• Nie Znaleziono Wyników

Czynniki wpływające na spadek zużycia wody z wodociągów w Polsce

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Czynniki wpływające na spadek zużycia wody z wodociągów w Polsce"

Copied!
10
0
0

Pełen tekst

(1)CZYNNIKI WPŁYWAJCE NA SPADEK ZU YCIA WODY Z WODOCIGÓW W POLSCE PAWEŁ BARTOSZCZUK Instytut Bada Systemowych PAN. Streszczenie Przedmiotem artykułu jest spadek konsumpcji wody wodocigowej przeznaczonej dla indywidualnych odbiorców miejskich i przemysłu korzystajcego z wody wodocigowej w latach dziewidziesitych oraz analiza opłat pobieranych przez dostawców wody, a take wpływ tych opłat na wielko zuycia wody przez odbiorców. Przez pozyskiwanie wody rozumie si ujmowanie i uzdatnianie wody, transport i dostarczanie jej odbiorcom. 1. Wstp Zjawisko spadku zuycia wody mona oceni

(2) pozytywnie, gdy wi e si z racjonalnym gospodarowaniem wod . Spadek zuycia wody wyst puje we wszystkich grupach odbiorców wody, a wi c w gospodarstwach domowych, przemyle innych. Na spadek zuycia wody w miastach złoyły si róne czynniki. Po pierwsze została zahamowany wzrost liczby ludnoci w miastach wyposaonych w wodoci g. Standard wyposaenia mieszka w instalacje wodoci gowe i kanalizacyjne osi gn ł ju wysoki stopie : 97% wszystkich mieszka jest wyposaonych w wodoci g. Ponadto zmniejszyło si marnotrawstwo wody. Instalacje wodoci gowe wykonywane s z materiałów o lepszej jakoci. Powszechne stosowanie pralek automatycznych przyczyniło si do racjonalnego zuywania wody. Zasoby wody s nierównomiernie rozmieszczone w Polsce. rednio zasoby te wynosz około 1600 m3 na mieszka ca, podobnie jak w Egipcie. Ze wzgl du na nierówne rozmieszczenie zasobów i ich sezonowe zmiany, obszary deficytów wody zwi kszaj si . Przed 1990 rokiem wyst powało wysokie zuycie wody w Polsce, ze wzgl du na niskie, subsydiowane ceny. Ministerstwo Budownictwa zdecydowało w 1992 roku, e kade mieszkanie w bloku powinno by

(3) wyposaone w wodomierze1. Obecnie wyposaenie w wodomierze jest powszechne, a popyt na wod spadł o 50% od 1992, do prawie 112 litrów na osob i dzie w 2003 roku w Gda sku. Inne dane wskazuj na to, e konsumpcja wody spadła w polskich miastach z 200 l/osob i dzie w 1990 roku do 141,7 l/osob w 1999 (Kłoss, 2000). Popyt na wod jest wci  niestabilny, spadaj c, około 2% na rok. W 1990 roku ilo

(4) wodomierzy była bardzo niska nawet bloki były pozbawione wodomierzy. Opłaty były oparte na normach zuycia. Dla typowego mieszkania norma wynosiła 7.5 m3 na osob i miesi c(240 litrów na osob i dzie ). Naley zauway

(5) , e zjawisko spadku zuycia wody w Niemczech nast puje przy poziomie jednostkowym zuycia wody znacznie niszym ni obecny poziom zuycia jednostkowego w Polsce (Kłoss i in., 2000). 1. Ministerstwo Budownictwa I Gospodarki Przestrzennej wymaga instalowanie wodomierzy w nowych budynkach od 1 –go stycznia, 1992”) Instalacja w istniejcych budynkach byłła powszechnym zjawiskiem od polowy lat 1990-ch, czciowo pod presj organizacji konsumenckich i rzdu..

