ISSN:1896Ǧ382X|www.wnus.edu.pl/epu DOI:10.18276/epu.2018.131/2Ǧ17|strony:177–185
MichaÏPolasik
UniwersytetMikoÏajaKopernikawToruniu michal.polasik@umk.plAnnaIwonaPiotrowska
PaÑstwowaWyĂszaSzkoÏaZawodowaweWÏocÏawku anna.piotrowska@pwsz.wloclawek.plSukcestechnologiizbliĂeniowejwbankowoäci
naprzykÏadzierozwojupolskiegorynkukartpÏatniczych
Kody JEL: E42, G21, O33Sáowa kluczowe: karty zbliĪeniowe, system páatniczy, innowacje bankowe
Streszczenie. Technologia zbliĪeniowa w relatywnie krótkim czasie staáa siĊ w Polsce
standar-dem obsáugi páatnoĞci detalicznych. Celem artykuáu jest wskazanie czynników sukcesu rozwoju páatnoĞci zbliĪeniowych w Polsce. Ze wzglĊdu na sieciowy charakter rynku usáug páatniczych i mechanizmy funkcjonowania systemów kart páatniczych, wystĊpują bardzo duĪe bariery dla zmian technologicznych w tych systemach. Sukces rozwiązania zbliĪeniowego osiągniĊto dziĊki strategii organizacji páatniczych, polegającej na jednoczesnym wsparciu rozwoju sieci akceptacji i wydawnictwa kart. W rezultacie polski sektor bankowy skorzystaá z renty zapóĨnienia w zakre-sie migracji do standardu EMV, stając siĊ liderem tej innowacji w Europie.
Wprowadzenie
Wspóáczesny sektor finansowy jest miejscem testowania wielu wysoko zaawan-sowanych technologicznie rozwiązaĔ páatniczych, z których wiĊkszoĞci nie udaje siĊ jednak zdobyü powaĪniejszego udziaáu w rynku. W tym kontekĞcie interesujące wydaje siĊ przedstawienie studium przypadku wprowadzania innowacji do systemów kart páat-niczych – na rynku polskim, co byáo jednym z najwiĊkszych Ğwiatowych sukcesów. Celem artykuáu jest wskazanie czynników sukcesu rozwoju páatnoĞci zbliĪeniowych w Polsce. W pracy wykorzystano wyniki cyklu wáasnych badaĔ ankietowych polskiego sektora bankowego oraz dane statystyczne Narodowego Banku Polskiego (NBP).
Ana-liza zostaáa przeprowadzona z uwzglĊdnieniem zaproponowanej przez E.M. Rogersa (1983, s. 87–103) teorii przebiegu procesu dyfuzji innowacji wedáug tzw. krzywej S.
1.TechnologiazbliĂeniowaijejzastosowaniawbankowoäci
Technologia zbliĪeniowa wywodzi siĊ z technologii identyfikacji radiowej RFID (Hancke, 2008). Wykorzystanie komunikacji radiowej do wymiany danych miĊdzy kartą a terminalem páatniczym zastąpiáo koniecznoĞü stosowania odczytu paska magnetycznego lub mikroprocesora EMV. Zastosowanie odpowiedniej czĊstotliwoĞci fal elektromagne-tycznych ograniczyáo odlegáoĞü komunikacji do kilku centymetrów, zapewniając przy tym wysoki poziom bezpieczeĔstwa (Polasik, Wisniewski, Lightfoot, 2012). W rezultacie wprowadzenia technologii zbliĪeniowej nastąpiáo przyspieszenie i usprawnienie procesu realizacji páatnoĞci, co wykazaáy wczeĞniejsze badania autora (Polasik et al., 2013). Jed-noczeĞnie nastąpiáo pewnego rodzaju uwolnienie karty i terminala ze sztywnego gorsetu standardu ISO/IEC 7813, poniewaĪ w przypadku transakcji zbliĪeniowej nie jest wyma-gany konkretny ksztaát zarówno instrumentu páatniczego, jak i terminala. Technologia zbliĪeniowa pozwoliáa zatem na stosowanie kart páatniczych w postaci breloczków do kluczy, zegarków, a takĪe urządzeĔ mobilnych dziaáających w zbliĪeniowym standardzie NFC – Near Field Communication (Polasik et al., 2012).
