Ewa Dbicka
Instytut Transportu Samochodowego
WARUNKI NIEZBDNE DO WYKONYWANIA
ZADA ZARZDZAJCEGO TRANSPORTEM
W IMIENIU PRZEDSIBIORCY WYKONUJCEGO
TRANSPORT DROGOWY
Rkopis dostarczono, kwiecie 2013
Streszczenie: W artykule, na podstawie analizy aktów prawnych, opisano warunki jakie naley speni , aby wykonywa zadania zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy wykonujcego transport drogowy. W sposób syntetyczny przedstawiono take dowody spenienia wymogu dobrej reputacji oraz posiadania kompetencji zawodowych w transporcie drogowym, jako warunków obligatoryjnych do wykonywania powierzonych zada.
Sowa kluczowe: zarzdzajcy transportem, kompetencje zawodowe, transport drogowy
1. WSTP
Od 04 grudnia 2011 roku obowizuje Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 padziernika 2009 r. ustanawiajce wspólne zasady dotyczce warunków wykonywania zawodu przewonika drogowego i uchylajce dyrektyw Rady 96/26/WE. Przyczynkiem do ustanowienia tego Rozporzdzenia bya potrzeba wprowadzenia jednolitych, unowoczenionych i wspólnych zasad okrelajcych wymagania wobec zawodu przewonika drogowego rzeczy lub osób. Celem wprowadzenia tych zasad byo podniesienie poziomu kwalifikacji zawodowych przewoników drogowych, a tym samym poprawa jakoci wiadczonych usug i wzmocnienie zasady uczciwej konkurencji na rynku Wspólnoty Europejskiej [6]. Ponadto nowelizacja przepisów w tym zakresie pozwolia na [3]:
x harmonizacj metod i wskaników pomiarów zdolnoci finansowej przedsibiorstw transportowych,
x wprowadzenie zasady wzajemnego uznawania dokumentów potwierdzajcych kompetencje zawodowe przewoników drogowych,
x popraw relacji przedsibiorstwa z klientem,
x popraw warunków pracy zatrudnionych w przedsibiorstwie transportowym pracowników,
x wymian informacji pomidzy organami administracyjnymi pastw czonkowskich z wykorzystaniem rejestrów elektronicznych.
Wejcie w ycie ww. rozporzdzenia wymusza wdroenie do polskiego porzdku prawnego niektórych przepisów dotyczcych warunków dostpu do zawodu przewonika drogowego. Implementacj przepisów w tym zakresie stanowi Ustawa z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2013 r., poz. 567) [12]. Jednoczenie ustawa wprowadza nowe zasady dostpu do rynku krajowego i midzynarodowego transportu drogowego. Zmiany te wynikaj z nastpujcych dokumentów:
x rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 padziernika 2009 r. dotyczcego wspólnych zasad dostpu do rynku midzynarodowych przewozów drogowych,
x rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1073/2009 z dnia 21 padziernika 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostpu do midzynarodowego rynku usug autokarowych i autobusowych i zmieniajcego rozporzdzenie (WE) nr 561/2006.