(6) 26. Paweł Bartoszczuk Czynniki wpływajce na spadek zuycia wody z wodocigów w Polsce. Przeci tna konsumpcja wody zmniejszyła si w całym kraju ze wzgl du na mi dzy innymi wzrost taryf i instalacj wodomierzy. Ponadto stosowanie opłat za wod pokrywaj cych koszty działalnoci usług wodoci gowych zmniejszyło zuycie wody. W Gda sku (475 000 mieszka ców) spółka wodoci gowa zainstalowała 800 wodomierzy. W wyniku opomiarowania zuycia wody i wyszych cen, przeci tna konsumpcja wody zmniejszyła si o 15% w roku, znacznie wi cej ni w przeci gu dwóch poprzednich lat, kiedy spadła o 5% (Motte, 2005). To doprowadziło do strat w spółce. Był to najwi kszy spadek roczny w latach 1992-2003. Od 1992 roku do 2003 zuycie wody zmniejszyło si o 52%. Nikt si nie spodziewał tak znacznego spadku zuycia wody wynikaj cego z zainstalowania wodomierzy –co prowadziło do zmniejszenia utargów przedsi biorstwa. Oznacza to, e opłata jednostkowa wzrosła, a udział kosztów stałych zwi kszył si . Opłata wzrosła kilka procent w celu skompensowania strat prywatnemu przedsi biorstwu wodoci gowemu SAUR’s strat zwi zanych z tym zjawiskiem. Negatywnym technicznym aspektem spadku zuycia wody jest redukcja pr dkoci przepływu w rurach i dłuszy czas jej przebywania. Prowadzi to do sedymentacji osadów i zatykania rur, co prowadzi do koniecznoci stosowania dezynfekcji, w ko cówkach rur. Obserwowany spadek zuycia wody z miejskich wodoci gów przez przemysł wynika ze spadku produkcji w latach 80-tych. Ponadto zmiany w technologii produkcji przyczyniły si do racjonalizacji zuycia wody. Coraz powszechniej zacz to stosowa

(7) zamkni te obiegi wody i technologie wodoszcz dne. Z danych GUS wynika, e maleje zuycie wody na potrzeby przemysłu z uj

(8) własnych i zakupionych z miejskich wodoci gów. (Kłoss i in. 2000) W niektórych gał ziach przemysłu na l sku zuycie wody spadło nawet o 70%. Literatura dotycz ca zuycia wody i opłat za wod jest obszerna. Podstawow monografi i dalsze prace na temat taryf opłat za wod i odprowadzanie cieków opublikował Z. Dziembowski (1962, 1983). Problemem zasad ustalania taryf opłat za wod zajmował si te M. Roman (1995}. Czynniki wpływaj ce na wysoko

(9) kosztów pozyskania wody wodoci gowej badał H. Bylka (1994), czy Szel gowski (1985). Zuyciem wody zajmował si Z. Suligowski (1997). Opracowania te zostały wykonane przy innych prawno - organizacyjne uwarunkowania funkcjonowania przedsi biorstw wodoci gowych. Przed 1990 r. nadzór nad gospodarczym wykorzystaniem i uytkowaniem zasobów wodnych sprawowały organy administracji rz dowej. Zgodnie z ustaw z 1990 r. o samorz dzie terytorialnym zadania zwi zane z produkcj i dostaw wody zostały przekazane gminom. Decydenci podejmuj cy decyzje o podwykach opłat nie zawsze kieruj si przesłankami ekonomicznymi czy te ekologicznymi (ochrona zasobów wodnych). Radni nie dyskutuj czy przedkładane w kalkulacji przewidywane koszty s technicznie i ekonomicznie uzasadnione, ale czy proponowana podwyka to istotne dodatkowe obci enie gospodarstw domowych, zwłaszcza w relacji do innych uci liwych podwyek oraz do wzrostu realnych dochodów tych gospodarstw. W pracy zostan przedstawione ilociowe zalenoci mi dzy jednostkowym kosztem pozyskiwania wody a wielkoci produkcji, sprzeday wody oraz taryfami opłat za wod wodoci gow i próba rozstrzygni cia na tej podstawie, czy obserwowany w polskiej praktyce (w latach 90-tych) coroczny wzrost kosztów jednostkowych oraz taryf jest procesem nieuniknionym, czy te ewentualnie proces ten zako czy si . Oszcz dzanie wody wodoci gowej prowadzi do wzrostu kosztów jednostkowych pozyskania tej wody, co skutkuje wzrostem opłat za wod . To z kolei powoduje ponowne zmniejszenie zuycia wody przez konsumentów oraz implikuje spadek sprzeday i produkcji wody prowadz cy, do ponownego wzrostu kosztów jednostkowych pozyskania wody wodoci gowej..