2. Bariery zastosowania kart zbliĂeniowych z punktu widzenia
efektówsieciowych
Gáówną barierą wdroĪenia technologii zbliĪeniowej byáo to, Īe stanowiáa ona zupeánie nowy standard techniczny. Operacja wprowadzenia nowego standardu jest szczególnie trudna do przeprowadzenia w sytuacji, gdy dany rynek jest poddany silne-mu oddziaáywaniu tzw. efektu sieciowego (Economides, 1993), ktory wystĊpuje, gdy w momencie przyáączenia do sieci teleinformatycznej nowego podmiotu/uĪytkownika, staje siĊ ona wiĊksza z korzyĞcią dla dotychczasowych podmiotów/uĪytkowników. Obrazuje to tzw. prawo Metcalfe’a, zgodnie z którym jeĪeli do sieci naleĪy n uczestni-ków, a jej wartoĞü dla kaĪdego z nich jest wprost proporcjonalna do liczby pozostaáych uczestników, to caákowita wartoĞü sieci jest proporcjonalna do n(n – 1) uczestników, czyli w przybliĪeniu do kwadratu liczby uczestników (Van Hove, 2016). Z uwagi na to, Īe karty zbliĪeniowe funkcjonują w ramach systemu páatnoĞci, bĊdącego ponadto przy-káadem rynku dwustronnego, którego cechą charakterystyczną jest wystĊpowanie dwóch róĪnych, wzajemnie na siebie oddziaáujących grup klientów sektora bankowego – czyli z jednej strony klientów dokonujących páatnoĞci kartami a z drugiej strony przedsiĊbiorców akceptujących karty – bariery wynikające z efektów sieci są szczegól-nie trudne do przezwyciĊĪenia (Rochet, Tirole, 2003). W ich przypadku koszczegól-nieczne jest bowiem zbudowanie aĪ dwóch nowych, komplementarnych ze sobą sieci,
obsáugują-cych nowy standard. W przypadku wdraĪania technologii zbliĪeniowej oznaczaáo to zatem koniecznoĞü wymiany, zarówno wszystkich zainstalowanych w przedsiĊbior-stwach terminali páatniczych EFT-POS, jak i wydania klientom kart páatniczych z funk-cjonalnoĞcią zbliĪeniową. W tym kontekĞcie przedstawione poniĪej studium przypadku, dotyczące wprowadzenia kart zbliĪeniowych na rynku polskim, stanowi szczególnie cenny materiaá empiryczny do badaĔ teoretycznym w zakresu dyfuzji innowacji i efek-tów sieciowych.
3.StrategiawdraĂaniazbliĂeniowejinnowacji
WaĪnym czynnikiem, który sprzyjaá wprowadzeniu przez sektor bankowy w Pol-sce technologii zbliĪeniowej, byá trwający wówczas paneuropejski proces budowy Jed-nolitego Obszaru PáatnoĞci w Euro (ang. SEPA) i wynikający z niego obowiązek wpro-wadzenia do koĔca 2010 roku standardu kart mikroprocesorowych EMV1 (ECB, 2014). Polski sektor bankowy zwlekaá z rozpoczĊciem migracji do tego standardu i w 2008 roku naleĪaá do jednych z najmniej zaawansowanych pod tym wzglĊdem rynków w Unii Europejskiej. Sytuacja ta stworzyáa moĪliwoĞü odniesienia korzyĞci z tzw. renty zapóĨnienia (Rindermann, 2018), polegającej na ominiĊciu poĞrednich etapów rozwoju – w tym wypadku wprowadzania stykowych kart EMV – i wdroĪenia od razu docelo-wego, bardziej zaawansowanego rozwiązania. Dawaáo to szansĊ wprowadzenia dwóch standardów jednoczeĞnie, tj. EMV i zbliĪeniowego, przy ponoszeniu nakáadów inwe-stycyjnych znacznie mniejszych niĪ w przypadku wdraĪania tych technologii oddzielnie (Polasik et al., 2012). Realizacja tego planu wymagaáa jednak opracowania wáaĞciwej strategii.
