Praca oryginalna Original paper
W z³o¿onej etiologii zespo³u zaka¿eñ górnych dróg oddechowych u kotów (FRDC feline respiratory disease complex), okrelanego równie¿ katarem kotów, wa¿n¹ rolê przypisuje siê dysfunkcji uk³adu immunologicznego wywo³anej immunosupresyjnymi w³aciwociami herpes- i kaliciwirusów g³ównych czynników etiologicznych tego zespo³u. Efekt dzia³a-nia chorobotwórczego wirusów jest potêgowany im-munosupresj¹ wywo³an¹ wspó³istniej¹cym zaka¿e-niem bakteryjnym, Chlamydophila felis oraz wirusem bia³aczki (FelV Feline Leukemia Virus) i niedoboru immunologicznego kotów (FIV Feline Immuno-deficiency Virus) (1-4, 15, 16). Zaburzenia funkcji mechanizmów odpornoci komórkowej u kotów w wy-niku tocz¹cego siê procesu chorobowego jest wa¿n¹ przyczyn¹ uzyskiwania niskiej skutecznoci w terapii zespo³u FRDC. Zwiêkszenie odpornoci przeciwza-kanej, od której zale¿y rozwój i przebieg choroby oraz jej zejcie, mo¿na osi¹gn¹æ, stosuj¹c aktywn¹ immu-nostymulacjê nieswoist¹ (17).
Celem badañ by³a ocena wp³ywu preparatu Isopri-vet na kszta³towanie siê subpopulacji limfocytów za-wieraj¹cych cz¹steczki CD4 i CD8 u kotów z
zespo-³em FRDC oraz jego skutecznoci w leczeniu tego ze-spo³u.
Materia³ i metody
Zwierzêta dowiadczalne. Badania wykonano na ko-tach rasy europejskiej w wieku od 3 do 5 miesiêcy, obojga p³ci, pochodz¹cych ze schroniska dla zwierz¹t, u których badaniem klinicznym stwierdzono objawy wskazuj¹ce na wystêpowanie zespo³u FRDC. Zwierzêta podzielono na dwie grupy dowiadczalne (grupa I i II) oraz dwie grupy kontrolne (grupa III i IV) po 8 sztuk w ka¿dej. Podzia³ zwie-rz¹t na dwie grupy dowiadczalne i dwie kontrolne by³ uwa-runkowany ró¿nym odstêpem czasu podawania kolejnych dawek preparatu Isoprivet. Przyjêcie dwóch ró¿nych sche-matów stosowania preparatu Isoprivet u kotów z zespo³em FRDC by³o uwarunkowane brakiem danych odnonie do czêstotliwoci jego stosowania w terapii chorób zakanych u tego gatunku zwierz¹t.
Grupê I i II stanowi³y koty, u których w dniu rozpoczê-cia dowiadczenia badaniem klinicznym stwierdzono brak apetytu przy jednoczenie zachowanym pragnieniu, kaszel, kichanie, wyp³yw z otworów jamy nosowej o charakterze luzowym lub luzowo-ropnym i objawy dusznoci wde-chowej oraz obfity luzowo-surowiczy wyciek z worka
Efektywnoæ immunostymulacji nieswoistej
w leczeniu zespo³u zaka¿eñ górnych dróg
oddechowych u kotów
KRZYSZTOF KOSTRO, £UKASZ JAROSZ, BARBARA MAJER-DZIEDZIC*, JERZY ZIÊTEK
Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakanych Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, ul. G³êboka 30, 20-612 Lublin *Zak³ad Mikrobiologii Weterynaryjnej Instytutu Biologicznych Podstaw Chorób Zwierz¹t
Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej UP, ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin
Kostro K., Jarosz £., Majer-Dziedzic B., Ziêtek J.