(10) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 7, 2006. 27. 2. Granice oszczdzania wody Okrelenie granicznej wartoci jednostkowego zuycia wody jest bardzo wane. Zostały przeprowadzone badania na ten temat w miecie Łodzi i porównywano je z danymi niemieckimi [Kłoss i in., 2000]. W okresie 1969-1998 zarówno wielko

(11) jednostkowego zuycia wody, jak i jego struktura w niemieckich gospodarstwach domowych nie uległa zmianie. Mona wyróni

(12) nast puj ce cele przeznaczenia wody wykorzystywanej przez lokatorów mieszka : picie gotowanie, mycie, k piel, spłukiwanie miski ust powej, zmywanie naczy , sprz tanie mieszkania, mycie samochodu, podlewanie rolin w ogródku. Najistotniejszym elementem zuycia wody w gospodarstwie domowym s k piel i spłukiwanie muszli ust powej-około 60% zuycia całkowitego w gospodarstwie domowym. W prognozach sporz dzonych 30 lat temu przewidywano znacznie wysze zuycie wody od dzisiejszego. Przede wszystkim przyjmowano, e nast pi znaczny wzrost zuycia wody na k piel. Ogólnie k piel pod prysznicem jest bardziej wodooszcz dna ni k piel w wannie. Z kolei k piel w wannie odbywa si znacznie rzadziej ni k piel pod prysznicem. Prognozuje si , e cz sto

(13) k pieli pod prysznicem wzronie. Skutecznym sposobem ograniczenia zuycia wody jest stosowanie wodomierzy Według danych francuskich wynika, e dzi ki zastosowaniu wodomierzy w trzech badanych osiedlach zuycie wody spadło o 27-46%. Innym rodkiem jest stosowanie cieków szarych (np. z k pieli) do spłukiwania muszli ust powej. Jest to jednak rozwi zanie kosztowne. Wymaga przebudowy instalacji i magazynowania cieków. Ponadto prowadzi do nieuchronnego zag szczenia cieków i problemów technologicznych przy transporcie cieków kanalizacj . Moliwe jest te wykorzystanie deszczówki do prania i spłukiwania toalet. Rozwi zanie to wyst puje w Danii. Takie rozwi zanie wprawdzie zmniejsza zuycie wody wodoci gowej, ale nie zmniejsza iloci cieków.(Kłoss i in.,2000). Metod t stosuje si w domach jednorodzinnych. Zgodnie z szacunkami jest ona trzykrotnie drosza ni przy wodzie wodoci gowej, a ponadto w okresie suszy i tak trzeba si ga

(14) po wod wodoci gow . Tabela 1. Spadek zuycia wody w latach 90-tych w Polsce i Niemczech Miasto/region. Rok 1990 [l/MK.d]. Okres ko cowy[l/MK.d]. Spadek [%]. Gda sk Warszawa Łód Polska-wszystkie miasta Całe Niemcy Niemcy-Stare Landy Niemcy-Nowe Landy Hamburg. 187 281 256 208,3. 136 (1997rok) 216 (1998) 170 (1998) 141,7 (1999). 23 34 32. 145 147 141 137. 127 (1998) 139 (1995) 100 (1995) 136 (1995). 12 5 29 1. 27. ródło: Kłoss i in., 2000). Najprostszym sposobem oszcz dzania wody w przemyle jest stosowanie obiegów zamkni tych. W niektórych gał ziach odzyskuje si wod ze cieków poprodukcyjnych do chłodzenia W Orlenie oczyszczone cieki stanowi 20-50% ogólnej iloci wody wykorzystywane (Dolecki,1997). Podobnie w Elektrociepłowni Kraków, gdzie dzi ki zasileniu obiektu chlodz cego cie-.

