Renata Abłamowicz,Elżbieta
Szydłowska
Orzech, gm. Świerklaniec, woj.
katowickie, st. 2
Informator Archeologiczny : badania 22, 43-44
info rm a to r A rcheologiczny 1 0 8 8
43
Ja m ę grobow y, w y p ełn io n y p ró c h n ic ą p ierw o tn ą. W ew nątrz zn ajd o w ały się d ro b n e u ła m k i ce ra m ik i. N ieopodal Ja m y grobow ej stw ierd zo n o n a to m ia s t o b e c n o ść całego n a c z y n ia , z a k o p a nego w c a lc u w p o r c j i pionow ej I u m o cn io n e g o d ro b n y m i k a m ie n ia m i.
Pod w zględem k o n stru k c y jn y m k u rh a n y 16 1 19 okazały się uboższo niż k u r h a n 2 0 b a d a n y w ro k u ubiegłym . Miały częściowo zbliżony u k ła d w arstw , lecz nie zaobserw ow ano tu Jakichkolw iek In te n c jo n a ln y c h założeń k am ien n y ch . Również uboższe w p o ró w n an iu z p o p rzed n im sezo n em badaw czym w ydaje się w yposażenie o b u obiektów . W iększość d ro b n y ch u łam k ó w w sk azu je n a przy n ależn o ść do środkow ego o k re s u epoki b rązu . S ą to typow e d la w czesn y ch faz k u ltu ry łużyckiej n aczy n ia guzow e. O zw iązk ach z w cześniejszym w ycinkiem epoki b rązu św iadczą Je d n a k ż e frag m en ty ceram iki “tekstylnej" oraz u łam k i n aczy ń z listw ą p lasty czn ą w ykazujące
rów nież w yraźne pow iązania ze sta rsz y m o k resem epoki b rą z u w zak resie technologii w yrobu. B a d a n i· n a c m e n t a r z y s k u “i « c h o d n i m ” u k o ń c z o n o .
Przeprow adzono tak że w y kopaliska n a leżącym n ieopodal c m e n ta rz y s k u “w schodnim ", o z n a czo n y m rów nież Jako stan o w isk o 1. B ad an ia m laly n a celu rozpoznanie chronologii liczącego 34 kopce c m e n ta rz y s k a . K u rh a n 4, p rz e b a d a n y w lym sezonie, stan o w ił d ru g i co do w ielkości obiekt n a ty m c m e n ta rz y sk u . Był lekko ow alny w rzucie; d łu ższa Jego o ś (20 m) w yznaczała k ie ru n e k N-S. K u rh a n te n o siąg n ął w ysokość 1,3 m. W ew nątrz znajdow ał się s to s zb u d o w an y z szarej ziem i, w ym ieszanej z popiołem , w ęgielkam i, ceram ik ą 1 przepalonym i kośćm i ludzkim i. S to s zo sta ł przykryty p iaszczystym nasy p em , którego s tr u k tu r ę w d użym sto p n iu zaburzyły w kopy w spółczesne. W Jed n y m z w kopów znaleziono m ały p aciorek bursztynow y.
R o zp o zn an ie c h ro n o lo g ii k o p ca 4 n a c m e n ta rz y s k u “w sc h o d n im " w Ml ko w icach Je s t m o cn o u tr u d n io n e ze w zględu n a z n a c z n ą ch ro n o lo g iczn ą ro zp ięto ść p o ch o d zącej zeń ceram ik i. Z w raca uw ag ę p e w n a liczba c e ra m ik i z o rn a m e n te m sz n u ro w y m o ra z n ie lic z n e frag m en ty , k tó re m ogą być p rz y p isa n e k u ltu rz e łużyckiej. C zęść u łam k ó w p od w zględem tech n o lo g ii w y k azu je p o n a d to zw iązek ze s ta rs z y m o k re s e m epoki b rązu .