The efficacy of unspecific immunostimulation in the therapy of the upper respiratory tract syndrome in cats
Summary
The objective of the studies was to evaluate the effects of Isoprivet on the percentage of TCD4 and TCD8 lymphocytes in cats with the feline respiratory disease complex (FRDC) and the therapy of FRDC. It was found that Isoprivet used three times at 2 or 7 day intervals in cats with FRDC appeared to be a potent stimulator of cellular immune response. This activity was evaluated by a flow cytometry on the basis of the percentage of CD4 and CD8 molecules on T lymphocytes and their relative proportions. Good therapeutic effect and a shortening of convalescence were obtained in cats with FRDC after three subcutaneous Isoprivet injections. Moreover, Isoprivet prevented open disease in cats exposed to contacts with FRDC cats. It may be used with success in prophylaxis and therapy in cats with the upper respiratory tract infection, especially in the endemics of FRDC in larger concentrations or breeding farms of cats.
spojówkowego (conjunctivitis). Podczas wykonywania ry-noskopii górnych dróg oddechowych obserwowano zmia-ny w postaci zapalenia b³ozmia-ny luzowej nosa z silzmia-nym prze-krwieniem i obrzêkiem luzówki. rednia ciep³ota we-wnêtrzna cia³a wynosi³a 39,2°C. Na podstawie charakte-rystycznego obrazu klinicznego postawiono rozpoznanie jako zespó³ FRDC.
Grupy kontrolne (grupa III i IV) stanowi³y losowo wy-brane koty pochodz¹ce z tego samego rodowiska hodow-lanego, co zwierzêta grup dowiadczalnych, u których ba-daniem klinicznym przed dowiadczeniem, jak i w trakcie jego realizacji nie stwierdzono ¿adnych klinicznie uchwyt-nych objawów chorobowych. rednia ciep³ota wewnêtrz-na cia³a wynosi³a 38,6°C.
Przed przyst¹pieniem do dowiadczenia zarówno od kotów grup dowiadczalnych, jak i kontrolnych pobierano wymazy z nosa i worka spojówkowego do badañ bakterio-logicznych oraz krew do badañ na obecnoæ surowiczych przeciwcia³ przeciwko wirusowi bia³aczki FelV i niedobo-ru immunologicznego FIV, które okrelono przy u¿yciu komercyjnego testu diagnostycznego (Speed DUO FelV/ FIV, firmy BVT Francja). Zwierzêta wszystkich grup pod-dano obserwacji klinicznej, któr¹ prowadzono przez okres 21 dni. Szczególn¹ uwagê zwracano na przebieg i czas ustê-powania klinicznych objawów kataru kotów w grupach zwierz¹t dowiadczalnych oraz na ewentualne ich pojawie-nie siê u kotów grup kontrolnych.
Preparat immunostymuluj¹cy. Do aktywnej immuno-stymulacji nieswoistej u kotów z objawami zespo³u FRDC u¿yto preparatu Isoprivet firmy Vet-Agro, stanowi¹cego 20% wodny roztwór izoprynozyny (syntetyczny kompleks inozyny, 1-dimetyloaminopropano-2-olu (DIP) i 4-aceta-midobenzoesanu (PacBA)) do iniekcji. Wybór zastosowa-nego w badaniach immunostymulatora uzasadnia³y zachê-caj¹ce wyniki poprzednich badañ w³asnych, uzyskane nad immunopotencjalizuj¹cym wp³ywem Isoprivetu na komór-kowe i humoralne mechanizmy odpornoci nieswoistej u sa-mic lisów hodowlanych (8-10).
Preparat Isoprivet by³ stosowany w iniekcjach podskór-nych trzykrotnie co 48 godzin (grupa I i III) lub co 7 dni (grupa II i IV), w dawce 1 ml/10 kg masy cia³a, co stanowi-³o 20 mg/kg masy cia³a. W ka¿dym przypadku preparat Iso-privet stosowano wy³¹cznie po uzyskaniu zgody w³aci-ciela schroniska dla zwierz¹t na wykonanie dowiadcze-nia. Przed podaniem preparatu Isoprivet przeprowadzono ka¿dorazowo wywiad z w³acicielem oraz wykonywano badanie kliniczne zwierz¹t, maj¹ce na celu potwierdzenie celowoci aplikacji preparatu.
