Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 62 (6), 710-712, 2006

Medycyna Wet. 2006, 62 (6) 710

Praca oryginalna Original paper

Coroczne badanie samców zwierz¹t gospodarskich jest niezbêdnym elementem nowoczesnej hodowli i warunkuje uzyskanie normalnej p³odnoœci stada. Na-stêpstwem takich badañ mo¿e byæ leczenie lub wy-kluczenie z chowu zwierz¹t z zaburzeniami libido b¹dŸ nieprawid³owoœciami zwi¹zanymi z budow¹ i funk-cjonowaniem narz¹dów rozrodczych. Zmiany przeros-towe j¹der o charakterze nowotworowym s¹ stosun-kowo rzadko diagnozowane. Trudno te¿ wypowiedzieæ siê o czêstotliwoœci wystêpowania schorzeñ nowotwo-rowych j¹der koniowatych, gdy¿ wiêkszoœæ samców jest kastrowana w m³odym wieku, a badania patomor-fologiczne w przypadku stwierdzenia takich zaburzeñ nie s¹ zazwyczaj wykonywane, poniewa¿ ogiery kie-ruje siê na rzeŸ. W niniejszym opracowaniu przedsta-wiono przypadek nowotworu j¹dra u ogiera.

Materia³ i metody

Ogier rasy œl¹skiej, maœci karej, w wieku 9 lat po ruty-nowym badaniu przydatnoœci do rozrodu przed sezonem kopulacyjnym w dniu 18.01.2000 r. zosta³ wycofany z kry-cia. Podczas tego badania pobrano 2 ejakulaty w odstêpie 1 godziny, a libido nie budzi³o zastrze¿eñ. Stwierdzono obecnoœæ krwi w pobranych ejakulatach, brak ruchu plem-ników, obni¿on¹ liczbê plemników morfologicznie normal-nych (9% i 26%) oraz du¿¹ liczbê plemników bez witki (51% i 14%) i z kropl¹ plazmatyczn¹ dalsz¹ (22% i 27%). W badaniu bakteriologicznym frakcji bogatej w plemniki z pierwszego ejakulatu, uzyskanego przy u¿yciu sztucznej pochwy typu otwartego (model „Kraków 1972”) stwier-dzono obecnoœæ drobnoustrojów Staphylococcus aureus i Streptococcus agalactiae. W badaniu klinicznym narz¹-dów rozrodczych stwierdzono bolesnoœæ lewego ogona

na-j¹drza. Badanie ultrasonograficzne narz¹dów rozrodczych wewnêtrznych wykaza³o cystê w okolicy wzgórka nasien-nego. Podjêto leczenie przy u¿yciu ampicyliny przez okres 4 tygodni oraz zalecono kontrolne badanie bakteriologicz-ne nasienia po miesi¹cu od zakoñczenia leczenia. Od tego czasu ogier nie by³ u¿ytkowany do rozrodu.

Kolejne badanie kliniczne konia zosta³o przeprowadzo-ne w dniu 04.03.2004 r. poniewa¿ stwierdzono powiêksze-nie j¹der po³¹czone z ich okresow¹ bolesnoœci¹ i miejsco-wym podniesieniem ciep³oty od oko³o 4 miesiêcy. Z wy-wiadu wynika³o, ¿e w ci¹gu ostatnich 3 lat nie przeprowa-dzono badania przydatnoœci do rozrodu, a ogier nie by³ u¿yt-kowany rozp³odowo. Ca³y ten okres przebywa³ on w sta-dzie i wykorzystywany by³ w celach rekreacyjnych. Nie przejawia³ ¿adnych objawów chorobowych.

Badanie ogólne przeprowadzono wg kolejnoœci przyjê-tej w praktyce lekarsko-weterynaryjnej. Badanie szczegó-³owe uk³adu rozrodczego zosta³o rozszerzone o badanie ultrasonograficzne j¹der, gruczo³ów p³ciowych dodatko-wych i baniek nasieniowodów. Ocenê zachowania p³cio-wego przeprowadzono w obecnoœci klaczy w rui. Pobrano dwa ejakulaty w odstêpstwie 1 godz. (godz. 10.30 i 11.30), przy u¿yciu sztucznej pochwy typu otwartego, model „Kra-ków 1972”. Przeprowadzono ocenê pozyskanych ejakula-tów. Czêœæ frakcji bogatej w plemniki pobrano do sterylnej probówki w celu wykonania badania bakteriologicznego. Pobrano krew celem oznaczenia poziomu estradiolu i tes-tosteronu. W dniu 25.03.2004 r. wykonano w znieczuleniu ogólnym biopsjê chirurgiczn¹ klinow¹ guza wype³niaj¹ce-go praw¹ czêœæ moszny. Z pobranewype³niaj¹ce-go wycinka utrwalone-go w p³ynie Bouina sporz¹dzono standardowy preparat histologiczny barwiony eozyn¹ i hematoksylin¹. Ocenê pre-paratu wykona³ Zak³ad Patomorfologii Collegium Medi-cum UJ.

