Jerzy Lejawa
Krasocin, woj. kieleckie, st. 1
Informator Archeologiczny : badania 22, 53
Iiiform ator A rch eo lo g iczn y 1988
5 3
K r a s o c in , w o j. k i e l e c k i e ,
a t . ł
□
W ojew ódzki O ś ro d e k A rcheologicz n a· K o n se rw a to rs k i w K ielcach
B a d a n ia p ro w ad ził m g r J e rz y Lejaw a. F in a n s o w a ł WOAK w K ielcach. Pierw szy sezo n b a d a ń . C m entarzysko k u ltu ry łużyckiej, o k re s h alsztack i. S ta n o w is k o leży n a p iaszczy stej te ra sie praw ego brzeg u B lałkl ( π lewie) kiego cie k u p rz e p ływ ającego p rz e z K rasocin). Na półn o c od zw artej z a b u d o w y w si o raz n a p o łu d n ic 1 z a c h ó d od z a k rę c a ją c e j w ty m m ie js c u u lic y Z acisze.
B a d a n ia m laly c h a r a k te r doryw czego ratow niczego zw iadu. P ro filak ty czn ie z b a d a n o te r e n p rzyległy do m ie jsc a p o b o ru p la s k u , gdzie o d k ry to przy p ad k o w o k ilk a c ia ło p a ln y c h g robów p opielnicow ych k u ltu r y łużyckiej. Z ałożono so n d a ż 3 x 5 m. Pod w a rs tw ą h u m u s u (ok. 2 0 - 3 0 cm ) w y stą p ił p ia s e k ca le owy. w k tó ry m o d c in a ły się w y raźn ie w y p e łn lsk a trz e c h Jam . J a k w y k azała p ó źn iejsza e k sp lo ra c ja ty c h obiektów , były o n e p o z o sta ło śc ią po p rzy p ad k o w o o d k ry ty c h I zn iszczo n y ch g ro b a c h c ia ło p a ln y c h . W ja m a c h tych zn alezio n o lu ź n e fra g m e n ty c e ra m ik i k u ltu r y łużyckiej 1 n ieliczn e p rz e p a lo n e k o ści lu d zk ie o ra z pojedyncze u ła m k i c e ra m ik i n o w o ży tn ej, k tó re p o zw alają o k re ślić c z a s z n is z c z e n ia ty c h obiektów .
Mimo Inform acji m iejscow ej lu d n o ś c i, że s ta n o w isk o było n iszczo n e p rz e z b ard zo d łu g i o d c in e k c z a s u . Takt przypadkow ego o d k ry c ia I zn iszczen ia k ilk u g rab ó w s u g e r u je m ożliw ość Is tn ie n ia lepiej z a c h o w a n y c h p a rtii c m e n ta rz y s k a .
Z u w ag i n a b r a k z a g r o ż e n ie n ie p la n u j« · ί ς k o n ty n u a c ji b a d a ń .
K u n ic e , в P olska A k a d e m ia N a u k I n s ty tu t III-woj. le g n i c k ie , I s to rll K u ltu ry M a te ria ln e j Z ak ład Ar-cheolofill N ad o d rza we W rocław iu B a d a n ia prow adził m gr A ndrzej M ierzw iński. F in a n so w a ło M u zeu m 1 o śro d e k A rch eo lo g iczn o -K o n serw ato rsk i w Głogowie. T rzeci sezo n b a d a ń . O s a d a k u ltu r y łużyckiej z o k re s u h alsz ta c k ie g o 1 ś la d y o sa d n ic tw a z w czesnego śred n io w iecza.
R ozp o zn an o o b sz a r o p o w ierzch n i 3 .0 9 a r a , zlokalizow any w je d n y m w ykopie o w y m ia ra c h 2 ,5 x 12 0 m o ra z w d w óch n iew ielk ich so n d a ż a c h . W ykop u k ie ru n k o w a n y n a llnll W -E p rzeciął w s c h o d n ią cz ę ść w y n iesien ia (daw nej w yspy), a ż po Jego kraw ędź. O d sło n ięto w n im w różnym z a k re s ie 71 ob iek tó w (n r 121, 122, 123, 124, 125-192). Z ao b serw o w an o , lż o b ie k ty u k ła d a ją się w 4 z g ru p o w a n ia (zagrody), o ro zp ięto ści 15-20 m k a ż d a , ro z d z ie la n e stre fa m i w olnym i od z a b u d o w y lu b z n ieliczn y m i tylko o b ie k ta m i, szero k im i n a 10-15 m .