WdroĪenie páatnoĞci kartami zbliĪeniowymi odbyáo siĊ w Polsce zasadniczo w skoordynowany sposób, jednoczeĞnie obejmując banki-wydawców nowego rozwią-zania, jak i agentów rozliczeniowych, którzy zarządzają siecią terminali páatniczych na rzecz akceptantów kart. Ogniwami áączącym te dwie strony rynku oraz inicjatorami zmian byáy organizacje páatnicze MasterCard i Visa, które w 2005 roku podpisaáy umowĊ o stosowaniu wspólnego protokoáu dla páatnoĞci zbliĪeniowych ISO/IEC 14443 (Rae, 2005). Wsparcie finansowe organizacji páatniczych umoĪliwiáo równolegáy roz-wój sieci terminali páatniczych przystosowanych do nowej technologii oraz budowĊ sieci uĪytkowników tego typu páatnoĞci.
NaleĪy jednak zaznaczyü, Īe rozwój infrastruktury terminalowej realizowany byá z pewnym wyprzedzeniem, w stosunku do rozpoczĊcia masowego wydawnictwa kart zbliĪeniowych przez banki. PrzyjĊtą wówczas strategiĊ, okreĞlaną jako „po pierwsze akceptacja”, a która zakáadaáa, Īe klienci otrzymujący kartĊ zbliĪeniową muszą mieü
1
Data zakoĔczenia migracji do standardów SEPA zostaáa wydáuĪona do 1.02.2014 r. (ECB, 2014), ale decyzja o wdroĪeniu kart zbliĪeniowych byáa uwarunkowana terminem pier-wotnym.
moĪliwoĞü wypróbowania realizacji páatnoĞci w pobliĪu swojej lokalizacji, bo inaczej szybko zniechĊciliby siĊ do tego instrumentu. Ponadto, w początkowym etapie wdraĪa-nia innowacji zarówno liczba, jak i stopieĔ wykorzystawdraĪa-nia kart zbliĪeniowych nie uza-sadniaáy od strony ekonomicznej ponoszenia nakáadów na modernizacjĊ sieci terminali EFT-POS. Z tego wzglĊdu organizacja MasterCard wspieraáa rozwój rynku poprzez dofinansowywanie wdroĪeĔ akceptacji páatnoĞci zbliĪeniowych w konkretnych sieciach handlowych (m.in. McDonald’s, ĩabka, Empik, Shell, T-Mobile, Smyk, Rossmann) oraz organizowanie akcji promocyjnych typu Buy & Get. Organizacja Visa z kolei uruchomiáa program „Kartą Visa Zapáacisz WszĊdzie”, w ramach którego dofinansowa-no proces wprowadzenia na rynek okoáo 200 tys. dofinansowa-nowych terminali páatniczych obsáu-gujących páatnoĞci zbliĪeniowe (Polasik, 2014).
Uzyskanie masy krytycznej uĪytkowników systemu wymagaáo takĪe poniesienia wysokich nakáadów na promocjĊ nowej technologii wĞród klientów banków, w których kosztach organizacje kartowe równieĪ partycypowaáy. Przykáadem dziaáaĔ na bardzo duĪą skalĊ byáo zaangaĪowanie MasterCard w wykorzystanie páatnoĞci zbliĪeniowych na kilku czoáowych festiwalach muzycznych i filmowych (m.in. na Heineken Open’er Festival) oraz podczas Mistrzostw Europy w Piáce NoĪnej UEFA Euro 2012.