Badania bakteriologiczne. Materia³ do badañ stano-wi³y wymazy z jamy nosowej oraz worka spojówkowego pochodz¹ce od 16 kotów wykazuj¹cych kliniczne objawy zespo³u FRDC oraz 16 zwierz¹t grup kontrolnych. Pobra-ny przy pomocy sterylPobra-nych wymazówek materia³ przewo-¿ono na pod³o¿ach transportowych do laboratorium, a na-stêpnie posiewano na agar z dodatkiem 5% krwi barana. Wyniki posiewów odczytywano po 24-godzinnej inkuba-cji w 37°C, uwzglêdniaj¹c morfologiê kolonii bakteryjnych oraz obecnoæ i typ hemolizy. Do okrelenia przynale¿no-ci gatunkowej izolatów u¿yto API-testów, takich jak: ID 32 Staph, API 20 Strep i API 20 NE firmy Biomerieux.
Okrelenie cz¹steczek powierzchniowych CD4 i CD8 na limfocytach. Badania wykonano metod¹ cytometrii przep³ywowej (Cytometr przep³ywowy Epics XL Beckman--Coulter, Comesa CH-Werfen Company USA) stosuj¹c jed-nostopniowe znakowanie komórek. Przed wykonaniem oznaczeñ przeprowadzono kontrole jakoci i autostanda-ryzacjê badañ cytometrycznych przy u¿yciu preparatów Coulter Flow-Check, Coulter Flow-Set, Compensation Reagents. Wykonano weryfikacjê wspó³czynnika po³owicz-nego odmiany (HPCV) z oczekiwan¹ wartoci¹ celem sprawdzenia stabilnoci systemów optycznych i przep³y-wowych. Stosuj¹c preparat Flow-Set wystandaryzowano rozproszenie wiat³a i intensywnoæ fluorescencji, dosto-sowuj¹c napiêcie i wzmocnienie do okrelonej redniej po-zycji na podstawie aplikacji kontrolnej. U¿yto tak¿e od-czynników wyrównuj¹cych do ustalenia kolorów systemu. Na tak przygotowanym protokole kontrolnym i badawczym przeprowadzono analizê cytometryczn¹.
Materia³ do badañ stanowi³a krew obwodowa kotów, pobierana z ¿y³y ramiennej przedniej do ja³owych hepary-nizowanych probówek w iloci 2 ml. Do badañ u¿yto prze-ciwcia³ monoklonalnych znakowanych fluorochromami (CD8 ALPHA/BETA:RPE i CD4:FITC, firmy Serotec Im-munological Excellence Oxford, England), skierowanych przeciwko cz¹steczkom powierzchniowym CD4 i CD8 na limfocytach kota. Oznaczenia wykonano zgodnie z proce-dur¹ podan¹ przez producenta.
W pierwszym etapie badañ (grupa I i III) w celu okrele-nia cz¹steczek powierzchniowych CD4 i CD8 na limfocy-tach krew od kotów pobierano przed podaniem preparatu Isoprivet (dzieñ 0, I dawka preparatu), a nastêpnie po 48 godzinach (II dawka preparatu) i 96 godzinach (III dawka preparatu). Kolejne oznaczenia wykonano w 7. i 21. dniu od momentu podania I dawki preparatu.
W drugim etapie badañ (grupa II i IV) cz¹steczki po-wierzchniowe CD4 i CD8 na limfocytach kotów oznaczo-no podobnie jak w pierwszym etapie dowiadczenia, tj. przed podaniem preparatu Isoprivet (dzieñ 0, I dawka pre-paratu), a nastêpnie w 7. (II dawka), 14. (III dawka) i 21. dniu po podaniu I dawki preparatu.
Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej przy u¿yciu programu Statistica 6.1. Obliczono wartoci red-nie oraz odchylered-nie standardowe. Istotnoæ ró¿nic pomiê-dzy wartociami rednimi obliczono za pomoc¹ testu t-Stu-denta.
