 0,7955 0,7953 0,8739 0,8792 0,8682 0,8948 2861,38 0,868 0,7842 0,7852 0,7873 0,7846 0,7845 0,8624 0,8664 0,8565 0,8824 2861,86 0,8556 0,774 0,775 0,7771 0,7743 0,7743 0,8517 0,8544 0,8457 0,871 2862,34 0,844 0,7646 0,7655 0,7675 0,7648 0,765 0,842 0,8432 0,836 0,8604 2862,82 0,8335 0,756 0,7568 0,7589 0,7562 0,7565 0,8333 0,8329 0,8274 0,851 2863,3 0,8241 0,7483 0,749 0,7512 0,7487 0,7491 0,8256 0,8237 0,8199 0,8426 2863,79 0,8161 0,7417 0,7423 0,7446 0,7423 0,7429 0,8191 0,8158 0,8136 0,8354 2864,27 0,8094 0,7361 0,7367 0,739 0,737 0,7378 0,8134 0,8091 0,8084 0,8293 2864,75 0,804 0,7314 0,7321 0,7345 0,7328 0,7338 0,8087 0,8037 0,804 0,8244 2865,23 0,7998 0,7276 0,7286 0,7309 0,7295 0,7308 0,8048 0,7996 0,8005 0,8203 2865,71 0,7966 0,7245 0,7259 0,7281 0,727 0,7285 0,8016 0,7964 0,7977 0,8171 2866,2 0,7942 0,722 0,7239 0,7257 0,7249 0,7268 0,799 0,7942 0,7953 0,8144 2866,68 0,7924 0,7197 0,7223 0,7237 0,7231 0,7253 0,7969 0,7925 0,7934 0,812 2867,16 0,7908 0,7176 0,7209 0,7216 0,7212 0,7237 0,7953 0,7911 0,7918 0,8097 2867,64 0,7892 0,7154 0,7194 0,7195 0,7192 0,7219 0,794 0,7898 0,7904 0,8074 2868,13 0,7875 0,713 0,7177 0,7172 0,7168 0,7198 0,7929 0,7883 0,7891 0,8049 2870,05 0,7754 0,6998 0,7059 0,7045 0,7031 0,7067 0,7856 0,7774 0,7808 0,7908 2870,54 0,7707 0,6953 0,7014 0,7002 0,6984 0,7022 0,7815 0,7728 0,7767 0,7858 ħródło: opracowanie własne.
Tablica 2. Absorbancja mineralnego oleju silnikowego (Castrol Tection SAE 15 W 40) – ĞwieĪego i przepracowanego w zakresie spektralnym 2910,07–2924,53
DługoĞü fali [cm-1] Absorbancja Olej ĞwieĪy 1207 km 2323 km 2990 km 4089 km 5503 km 7579 km 8554 km 11134km 22912km 2910,07 1,2779 1,1558 1,1539 1,1487 1,1565 1,1551 1,2116 1,2752 1,2163 1,2941 2910,55 1,2954 1,1698 1,1681 1,1631 1,1725 1,1703 1,2252 1,2919 1,2289 1,3106 2911,03 1,3131 1,1837 1,1825 1,1774 1,1886 1,1854 1,2394 1,3095 1,2419 1,3273 2911,52 1,3308 1,1973 1,1967 1,1911 1,2044 1,2001 1,2544 1,3276 1,2555 1,3437 2912 1,3479 1,2104 1,2102 1,204 1,2192 1,2139 1,2703 1,3458 1,27 1,3595 2912,48 1,3644 1,223 1,2228 1,216 1,2331 1,2267 1,2871 1,3636 1,2854 1,3745 2912,96 1,3801 1,2354 1,2344 1,2271 1,2457 1,2388 1,3045 1,3809 1,3016 1,3888 2913,44 1,3952 1,2477 1,2451 1,2377 1,2574 1,2505 1,3219 1,3978 1,318 1,4027 2913,93 1,4101 1,2605 1,2553 1,2484 1,2685 1,2624 1,3387 1,4144 1,3342 1,4166 2914,41 1,4252 1,274 1,2656 1,2597 1,2793 1,275 1,3543 1,4311 1,3494 1,431 2914,89 1,4406 1,2884 1,2764 1,272 1,29 1,2888 1,3683 1,448 1,3632 1,446 2915,37 1,4565 1,3035 1,2878 1,2855 1,3008 1,3036 1,3803 1,4653 1,3752 1,4616 2915,86 1,4726 1,3188 1,2999 1,2998 1,3113 1,3191 1,3906 1,4827 1,3854 1,4776 2916,34 1,4886 1,3335 1,3123 1,3145 1,3212 1,3342 1,4023 1,4997 1,3972 1,4933 2916,82 1,5039 1,3467 1,3246 1,3284 1,3299 1,348 1,413 1,5155 1,408 1,5079 2917,3 1,5178 1,3575 1,336 1,3407 1,3369 1,3593 1,4232 1,5292 1,4183 1,5207 2917,78 1,5298 1,3653 1,3459 1,3503 1,3421 1,3673 1,433 1,5404 1,4284 1,531 2918,27 1,5396 1,3696 1,3542 1,3568 1,3453 1,3716 1,4424 1,5486 1,4385 1,5387 2918,75 1,5473 1,3707 1,3606 1,3602 1,3471 1,3727 1,4509 1,554 1,4483 1,544 2919,23 1,553 1,3691 1,3655 1,3608 1,3479 1,3714 1,4579 1,5571 1,4574 1,5473 2919,71 1,5572 1,3655 1,369 1,3595 1,3484 