Komunikat FOR: Polacy głosują nogami
za wolnością gospodarczą
• Polacy od XVIII wieku emigrują na Zachód w poszukiwaniu pełniejszych możliwości samorealizacji, które stwarza nie tylko dobrobyt tamtejszych społeczeństw, ale i zwykle większy zakres wolności. Również po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej ci, którzy wyjechali, wybierali jedne z najbardziej wolnych gospodarczo krajów Europy i świata – Wielką Brytanię, Niemcy, Irlandię czy Holandię.
• Migracja w kierunku krajów o większym zakresie wolności gospodarczej występuje na całym świecie. W latach 2010-2015 aż 4-krotnie więcej imigrantów osiadło w krajach o większym zakresie wolności gospodarczej od kraju pochodzenia niż odwrotnie. W poprzednich 20 latach ta zależność była jeszcze silniejsza. Polacy wyjeżdżali niemal wyłącznie do krajów o większym zakresie wolności gospodarczej.
Imigranci osiedlają się w krajach o większym zakresie wolności gospodarczej z dwóch powodów. Po pierwsze, zwykle kraje o większym zakresie wolności gospodarczej są bogatsze, umożliwiając imigrantom bardziej dostatnie życie. www
Rafał Trzeciakowski, 2 maja 2019
Wyższa wolność gospodarcza przekłada się na szybszy wzrost gospodarczy i dobrobyt (Naghsh Nejad i Young, 2016 ;Hall i Lawson, 2014; de Haan et al., 2006). Po drugie, imigrantom łatwiej znaleźć pracę w mniej regulowanych gospodarkach (Kahn, 2007). Restrykcyjne regulacje pracy utrudniające znalezienie pracę młodym, utrudniają je tak samo imigrantom, którzy często gorzej znają język i mają trudności z udowodnieniem wartości swoich kwalifikacji zdobytych w kraju pochodzenia.
Naturalnie wolność gospodarcza nie wyczerpuje listy determinantów migracji, do których należy PKB per capita (blisko związany z wolnością gospodarczą), odległość geograficzna i językowo-kulturowa, czy istniejące sieci migracyjne (Simpson, 2017; Adsera, 2015).
Dzisiaj Polska sama stała się krajem stwarzającym warunki rozwoju imigrantom z Ukrainy i Białorusi. Polacy w dalszym ciągu będą jednak emigrować aż nie zamkniemy luki rozwojowej w stosunku do bogatszych sąsiadów na Zachodzie (Łaszek i Trzeciakowski, 2015). Pomoże w tym większy zakres wolności gospodarczej.
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie indeksu wolności gospodarczej Fraser Institute i szacunków migracji GUS
Polscy emigranci w Unii Europejskiej wybierają jedne z najbardziej wolnych
gospodarczo krajów Europy i świata – W. Brytanię, Niemcy, Irlandię czy Holandię.
Napływ polskich imigrantów do krajów UE w latach 2004-2016 PKB per capita jako % USA, zmienne PPP
Emigracja po 2004 roku do krajów wolności gospodarczej
* Dane dla lat 2010-2016. Wszystkie trzy liniowe trendy w powyższych danych są dodatnie – liczba imigrantów rośnie wraz z wolnością gospodarczą. Trend dla wszystkich krajów tłumaczy 33% zróżnicowania liczby imigrantów, dla krajów o pełnych danych 30%, a dla krajów bez „odstającej” W. Brytanii i Niemiec 22%. Obserwacji jest zbyt mało, aby w pełni wiarygodnie pokazać korelację. Dlatego na kolejnych slajdach pokazujemy, że przedstawiona tutaj intuicja jest zgodna z trendami światowymi.
AT BE CY* CZ* DK* FI FR Grecja ES Holandia Irlandia Niemcy PT SE W. Brytania Włochy Norwegia* R² = 30% R² = 33% R² = 22% 6,8 7,0 7,2 7,4 7,6 7,8 8,0 8,2 -50 50 150 250 350 450 550 650 Śr ed n ia w ol n o ść g osp o d ar cz a (1 -10)
Napływ polskich imigrantów (tys.)