Wyniki i omówienie
Obserwacje kliniczne nad skutecznoci¹ prepa-ratu Isoprivet w leczeniu kataru kotów. Preparat Isoprivet podany 3-krotnie w dwu- lub siedmiodnio-wych odstêpach czasu w dawce immunostymuluj¹cej wp³ywa³ korzystnie na zejcie procesu chorobowego u kotów z zespo³em FRDC. W grupach zwierz¹t cho-rych (grupa I i II), którym podano 3-krotnie preparat Isoprivet w postaci iniekcji podskórnej, stwierdzono jego wysok¹ efektywnoæ, o czym wiadczy³o wyra-ne skrócenie czasu utrzymywania siê klinicznych ob-jawów choroby oraz okresu rekonwalescencji, a tak¿e szybszy powrót do zdrowia w porównaniu do zwie-rz¹t chorych nie objêtych badaniem, lecz
przebywaj¹-cych w tym samym ognisku zapowietrzo-nym, u których w leczeniu przyczynowym stosowano wy³¹cznie antybiotykoterapiê. Warto podkreliæ, ¿e u czêci kotów leczo-nych przy u¿yciu antybiotyków po krótko-trwa³ej poprawie obserwowano nawracaj¹-ce zapalenie jamy nosowej oraz spojówek, któremu towarzyszy³ obfity surowiczo-rop-ny wyp³yw z otworów nosowych i worka spojówkowego, kichanie, utrata ³aknienia i posmutnienie. Du¿a skutecznoæ terapeu-tyczna preparatu Isoprivet zapewni³a rów-nie¿ prawid³owy dalszy rozwój tych zwie-rz¹t. W toku obserwacji kotów grup kon-trolnych (grupa III i IV), pochodz¹cych z tego samego rodowiska bytowania, co zwierzêta chore, którym podano 3-krotnie Isoprivet w dwu- lub siedmiodniowych od-stêpach czasu w dawce immunostymuluj¹-cej, nie obserwowano przypadków wyst¹-pienia jawnej postaci zespo³u FRDC.
Badania bakteriologiczne. Z danych uzyskanych w badaniach w³asnych wynika, ¿e sporód 32 u¿ytych do badañ kotów do-datnie wyniki posiewów bakteriologicznych z pobranych z jamy nosowej i worka spo-jówkowego wymazów uzyskano od wszyst-kich 16 kotów z zespo³em FRDC (grupa I, II). Sporód wyizolowanych bakterii w 9 przypadkach (56,2%) by³y to czyste kultury Staphylococcus aureus, w 5 przy-padkach (31,3%) kultury mieszane, tj. gronkowce (Staphylococcus schleferi, Sta-phylococcus intermedius, StaSta-phylococcus simulans) i paciorkowce (Streptococcus intermedius, Streptococcus canis,
Strepto-coccus oralis) i 2 przypadkach (12,5%) czyste kultury Bordetella bronchiseptica. Natomiast u pozosta³ych 16 kotów grup kontrolnych (grupa III, IV) uzyskano je-dynie wzrost pojedynczych kolonii bakterii.
Badania immunologiczne. Cytometryczn¹ analizê subpopulacji limfocytów CD4 i CD8 oraz stosunek limfocytów CD4 do CD8 w krwi obwodowej kotów z zespo³em FRDC po 3-krotnym podaniu preparatu Isoprivet w odstêpach dwu- lub siedmiodniowych ilu-struj¹ ryc. 1 i 3. Z ich danych wynika, ¿e najni¿szy odsetek limfocytów CD4 i CD8 w obu grupach kotów chorych (grupa I i II) by³ w dniu rozpoczêcia badañ. W kolejnych dwóch terminach oznaczeñ (po II i III dawce preparatu) w obu grupach dowiadczalnych no-towano stopniowy i statystycznie istotny wzrost od-setka limfocytów CD4 i CD8 w odniesieniu do war-toci wyjciowych. Najwy¿sze rednie warwar-toci lim-focytów CD4 i CD8 w grupach kotów z zespo³em FRDC zanotowano w ostatnich dwóch terminach ba-dañ i by³y one zbli¿one do wartoci grup kontrolnych. U kotów grup kontrolnych (grupa III i IV) odsetek limfocytów CD4 i CD8 utrzymywa³ siê mniej wiêcej
na zbli¿onym do wyjciowego poziomie w toku ca³ego dowiadczenia. rednie wartoci limfocytów CD4 i CD8 w ka¿dym terminie oznaczeñ by³y podobne do rednich wartoci uznanych powszechnie za prawid³owe dla ko-tów zdrowych, a mianowicie: CD4 rednio 33,9%, CD8 rednio 19,1, stosunek CD4/CD8 1,2-2,6.
