Wstęp
Dane epidemiologiczne dotyczące chorób przewlekłych wyraźnie wskazują potrzebę wzmocnienia działań profi-laktycznych na wszystkich etapach prewencji – zarówno ukierunkowanej na wczesne wykrywanie, jak i na zapo-bieganie powikłaniom u osób już chorujących. Najwyraź-niej potwierdza to problem nadciśnienia tętniczego (NT), którego częstość wśród dorosłych Polaków określana jest na poziomie ponad 30%, a zwłaszcza szacowany na około 30% odsetek niezdiagnozowanych przypadków choroby i kwestia skuteczności leczenia, ocenianej na zaledwie 26% chorych z NT (1). Lekarzami najczęściej stykającymi się z osobami, u których można wdrożyć działania prewen-cyjne, są lekarze podstawowej opieki zdrowotnej (POZ),
Andrzej Marcinkiewicz1, Agnieszka Jankowska-Zduńczyk2, Paweł Lewek3, Marta Wiszniewska1,
Agnieszka Lipińska-Ojrzanowska1, Jolanta Walusiak-Skorupa1
Wzmocnienie współpracy lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej
i służby medycyny pracy realną szansą na poprawę
skuteczności działań profilaktycznych
Enhanced cooperation of primary care doctor and occupational medicine
as a chance of improving the effectiveness of preventive actions
1Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi 2Konsultant krajowy w dziedzinie Medycyny Rodzinnej
3Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Summary
Epidemiological data on chronic diseases indicate the need for enhanced preventive actions at all stages of prophylaxis – directed both at early detection and prevention of complications in people already ill. General practitioner (GP) and occupational medicine physician are those doctors who most regularly have contact with patients not aware of any health problems who can be implemented with the preventive actions. Those patients are examined due to administrative reasons to obtain the medical certificate, so the circumstances are completely different from visits to GP. In case of those two medical specialities, the need to launch the system of information exchange and permanent cooperation becomes increasingly clear. Detected and treated by general practitioner illness can constitute an obstacle to carrying out the work while occupational doctor has unique chance to detect early the deviations of health condition, which can require further diagnostic and medical treatment in primary care centre. In the publication an identification of strengths and weaknesses of prevention tackled by occupational medicine and primary care was made as well as the chance of improving the effectiveness of these actions by formalising the exchange of information as a form of improving mutual cooperation was pointed. To achieve this aim, the models of medical certifications have been developed. They comprise the individual and external documentation issued alternately by an occupational doctor to primary care or by a general practitioner to occupational medicine.
Keywords
prevention, occupational medicine, primary care, medical certificate
w pierwszej kolejności udzielający pomocy u osób z ujaw-niającymi się problemami zdrowotnymi oraz lekarze służby medycyny pracy (SMP), przeprowadzający badania profi-laktyczne wstępne, okresowe i kontrolne u potencjalnie zdrowych pracowników. W przypadku tych dwóch grup lekarzy coraz wyraźniej rysuje się konieczność stworzenia systemu wymiany informacji i stałej współpracy, gdyż schorzenia wykrywane i leczone przez lekarzy POZ mogą stanowić przeszkodę w wykonywaniu pracy, a jednocześnie lekarze SMP mają unikalną szansę wczesnego wykrywania odchyleń w stanie zdrowia, wymagających dalszej diagno-styki i leczenia w POZ.
Celem niniejszej publikacji jest identyfikacja mocnych i słabych stron profilaktyki realizowanej przez służbę
medycyny pracy i podstawową opiekę zdrowotną oraz wskazanie szans na zwiększenie efektywności tych działań poprzez sformalizowanie wymiany informacji poprawiającej współpracę lekarzy POZ z SMP.
Służba medycyny pracy
Działalność służby medycyny pracy jest w społeczeństwie utożsamiana przede wszystkim z wykonywaniem badań wstępnych, okresowych i kontrolnych u pracowników. Tym-czasem zakres jej zadań, ujętych w ustawie z dnia z 27 czerwca 1997 roku, jest znacznie szerszy. W ramach sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, rolą SMP jest także wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób związa-nych z wykonywaną pracą, do których należą m.in. choroby układu krążenia (ChUK) (2). Co więcej, celem SMP jest także inicjowanie działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich realizacji, m.in. w za-kresie wdrażania programów promocji zdrowia (2).