Liniowa (Wszystkie kraje)
Liniowa (Kraje o pełnych danych) Liniowa (Bez W. Brytanii i Niemiec)
• Główny Urząd Statystyczny szacuje migracje Polaków od wstąpienia do Unii Europejskiej zaledwie dla 17 krajów, a aż 4 z nich mają luki w danych za lata 2004-2009. Tak duże braki danych uniemożliwiają wyciąganie silnych wniosków. • Wykorzystujemy światowe szacunki migracyjne
Organizacji Narodów Zjednoczonych, które są mniej dokładne dla Polski od danych GUS, ale pozwalają nam sprawdzić czy zjawisko przepływu migrantów z krajów o mniejszym zakresie wolności gospodarczej do tych o większym jej zakresie miało miejsce w ostatnich 25 latach na skalę światową.
Tak jak wcześniej, definiujemy imigrantów poprzez kraj urodzenia. Szacunki ONZ dostępne są dla lat 1990, 1995, 2000, 2005, 2010 i 2015 – operujemy więc na 5-letnich okresach czasu. ONZ, podobnie jak GUS, podaje liczbę imigrantów w danym kraju, a nie konkretnie przepływy migracyjne pomiędzy krajami – dlatego jesteśmy zmuszeni dokonać pewnego uproszczenia. Zmiany liczby imigrantów w danym kraju traktujemy jak przepływy pomiędzy tym krajem, a ich krajami pochodzenia. Jeżeli więc w Wielkiej Brytanii rośnie liczba imigrantów urodzonych w Polsce to zakładamy, że imigrują tam z Polski. Jeżeli liczba imigrantów z Polski w www
Wielkiej Brytanii spada, to zakładamy, że do Polski wracają. Nie uwzględniamy sytuacji, w której polski emigrant wyjeżdża z Polski np. do Niemiec, skąd dopiero imigruje do Wielkiej Brytanii lub odwrotnie, sytuacji w której polski imigrant wyjeżdża z Wielkiej Brytanii nie do Polski, ale np. do Holandii. Podobnie z sytuacją w której liczba migrantów spada wraz z umieraniem części z nich ze starości. Wszyscy badacze migracji stoją przed koniecznością takiego uproszczenia, bowiem jak dotąd dokładniejsze szacunki nie są dostępne. Szacunki ONZ powiązaliśmy z indeksem wolności gospodarczej Fraser Institute. Dla każdego kraju świata, dla którego dostępne były dane ONZ i Fraser, sprawdziliśmy zmianę liczby imigrantów urodzonych. Następnie sprawdziliśmy ilu z nich się urodziło w krajach bardziej wolnych gospodarczo, a ilu w mniej wolnych gospodarczo.
Co mówią szacunki światowych migracji ONZ? Metodologia badania
121 121 139 150
156
1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010 2010-2015
W latach 2010-2015 aż 4-krotnie więcej migrantów napłynęło do krajów o większym
zakresie wolności gospodarczej od swoich krajów pochodzenia niż do krajów o
mniejszym zakresie wolności. W poprzednich latach dysproporcja była jeszcze większa.
Napływ imigrantów do krajów o większej i mniejszej wolności gospodarczej od ich krajów urodzenia Miliony osób
Globalne przepływy migracyjne w kierunku wolności gospodarczej
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie indeksu wolności gospodarczej Fraser Institute i szacunków migracji ONZ
Przepływy w poszczególnych okresach to różnice pomiędzy liczbą imigrantów w ostatnim i w pierwszym roku. Przyjmujemy wartości indeksu wolności gospodarczej dla ostatniego roku w okresie, aby maksymalizować liczbę krajów – Fraser Institute w kolejnych edycjach dodaje kolejne kraje, a jednocześnie zmiany indeksu z roku na rok są relatywnie niewielkie.
10,5 11,5 15,9 20,9 16,0 0,3 -1,6 1,0 4,0 4,4 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010 2010-2015
Praktycznie wszyscy polscy emigranci w ostatnich 25 latach wybierali kraje o większym
zakresie wolności gospodarczej od Polski. W krajach o mniejszym zakresie wolności ich
liczba nawet nieznacznie spadała, prawdopodobnie w związku ze starzeniem.