4.RozwójsieciakceptacjikartzbliĂeniowych
Sieü akceptacji páatnoĞci kartami zbliĪeniowymi byáa w Polsce rozwijana prak-tycznie od podstaw, początkowo obejmując gáównie aglomeracje Warszawy, Poznania i Wrocáawia. Analiza danych zaprezentowanych na rysunku 1 wskazuje, Īe w pierw-szych latach liczba zbliĪeniowych terminali EFT-POS wzrastaáa stopniowo z 800 w 2008 roku do 13,2 tys. w 2010 roku. Znaczące przyspieszenie nastąpiáo od 2011 roku i byáo skorelowane z niezwykle szybkim tempem wydawnictwa kart zbliĪeniowych przez banki zaprezentowanego w nastĊpnym podrozdziale (rys. 2). Na koniec 2013 roku w Polsce funkcjonowaáo juĪ okoáo 170 tys., co stanowiáo ponad 52% wszystkich termi-nali POS (rys. 1). Kolejne znaczące rozszerzenie zasiĊgu akceptowania kart zbliĪenio-wych nastąpiáo w 2014 roku, osiągając poziom 288 tys. Byáo to związane z przyáącze-niem siĊ do sieci akceptantów páatnoĞci kartami duĪej sieci handlowej. Technologia zbliĪeniowa objĊáa wówczas juĪ 72% sieci terminali páatniczych w Polsce (System
páatniczy…, 2017), stawiając tym samym PolskĊ w Ğcisáym gronie Ğwiatowych liderów
technologii zbliĪeniowej. Wedáug danych NBP (2017) dla drugiego kwartaáu 2017 roku, liczba terminali zbliĪeniowych wynosiáa 536 tys., co stanowiáo aĪ 92% wszystkich terminali páatniczych POS dziaáających w Polsce.
Rysunek 1. Liczba zbliĪeniowych terminali páatniczych EFT-POS w Polsce (w tys.)
ħródáo: opracowanie wáasne na podst. danych uzyskanych z wáasnych badaĔ ankietowych sektora bankowego w latach 2008–2012, Polasik (2014); System páatniczy… (2017); linia trendu wielo-mianowa czwartego stopnia.
Na podstawie analizy danych przedstawionych na rysunku 1 moĪna stwierdziü, Īe rozwój sieci akceptacji kart zbliĪeniowych w Polsce nastĊpowaá niezwykle dynamicz-nie. Mając na wzglĊdzie, Īe w 2017 roku páatnoĞci zbliĪeniowe byáy juĪ dostĊpne dla wiĊkszoĞci uĪytkowników kart páatniczych, wydawaü by siĊ mogáo, Īe wielkoĞü sieci akceptacji osiągnĊáa poziom nasycenia. JeĞli jednak porówna siĊ przebieg powyĪszej linii trendu (rys. 1), z teoretycznym ksztaátem krzywej dyfuzji technologii S (Rogers, 1983), moĪna odnieĞü wraĪenie, Īe wciąĪ istnieje znaczny potencjaá do dalszego wzro-stu liczby zbliĪeniowych terminali páatniczych. Okazuje siĊ, Īe te rozwaĪania teoretycz-ne zostaáy uprawdopodobnioteoretycz-ne wskutek powoáania w 2017 roku Programu Wsparcia Obrotu Bezgotówkowego (przez Związek Banków Polskich, Visa, Mastercard oraz Ministerstwo Rozwoju RP), którego celem jest sfinansowanie zwiĊkszenia liczby ter-minali POS dla nowych akceptantów do 2020 roku o okoáo 600 tys. urządzeĔ, obsáugu-jących funkcjonalnoĞü zbliĪeniową.
5.RozwójwydawnictwakartzbliĂeniowychwPolsce
Pierwsze karty zbliĪeniowe, które pojawiáy siĊ na polskim rynku w grudniu 2007 roku miaáy charakter przedpáacony. Byáy one wydawane przez Bank Zachodni WBK SA. W 2009 roku do wydawców tego rodzaju kart przyáączyáo siĊ piĊü podmiotów, osiągając liczbĊ wydanych kart na poziomie 321 tys. Nadal jednak udziaá kart zbliĪe-niowych we wszystkich kartach páatniczych funkcjonujących na rynku polskim byá znikomy. Analiza danych zaprezentowanych na rysunku 2 wskazuje, Īe prawdziwym
0,8 (0,4%) 6 (2,8%) 13,2 (5,4%) 48 (18,0%) 105 (36,5%) 170 (52,1%) 288 (72,3%) 388 (83,7%) 490 (91,3%) 536 (91,6%) y = ޤ0,3067x4+ 5,6532x3ޤ 24,872x2+ 46,549x ޤ 27,053 R² = 0,9994 0 100 200 300 400 500 600 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Q2 Liczba terminali zbliĪeniowych (tys.)
przeáomem okazaá siĊ rok 2010, kiedy to nastąpiá skokowy wzrost liczby wydanych kart do 2,2 mln. Byáo to efektem wydawania przez najwiĊkszy polski bank PKO BP kart zbliĪeniowych jako podstawowych kart debetowych do rachunków oszczĊdnoĞciowo-rozliczeniowych wszystkim klientom.