Stosunek limfocytów CD4 do CD8 u kotów grup dowiadczalnych (grupa I i II) by³ najni¿szy w toku ca³ego dowiadczenia w dniu rozpoczêcia badañ i ró¿-ni³ siê istotnie w porównaniu do zwierz¹t kontrolnych (ryc. 2 i 4). Po tym czasie w grupach kotów z zespo-³em FRDC notowano stopniowy i statystycznie istot-ny wzrost stosunku limfocytów CD4 do CD8 i w 21. dniu stwierdzono najwy¿sze jego wartoci tak w od-niesieniu do wartoci wyjciowych, jak i grup kontrol-nych. Natomiast u kotów grup kontrolnych (grupa III i IV) zarówno odsetek limfocytów CD4 i CD8, jak i stosunek CD4 do CD8 utrzymywa³ siê z niewielkimi odchyleniami na zbli¿onym do wyjciowego poziomie przez ca³y okres obserwacji.
W z³o¿onej etiologii schorzeñ uk³adu oddechowe-go u kotów wa¿n¹ rolê przypisuje siê obecnie
dysfunk-0 0 2 4 7 21 5 10 15 20 25 30 35 40 45 dzieñ CD4 (gr. I) CD8 (gr. I) CD4 (gr. III) CD8 (gr. III) % C D A A C D A A C A A A A C 0 2 4 7 21 dzieñ 0 0,5 1 1,5 2 2,5 Stosunek limfocytów CD4 :CD8 CD4/CD8 (gr. I) CD4/CD8 (gr. III) C B B A A
Ryc. 1. Odsetek limfocytów CD4 i CD8 we krwi obwodowej kotów z zespo-³em FRDC po 3-krotnym podaniu preparatu Isoprivet w odstêpach dwu-dniowych (á ± SD)
Objanienia: A porównanie do wartoci wyjciowej p £ 0,01; C porówna-nie CD4 w grupach (gr. I do gr. III) p £ 0,01; D porównaporówna-nie CD8 w grupach (gr. I do gr. III) p £ 0,01
Ryc. 2. Stosunek limfocytów CD4 i CD8 u kotów z zespo³em FRDC po 3-krotnym podaniu preparatu Isoprivet w odstêpach dwudniowych (á ± SD)
Objanienia: A porównanie do wartoci wyjciowej p £ 0,01; B porówna-nie do wartoci wyjciowej p £ 0,05; C porównaporówna-nie CD4 : CD8 w grupach (gr. I do gr. III) p £ 0,01
cji uk³adu immunologicznego. Wszelkie zaburzenia funkcji komórkowych i humoralnych mechanizmów odpornoci przeciwzakanej bêd¹ce nastêpstwem to-cz¹cego siê procesu chorobowego w uk³adzie odde-chowym kotów s¹ wa¿n¹ przyczyn¹ d³ugotrwa³ego utrzymywania siê klinicznych objawów choroby oraz uzyskiwania niskich efektów terapeutycznych (1, 3, 16, 17). Fakt ten potwierdzaj¹ wyniki badañ w³asnych i jednoznacznie wskazuj¹ na istnienie zale¿noci po-miêdzy kszta³towaniem siê odsetka limfocytów T o fenotypie CD4 i CD8 oraz ich wzajemnej proporcji a nasileniem objawów klinicznych ze strony uk³adu oddechowego. W dniu rozpoczêcia badañ nasilenie objawów chorobowych u poszczególnych osobników z zespo³em FRDC (grupa I i II) by³o zró¿nicowane, co wskazuje na istnienie wra¿liwoci osobniczej, któr¹ w g³ównej mierze kszta³towa³ odsetek limfocytów CD4 i CD8 oraz ich wzajemna proporcja, odpowiedzialnych za immunoregulacjê funkcji efektorowych komórek immunologicznie kompetentnych, a tym samym za uruchomienie swoistej odpowiedzi immunologicznej w wyniku zaistnia³ej infekcji. Potwierdzeniem tego
faktu jest stwierdzenie u kotów grup kon-trolnych (grupa III i IV) wartoci limfocy-tów CD4 i CD8 i ich wzajemnej proporcji uznanych za prawid³owe (5-7). U zwierz¹t tych mimo przebywania w ognisku zapo-wietrzonym nie dochodzi³o do rozwoju jawnej postaci choroby. Limfocyty pomoc-niczo-indukuj¹ce TCD4+ i
supresorowo--cytotoksyczne TCD8+ pe³ni¹ rolê komórek
regulatorowych w odpowiedzi immunolo-gicznej na zaka¿enie, a ich wzajemna pro-porcja warunkuje w³aciwy profil induko-wanej swoistej odpornoci przeciwzaka-nej (9, 10).