(15) 28. Paweł Bartoszczuk Czynniki wpływajce na spadek zuycia wody z wodocigów w Polsce. kami ograniczono ilo

(16) zrzucanych cieków 6,3 do 4,8 mln m3. Najwiekszym sektorem zuywaj cym wod (80%) jest sektor wytwarzaj cy energi elektryczn . Tabela 2. Pobór wody na potrzeby przemysłu. Rok. Pobór wody przez przemysł [hm3]. 1985 1990 1992 1993 1994 1995 2004. 10920,5 9549,4 8362,2 8140,2 8136,6 8431,6 7800,0. ródło: GUS, Dolecki 1997. 3. Metoda badawcza W celu przedstawienia konsekwencji spadku zuycia wody zastosowano metod badawcz ,. Skonstruowane równania modelowe opisuj proces generowania wartoci zmiennej „sprzeda wody przez zakład wodoci gowy” (yt) jako funkcji opłaty jednostkowej pobieranej za wod wodoci gow od odbiorców (xt), nast pnie zmiennej „produkcja wody” (pt) zalenej od sprzeday wody, potem kosztu jednostkowego (zt) jako funkcji produkcji wody oraz opłaty jednostkowej w przyszłym okresie (xt+1) zalenej od kosztu jednostkowego pozyskania wody w okresie bie cym (zt). Przyj to, e sprzeda wody jest cile wypukł malej c funkcj opłaty jednostkowej, a ponadto produkcja wody jest liniow rosn c funkcj wielkoci sprzeday wody, spełniaj c warunek zerowy. Przyj to dalej, e koszt jednostkowy jest cile wypukł malej c funkcj wielkoci produkcji wody. W zalenoci od sposobu ustalania opłaty jednostkowej za wod , krzywa b d ca wykresem funkcji „opłata jednostkowa w przyszłym okresie” (o argumencie koszt jednostkowy w okresie bie cym) moe mie

(17) róny kształt. Zmienna „opłata jednostkowa” jest pozytywnie skorelowana ze zmienn „koszt jednostkowy”. Równie zakładamy, e jest to funkcja liniowa, spełniaj c warunek zerowy. Układ przyj tych zalenoci mona zapisa

(18) symbolicznie: (1) (f - funkcja dodatnia, cile wypukła, malej ca, okrelona na R+, róniczkowalna). p t = ay t. z t = h(p t ). (a>0). (2). (3). (h - funkcja dodatnia, cile wypukła, malej ca, okrelona na R+, róniczkowalna).

(19) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 7, 2006. x t +1 = bz t. (b>0),. 29. (4). gdzie y x p z. -. sprzeda wody opłata jednostkowa za wod produkcja wody koszt jednostkowy. SprzedaĪ wody 3 wm w ciągu roku zt. A. B. Opłata jednostkowa 3 w zł/m na jednostkĊ majątku trwałego xt. X0 X1. Produkcja 3 wody w m w ciągu roku pt. C. Koszt jednostkowy kt. X2. D. Rysunek 1. Graficzne przedstawienie zalenoci modelowych (1)-(4) pomi dzy sprzeda , produkcj , kosztem jednostkowym i opłat jednostkow za wod wodoci gow . ródło: opracowanie własne na podstawie bada własnych.Proces mona kontynuowa

(20) (por. Rys 2). Dla t ≥ 1, opłacie jednostkowej xt b dzie odpowiadała sprzeda yt, produkcja pt, koszt jednostkowy zt oraz opłata jednostkowa xt. Tak wi c opłacie jednostkowej xt b dzie odpowiadała opłata jednostkowa xt+1. Za pomoc eliminacji z układu zalenoci (1) - (4) zmiennych sprzeda, produkcja, koszt jednostkowy otrzymujemy zwi zek rekurencyjny wyraaj cy opłat w okresie t+1 w funkcji opłaty w okresie t. xt+1=F(xt),. (5).

(21) 30. Paweł Bartoszczuk Czynniki wpływajce na spadek zuycia wody z wodocigów w Polsce. gdzie F( x t ) =b h( a f( x t ) ) jest funkcj ci gł , róniczkowaln , cile wkl sł , t ∈{0,1,2,3...}.. Opłata jednostkowa w czasie t+1: F(xt)=xt+1. Zwi zek ten z warunkiem pocz tkowym xt=x0 dla t=0 opisuje proces kształtowania opłat jednostkowych za wod . Przy przyj tych załoeniach o funkcji F (b d cych konsekwencjami załoe (1) - (4)), proces generowania opłat jednostkowych jest zbieny monotonicznie do x*, przy czym zbieno