Nowotwór j¹dra ogiera

MARCIN PAWLAK, IWONA WOJAS, ADAM OKÓLSKI

Katedra Rozrodu i Anatomii Zwierz¹t Wydzia³u Hodowli i Biologii Zwierz¹t AR, Al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Pawlak M., Wojas I., Okólski A.

Neoplasia of testes in a stallion Summary

A 10-year-old Silesian stallion was examined for unilateral scrotal swelling. Physical and ultrasound examinations revealed a painless enlarged right testis with a non-homogeneous echogenicity, when compared with the controlateral testis. Grossly, the excised testis was irregularly enlarged (23 × 15 ×15,5 cm) and firm and surgical biopsy revealed that the testicular parenchyma had been replaced by cohesive tissue. Histological examinations showed an apparent non-malicious tumor composed of cells with rippling courses of cytoplasm mixed with a few cells of smooth muscle. Testicular neurofibroma tumor was diagnosed on the basis of these findings.

Medycyna Wet. 2006, 62 (6) 711

Wyniki i omówienie

W badaniu klinicznym zewnêtrznych narz¹dów roz-rodczych stwierdzono: j¹dro lewe o prawid³owej bu-dowie i wymiarach: d³ugoœæ – 12,5 cm, szerokoœæ – 6 cm i wysokoœæ – 11 cm, j¹dro prawe powiêkszone, niebolesne, o konsystencji deskowatej, o wymiarach: d³ugoœæ – 23 cm, szerokoœæ – 15 cm, wysokoœæ – 15,5 cm, zwisaj¹ce do po³owy podudzia (ryc. 1, 2); prawe naj¹drze niewyczuwalne. W badaniu ultra-sonograficznym j¹der stwierdzono prawid³ow¹ echo-strukturê j¹dra lewego (ryc. 3). Guz wystêpuj¹cy po stronie prawej charakteryzowa³a wiêksza echogenicz-noœæ ni¿ j¹dra lewego, a w po³owie wysokoœci widocz-ne by³y przekroje naczyñ krwionoœnych (ryc. 4). Wiel-koœæ i echogenicznoœæ gruczo³ów p³ciowych dodatko-wych i baniek nasieniowodów nie odbiega³a od norm fizjologicznych.

Pobrano dwa ejakulaty w odstêpie 60 min. Podczas pobierania nasienia ogier przejawia³ bardzo silne na-tê¿enie popêdu p³ciowego (libido L4), a kopulacja i eja-kulacja przebiega³y prawid³owo ju¿ podczas pierwsze-go wspiêcia. Objêtoœæ frakcji bogatonasiennej pierw-szego ejakulatu wynios³a 25 ml. By³ on bia³o-kremo-wy, o konsystencji mleka, swoistym zapachu, pH = 7,

a ruchliwoœæ plemników wynios³a 0%. W badaniu szczegó³owym koncentracja plemników wynios³a 1675 mln/ml, a liczbê plemników prawid³owych oszacowa-no na 17%. Dominuj¹cym wadami plemników by³y: luŸne g³ówki – 47%, kropla protoplazmatyczna dal-sza – 21% oraz z³amania witki – 6%. W badaniu bak-teriologicznym tego ejakulatu stwierdzono bakterie Streptococcus sp. w liczbie 15 200 w 1 ml nasienia. Objêtoœæ frakcji bogatonasiennej 2. ejakulatu wynios-³a 30 ml. Pozosta³e parametry oceny szacunkowej makro- i mikroskopowej by³y jak w pierwszym ejaku-lacie. Koncentracja plemników obni¿y³a siê do 985 mln/ml, natomiast liczba plemników prawid³owych zwiêkszy³a siê do 36%. W drugim ejakulacie domino-wa³y te same wady: luŸne g³ówki – 32%, kropla pro-toplazmatyczna dalsza – 14% i z³amania witki – 6%.

Stê¿enie testosteronu w surowicy krwi wynios³o 1,48 ng/ml, a estradiolu 0,0462 ng/ml. S¹ to fizjologiczne stê¿enia wystêpuj¹ce u dojrza³ych i w pe³ni p³odnych ogierów (1, 3, 7) i s¹ one zgodne z przejawami zacho-wania p³ciowego ogiera wczeœniej opisanymi.