Badania w³asne przeprowadzone na ko-tach z objawami zespo³u FRDC oraz nie wykazuj¹cych klinicznych objawów choro-bowych, lecz przebywaj¹cych w tym sa-mym rodowisku hodowlanym wykaza³y, ¿e ocena sprawnoci komórkowych mecha-nizmów odpornoci przeciwzakanej u tych zwierz¹t jest mo¿liwa w oparciu o profil immunologiczny, którego jednym z wa¿-nych elementów jest okrelenie przy u¿y-ciu cytometrii przep³ywowej subpopulacji limfocytów T o fenotypie CD4 i CD8 oraz stosunku CD4 : CD8. Stwierdzono, ¿e w dniu rozpoczêcia badañ u kotów z jawn¹ postaci¹ zespo³u FRDC wystêpowa³ istot-ny spadek odsetka limfocytów CD4 i CD8 oraz zaburzony ich stosunek. Wyniki badañ w³asnych jednoznacznie potwierdzaj¹ wy-stêpowanie u kotów z zespo³em FRDC supresji odpornoci typu komórkowego, która wspó³istnia³a z trwaj¹cym zaka¿e-niem.
Po aplikacji preparatu Isoprivet u kotów z zespo-³em FRDC uzyskano zbli¿ony lub wy¿szy redni od-setek limfocytów CD4+ i CD8+ ni¿ u zwierz¹t
kon-trolnych. Potwierdza to opiniê innych autorów, ¿e naj-korzystniejszy efekt dzia³ania preparatów immuno-stymuluj¹cych uzyskuje siê w stanach obni¿onej od-pornoci, m.in. w immunosupresji wywo³anej infek-cj¹ (11, 12). Isoprivet wzmacnia swoist¹ odpowied typu komórkowego, która odgrywa zasadnicz¹ rolê w zwalczaniu infekcji wirusowej i bakteryjnej jako przyczyny etiologicznej zespo³u zaka¿eñ górnych dróg oddechowych u kotów. Mechanizm przeciwwirusowe-go dzia³ania izoprynozyny jest dwojaki. Hamuje ona replikacjê wirusa w zaka¿onym organizmie (zmniej-szenie natê¿enia objawów klinicznych i skrócenie cza-su trwania choroby), a jednoczenie pobudza uk³ad odpornociowy, znosz¹c supresyjne oddzia³ywanie wi-rusa na uk³ad immunologiczny (9, 13, 14).