Do mocnych stron służby medycyny pracy, które powinny być wykorzystywane do poprawy realizacji działań profi-laktycznych, należy zaliczyć: obligatoryjność, cykliczność i powszechność badań wykonywanych dla potrzeb Kodeksu pracy.
Obligatoryjność badań pracowników wynika z art. 229 § 4 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca nie może do-puścić do wykonywania czynności zawodowych pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (3).
Cykliczność badań pracowników wynika z konieczności wskazania na orzeczeniu lekarskim określającym zdolność do pracy terminu kolejnego, obowiązkowego badania okre-sowego oraz z zasady zachowania ciągłości opieki. Zgodnie bowiem z art. 12 ustawy o służbie medycyny pracy badania profilaktyczne pracowników oraz inne świadczenia zdrowot-ne powinny być wykonywazdrowot-ne na podstawie trwającej co najmniej rok pisemnej umowy zawieranej przez pracodawcę z podstawową jednostką służby medycyny pracy (2, 4).
Powszechność badań pracowników potwierdzają dane statystyczne, z których wynika, że w latach 1997-2014 wy-konywano ich średnio niemal 4 mln rocznie, a od roku 2014 ponad 4,5 mln (5). Należy też podkreślić liczbę ponad 15 mln osób podlegających tym obowiązkowym badaniom (w tym ponad 12,5 mln pracowników najemnych, pozostałą część stanowią uczniowie, słuchacze i studenci w trakcie praktycz-nej nauki zawodu) (6).
Te trzy wymienione wyżej cechy systemu ochrony zdro-wia pracujących stanowią kluczową wartość dla działań prewencyjnych: do lekarza medycyny pracy muszą zgłaszać się osoby z powodów administracyjnych, a nie w związku z już manifestującymi się dolegliwościami. Pozwala to na podejmowanie działań prewencyjnych na wczesnym etapie zaburzeń zdrowotnych u osób niekorzystających na co dzień z opieki zdrowotnej.
Wśród słabych stron opieki sprawowanej przez służbę me-dycyny pracy, wymagających uwzględnienia w planowaniu
i realizacji działań profilaktycznych, należy wymienić impli-kacje wynikające z formuły badań pracowników:
– ich celem jest wydanie orzeczenia lekarskiego o braku lub istnieniu przeciwwskazań zdrowot-nych do podjęcia lub kontynuowania pracy, a nie podjęcie leczenia wykrytych podczas badania schorzeń,
– w przypadku zgłaszania dolegliwości, zamiast dia-gnostyki i zastosowania terapii, pacjent/pracownik może uzyskać od lekarza sprawującego opiekę pro-filaktyczną nad pracownikami jedynie poradę doty-czącą dalszego postępowania oraz zalecenie wizyty u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego) lub u lekarza specjalisty (komercyjnie),
– ujawnione przez pracownika w ramach wywiadu schorzenia mogą wpłynąć na treść orzeczenia lekar-skiego o zdolności do pracy i w konsekwencji unie-możliwić wykonywanie pracy zarobkowej, dlatego pacjent może nie być zainteresowany współpracą z lekarzem medycyny pracy i szczerym opisem swo-jego stanu zdrowia (4).