(22) nast pi „od góry” lub „od dołu”, w zalenoci od połoenia punktu pocz tkowego x0 (por. Rys. 3).. 36. y=x y=F(x) P 18. 0 0 X0. X1. X2. X3. x*. X'2. X1'. X0'. 20. Opłata jednostkow a w czasie t (xt). Rysunek 2. Proces tworzenia opłat jednostkowych; schemat ideowy z załoonym konkretnym kształtem linii F(x). ródło: opracowanie własne na podstawie bada własnych We my pod uwag pewn liczb x0 nale c do dziedziny funkcji F(x), interpretowan jako opłat jednostkow w danym roku (ustalon w oparciu o koszt jednostkowy pozyskania wody wodoci gowej). Argumentom xt odpowiadaj wartoci funkcji F(xt). Podstawiaj c t=1 otrzymujemy F(x1) =x2, nast pnie dla t=2 otrzymujemy F(x2)= x3, i tak dalej, a do F(x*)= x*. Ci g xt+1=F(xt) jest zbieny i jego granic jest opłata graniczna x*. Wyraz xt ci gu nazywamy t - tym przyblieniem pierwiastka równania x=F(x), za sam ci g nazywamy ci giem kolejnych przyblie . Ten sam charakter zbienoci ma proces kształtowania si kosztów jednostkowych. Zbieno

(23) tego ci gu nie zaley od wyboru punktu startowego x0. Podstawiaj c za x0 jak kolwiek liczb otrzymamy inny ci g opłat, równie zbieny do opłaty granicznej. Jeeli oplata pocz tkowa jest mniejsza od opłaty granicznej (na rysunku 3 tak opłat ilustruje punkt x0), to ci g opłat jest ci giem rosn cym (jeeli F(x) jest rosn ca), czyli wartoci tego ci gu zwi kszaj si a do wartoci współrz dnych punktu P. Jeeli oplata pocz tkowa jest wi ksza od opłaty granicznej (na rysunku 3 punkt x0’), to ci g ten jest malej cy i ograniczony z dołu np. przez odci t punktu P..

(24) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 7, 2006. 31. W celu zbadania, czy ci g wartoci opłat jednostkowych i kosztów jednostkowych ronie, maleje czy jest stały dokonano empirycznej weryfikacji równa modelowych, a przez to wyznaczono posta

(25) funkcji F. Empiryczna weryfikacja modelu Dane empiryczne dotycz ce opłat i sprzeday wody zebrano z 45 miast w Polsce. Sporód tych miast 30 podało informacje o kosztach jednostkowych, wielkoci maj tku oraz produkcji. Miasta te dostarczaj ponad 710 mln m3 wody rocznie, co stanowi 30% wody dostarczanej mieszka com Polski. Pełne dane uzyskano z lat 1994 i 1995, cz ciowo z 1993 roku. Zakłady wodoci gowe w tych miastach maj rón form organizacyjn . Najcz ciej spotykan s przedsi biorstwa komunalne, spółki z ograniczon odpowiedzialnoci , spółki akcyjne, przedsi biorstwa prywatne (które w ogóle nie chciały udost pni

(26) danych). W wi kszoci miasta te naleały do grupy miast duych (powyej 200 tys. mieszka ców) oraz z grupy miast o liczbie ludnoci 100 - 200 tys., oraz 50 - 100 tys. Miasta te zaopatrywane były w wod powierzchniow lub podziemn . Przy doborze tych miast starano si wybra

(27) takie, które maj przewag jednego rodzaju wody. Aby wyeliminowa

(28) rónice w technologiach produkcji wody, koszty jej pozyskania przeliczone zostały na 1 m3 sprzedanej wody oraz na jednostk wartoci maj tku trwałego. rednio polskie przedsi biorstwa wodoci gowe sprzedaj 24,5 miliona metrów szeciennych wody w ci gu roku. Sprzeda wody najwi ksza ze wszystkich analizowanych miast była w Warszawie. Du sprzeda wody zanotowano take w Krakowie (80 mln m3/rok) i w Poznaniu (60 mln m3/rok). Pewn trudno

(29) stanowiło uzyskanie danych dotycz cych wartoci maj tku trwałego. Nie wszystkie przedsi biorstwa zgodziły si j poda