Celem niniejszego artykuu jest przedstawienie warunków niezbdnych do wykonywania zada zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy wykonujcego krajowy lub midzynarodowy transport drogowy w rozumieniu art. 4 ustawy o transporcie drogowym. Ponadto podjto prób przyblienia w tym zakresie przepisów ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców, które zaczn obowizywa od 15 sierpnia 2013 r. Kompleksowe omówienie wymaga dla zarzdzajcego transportem w imieniu pracodawcy powinno przyczyni si do postrzegania tego stanowiska pracy, jako szczególnie istotnego przy prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
2. WYMAGANIA DLA ZARZDZAJCEGO
TRANSPORTEM W IMIENIU PRZEDSIBIORCY
Przedsibiorca wykonujcy dziaalno gospodarcz w zakresie przewozu osób bd rzeczy moe wyznaczy osob – zarzdzajcego transportem, która w jego imieniu bdzie zarzdzaa operacjami transportowymi w tym przedsibiorstwie. Jest to o tyle wane stanowisko, e obecnie w przedsibiorstwach transportowych wystpuje wiele problemów zwizanych przede wszystkim z brakiem kierowców zawodowych z powodu ich masowych wyjazdów za granic w celach zarobkowych oraz wysokimi wymaganiami dopuszczajcymi do zawodu. Ponadto przedsibiorcy skar si na wysokie koszty dziaalnoci operacyjnej, na które skadaj si zuycie materiaów i energii, wynagrodzenia dla pracowników, usugi obce (leasing), amortyzacja, podatki i opaty w tym podatek akcyzowy, opata paliwowa, opaty drogowe, podatek od rodków transportu, opata rodowiskowa, podatek od nieruchomoci [1]. W brany panuje nastrój niepokoju i obawy
przed recesj. W 2012 roku liczne firmy transportowe odnotoway spadek liczby realizowanych przewozów od 5 do 15%, podobne prognozy s na 2013 rok [10]. Przedsibiorcy obawiaj si przede wszystkim wzrostu cen paliw oraz duej konkurencji. Optymizmem nie napawa take informacja, e firmy transportowe nie maj co liczy na bezporednie wsparcie finansowe z funduszy unijnych przewidzianych na lata 2014-2020 [4]. Dlatego te stanowisko zarzdzajcego transportem nie powinno by powierzone osobie przypadkowej, lecz posiadajcej wysokie kompetencje zawodowe i przygotowanej do sprostania wyzwaniom, jakie stoj przed t bran. Zarzdzajcym transportem na rzecz przedsibiorcy moe zosta osoba, która [6]:
x jest wskazana przez przedsibiorc, x ma dobr reputacj,
x posiada wymagane kompetencje zawodowe,
x zarzdza operacjami transportowymi w sposób rzeczywisty i cigy, x posiada miejsce zamieszkania na terenie wspólnoty.
Potwierdzeniem wskazania przez przedsibiorc osoby, której zostay przekazane obowizki zarzdzajcego transportem mog by zapisy umowy cywilno-prawnej wicej obie strony. Umowa powinna precyzowa zakres obowizków, odpowiedzialnoci i uprawnie. Do podstawowych obowizków zarzdzajcego transportem naley:
x utrzymanie w naleytym stanie technicznym pojazdów w tym ich konserwacja, x sprawowanie nadzoru nad prawidowoci realizowanych umów i monitorowanie
dokumentów przewozowych,
x dziaanie zgodnie z obowizujcymi przepisami finansowo-ksigowymi, x organizowanie pracy podlegym pracownikom oraz
x egzekwowanie przepisów zwizanych z bezpieczestwem ruchu drogowego i bezpieczestwem pracy.
Wan zmian, któr wprowadza Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 jest ograniczenie liczby przedsibiorstw, w której jedna osoba jest uprawniona na podstawie umowy do wykonywania zada zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy. Ograniczenie to dotyczy moliwoci kierowania operacjami transportowymi nie wicej ni w czterech rónych przedsibiorstwach transportu drogowego realizowanymi za pomoc floty, liczcej ogóem nie wicej ni 50 pojazdów. Chocia zapisy Rozporzdzenia daj moliwo krajom czonkowskim obnienia liczby przedsibiorstw bd te liczby pojazdów, którymi moe kierowa zarzdzajcy transportem, to Polska nie skorzystaa z tej opcji.