W o b ręb ie s ta n o w is k a p rz ep ro w ad zo n o rów nież b a d a n ia geom orfologiczne. Z kopca p o b ra n o p ró b k i do a n a liz y C l 4.
N ow y M ły n ,
g m . B r z e ś ć K u ja w s k i, w o j. w ło c ła w s k ie , s t . Θ
B adania prowadził d r hab. Ryszard Grygiel przy współudziale d r Petera Boguckiego (Forljcs College Princeton University. USA). K ontynuacja b adań z tat 1984* 1987. O sada k u ltu ry pucharów lejkowatych (faza wlórecka grupy wschodniej), osada 1 cmentarzysko k u ltu ry i w iejskiej z wczcsncj epoki brązu.
B a d a n o w s c h o d n ią czę ść o sad y . Na o b szarze 4 2 0 m 2 u ch w y co n o końcow y z a się g o s a d y k u ltu r y p u c h a ró w lejk o w aty ch . O d k ry to kolejny d o m słu p o w y , w p rzy b liżen iu ow alny, o w y m ia ra c h ok. 5 x 4 m. W Jego pobliżu w y stąp iły d w ie Ja m y o d p ad k o w e. C a ło śc i tow arzyszył nieliczny, w p o ró w n a n iu z la ta m i ubiegłym i, m a te ria ł c e ra m ic z n y 1 k rzem ien n y .
W odległości ok. 5 0 m od o dkrytego w 1986 r. s k u p is k a m a te ria łó w c e ra m ic z n y c h i k rz e m ie n n y c h k u ltu r y Iw leńskiej z w czesnej epoki b rą z u , w y stąp iły trz y g ro b y c ia ło p a ln e . W Jed n y m p rz y p a d k u k o ści lu d zk ie były sła b o p rz ep alo n e. W d w óch g ro b a c h w y stą p ił k u b e k z ta śm o w a ty m u c h e m I sz p ila z b rą z u z głów ką p ó łk o listą. Na o b ecn y m e ta p ie b a d a ń n ie u leg a w ątp liw o ści tra k to w a n ie m a te ria łó w z o s a d y I c m e n ta rz y s k a Jako Jed n o czą so we.
M a te ria ły z b a d a ń p rzech o w y w an e s ą w z b io rach MA1E w Łodzi. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
O pa to wice, gm . Radziejów, woj. w łocław skie, s t. 34 - p a trz neolit.
O r z e c h , g m . Ś w ie r k la n ie c , w o j. k a to w ic k i e ,
s t . 2
B a d a n ia pro w ad ziła m gr R e n a ta A błam ow icz Z M u zeu m Ś lą sk ie g o W K a to w icac h . a k o n s u lta n te m była d r E lżb lela S zy d ło w sk a, B a d a n ia fi n a n s o w a ł ΚΖΛ w K atow icach. P ierw szy s e z o n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o szkieletow e k u ltu r y łużyckiej z V o k re s u epoki b rą z u 1 o k re s u h a ls z ta c kiego C-D.
Przeprow adzono sondażow o- w eryfikacji ne b a d a n ia w ykopaliskow e. Położone J e s t około 100 m w k ie ru n k u zach o d n im od drogi B ytom -Św ierklaniec, przy ul. Szkolnej.
P rz e b a d a n o o b sz a r o łącznej p o w ierzch n i około 45 m 2 o d k ry w ając 7 g ro b ó w szk ieleto w y ch . G ro b y były z a k ła d a n e w p o d łu żn y ch , w p rzy b liżen iu p r o s to k ą tn y c h J a m a c h u s y tu o w a n y c h n a
M u z e u m Ś lą s k ie w K ato w icach M u z e u m A rcheologiczne l E tn o g ra ficzne w Łodzi
4 4
O K R E SY BRĄZUo si N-S, o w y m ia ra c h : dl. 2 ,1 0 do 2 ,4 0 m , sz e r. 0 .8 0 do 1,00 m . J a m y w y stęp o w ały n a g łęb o k o ści 0 ,5 0 d o 0 ,9 0 m o d pow ierzchni.