Napływ Polaków do krajów o większej i mniejszej wolności gospodarczej od Polski Miliony osób
Polscy emigranci wybierają wolność gospodarczą
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie indeksu wolności gospodarczej Fraser Institute i szacunków migracji ONZ
Przepływy w poszczególnych okresach to różnice pomiędzy liczbą imigrantów w ostatnim i w pierwszym roku. Przyjmujemy wartości indeksu wolności gospodarczej dla ostatniego roku w okresie, aby maksymalizować liczbę krajów – Fraser Institute w kolejnych edycjach dodaje kolejne kraje, a jednocześnie zmiany indeksu z roku na rok są relatywnie niewielkie.
0,26 0,28 0,95 0,28 0,30 0,00 0,00 -0,01 0,00 0,01 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2010 2010-2015
Polska, razem z Włochami, jest dopiero na 22 miejscu w Unii Europejskiej i 54 miejscu
na świecie pod względem wolności gospodarczej. Wolnorynkowe reformy pomogłyby
nam szybciej gonić poziom życia na Zachodzie – im szybciej się do niego zbliżymy, tym
szybciej przestaniemy być krajem emigrantów, tak jak to miało miejsce w latach `90 w
Irlandii.
Indeks wolności gospodarczej dla krajów UE-28 za 2016 rok Indeks wolności gospodarczej (1-10); w nawiasie miejsce w rankingu światowym
Polsce ciągle brakuje wolnorynkowych reform
Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie indeksu wolności gospodarczej Fraser Institute 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 8,5 G rec ja (10 7) C horwac ja (75 ) Słow en ia (71 ) Wę gr y (5 9 ) Fra n cja (5 7 ) Wło ch y (5 4) P olsk a (54 ) Słow acj a (53 ) B elg ia (5 2) B ułgaria (46 ) Szw ec ja (43 ) P ortu gali a (36 ) C zec h y (30 ) H iszpan ia (30 ) Au st ria (27 ) Luk sem bu rg ( 2 5) Łot wa (2 3) Fi nlan dia (2 2) N iemcy (20 ) Rum un ia (20 ) C ypr (18) Holan di a (18) Ma lt a (1 7 ) Dan ia (16 ) Es to nia (1 3) Lit w a (13 ) W. B ry tani a (9) Ir landi a (5)
• Adsera, A. (2015), Language and culture as drivers of migration, IZA World of Labor 164, http://dx.doi.org/10.15185/izawol.164
• Ashby, N.J. (2010), Freedom and international migration, Southern Economic Journal 77(1):49-62, https://doi.org/10.4284/sej.2010.77.1.49
• de Haan, J., Lundstrom, S., Sturm, J. E. (2006), Market-oriented institutions and policies and economic growth: A critical survey. Journal of Economic Surveys, 20, 157–191, https://doi.org/10.1111/j.0950-0804.2006.00278.x
• Hall, J., Lawson, R. (2013), Economic freedom of the world: An accounting of the literature. Contemporary Economic Policy, 32, 1–19,https://doi.org/10.1111/coep.12010
• Kahn, L.M. (2007), The Impact of Employment Protection Mandates on Demographic Temporary Employment Patterns: International Microeconomic Evidence, The Economic Journal 117(521):F333– F356,https://doi.org/10.1111/j.1468-0297.2007.02059.x
• Łaszek, A., Trzeciakowski, R. (2015), Dopóki Polska gospodarka goni Zachód, Polacy będą emigrować, Komunikat FOR, https://for.org.pl/pl/a/3473,komunikat-for-dopoki-polska-gospodarka-goni-zachod-polacy-beda-emigrowac
• Naghsh Nejad, M., Young, A.T. (2016), Want freedom, will travel: emigrant self-selection according to institutional quality. European Journal of Political Economy 45(Supplement): 71–84, https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2016.06.002
• Simpson, N.B. (2017), Demographic and economic determinants of migration, IZA World of Labor 373,
http://dx.doi.org/10.15185/izawol.373 7