2.1. WARUNKI DOTYCZCE SPENIENIA WYMOGU DOBREJ
REPUTACJI
Wedug sownika jzyka polskiego reputacja to opinia, renoma, dobre imi, rozgos, sawa [9]. Podstawowym dokumentem stwierdzajcym spenienie wymogu dobrej reputacji jest informacja z Krajowego Rejestru Karnego tzw. zawiadczenie o niekaralnoci osób zarzdzajcych [2] lub owiadczenie zoone przez zarzdzajcego transportem, e nie zosta on skazany prawomocnym wyrokiem sdu za przestpstwa
umylne: karne skarbowe, przeciwko bezpieczestwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodnoci dokumentów, ochronie rodowiska lub warunkom pracy i pacy albo innym przepisom dotyczcym wykonywania zawodu a take, e nie zostao wydane w stosunku do niego orzeczenie zakazujce wykonywanie dziaalnoci gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Ponadto organ wydajcy licencje wymaga zoenia kolejnego owiadczenia o spenieniu wymogu dobrej reputacji wynikajcego z art. 6 ust. 1b Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, tj. owiadczenia, e zarzdzajcy transportem nie jest skazany prawomocnym wyrokiem ani nie naoono na niego sankcji za naruszenie przepisów wspólnotowych w obszarze:
x przestrzegania czasu pracy i odpoczynku kierowców,
x instalacji i uywania urzdze kontrolnych i ograniczników prdkoci,
x przekroczenia maksymalnej masy i wymiarów pojazdów w ruchu midzynarodowym,
x kwalifikacji wstpnej kierowców i ich ustawicznego ksztacenia, x bada technicznych pojazdów,
x dostpu do rynku midzynarodowych przewozów drogowych osób bd rzeczy, x przewozów towarów niebezpiecznych,
x praw jazdy, x dostpu do zawodu, x transportu zwierzt.
Zarzdzajcy transportem owiadcza take, e jest wiadomy odpowiedzialnoci karnej za zoenie faszywego owiadczenia. Na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2013 r., poz. 567) wymóg dobrej reputacji wobec zarzdzajcego transportem przestaje by speniony, jeeli wobec tej osoby orzeczono:
x prawomocny wyrok skazujcy za przestpstwa umylne w dziedzinach okrelonych w art. 6 rozporzdzenia (WE) nr 1071/2009,
x co najmniej dwie wykonalne decyzje administracyjne o naoeniu kary pieninej za naruszenie okrelone w zaczniku nr IV do rozporzdzenia (WE) nr 1071/2009, lub x co najmniej dwie prawomocne kary grzywny za naruszenie okrelone w zaczniku
nr IV do rozporzdzenia (WE) nr 1071/2009 oraz
wydano decyzj o uznaniu, e utrata dobrej reputacji stanowi proporcjonaln reakcj za naoone sankcje.
Po przeprowadzeniu postpowania administracyjnego starosta waciwy dla siedziby przedsibiorcy lub Gówny Inspektor Transportu Drogowego wydaje decyzj o nienaruszeniu dobrej reputacji lub utracie dobrej reputacji. Utrata dobrej reputacji przez zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy skutkowa bdzie wydaniem przez organ wydajcy zezwolenie decyzji administracyjnej o niezdolnoci zarzdzajcego transportem do kierowania operacjami transportowymi, co z kolei doprowadzi do odebrania, w terminie nie duszym ni 7 dni od stwierdzenia niezdolnoci do kierowania operacjami transportowymi, certyfikatu kompetencji zawodowych.