Rysunek 2. Liczba kart zbliĪeniowych w Polsce (w mln)
ħródáo: opracowanie wáasne na podst. danych uzyskanych z wáasnych badaĔ ankietowych sektora bankowego w latach 2008–2012; Polasik (2014); System páatniczy… (2017); linia trendu wielo-mianowa czwartego stopnia.
W kolejnych latach na polskim rynku obserwowana byáa ekspansja wydawnictwa kart zbliĪeniowych, obejmująca w ciągu 4 lat praktycznie wszystkie funkcjonujące w kraju banki. Tym samym technologia zbliĪeniowa zostaáa w 2014 roku wáączona do standardowych rozwiązaĔ stosowanych w polskiej bankowoĞci detalicznej, a liczba kart zbliĪeniowych wyniosáa 25,7 mln, co stanowiáo 71% udziaá w krajowym rynku kart páatniczych (System páatniczy…, 2017). Od 2015 roku zauwaĪyü moĪna jednak obniĪe-nie dynamiki wzrostu liczby kart zbliĪeniowych. Interesujące jest, Īe zaprezentowany na rysunku 2 trend zmiany liczby kart zbliĪeniowych w Polsce wykazuje wrĊcz wzor-cową zgodnoĞü z zaproponowaną przez E.M. Rogersa (1983) krzywą S, odnosząca siĊ do typowego procesu dyfuzji innowacji na rynku. SpostrzeĪenie to pozwala na sformu-áowanie wniosku, Īe wydawnictwo kart zbliĪeniowych w Polsce osiągnĊáo poziom nasycenia, a w kolejnych latach nie naleĪy oczekiwaü zauwaĪalnego wzrostu stopnia penetracji rynku, który jest bliski moĪliwej do osiągniĊcia wielkoĞci maksymalnej.
0,02 (0,1%) 0,3 (0,9%) 2,2 (6,9%) (29,3%)9,4 15,1 (45,4%) 20,0 (57,7%) 25,7 (71,3%) 28,1 (79,8%) 28,5 (77,3%) 29,7 (78,4%) y = 0,0181x4ޤ 0,5172x3+ 4,7351x2ޤ 11,483x + 7,4665 R² = 0,9976 0 5 10 15 20 25 30 35 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Q2 Liczba kart zbliĪeniowych (mln)6.PrzyszÏoä©pÏatnoäcizbliĂeniowych
Kilkuletnie ponoszenie znacznych nakáadów finansowych, związanych z budową sieci nowoczesnych terminali páatniczych na potrzeby obsáugi kart zbliĪeniowych oraz zaangaĪowanie banków w wydawanie kart wyposaĪonych w tĊ technologiĊ, speániáo pokáadane w niej nadzieje. Doprowadziáo mianowicie do popularyzacji kart i stosowa-nia ich do niskokwotowych páatnoĞci, skutkując obniĪeniem Ğredniej wartoĞü páatnoĞci kartami w Polsce z 118 zá do 65 zá w okresie 2008–2017 (II kwartaá), a udziaá transakcji zbliĪeniowych osiągnąá na koniec tego okresu aĪ 2/3 liczby wszystkich transakcji kar-tami (System páatniczy…, 2017).