Osobnego omówienia wymaga finansowanie opieki profilaktycznej nad pracownikami, gdyż można je trak-tować zarówno w kategorii mocnych, jak i słabych stron. Wprawdzie pracodawcy zobowiązani są ponosić koszty przeprowadzanych badań wstępnych, okresowych i kon-trolnych oraz profilaktycznej opieki zdrowotnej, ale tylko w niezbędnym zakresie ze względu na warunki pracy – na zasadach określonych w Kodeksie pracy oraz według prze-pisów wydanych na jego podstawie. Natomiast pozostałe działania, w tym wszelkie formy promocji zdrowia i pre-wencji chorób pośrednio związanych z pracą, mają charak-ter fakultatywny (2). W efekcie jedynie 16% przedsiębior-ców w Polsce zatrudniających powyżej 50 osób wykracza poza obowiązki prawne, podejmując dodatkowe działania wspierające zdrowie pracowników (7). Dodatkowe, inne niż pochodzące z Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), źródło finansowania świadczeń zdrowotnych daje pewną szansę na wzmocnienie działań profilaktycznych ukierun-kowanych na choroby cywilizacyjne w społeczeństwie, ale stopień ich realizacji potwierdza wątpliwości wśród pracodawców dotyczące wyręczania przez nich sektora publicznego z jego zobowiązań do realizowania profilak-tyki zdrowotnej. Takiego problemu nie stwarza w zasadzie prewencja nadciśnienia tętniczego, gdyż pomiar ciśnienia tętniczego jest standardowym elementem każdego bada-nia wstępnego, okresowego czy kontrolnego, niegeneru-jącego dodatkowych kosztów po stronie pracodawców. Dodatkowe koszty obciążające pracodawców pojawiają się dopiero wtedy, gdy z powodu podejrzenia nowo wykryte-go lub nieprawidłowo leczonewykryte-go nadciśnienia tętniczewykryte-go lekarz medycyny pracy skraca termin ważności orzeczenia. Wówczas większa niż wynikająca z warunków pracy czę-stotliwość badań okresowych będzie stanowiła dodatkowe obciążenie finansowe pracodawców.
z 2016 roku lekarze rodzinni stanowili zaledwie 33% wszystkich lekarzy pracujących w POZ (9, 11), – nadmierne obciążenie pracą lekarzy w POZ,
wy-nikające m.in. z niewystarczającej komputeryzacji świadczeń zdrowotnych w systemie ochrony zdro-wia, nadmiernych regulacji prawnych w zakresie orzecznictwa na rzecz instytucji i systemów praw-nych poza ochroną zdrowia, a także z biurokratyzacji systemu ochrony zdrowia generującej zbędne wizyty lekarskie,
– brak ujednoliconego sposobu wymiany informacji o zdrowiu pacjenta pomiędzy różnymi elementami systemu ochrony zdrowia, co powoduje, że pacjent staje się nośnikiem informacji pomiędzy profesjo-nalistami medycznymi,
– odrębny system kodowania wykonywanych w POZ procedur profilaktycznych, nieskorelowany z wyko-rzystywanym w codziennej pracy systemem informa-tycznym dokumentowania procedur medycznych, prowadzący m.in. do zaniechania realizacji świad-czeń czy obarczonej błędami sprawozdawczości. Nawiązuje do tego raport Najwyższej Izby Kontroli, w którym zwrócono uwagę na niesatysfakcjonującą realizację działań profilaktycznych, w tym profilak-tyki chorób układu krążenia (ChUK). Świadczenia te należą do gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej − w ramach umowy z NFZ, zgod-nie z wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 roku (12). Do 2015 roku, pomimo odrębnej wyceny świad-czeń (poza stawką kapitacyjną) oraz wdrożenia sys-temu informatycznego monitorowania profilakty-ki (SIMP), liczba osób przebadanych nie przekraczała rocznie 3% populacji podlegającej badaniom. Wśród przyczyn niskiej realizacji profilaktyki ChUK leżących po stronie POZ wymieniono brak zainteresowa-nia programem ze strony świadczeniodawców ze względu na jego dużą pracochłonność, konieczność posiadania łącza internetowego oraz niską dyspo-zycyjność. Wskazano również szersze przyczyny organizacyjno-systemowe: inercję centrali NFZ i od-działów wojewódzkich w przeciwdziałaniu spadkowi liczby porad profilaktyki ChUK realizowanych w POZ, pomimo określenia ich przez Ministra Zdrowia jako priorytetowe zadania zdrowotne (13).