Podanie preparatu Isoprivet niezale¿nie od zastoso-wanego schematu immunostymulacji nieswoistej po-wodowa³o stopniowe zanikanie klinicznych objawów chorobowych, z tym, ¿e szybciej ustêpowa³y one
Ryc. 4. Stosunek limfocytów CD4 i CD8 u kotów z zespo³em FRDC po 3-krotnym podaniu preparatu Isoprivet w odstêpach siedmiodniowych (á ± SD)
Objanienia: A porównanie do wartoci wyjciowej p £ 0,01; C porówna-nie CD4 : CD8 w grupach (gr. II do gr. IV) p £ 0,01
0 7 14 21 dzieñ 0 5 10 15 20 25 30 35 40 %
CD4 (gr. II) CD8 (gr. II) CD4 (gr. IV) CD8 (gr. IV)
C D A A A A A A 0 7 14 21 dzieñ Stosunek limfocytów CD4 :CD8 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 CD4/CD8 (gr. II) CD4/CD8 (gr. IV) C A A A
Ryc. 3. Odsetek limfocytów CD4 i CD8 u kotów z zespo³em FRDC po 3-krotnym podaniu preparatu Isoprivet w odstêpach siedmiodniowych (á ± SD)
Objanienia: A porównanie do wartoci wyjciowej p £ 0,01; C porów-nanie CD4 w grupach (gr. II do gr. IV) p £ 0,01; D porówporów-nanie CD8 w grupach (gr. II do gr. IV) p £ 0,01
u kotów po trzykrotnej aplikacji preparatu w odstê-pach dwudniowych. Wskazuje to, ¿e czas ustêpowa-nia zwi¹zany by³ z nasileniem objawów u poszczegól-nych kotów z zespo³em FRDC z jednej strony, z dru-giej za ze stymulacj¹ i nasileniem siê odpornoci komórkowej uwarunkowanej profilem Th1CD4+
za-le¿nym od czêstotliwoci stosowania preparatu Isopri-vet. Wzrost limfocytów CD4+ po podaniu Isoprivetu
moduluje swoist¹ odpowied immunologiczn¹ typu komórkowego, która odgrywa zasadnicz¹ rolê w zwal-czaniu infekcji wirusowej i bakteryjnej jako czynnika etiologicznego zespo³u FRDC (1, 4, 15, 16). Na pod-stawie uzyskanych wyników badañ mo¿na stwierdziæ, ¿e preparat Isoprivet zastosowany w dawkach stymulu-j¹cych uk³ad immunologiczny u kotów z zespo³em FRDC w odstêpach dwu- lub siedmiodniowych wy-wiera efekt immunopotencjalizuj¹cy na komórkowe mechanizmy odpornoci przeciwzakanej, co pozwa-la na osi¹gniêcie zadowapozwa-laj¹cych efektów terapeutycz-nych. Natomiast jego zastosowanie u kotów nie wy-kazuj¹cych klinicznych objawów chorobowych, lecz przebywaj¹cych w tym samym rodowisku, co zwie-rzêta chore, zapobiega wyst¹pieniu jawnej postaci cho-roby. Uwzglêdniaj¹c aktualnoæ i wa¿noæ problemu, jaki stanowi¹ infekcje uk³adu oddechowego u kotów oraz malej¹c¹ skutecznoæ chemioterapii stosowanej w ich leczeniu z jednej strony, z drugiej za uzyska-nie zadowalaj¹cych wyników w terapii zespo³u FRDC po zastosowaniu immunostymulacji nieswoistej, na-le¿y s¹dziæ, ¿e mo¿e byæ ona metod¹ alternatywn¹ w szeroko pojêtej profilaktyce i terapii mieszanych in-fekcji uk³adu oddechowego wystêpuj¹cych endemicz-nie zw³aszcza w wiêkszych hodowlach lub skupiskach kotów. Na podstawie uzyskanych wyników badañ w³a-snych odnonie do czêstotliwoci stosowania prepa-ratu Isoprivet u tego gatunku zwierz¹t mo¿na stwier-dziæ, ¿e u kotów z jawn¹ postaci¹ zespo³u FRDC szyb-szy efekt terapeutyczny uzyskuje siê po 3-krotnym jego zastosowaniu w odstêpach dwudniowych. Natomiast drugi schemat immunostymulacji mo¿e byæ z powo-dzeniem stosowany w profilaktyce zaka¿eñ górnych dróg oddechowych u kotów.
Pimiennictwo
1.Abraham A., Tegtmeyer P.: Morhpological changes in productive and aborti-ve infection by feline herpesvirus. J. Virol. 1970, 5, 617-623.
2.Arjona A., Escolar E., Soto I., Barquero N., Martin D., Gomez-Lucia E.: Seroepidemiological survey of infection by feline leukemia virus and immu-nodeficiency virus in Madrid and correlation with some clinical aspects. J. Clin. Microbiol. 2000, 38, 3448-3450.