Dodatkowym, nie przez wszystkich oczekiwanym, skutkiem tego wielkiego skoku technologicznego, byáo stworzenie fundamentów dla dalszego rozwoju innowacyjnoĞci w obszarze páatnoĞci detalicznych w Polsce. Badania wykazaáy, Īe rynek polski naleĪy do najbardziej innowacyjnych w Europie, obok rynku brytyjskiego, w zakresie rozwią-zaĔ páatniczych, nazywanych ogólnym pojĊciem PayTech (Polasik, Piotrowski, 2016). Okazaáo siĊ bowiem, Īe dostĊpnoĞü infrastruktury dla technologii zbliĪeniowej staáa siĊ najwaĪniejszym czynnikiem sprzyjającym sukcesowi mobilnych páatnoĞci opartych na technologii NFC, które mogą korzystaü z istniejącej juĪ sieci zbliĪeniowych terminali páatniczych, stając siĊ beneficjentem pozytywnego oddziaáywania tzw. poĞredniego efektu sieciowego (Church, Gandal, Krause, 2008). Fakt ten naleĪy uznaü za kluczowy dla przeprowadzenia pierwszego komercyjnego wdroĪenia mobilnych páatnoĞci NFC w Europie wáaĞnie na rynku polskim, które zostaáo zrealizowane przez MasterCard we wspóápracy z operatorem T-Mobile (Polasik, 2014). Aktualnie bardzo pomyĞlnie rozwi-jają siĊ w Polsce portfele kartowe oparte na aplikacjach bankowych, pozwalające na páatnoĞci zbliĪeniowe NFC (Polasik, Piotrowski, 2016), dziĊki zastosowaniu technologii HCE – Host Card Emulation (Górka, 2016; Morosan, DeFranco, 2016). O strategicz-nym znaczeniu mobilnych páatnoĞci NFC dla przyszáoĞci branĪy páatniczej Ğwiadczy fakt zaangaĪowania siĊ na duĪa skalĊ w tĊ technologiĊ globalnych gigantów technolo-gicznych – Apple i Google, które wdraĪają swoje wersje tych rozwiązaĔ jako Apple Pay i Android Pay, z których ostatnie jest juĪ obecny w Polsce od koĔca 2016 roku.
Podsumowanie
Na rynku kart páatniczych wystĊpują szczególnie duĪe bariery dla wprowadzania innowacji opartych na nowym standardzie technologicznym. Po 10 latach od podjĊcia w Polsce pierwszych wdroĪeĔ technologii zbliĪeniowej, moĪna pokusiü siĊ o ocenĊ tego procesu. Dane statystyczne pozwalają jednoznacznie stwierdziü, Īe proces ten zakoĔ-czyá siĊ peánym sukcesem, a jego rezultaty moĪna okreĞliü jako prawdziwy kamieĔ milowy w rozwoju polskiego systemu páatniczego. Przebieg wdraĪania kart oraz termi-nali zbliĪeniowych na rynku polskim moĪna uznaü takĪe za wzorcowy pod wzglĊdem empirycznego potwierdzenia teoretycznych zaáoĪeĔ tzw. krzywej S, zaproponowanej
przez E.M. Rogersa do opisu zjawiska dyfuzji innowacji. Przy czym, o ile w przypadku kart zbliĪeniowych przebieg krzywej S sugeruje osiągniĊcie poziomu nasycenia, to dla terminali sugeruje on istnienie znaczącego potencjaáu dla dalszego wzrostu.
Przedstawiona w artykule analiza procesu wprowadzania kart zbliĪeniowych wy-kazaáa, Īe strategia zastosowana przez organizacje páatnicze dobrze siĊ sprawdziáa i powinna stanowiü punkt odniesienia podczas planowania innych znaczących wdroĪeĔ w obszarze innowacji páatniczych. Kluczowe wydaje siĊ przeprowadzenie skoordyno-wanych dziaáaĔ ukierunkoskoordyno-wanych na obszar akceptacji i wydawnictwa instrumentów páatniczych. Jest jednak zasadne, aby rozwój sieci akceptacji wyprzedzaá nieco masowe wydawnictwo kart konsumentom.
Warto dodaü, Īe rozpoczĊcie wdroĪenia kart zbliĪeniowych juĪ w 2008 roku po-zwoliáo na skorzystanie przez polski sektor bankowy z renty zapóĨnienia w zakresie migracji do standardu EMV. DoĞwiadczenia polskiego rynku są obecnie waĪnym punk-tem odniesienia dla wdraĪania innowacji páatniczych w Europie.
Praca byáa finansowana ze Ğrodków na naukĊ przez Narodowe Centrum Nauki w ramach projektu badawczego nr 2017/26/E/HS4/00858.
Literatura
ECB (2014). Card payments in Europe – A renewed focus on SEPA for cards. Frankfurt am Main: Eurosystem.