W p rz y p a d k u trz e c h pochów ków stw ierd zo n o Istn ie n ie k o n s tru k c ji k a m ie n n y c h : w g r . 2 l 6 były to b ru k i z a le g ające b e z p o śre d n io n a d Ja m a m i, a w p rz y p a d k u gr. 1 był to m a ły b ru c z e k z n a jd u ją c y s ię n a d trz e m a n a c z y n ia m i sta n o w ią c y m i w yp o sażen ie. Pom iędzy k a m ie n ia m i w y stęp o w ały d ro b n e sk o ru p y , a w p rz y p a d k u g r. 1 i Θ k lik a fr. p rz e p a lo n y c h kości.
W e w sz y stk ic h o d k ry ty c h g ro b a c h zm arły u ło żo n y byl n a w z n a k z rę k a m i w yciąg n ięty m i w zd łu ż tu ło w ia z głow ą u s y tu o w a n ą n a p o łu d n ie . S ta n z a c h o w a n ia k o śc i w p o szczeg ó ln y ch o b ie k ta c h był zró żn ico w an y i ta k w g ro b a c h 1, 2. 6 n a tra fio n o n a n ie k o m p le tn e p a rtie szk ieletó w , w p o z o sta ły c h z a ś p rz y p a d k a c h k o śc i nie z ach o w ały się , a n a fa k t is tn ie n ia g ro b u w ta k im p rz y p a d k u w sk a z y w a ła J a m a g ro b o w a o ra z zn alezio n e w y p o sażen ie w je j ob ręb ie.
Zazwyczaj zm arły w yposażony był w 3 n aczy n ia (m isę w raz z czerp ak iem w ew n ątrz o ra z garnek), k tó re ułożone byty przy n ogach, p o n ad to d o g ro b u złożone były ozdoby w y k o n an e z b rą z u b ąd ź z żelaza. Z wyrobów brązow ych najczęściej w y stęp u jący ch należy w ym ienić kółka bryzow e, zazw yczaj p ełn iące fu n k cje zau szn ic skroniow ych, p o n ad to odkryto: n aszy jn ik tondow any o k o ń c a c h ro zk lep an y ch 1 zw iniętych w u sz k a (gr. 3) szpilę z głów ką zw iniętą w s p ira ln ą tarczk ę (gr. 3), b ra n s o le tę o tw a rtą o k o ń c a c h zaokrąglonych, lekko cieniejących (gr. 2) o raz m ałe guziczki b ę d ą c e częścią sk ład o w ą d ia d e m u (gr. 6). O zdoby z żelaza w y stąp iły je d y n ie w gr. 2 1 6; były to: n a sz y jn ik w y k o n an y z p rę ta o przek ro ju ow alnym [gr. 6], 3 b ran so lety z k o ń cam i lekko z a c h o d z ą cym i n a sieb ie (gr. 6), n ag o len n ik i (gr. 2. 6) o ra z szpila o łabędzio wygiętej szyi (gr. 2).
O d k ry te c m e n tarzy sk o naleĄ ' praw dopodobnie do jw d g ru p y częstochow sko-gliw ickiej g ru p y g ó rn o śląsk o -m ało p o lsk iej k u ltu ry łużyckiej I u żytkow ane było w V o k resie epoki brą2U 1 okresie h a ls z ta c k im C-D.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
i Paw ltchy, gm. Kslężopol, woj. zam ojskie, s t. 2 - p a trz w czesn e średniow iecze. S Podrzecze, woj. leszczy ń sk ie, sL 3 - p a trz o k re s w pływów rzy m sk ich .
ttolska A kadem ia N auk In sty tu t Historii K ultury M aterialnej Pracow nia Postępu Fizyko-Tcehnlczncgo w W arszawie
B a d a n ia p ro w ad ził m g r T o m asz H erb lch w raz z d r K rzysztofem M isiew i czem i m g r M irosław em M izerą. K o n su lto w a ł d r J a c e k L ech. T rzeci se z o n b a d a ń F in a n s o w a ł W ojew ódzki K o n serw ato r Z ab y tk ó w w R ad o m iu o ra z IHKM ΡΛΝ. K o p aln ia k rz e m ie n ia z w czesn ej e p o k i b rą z u .