Zagrożenia dla efektywnej współpracy
pomiędzy służbą medycyny pracy
a podstawową opieką zdrowotną
W codziennej praktyce lekarze POZ spotykają się z róż-nymi aspektami aktywności zawodowej swoich pacjen-tów, w tym z koniecznością wystawiania różnego rodzaju i przeznaczenia zaświadczeń: od druku ZUS ZLA o czasowej niezdolności do pracy po informacje dla lekarzy medycyny pracy, np. o zakończeniu zwolnienia lekarskiego. Pełniąc
Podstawowa opieka zdrowotna
Podstawową opiekę zdrowotną należy traktować jako fundament polskiego systemu ochrony zdrowia finansowa-nego w ramach powszechfinansowa-nego ubezpieczenia zdrowotfinansowa-nego. W 2015 roku w POZ zrealizowano w sumie ponad 165 mln porad lekarskich dla ponad 37 mln pacjentów (8). Średnio jeden pacjent zgłasza się do lekarza w POZ ok. 4 razy w roku, z porad częściej korzystają kobiety, a biorąc pod uwagę wiek, notuje się wyraźny wzrost udzielanych świadczeń od 46. roku życia (9).
W kontekście działań prewencyjnych do mocnych stron POZ i wynikających z nich szans należy zaliczyć:
– dostępność i ciągłość opieki – do POZ mają dostęp wszyscy ubezpieczeni, pacjent może się zgłosić do lekarza z każdego powodu, a następnie po-wracać z dowolnym problemem nieograniczoną ilość razy,
– powszechność opieki – umożliwiająca uzyskanie świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środ-ków publicznych w lecznictwie specjalistycznym i szpitalnym,
– koordynację świadczeń zdrowotnych realizowanych w różnych częściach systemu ochrony zdrowia, – wszechstronność opieki – świadczenia zdrowotne
udzielane są w zróżnicowanych chorobach krótko-terminowych, długoterminowych i w dobrym stanie zdrowia,
– skupienie na rodzinie – lekarz rodzinny opiekujący się wszystkimi członkami rodziny może zaprosić na wizytę profilaktyczną osoby, które się u niego nie po-jawiają, za pośrednictwem członków jego rodziny, – świadczenie usług medycznych przez
wyspecjalizo-wany zespół lekarza rodzinnego (lekarz rodzinny, pielęgniarka środowiskowo-rodzinna, położna śro-dowiskowo-rodzinna),
– dominację prewencji – profilaktyka jest jednym z fundamentów medycyny rodzinnej, uznanym za świadczenie gwarantowane w POZ – zgodnie z § 5. „Świadczenia gwarantowane w POZ obej-mują świadczenia z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej, chorób wewnętrznych oraz pediatrii, ukierunkowane na promocję zdrowia, profilaktykę, diagnostykę schorzeń, leczenie, zapobieganie lub ograniczanie niepełnosprawności oraz usprawnia-nie i pielęgnację świadczeniobiorcy podczas cho-roby, udzielane w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej” (10).
Jednocześnie nie należy zapominać o słabych stronach POZ, wśród których należy wymienić:
– niewystarczającą liczbę lekarzy w stosunku do po-trzeb pacjentów – w POZ udziela świadczeń zdro-wotnych ponad 32 tys. lekarzy, z czego tylko dla ok. 60% jest to jedyne miejsce pracy (9),
– niewystarczającą liczbę specjalistów medycyny rodzinnej – na podstawie danych Izb Lekarskich
mogących mieć związek z zagrożeniami zawodowymi lub sposobem wykonywania pracy (2).