Economides, N. (1993). Network economics with application to finance. Financial Markets,
Institutions & Instruments, 2 (5), 89–97.
Górka, J. (2016). Ewolucja funkcjonalna mobilnego portfela. W: P. Bolibok, M. ĩukowski (red.),
Obrót bezgotówkowy w Polsce: stan obecny i perspektywy (s. 119–130). Lublin:
Wydawnictwo KUL.
Hancke, G. (2008). RFID and Contactless Technology. W: Smart Cards, Tokens, and Security
Applications. New York: Springer US.
Morosan, C., DeFranco, A. (2016). It’s about time: Revisiting UTAUT2 to examine consumers’ intentions to use NFC mobile payments in hotels. International Journal of Hospitality
Management, 53, 17–29. DOI: 10.1016/j.ijhm.2015.11.003.
Polasik, M. (2014). Perspektywy rozwoju mobilnych páatnoĞci NFC na rynku polskim. Annales
UMCS. Sectio H Oeconomia, XLVIII (4), 197–207. DOI: 10.17951/h.2014.48.4.197.
Polasik, M., Górka, J., Wilczewski, G., Kunkowski, J., Przenajkowska, K., Tetkowska, N. (2013). Time efficiency of Point-of-Sale payment methods: Empirical results for cash, cards and mobile payments. W: J. Cordeiro, L.A. Maciaszek, J. Filipe (red.), Lecture Notes in
Business Information Processing (vol. 141, s. 306–320). Heidelberg: Springer. DOI:
10.1007/978-3-642-40654-6_19.
Polasik, M., Piotrowski, D. (2016). Payment innovations in Poland: A new approach of the banking sector to introducing payment solutions. Economics and Law, 15 (1), 103–131.
DOI: 10.12775/EiP.2016.007.
Polasik, M., Wisniewski, T.P., Lightfoot, G. (2012). Modelling customers’ intentions to use contactless cards. International Journal of Banking, Accounting and Finance, 4 (3), 203– 231. DOI: 10.1504/IJBAAF.2012.051590.
Rae, C. (2005). MasterCard and Visa agree contactless payments protocol. Card Technology
Today, 4 (17), 4.
Rindermann, H. (2018). Cognitive Capitalism: Human Capital and the Wellbeing of Nations. Cambridge: Cambridge University Press.
Rochet, J.-C., Tirole, J. (2003). Platform competition in two-sided markets. Journal of the
European Economic Association, 1 (4), 990–1029. DOI: 10.1162/154247603322493212.
Rogers, E.M. (1983). Diffusion of Innovations (3rd ed.). New York: Free Press.
System páatniczy (2017). Warszawa: Narodowy Bank Polski. Pobrane z: http://www.nbp.pl.
Van Hove, L. (2016). Metcalfe’s Law and network quality: An extension of Zhang et al. Journal of
Computer Science and Technology, 31 (1), 117–123. DOI: 10.1007/s11390-016-1615-9.
THE SUCCESS OF CONTACTLESS TECHNOLOGY IN BANKING – THE EXAMPLE OF THE POLISH PAYMENT CARDS MARKET
Keywords: contactless cards, payment system, bank innovations
Summary. The contactless technology has become in Poland a standard for retail payments
in a relatively short time. The aim of the article is to indicate the success factors for the develop-ment of contactless paydevelop-ments in Poland. Due to the network nature of the paydevelop-ment services and a complexity of payment card schemes functioning, there are huge barriers to technological changes on the payment card market. The success of the contactless technology implementation was achieved by strategy of payment organizations, based on the simultaneous supporting the development of the acceptance network and card issuance. As a result, the Polish banking sector gained advantages of backwardness in the scope of migration to the EMV standard, becoming the leader of this innovation in Europe.
Translated by Anna Iwona Piotrowska
Cytowanie
Polasik, M., Piotrowska, A.I. (2018). Sukces technologii zbliĪeniowej w bankowoĞci na przykáa-dzie rozwoju polskiego rynku kart páatniczych. Ekonomiczne Problemy Usáug, 2 (131/2), 177– 185. DOI: 10.18276/epu.2018.131/2-17.