(30) . Dane dotycz ce długoci sieci wodoci gowej, zuycia wody w miastach, liczby ludnoci dost pne były w rocznikach GUS: "Ochrona rodowiska", „Infrastruktura komunalna”. Dane te dotyczyły długoci sieci wodoci gowej, zuycia wody w przeliczeniu na jednego mieszka ca w m3. Warunkiem stosowalnoci przedstawionej w pracy metody jest, aby zastosowane zalenoci ilociowe były stacjonarne. Dost pne dane dotyczyły jedynie kilku lat i nie pozwalaj na stwierdzenie, czy tak jest w długim okresie. W celu zaprezentowania działania metody, moemy jednak załoy

(31) stacjonarno

(32) zalenoci ilociowych i zbada

(33) , czy proces kształtowania kosztów pozyskania wody i opłat za wod jest procesem zbienym. Przyjmujemy, ze dane w cenach porównywalnych odnosimy do 1994 roku, przy czym nie rozróniamy miejscowoci, z których te dane pochodz . Zarówno koszty jednostkowe, jak i opłaty odnosimy do jednostki wartoci maj tku trwałego, eliminuj c w ten sposób rónice mi dzy warunkami lokalnymi pozyskiwania wody w danym miecie, jak równie innymi czynnikami, wpływaj cymi na kapitałochłonno

(34) procesów pozyskiwania wody, jak np. rónice w stosowanych technologiach oczyszczania wody, czy w rodzaju pozyskiwanej wody. Dla zaprezentowania metody badania zbienoci ci gu wartoci opłat i kosztu jednostkowego potrzebne s wzory funkcji f i h oraz stałe a i b. Na podstawie danych liczbowych ustalono, e: sprzeda wody: yt=78,829*xt-0,59 (6) produkcja wody: pt= 1,133*yt ) (7) koszt jednostkowy pozyskania wody: zt = 699,3*pt-1,24 (8) opłata jednostkowa za wod : xt+1= 1,599*zt0,70 (9).

(35) 32. Paweł Bartoszczuk Czynniki wpływajce na spadek zuycia wody z wodocigów w Polsce. Eliminuj c zmienne sprzeda, produkcja, koszt jednostkowy (yt, pt, zt) z równa modelowych (6) - (9) otrzymujemy zwi zek rekurencyjny: xt+1=3,094*xt0,496, (10) gdzie xt+1 oznacza opłat dla okresu t+1 w funkcji opłaty w okresie t. Przyjmuj c za opłat jednostkow tak opłat , jaka obowi zywała w przeci tnym miecie wojewódzkim - na przykład w Lublinie - (opłata jednostkowa, w przeliczeniu na warto

(36) maj tku trwałego wynosiła w 1994 roku 4,867 zł/m3) obliczamy opłat w nast pnym okresie. Jednoczenie w oparciu o znane postacie równa (6) - (9) obliczamy kolejno sprzeda wody, jej produkcj , koszt jednostkowy wyraony w jednostkach maj tku trwałego. Z przeprowadzonych oblicze. wynika, e w kolejnych okresach rosn opłaty jednostkowe, a koszt jednostkowy jest wyszy od opłaty jednostkowej (opłata jednostkowa jest ustalana na poziomie niszym od kosztu jednostkowego). W wielu zakładach usługi wodoci gowe dotuje si z wpływów za odprowadzanie cieków. Poza tym zakłady rozbudowuj sie

(37) wodoci gow , z której dochody pokrywaj bie ce straty. Moliwoci kontynuowania takich działa wyczerpi si w miar podł czania kolejnych mieszka ców do sieci wodoci gowej i kanalizacyjnej. Jedyn moliwoci obnienia kosztów jednostkowych pozyskiwania wody, w przypadku braku dofinansowania ze strony gminy, jest zmniejszenie kosztów materiałowych oraz usług obcych. Skutkiem zmniejszenia tych kosztów jest obnienie jakoci pozyskiwanej wody. Stosuje si wi c mniejsze dawki drogich rodków chemicznych do oczyszczania wody, ogranicza si przegl dy urz dze do pozyskiwania wody, nie płucze si sieci przesyłaj cych wod . Takie działania s wymuszone ze wzgl du na działania rad gminnych obniaj cych wysoko