1,3689 1,4629 1,5584 1,4655 1,5492 2920,19 1,5601 1,3605 1,3717 1,357 1,3489 1,3661 1,4655 1,5586 1,4722 1,5503 2920,68 1,5618 1,3545 1,3735 1,354 1,3495 1,3638 1,4655 1,558 1,4771 1,5507 2921,16 1,5623 1,3477 1,3745 1,3508 1,3501 1,3619 1,4632 1,5566 1,4803 1,5502 2921,64 1,5611 1,3401 1,3741 1,3474 1,35 1,3603 1,4591 1,554 1,4818 1,5485 2922,12 1,5578 1,3317 1,3718 1,3434 1,3485 1,3581 1,4538 1,5499 1,4818 1,545 2922,61 1,5521 1,3223 1,3672 1,3383 1,3448 1,3545 1,4477 1,5436 1,4803 1,5391 2923,09 1,5439 1,312 1,3598 1,3318 1,3386 1,3487 1,4412 1,5349 1,4773 1,5307 2923,57 1,5333 1,301 1,3497 1,3235 1,3297 1,3403 1,4343 1,5237 1,4725 1,5199 2924,05 1,5208 1,2897 1,3373 1,3136 1,3185 1,3293 1,4269 1,5104 1,4655 1,507 2924,53 1,5069 1,2785 1,3231 1,3024 1,3058 1,3162 1,4185 1,4956 1,4563 1,4928 ħródło: opracowanie własne.
3. Podsumowanie
W podsumowaniu rozwaĪaĔ tego artykułu moĪna wskazaü na nastĊpujące wnioski:
1. Spektroskopia FT-IR pozwala na kompleksową analizĊ składu i rejestracje zmian, co umoĪliwia zróĪnicowaü stany oleju, bĊdących podstawą do zastosowania tejĪe uĪytkowej metodyki badaĔ olejów silnikowych.
2. Widmo FT-IR pozwala na kompleksową analizĊ składu i rejestracje zmian, co umoĪliwia zróĪ-nicowaü stany oleju, bĊdących podstawą do zastosowania tejĪe uĪytkowej metodyki badaĔ olejów silnikowych.
3. Na obecnym etapie wiedzy i techniki sprecyzowanie jednego uniwersalnego parametru charak-teryzującego w sposób obiektywny jakoĞü oleju silnikowego w dowolnej fazie eksploatacji jest niezmiernie trudne.
4. Biorąc pod uwagĊ badania zmierzające do dokładniejszej analizy typowych grup związków chemcznych zawartych w olejach silnikowych w zaleĪnoĞci od zachodzących w nich zmian eksploatacyjnych – metoda FT-IR moĪe stanowiü kieunek alternatywny dla dalszego rozwoju badaĔ naukowych.
Bibliografia
1. Baczewski K., Hebda M., Jaroszczyk T., Filtracja oleju, paliwa i powietrza w tłokowych silni-kach spalinowych, Wydawnictwa Komunikacji i ŁącznoĞci, Warszawa 1977.
2. wierzycki W., Oleje, paliwa i smary dla motoryzacji i przemysłu, Rafineria Nafty Glimar, Gor-lice 2001.
3. Kajdas Cz., Podstawy zasilania paliwem i smarowania samochodów, Wydawnictwa Komunika-cji i ŁącznoĞci, Warszawa 1983, Warszawa 1983.
4. Zwierzycki W.,Oleje smarowe. Dobór i uĪytkowanie, Rafineria Nafty Glimar 1996.
5. Wojciechowski D., Analiza i ocena stanu oleju silnikowego metodami spektroskopii.,Rozprawa doktorska, Szczecin 2007.
6. R.M.Silverstein, F. X. Webster, D. J. Kiemle, Spektroskopowe metody identyfikacji związków organicznych, PWN, Warszawa 2007.
7. Michałowska J.,Paliwa, oleje, smary, WKiŁ, Warszawa 1977. 8. WoliĔski J..,Chemia organiczna, PZWL, Warszawa 1985.
SPECTROSCOPY IN THE STUDY OF MOTOR OILS Summary
The article relate to research motor oils using spectroscopic techniques FT-IR (Fourier Transform Infrared Spectroscopy).
This article contains selected results of spectrophotometric involving changes of selected properties operated motor oils.
Keywords: infrared spectral analysis of the FT-IR, spectroscopy, motor oil Małgorzata Kastelik
Zakład Matematyki, Fizyki i Chemii Instytut Politechniczny
PaĔstwowa WyĪsza Szkoła Zawodowa im. St. Staszica ul. PodchorąĪych 10, 64-920 Piła