3.Beebe A. M., Faith T. G., Sparger E. E., Torten M., Pedersen N. C., Dan-dekar S.: Evaluation of in vivo and in vitro interactions of feline immuno-deficiency virus and feline leukemia virus. AIDS 1994, 8, 873-878. 4.Cai Y., Fukushi H., Koyasu S., Kuroda E., Yamaguchi T., Hirai K.: An
etiolo-gical of domestic cats with conjunctivitis and upper respiratory tract disease in Japan. J. Vet. Med. Sci. 2002, 64, 215-219.
5.Campbell D. J., Rawlings J. M., Koelsch S., Wallace J., Strain J. J., Hanni-gan B. M.: Age-related differences in parameters of feline immune status. Vet. Immunol. Immunopathol. 2004, 100, 73-80.
6.Chabanne L., Bonnefont C., Bernaud J., Rigal D.: Clinical applications of flow cytometry and cell immunophenotyping to companion animals (dog and cat). Methods Cell. Sci. 2000, 22, 199-207.
7.Dean G. A., Quackenbush S. L., Ackley C. D., Cooper M. D., Hoover E. A.: Flow cytometric analysis of T-lymphocyte subsets in cats. Vet. Immunol. Immunopathol. 1991, 28, 327-335.
8.Kostro K., Krakowski M., Krakowski L., Wojcicka-Lorenowicz K.: Wp³yw nieswoistej immunostymulacji na poziom haptoglobiny w surowicy samic lisów polarnych w okresie rozrodu. Medycyna Wet. 2006, 62, 842-845. 9.Krakowski M., Kostro K.: Ocena wp³ywu Isoprivetu i Lewamizolu na
odpor-noæ nieswoist¹ samic lisów polarnych i zdrowotodpor-noæ ich potomstwa. Anna-les UMCS, s. DD 2006, 61, 207-217.
10.Krakowski M., Kostro K.: Wp³yw immunostymulacji na odpornoæ nie-swoist¹ samic lisów polarnych w drugiej po³owie ci¹¿y i zdrowotnoæ ich potomstwa. Annales UMCS, s. DD 2006, 61, 219-228.
11.Krakowski L., Krzy¿anowski J., Wrona Z., Kostro K., Siwicki A. K.: Influence of nonspecific immunostimulation of pregnant sows on the immunological value of colostrum. Vet. Immunol. Immunopathol. 2002, 87, 89-95. 12.Markowska-Daniel I.: Stymulacja odpowiedzi immunologicznej przy
pomo-cy naturalnych i chemicznych immunomodulatorów w terapii i profilaktyce. Medycyna Wet. 1991, 47, 306-308.
13.Milano S., Dieli M., Millott S., Miceli M. D., Maltese E., Cillari E.: Effect of isoprinosine on IL-2, IFN-gamma and IL-4 production in vivo and in vitro. Int. J. Immunopharmacol. 1991, 13, 1013-1018.
14.Mulcahy G., Quinn P. J., Hannan J.: The effect of isoprinosine and levami-sole on factors relevant to protection of calves against respiratory disease. J. Vet. Pharmacol. Therap. 1991, 14, 156-169.
15.Pesavento P. A., MacLachlan N. J., Dillard-Telm L., Grant C. K., Hurley K. F.: Pathologic, immunohistochemical and electron microscopic findings in na-turally occurring virulent systemic feline calicivirus infection in cats. Vet. Pathol. 2004, 41, 257-263.
16.Sherding R. G.: Feline infectious respiratory disease complex: herpesvirus, calicivirus, and chlamydia, [w:] Birchard S. J., Sherding R. G.: Saunders Manual of Small Animal Practice. Saunders W. B. Co, Philadelphia, PA 1994, 100-103.
17.Wardley R. C., Mouse B. T., Babiuk L. A.: Observations on recovery mecha-nisms from feline viral rhinotracheitis. Can. J. comp. Med. 1976, 40, 257--264.
Adres autora: prof. zw. dr hab. Krzysztof Kostro, ul. Sikorskiego 3/81, 20-814 Lublin