Realizacja tego zapisu w praktyce powinna przynieść następujące korzyści:
– kompleksową opiekę nad pacjentem-pracowni-kiem i dwukierunkowy przepływ informacji (między POZ a SMP) o stanie zdrowia pacjenta i ewentu-alnym wpływie środowiska zawodowego na jego zdrowie,
– poszerzenie wiedzy lekarzy POZ o rodzaju aktywno-ści zawodowej pacjenta-pracownika, w tym o czyn-nikach szkodliwych i uciążliwych na stanowisku pracy, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie i stanowić czynnik zakłócający efektywność terapii,
– poszerzenie wiedzy i uzyskanie wiarygodnych da-nych lekarzy SMP o zdrowiu pracownika-pacjenta, a także o jakości współpracy pacjenta z lekarzem POZ w zakresie leczenia i kontroli rozpoznanych schorzeń. Należy tu z jednej strony wziąć pod uwagę choroby, których przebieg może ulegać pogorszeniu pod wpływem szkodliwych warunków zawodowych oraz, co szczególnie istotne, przypad-ki, w których pacjent świadomie lub nieświadomie zataja informacje podczas wywiadu lekarskiego zebranego w kontekście orzecznictwa o braku lub istnieniu przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Informacje te mogą mieć kluczowe znaczenie dla oceny predyspozycji zdrowotnych do wykonywania prac wymagających odpowiedniego stanu zdrowia (np. cukrzyca z cięż-kimi epizodami hipoglikemii, padaczka, zawroty głowy, epizody utraty przytomności o nieustalonej przyczynie itp.),
– poprawa adherence, czyli przestrzegania zaleceń terapeutycznych (16), dzięki współpracy pacjenta z lekarzem leczącym m.in. poprzez dwukierunkowo prowadzone działania edukacyjne i konieczność poddania się obligatoryjnej okresowej kontroli pod-czas badań profilaktycznych pracowników.
Propozycje rozwiązań dla zintegrowanych
działań profilaktycznych
lekarzy służby medycyny pracy
i podstawowej opieki zdrowotnej
W przypadku podejrzenia nieuświadomionej lub nie-właściwie kontrolowanej choroby podczas wizyty związanej z badaniem profilaktycznym pracowników, lekarz medycyny pracy powinien:
– przeprowadzić edukację zdrowotną dotyczącą za-sad zdrowego stylu życia (w tym diety, aktywności fizycznej, zaprzestania nałogów itp.), wskazać mody-fikowalne czynniki ryzyka choroby i poinformować o możliwych powikłaniach w przypadku niepodjęcia jej leczenia,
funkcję koordynatora świadczeń zdrowotnych udzielanych w systemie powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych, lekarz POZ powinien mieć możliwość uzyskania wiarygodnej infor-macji o charakterze pracy zawodowej i wynikającym z tego ryzyku zdrowotnym. Jest to tym bardziej uzasadnione, że lekarze uprawnieni do badań profilaktycznych pracowni-ków oczekują od nich informacji o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia/powrotu do pracy lub wykony-wania określonych czynności na stanowisku pracy, jak np. dźwiganie.
Różne oczekiwania obydwu stron mogą prowadzić do trudności we współpracy, zwłaszcza w zakresie wymiany informacji. Lekarz SMP oczekuje specjalistycznej konsulta-cji, informacji o stanie zdrowia i stosowanym leczeniu oraz wynikających z niego ewentualnych ograniczeniach (14). Powszechnie przekazywana lapidarna informacja o za-kończeniu leczenia lub o zdolności do pracy jest zazwyczaj niewystarczająca.
Jednym z powodów istniejących trudności w wymianie informacji może być brak sformalizowanych form komuni-kacji, gdyż określone w prawodawstwie wzory zaświadczeń dotyczące czasowej niezdolności do pracy (ZUS ZLA) lub informacji o ciąży (Mz/L-1) docelowo przeznaczone są dla pracodawców, a nie lekarzy (3, 15).
Szanse dla poprawy działań
profilaktycznych wynikające z efektywnej
współpracy pomiędzy służbą medycyny
pracy a podstawową opieką zdrowotną
Analizując potencjał do działań profilaktycznych POZ i SMP, należy zwrócić uwagę na świadomość zdrowotną pacjentów i wynikający z tego sposób korzystania z systemu opieki zdrowotnej. Z jednej strony do podstawowej opieki zdrowotnej pacjenci zgłaszają się aktywnie w przypadku pogorszenia stanu zdrowia, kontynuacji leczenia lub w ce-lach orzeczniczych, a jeśli nie mają dolegliwości, niechętnie kontrolują swój stan zdrowia, o czym świadczy np. niesatys-fakcjonujący udział w funkcjonujących programach profilak-tycznych (13). Z drugiej strony lekarze medycyny pracy są często jedynymi, do których zgłasza się pacjent zmuszony potrzebą nie zdrowotną, lecz administracyjną (konieczność uzyskania odpowiedniego orzeczenia do pracy). Skutkuje to wykrywaniem w trakcie badań do celów Kodeksu pracy nie-uświadomionych lub niewłaściwie kontrolowanych chorób, mogących w perspektywie krótko- lub długoterminowej utrudniać bądź uniemożliwiać pracę, a których leczenie powinno być kontynuowane w POZ. W efekcie powstaje zapotrzebowanie na właściwą komunikację i współpracę dwóch grup lekarzy.