Położenie stan o w isk a podano w spraw ozdaniu z p rac doc. M. Chm ielewskiej w 1971 r. B adania były weryfikacją b a d a ń geofizycznych, prow adzonych W latach 1985-1987 przez T. H erblcha z zes połem Pracow ni ftw tę p u Flzyko-Technlcznego, m ających n a celu spraw dzenie p rzydatności m etody elektroo porowej w o k reślan iu zasięgu pola górniczego. Z aobserw ow ano wówczas. Iż w pewnej części o b sz a ru w ystępow ania na pow ierzchni przem ysłowego m ateriału krzem iennego n a stę p u je ujednoli cenie w artości oporności w arstw y powierzchniowej (do gł. nie przekraczającej 0 ,5 -0 ,7 m od pow ierz chni) 1 w arstw y leżącej niżej. T eren w okół w sp o m n ian eg o o b sz a ru c h a ra k te ry z u je d u ży (do lOOO %) k o n tr a s t w w a rto śc ia c h o p o ru ty ch w arstw . W ynik ta k i pozwolił p rzy p u ścić, Iż ujednolicenie op o ru w a rstw J e s t o b razem Ich przem ieszania w w y n ik u d ziałaln o ści górniczej.
D w a w y kopy o łącznej p o w ierzch n i 7 0 m 2 zlokalizow ano w c e n tra ln e j części s ta n o w is k a , w rejo n ie p r a c z la t 1 0 7 1 -7 2 , n a p ó łn o c n y m (w ykop 1 /88) 1 p o łu d n io w y m (w ykop 11/88) s k r a ju h ip o tety czn eg o p o la górniczego. W w ykopie I stw ie rd z o n o o b e c n o ść Jed n eg o s z y b u (n r 3), w p o łu d n io w y m s k r a ju w ykopu. W w ykopie il o d k ry to dw a szyby (n r 1 I 21, w p ó łn o cn ej części w y k o p u . S zy b y w y stęp o w ały w yłącznie w o b rę b ie założonego z a się g u p o la górniczego; p o z o sta łe p a rtie w ykopów były Jałowe.
W y ek sp lo ro w an e szy b y 1 1 3 re p rezen to w ały z n a n y z b a d a ń M, C h m ielew sk iej ty p sz y b u odkryw kow ego lejow atego. o g łę b o k o ś c ia c h 1,65 m 1 2 ,2 5 m od s p ą g u o ra n ln y . S zy b y w y p e łn io n e byty g lin ą, p la s k ie m , g ru z e m w a p ien n y m , w ytw oram i k rz e m ie n n y m i 1 o k ru c h a m i w ęgla drzew n eg o . Szyb n r 1 o sią g a ł poziom w a p ie n ia płytow ego. W o d sło n ię te j p a rtii s z y b u n r 2 s p ą g w y p e łn ls k a się g a ł poziom u 0 ,2 tn powyżej s tro p u w a p ie n ia płytow ego.
W yniki b a d a ń w y k azały śc isły zw iązek p om iędzy w ykrytym i p o d c z a s b a d a ń geofizycznych c e c h a m i oporow ym i podłoża a zasięg iem p o la górniczego: u c h w y co n y zasięg p o la p o k ry w a się d o k ła d n ie z zasięg iem o b s z a r u o u je d n o lico n y ch w a rto ś c ia c h o p o rn o śc i podłoża.
P o ła ż e je w o , g m . Ś r o d a W U tp,, w o j. p o z n a ń s k i e , ■t. 11 M u z e u m A rch eo lo g iczn e w P o z n a n iu I P o la n y , I w o j. r a d o m s k i с , I » t. 2