2.2. WARUNKI DOTYCZCE SPENIENIA WYMOGU
POSIADANIA KOMPETENCJI ZAWODOWYCH
Potwierdzeniem spenienia wymogu posiadania kompetencji zawodowych jest legitymowanie si przez zarzdzajcego transportem w imieniu przedsibiorcy certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym. Zagadnienie to reguluje, obok Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, ustawa o transporcie drogowym [11], rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie uzyskiwania certyfikatów kompetencji zawodowych w transporcie drogowym [7] oraz rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wysokoci opat za czynnoci administracyjne zwizane z wykonywaniem przewozu drogowego oraz za egzaminowanie i wydawanie certyfikatu kompetencji zawodowych [8], a take regulamin dotyczcy trybu i sposobu przeprowadzania egzaminu na certyfikat kompetencji zawodowych w transporcie drogowym [5]. Podstaw uzyskania certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym jest zoenie z wynikiem pozytywnym egzaminu przed Komisj Egzaminacyjn, w skad której wchodzi m.in. przedstawiciel ministra waciwego ds. transportu oraz przedstawiciel jednostki certyfikujcej, tj. Instytutu Transportu Samochodowego. Egzamin ma form pisemn i skada si z testu oraz zadania egzaminacyjnego, gdzie zawsze jedno z zada dotyczy znajomoci zagadnie zwizanych z czasem pracy kierowców, jako elementu bezporednio wpywajcego na bezpieczestwo w ruchu drogowym. Istotne zmiany w procesie certyfikacji zaszy po 4 grudnia 2011 r. Przede wszystkim przesta obowizywa podzia na certyfikaty kompetencji zawodowych w krajowym bd midzynarodowym transporcie drogowym. Obecnie wydawany jest tylko jeden certyfikat z uwzgldnieniem rodzaju przewozu, tj. osób bd rzeczy. Zmieni si take zakres zagadnie przewidziany w tecie pisemnym, który jest jednakowy dla wszystkim pastw czonkowskich. Test pisemny skada si z 64 pyta wielokrotnego wyboru z czterema moliwymi odpowiedziami z nastpujcych moduów:
x A – Prawo cywilne, x B – Prawo handlowe, x C – Prawo socjalne, x D – Prawo podatkowe,
x E – Dziaalno gospodarcza i zarzdzanie finansami przedsibiorstwa, x F – Dostp do rynku,
x G – Normy techniczne i techniczne aspekty dziaalnoci, x H – Bezpieczestwo drogowe.
Ustawodawca wprowadzi take tryb zwolnienia z egzaminu bd z jego czci osoby legitymujce si dyplomem ukoczenia studiów wyszych lub wiadectwem ukoczenia studiów podyplomowych, których program obejmuje zagadnienia przewidziane na egzaminie. Certyfikaty wydawane s na czas nieokrelony. Ponadto Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 okrela wzór certyfikatu, który obowizuje we wszystkich krajach czonkowskich oraz wprowadza obowizek zabezpieczenia druku certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym przed ewentualnymi próbami faszerstwa.
Dla posiadaczy certyfikatów kompetencji zawodowych w transporcie drogowym uzyskanych w latach 2002-2011 istotny jest zapis artykuu 21 Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009. Na jego podstawie certyfikat wydany przed dniem 4 grudnia 2011 r. jako dowód posiadania kompetencji zawodowych na mocy przepisów obowizujcych do tego dnia, uznaje si za równowany z certyfikatem, którego wzór znajduje si w zaczniku III w/w Rozporzdzenia i traktuje si go jako dowód posiadania kompetencji zawodowych we wszystkich pastwach czonkowskich. Ten zapis, po pierwsze wykluczy potrzeb wymiany druków certyfikatów, a po drugie pozwoli na uznanie certyfikatów kompetencji zawodowych w krajowym transporcie drogowym osób lub rzeczy wydanych przed dniem 4 grudnia 2011 r. za równowane z certyfikatami, o których mowa w ww. Rozporzdzeniu bez obowizku zdawania egzaminu uzupeniajcego lub czci egzaminu. Takie rozwizanie spotkao si z akceptacj ze strony przewoników krajowych, którym dao moliwo ubiegania si o licencj midzynarodow bez koniecznoci potwierdzania swoich kompetencji w zakresie zagadnie przewidzianych w transporcie midzynarodowym. Natomiast przewonicy midzynarodowi wyraali obawy wobec zasady uznawania z mocy prawa certyfikatów kompetencji zawodowych w krajowym transporcie osób bd rzeczy przede wszystkim z uwagi na wzrost konkurencji, ale te jako wiadczonych usug na rynku transportu midzynarodowego przez przedsibiorstwa, w których zarzdzajcy transportem nie ma potwierdzonych kompetencji w tym zakresie.