Już od 20 lat w polskim prawodawstwie istnieje zalecenie współdziałania pomiędzy specjalistami medycyny pracy a lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej, które zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 roku powinno po-legać na wymianie informacji o stanie zdrowia pracujących objętych ich opieką, zwłaszcza o stanach chorobowych
Ryc. 1. Zaświadczenie dla potrzeb profilaktycznej opieki zdrowotnej – dokumentacja indywidualna zewnętrzna wypełniana przez lekarza
– skierować pacjenta do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej celem weryfikacji podejrzenia nieuświa-domionej lub braku kontroli już rozpoznanej choroby i ew. wdrożenia/modyfikacji farmakoterapii. Ponadto w sytuacji znaczących przekroczeń norm stanu zdrowia (np. granicznych wartości ciśnienia) bądź wystę-powania zawodowych czynników ryzyka, wpływających na – poinstruować pacjenta o zasadach kontrolowania
pa-rametrów choroby (np. monitorowania ciśnienia tętni-czego, z zaleceniem zgodnym z wytycznymi jego syste-matycznej kontroli i odnotowywania wyników) (17), – uwzględnić stwierdzony stan zdrowia w treści
orze-czenia lekarskiego i terminie następnego obligato-ryjnego badania okresowego,
Ryc. 2. Zaświadczenie dla potrzeb profilaktycznej opieki zdrowotnej – dokumentacja indywidualna zewnętrzna wypełniana przez lekarza
przebieg choroby, utrudniających wykonywanie obowiąz-ków zawodowych lub stwarzających ryzyko wypadku, lekarz medycyny pracy powinien:
– rozważyć wydanie opinii o przeciwwskazaniu zdro-wotnym do wykonywania określonych w skierowaniu
Ryc. 3. Zaświadczenie o stanie zdrowia dla potrzeb profilaktycznej opieki zdrowotnej – dokumentacja indywidualna zewnętrzna
wypeł-niana przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, kierowana do lekarza medycyny pracy
czynności zawodowych lub znacznie skrócić termin następnego badania okresowego,
– przekazać lekarzowi POZ – za pośrednictwem pa-cjenta – wyczerpującą informację o stwierdzo-nych odchyleniach od stanu zdrowia i dalszych
wykorzystując ustrukturyzowaną dokumentację indywidualną zewnętrzną (propozycję wzoru za-świadczenia przedstawiono na rycinie 3).
Wnioski
Lekarz medycyny pracy, stwierdzając u pracownika nieuświadomioną lub niewłaściwie kontrolowaną chorobę czy nawet występowanie samych czynników ryzyka cho-rób, powinien zainicjować proces interwencji zmierzającej do modyfikacji tych czynników oraz do jednoznacznego określenia stanu zdrowia i wdrożenia skutecznej terapii. Interwencja ta powinna być kontynuowana w ramach pod-stawowej opieki zdrowotnej z wykorzystaniem możliwości, jakie daje obligatoryjny system opieki profilaktycznej nad pracownikami. Dzięki temu jej skuteczność może być kontrolowana przy okazji kolejnych badań okresowych. Warunkiem efektywności podejmowanych działań będzie konsekwentna, wzajemna i wyczerpująca komunikacja po-między lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej a służby medycyny pracy.
oczekiwaniach, wykorzystując ustrukturyzowaną dokumentację indywidualną zewnętrzną (propo-zycję wzoru zaświadczenia przedstawiono na ryci-nach 1 i 2),
– uwarunkować możliwość powrotu do pracy lub jej kontynuowania od zastosowania się do zale-ceń lekarskich i uzyskania zwrotnej informacji od lekarza POZ.