P o k o n a n ia n ajc ie k a w sz y c h o b serw acji, sta n o w ią c y c h realizację ce lu b a d a ń , um ożliw iło J e d n a k o d sło n ię c ie u k ła d u n a w a rstw ie ń n a sta n o w is k u . W ro zp o zn an ej p a rtii o s a d y u d ało się w yróżnić Э fazy z a sie d le n ia , w y stę p u ją c e n a p rz e m ia n z trzem a (azam l tr a n s g re s ji w ód Je z io r n y c h . Ze ś ro d k o w ą fazą o s a d n ic z ą zw iązan y był n a s y p (nie u d a ło się go w bieżący m ro k u w p e łn i p rzeciąć), sta n o w ią c y zap ew n e rodzaj grobli lu b ta m y , k tó rą w zn iesio n o p rz y p u sz c z a ln ie n a około stu m e tro w y m o d c in k u n a tu r a ln e g o o b n iżen ia we w sch o d n iej k raw ęd zi w y n ie sie n ia . W ody Jeziorne przekroczyły linię grobli d w u k ro tn ie , p o z o staw iając w a rstw y osadów .
N ajm ło d szą fazę z a sie d le n ia tej p a rtii o s a d y kończy poziom d e s tru k c ji (pożaru). O kryw ający n a sz e ro k o ść ok. 4 0 m w a rstw ę uży tk o w ą. P o n a d n im zalega m ląższy n a ok. 1 m . w liczając w to zbliżony s k ła d e m m in eralo g iczn y m poziom o rn y , p o k ład o sa d ó w je z io rn y c h . G ę s ta zab u d o w a n a k u lm in a c ji w y n iesien ia, o d k ry w a n a w p o p rzed n ich la ta c h , m oże sta n o w ić r e z u lta t w y m a r c ia ta m o sa d n ic tw a w o k re s ie o s ta tn ie j tra n s g re s ji Jeziora, re p re z e n tu ją c p rzy p u szczaln ie cz w a rtą , w sp ó łc z e s n ą Jej fazę z a s ie d la n ia w y n iesien ia. O d k ry ta g r o b l a /l a m a o raz m ło d szy od n iej poziom d e s tru k c ji s ta ły się p o d sta w ą sfo rm u ło w an eg o w lite ra tu rz e p o g ląd u o o b ro n n y m c h a ra k te rz e o sa d y .
P o zy sk an o obfity 1 z ró żn ico w an y m a te ria ł zabytkow y, re p re z e n to w a n y głów nie przez c e r a m ik ę n aczy n io w ą (ok. 9 3 0 0 fr.), polepę k o n s tru k c y jn ą 1 sto s u n k o w o liczne kości. G ru p ę n a jlic z n ie jsz y c h g lin ia n y c h , zabytków w ydzielonych re p r e z e n tu ją krążk i, przęśllkl, fra g m e n t c ię ż a rk a tkack ieg o , czop odlew niczy, d y sza, frag m en ty n iszczejący ch form odlew niczych, b u ły m a s y g a rn c a rs k ie j. N ieliczną k ateg o rię zab y tk ó w m etalo w y ch tw o rzą zarów no p rzed m io ty z b rą z u - dw ie sie k ie rk i z tu le jk ą , fra g m e n t g ład k ieg o n a sz y jn ik a z k o ń c a m i zw iniętym i W u szk o , fra g m e n t kółka szprychow ego, g r u d k a b rą z u , j a k też z żela za [kółko lu b b ra n s o le ta ). P o zy sk an o p o n a d to 2 k a m ie n ie Żarnow e o ra z o d łu p k l k rzem ien n e.
M ateria ł zab y tk o w y pozw ala d a to w a ć o d k ry tą część o sa d y n a o k re s h a ls z ta c k i, przy czym pew n e n a w ią z a n ia sty listy c z n e d a ją p o d sta w ę d o zaw ężen ia c z a s u Jej fu n k c jo n o w a n ia do s ta rs z e j fazy tego o k re s u (HaC) W ty m o d c in k u czaso w y m m ieściły b y się stw ie rd z o n e lazy o sa d n ic z e 1 za le w is ko wc.