3. PODSUMOWANIE
Powierzenie zada prowadzenia operacji transportowych zarzdzajcemu transportem na podstawie umowy cywilno-prawnej powinno by przez przedsibiorc czynnoci przemylan i wywaon. To od uczciwoci i rzetelnoci (std wymóg dobrej reputacji) oraz od wysokich kompetencji zawodowych potwierdzonych certyfikatem kompetencji zawodowych w transporcie drogowym w znacznej mierze zaley reputacja, wizerunek i sukces przedsibiorstwa transportowego. Rónorodno zada przypisanych zarzdzajcemu transportem wymaga od niego legitymowania si wiedz z wielu dziedzin. Dodatkowym wyzwaniem jest trudna sytuacja ekonomiczna przedsibiorstw transportowych. Na zarzdzajcych transportem spoczywa take dua odpowiedzialno , bowiem za naruszenie obowizków lub warunków przewozu drogowego albo za dopuszczenie chociaby nieumylnego, do powstania takich narusze, podlegaj oni karze grzywny. Od 15 sierpnia 2013 r. wchodz w ycie przepisy ustawy z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców, które szczegóowo reguluj m.in. zagadnienia zwizane z utrat dobrej reputacji, konsekwencje wynikajce z tego faktu a take moliwo przywrócenia dobrej reputacji po ustaniu przesanek bdcych podstaw do jej orzeczenia. Udzielenie ministrowi waciwemu ds. transportu delegacji, aby w drodze rozporzdzenia okreli pewne zagadnienia zwizane z jednostk certyfikujc kompetencje zawodowe, wymagania kwalifikacyjne dotyczce czonków komisji egzaminacyjnej i trybu ustalania jej czonków, rodzajów zabezpiecze certyfikatów kompetencji zawodowych czy ta doprecyzowaniem
trybu zwalniania z egzaminu pisemnego na certyfikat kompetencji zawodowych rozpoczo ju prace nad projektami kolejnych rozporzdze. Ronie oczekiwanie brany transportowej, jak w praktyce bd funkcjonoway nowe przepisy regulujce ten obszar.
Bibliografia
1. Bentkowska-Senator K., Kordel Z., Wakiewicz J.: Koszty w transporcie samochodowym, Instytut Transportu Samochodowego, Warszawa 2011.
2. Kamiski T. (red.): Doskonalenie kompetencji kierowców zawodowych, Instytut Transportu Samochodowego, Warszawa 2012.
3. Maj A., Skalski J., Stpiska B.: Certyfikacja i warunki wykonywania zawodu przewonika w transporcie drogowym w oparciu o Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 1071/2009 z dnia 21 padziernika 2009 r. ZSJZ, Warszawa 2010.
4. Mak B.: Przyszo transport drogowego, Gazeta Transportowa, nr 11(1033), 2013.
5. Regulamin dotyczcy trybu i sposobu przeprowadzania egzaminu na certyfikat kompetencji zawodowych w transporcie drogowym z dnia 22.02.2012 r.
6. Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 padziernika 2009 r. ustanawiajce wspólne zasady dotyczce warunków wykonywania zawodu przewonika drogowego i uchylajce dyrektyw Rady 96/26/WE.
7. Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 stycznia 2012 r. w sprawie uzyskiwania certyfikatów kompetencji zawodowych w transporcie drogowym (Dz. U. poz. 96).
8. Rozporzdzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 19 stycznia 2012 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wysokoci opat za czynnoci administracyjne zwizane z wykonywaniem przewozu drogowego oraz za egzaminowanie i wydawanie certyfikatu kompetencji zawodowych (Dz. U. poz. 97).
9. Sownik jzyka polskiego, PWN, Warszawa 1985.
10. Taaj A.: Przewonicy boj si recesji, Gazeta Transportowa, nr 12(1034), 2013. 11. Ustawa o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1265, z pón. zm.).
12. Ustawa z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2013 r., poz. 567)
CONDITIONS REQUIRED TO PERFORM TASKS OF A TRANSPORT MANAGER ON BEHALF OF AN ENTERPRISE INVOLVED IN THE ROAD TRANSPORT
Summary: The article describes conditions, based on the legal acts that must be met in order to perform tasks of the transport manager on behalf of an enterprise conducting road transport. The evidence is also presented in a concise way showing the requirements of good repute and having professional competence in the road transport, as mandatory conditions for performing the entrusted tasks.