(38) proponowanych podwyek opłat za wod . W pracy udowodniono, e proces rekurencyjny (10) z warunkiem pocz tkowym xt=x0 dla t=0 jest zbieny do opłaty x*=9,47 zł/m3, której graficznym odpowiednikiem jest odci t punktu, w którym prosta y=x przecina krzyw o równaniu y= 3,094x0,496. Liczba x* jest granic ci gu (10). Opłacie tej odpowiada sprzeda wody równa 20,9 mln m3 w ci gu roku, a wi c identyczna jak zanotowana w 1995 roku w miastach zamieszkałych przez ponad 100 tysi cy mieszka ców - w Gorzowie lub Kaliszu (por. Rys. 4).. oplata jednostkowa na majątek dla t+1. 20. y=x. 15. P. 10. 0,4964. y = 3,0949x 2. 5. R = 0,9997. 0 0. x0. 5. 10. 15. 20. opłata jednostkowa na majątek dla t. Rysunek 3. Proces tworzenia opłat jednostkowych; schemat ideowy z kształtem linii F, wykrelonej na podstawie równania (10). ródło: opracowanie własne na podstawie bada własnych..

(39) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 7, 2006. 33. 4. Wnioski Z przeprowadzonych w pracy oblicze wynika, e gospodarstwa domowe pod wpływem znacznej podwyki opłat, spowodowanej wzrostem kosztu jednostkowego pozyskania wody wodoci gowej i instalacj wodomierzy pocz tkowo zmniejszaj zuycie wody. Istnieje pewna graniczna warto

(40) opłaty, przy której sprzeda wody przestaje si zmniejsza

(41) . wiadczy to o tym, e moliwoci zmniejszenia zuycia wody, dzi ki np. zastosowaniu wodooszcz dnych urz dze. wyczerpały si , co potwierdza przewidziane na podstawie równa empirycznych ustabilizowanie si poziomu zuycia wody. Wielko

(42) opłaty granicznej zaley od wzajemnych relacji pomi dzy zmienn „opłata jednostkowa w przyszłym okresie” a zmienn „koszt jednostkowy w okresie bie cym” (sposobu ustalania opłat za wod ). Im wi ksza rónica mi dzy opłat jednostkow za wod a kosztem jednostkowym pozyskania tej wody, tym zbieno

(43) nast puje do wyszej opłaty granicznej. Ustalenie opłaty jednostkowej na poziomie wyszym od kosztów jednostkowych doprowadzi do wi kszego spadku zuycia wody, ni przy opłatach równych lub mniejszych od kosztu jednostkowego pozyskania wody. Równoczenie zatrzymanie spadku sprzeday wody b dzie wymaga

(44) dłuszego czasu. Im nisza opłata pocz tkowa za wod , tym wi kszy b dzie wzrost opłat wywołany wi kszym spadkiem sprzeday wody, co potwierdza analiza równa modelowych. Mieszka cy tych miast, gdzie opłaty za wod były niskie, naraeni s na ponoszenie znacznie wyszych opłat. Spadek sprzeday wody wcale nie jest tak korzystny dla mieszka ców, jak zapewniaj niektóre gremia. Pogl dy o korzyciach ze zmniejszenia zuycia wody głosz niektóre biura i firmy, które yj ze sposobów oszcz dzania wody oraz firmy produkuj ce lub instaluj ce wodomierze. Spadek zuycia wody prowadzi, do spadku jednostkowych kosztów zmiennych, ale równoczenie przyczynia si do wzrostu jednostkowych kosztów stałych. Zmniejszenie zuycia wody o 30%, przy si gaj cych 90% kosztach stałych prowadzi

(45) moe jedynie do 3% zmniejszenia kosztów. Oszcz dnoci ilociowe zuycia wody prowadz do wyszych kosztów jednostkowych, a w konsekwencji wyszych opłat za wod . Zmniejszenie zuycia wody powoduje zmniejszenie iloci odprowadzanych cieków, a wi c zmian ich właciwoci. W skrajnym przypadku stwarza to konieczno

(46) przebudowy oczyszczalni cieków, a to z kolei prowadzi do dodatkowych kosztów i wzrostu opłat za odprowadzanie cieków. Jeeli za nie sta

(47) nas b dzie na zmian technologii oczyszczania cieków, moemy doprowadzi

(48) do zanieczyszczenia rodowiska niedostatecznie oczyszczonymi ciekami. Dochodzimy do paradoksu - ekologiczne działania polegaj ce na oszcz dzaniu wody prowadz do pogorszenia stanu rodowiska naturalnego. Wano