W badaniu histopatologicznym pobranego wycinka stwierdzono spoiste fragmenty tkanek zbudowanych z komórek o falistym przebiegu cytoplazmy,

przemie-Ryc. 1. Powiêkszone prawe j¹dro – widok z ty³u Ryc. 2. Powiêkszone prawe j¹dro – widok z lewej strony

Ryc. 3. Obraz ultrasonograficzny j¹dra lewego Ryc. 4. Obraz ultrasonograficzny j¹dra prawego. Widoczne przekroje naczyñ krwionoœnych

Medycyna Wet. 2006, 62 (6) 712

szane z nielicznymi komórkami miêœniówki g³adkiej (ryc. 5). Zmiana nie wykazywa³a cech z³oœliwoœci i prawdopodobnie odpowiada³a nerwiakow³ókniako-wi (neurofibroma). Struktura ta nie jest typowa dla j¹d-ra, lecz dla jego os³onki lub innych struktur oko³oj¹d-rowych (powrózek nasienny, œciana moszny). Z prze-gl¹du piœmiennictwa wynika, ¿e badanie wycinków struktur wewn¹trzmosznowych, choæ obarczone ryzy-kiem powik³añ, decyduje o pe³nym rozpoznaniu ro-dzaju nowotworu (5, 6). Wydaje siê, ¿e celowa by³aby w tym przypadku jednostronna kastracja ogiera i po-nowne badanie po ok. 2 miesi¹cach, jednak¿e w³aœci-ciel, ze wzglêdu na wiek ogiera i aspekt ekonomiczny nie móg³ podj¹æ takiej decyzji.

Nowotwory pochodzenia ³¹cznotkankowego wystê-puj¹ce w obrêbie moszny praktycznie nie s¹ u koni spotykane. Dostêpne piœmiennictwo dotyczy wystêpo-wania w³ókniaka i nerwiow³ókniaka u mê¿czyzn (4, 5). U ogierów do najczêstszych spotykanych nowotwo-rów moszny nale¿¹: nowotwór p³askokomórkowy,

bro-Ryc. 5. Obraz mikroskopowy opisywanej zmiany

dawczak, czerniak i sarkoid. Wœród spotykanych no-wotworów j¹der najczêœciej wymienia siê: nasienia-ka, potwornianasienia-ka, raka zarodkowego oraz guzy komó-rek Sertoliego i Leydiga (8, 9). Zwykle charakteryzuj¹ siê one bezbolesnym powiêkszeniem jednego lub obu j¹der. Ostre stany bólowe praktycznie nie wystêpuj¹ przy procesach nowotworowych i bardziej odpowia-daj¹ stanom zapalnym i niedokrwiennym j¹der (2). W czasie procesu nowotworzenia moszny lub j¹der mo¿e pojawiaæ siê okresowa wra¿liwoœæ podczas ba-dania palpacyjnego, co jest zgodne z obserwacjami opiekunów koni w naszym przypadku. Nerwiako-w³ókniak koniowatych nie zosta³ dotychczas udoku-mentowany w piœmiennictwie.

Piœmiennictwo

1.Amann R. P., Ganjam V. K.: Effects of hemicastration or hCG-treatment on steroids in testicular vein and jugular vein blood of stallions. J. Androl. 1981, 2, 132-139.

2.Caron J. P., Barbar S. M., Bailey J. V.: Equine testicular neoplasia. Comp. cont. Educ. pract. Vet. 1985, 7, 53-59.

3.Clay C. M., Squires E. L., Amann R. P., Nett T. M.: Influences of seasons and artificial photoperiod of stallions: Luteinizing hormone, follicle-stimulating hormone and testosterone. J. Anim. Sci. 1988, 66, 1246-1302.

4.Dilworth J. P., Farrow G. M., Oestarling J. E.: Non-germ cell tumors of testis. Urology 1991, 37, 399-417.

5.Mishra V. C., Kumar R., Cooksey G.: Intrascrotal Neurofibroma. Scand. J. Uro-logy NephroJ. Uro-logy 2002, 36, 385-386.

6.McEntee K.: Reproductive Pathology of Domestic Mammals. Academic Press, Inc., San Diego 1990, 9, 224-278.

7.Pickett B. W., Amann R. P., McKinnon A. O., Squires E. L., Voss J. L.: Mana-gement of the stallion for maximum Reproductive Efficiency. II. Animal Re-production Laboratory Bull No. 05. Fort Collins, Colorado State University 1989.

8.Schumacher J., Varner D. D.: Neoplasia of the stallion’s reproductive tract, [w:] McKinnon A. O., Voss J. L. (wyd.): Equine Reproduction. Lea and Febiger, Philadelphia 1992, 871-877.

9.Schumacher J.: Testicular neoplasia of horses: an underreported condition. Equine Vet. J. 1999, 31, 270-272.