W takich przypadkach do zadań lekarza POZ będzie należało:
– podjęcie niezbędnych, kompleksowych działań dia-gnostyczno-terapeutycznych, w tym monitorowanie skuteczności postępowania,
– koordynowanie realizacji przez zespół medycyny rodzinnej zadań w zakresie promocji zdrowia (m.in. dotyczącej diety, aktywności fizycznej, redukcji masy ciała w przypadku nadwagi/otyłości czy potrzeby zaprzestania palenia tytoniu),
– przekazanie lekarzowi SMP (za pośrednictwem pacjenta) informacji o stanie zdrowia pacjenta,
Piśmiennictwo
1. Zdrojewski T: Częstość występowania i świadomość nadciśnienia tętniczego w Polsce i na świecie. Post N Med 2011; 3: 4-10.
2. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1184).
3. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666 ze zm.). 4. Marcinkiewicz A, Walusiak-Skorupa J, Wiszniewska M et al.: Wyzwania medycyny
pracy wobec narastającego problemu chorób związanych z pracą oraz starzenia się populacji osób pracujących. Dalszy kierunek rozwoju i celowe zmiany w opiece pro-filaktycznej nad pracującymi w Polsce. Med Pr 2016; 67(6): 691-700.
5. Marcinkiewicz A, Wojda M, Walusiak-Skorupa J et al.: Analiza zadań służby medy-cyny pracy realizowanych w Polsce w latach 1997-2014. Czy wykorzystujemy pełen potencjał badań profilaktycznych? Med Pr 2017; 68(1): 105-119.
6. Główny Urząd Statystyczny: Pracujący. Bezrobotni. Bierni zawodowo wg BAEL. http:// stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/ (data dostępu 21.02.2017).
7. Puchalski K, Korzeniowska E: Promocja zdrowia w zakładach pracy w Polsce w 2015 r. – diagnoza na podstawie reprezentatywnego badania firm zatrudniających powyżej 50 pracowników. Med Pr 2017; 68(2): 229-246.
8. Zdrowie i ochrona zdrowia w 2015 r. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 2017. http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/zdrowie-i-ochrona-zdrowia-w-2015-roku,1,6.html (data dostępu: 14.06.2017).
9. Podstawowa Opieka Zdrowotna. Potencjał i jej wykorzystanie. Narodowy Fundusz Zdrowia, Warszawa 2016. http://www.nfz.gov.pl/download/gfx/nfz/pl/defaultstro-naopisowa/349/29/1/poz_-_potencjal_i_jego_wykorzystanie.pdf (data dostępu: 15.05.2017).
10. Zarządzenie Nr 50/2016/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie warunków zawarcia i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej.
11. Windak A, Tomasik T, Łuczak J, Godycki-Ćwirko M: 25 lat medycyny rodzinnej w Polsce. Lekarz Rodzinny. Med Pr 2017. http://www.mp.pl/medycynarodzinna/ na-marginesie/namarginesie/163989,25-lat-medycyny-rodzinnej-w-polsce (data dostępu: 1.06.2017).
12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2016 r. poz. 86.).
Adres do korespondencji
Andrzej Marcinkiewicz Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8 91-348 Łódź
tel. +48 600-438-080 and.mar@interia.pl
Konflikt interesów Conflict of interest
Brak konfliktu interesów None
13. Funkcjonowanie podstawowej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej finansowanej ze środków publicznych. Informacja o wynikach kontroli. Najwyższa Izba Kontroli. Warszawa 2015. https://www.nik.gov.pl/plik/id,9729,vp,11985.pdf (data dostępu: 03.02.2017).
14. Pałczyński C, Rybacki M, Walusiak-Skorupa J: Problemy związane z medycyną pracy w praktyce lekarskiej (cz. II). Med Prakt 2013; 4: 114-117.
15. Rozporządzenie Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 2067).
16. Vrijens B, De Geest S, Hughes DA et al.: A new taxonomy for describing and defining adherence to medications. Br J Clin Pharmacol 2012; 73(5): 691-705.
17. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego: Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym – 2015 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. https://nadcisnienietetnicze.pl/ptnt/wytyczne_ptnt (data dostępu: 27.03.2017). nadesłano: 15.11.2017