(49) podj tego tematu tłumaczy si tym, e jednostkowe koszty pozyskania wody stanowi podstaw do okrelania przez gminy opłat za wod (na wniosek przedsi biorstw pozyskuj cych wod ). Chocia zuycie wody w latach 90-tych w miastach polskich ci gle maleje, indywidualni mieszka cy płacili za ni coraz wi cej (w cenach porównywalnych), a opłaty te stanowi coraz wi kszy odsetek opłat mieszkaniowych..

(50) 34. Paweł Bartoszczuk Czynniki wpływajce na spadek zuycia wody z wodocigów w Polsce. Bibliografia 1.. Dziembowski Z. (1962) Problem wyboru systemu taryfowego i metody okrelania poziomu opłat za wod i odprowadzanie cieków. Instytut Gospodarki Komunalnej. Zeszyty Naukowe, 3, Warszawa. 2. Dziembowski Z. (1983) Ekonomika przedsi biorstwa komunalnego. Pa stwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. 3. Dolecki S. (1997) Kampania Oszcz dzania Wody. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, 10: 333336. 4. Roman M. (1995) Taryfy opłat za wod i odprowadzanie cieków. W: Konferencja Opłaty za wod i cieki w gminie - polityka taryfowa. Politechnika Warszawska. 5. Bylka H. (1994) Przyczyny wzrostu oraz moliwoci zmniejszenia kosztów dostawy wody i odprowadzenia cieków. W: Zaopatrzenie w wod miast i wsi. Materiały konferencyjne, Pozna . 6. Bylka H. (1998) Artykuł wst pny. Przegl d Komunalny, 5. 7. Szel gowski Z. (1985) Ekonomika gospodarki wodnej. Warszawa. 8. Bylka H. (1998) Kształtowanie opłat za wod i cieki. Moliwoci i ograniczenia. Przegl d Komunalny, 3. 9. Kłoss-Tr baczkiewicz H, Osuch Pajdzi ska E. Roman M. (2000) Przyczyny spadku zuycia wody w miastach polskich i jego granice. Gaz, Woda i Technika Sanitarna. 10. de la Motte R. (2005) D20: WaterTime case study - Gda sk, Poland, A research project supported by the European Commission, FP5: Energy, Environment and Sustainable Development?: Key Action 4: City of Tomorrow and Cultural Heritage Thematic Priority 4.1.2: Improving the quality of urban life Contract No: EVK4-2002-0095, 2005, maszynopis. 11. Suligowski Z. (1997) Oszcz dzanie wody. Gaz, woda i technika sanitarna, 1..

(51)

Cytaty

Powiązane dokumenty

Możemy wtedy decydować, które kanały trzeba już remontować, które mogą poczekać, które nadają się do renowacji bezwykopowej.. Ten sprzęt dużo ułatwia, ułatwił

K2 - współczynnik zależny od ilorazu twardości wapniowej i ogólnej Qs - wydajność sytnika (m3/godz.).

Przeprowadzony sondaż został utworzony, aby zbadać zadowolenie użyt- kowników wodociągu mieleckiego wynikające z jakości wody, jak i jej ilości,

65% badanych doświadczyło przerwy w dostawie wody, w przeciągu ostatniego roku, a prawie połowa osób zaopatrzonych w wodę wodociągową zmagało się tylko z

Rysunek 3 przedstawia schemat instalacji pompy ciepła służącej do pod- grzewania wody do podlewania w produkcji roślinnej z wymiennikiem grunto- wym poniżej strefy

Celem pracy jest analiza zużycia oraz strat wody w mieście Stalowa Wola w latach 2008-2013.. Podstawą analizy są dane eksploatacyjne uzyskane dzięki uprzejmości

Należy oznaczyć temperaturę próbki, zawartość substancji rozpuszczonych (pomiar przewodnictwa), zawartość wapnia (oznaczenie twardości wapniowej), zawartość wolnego

Jednak programy fluoryzacji zębów krytykuje się ze względu na fakt, że są mniej efektywne kosztowo niż fluoryzacja wody i nie są dostępne w starszych grupach wiekowych,