Kształtowanie zrównoważonego systemu transportu drogowego

Agnieszka Merkisz-Guranowska, Katarzyna Stako

KSZTATOWANIE

ZRÓWNOWAONEGO

SYSTEMU

TRANSPORTU

DROGOWEGO

Rkopis dostarczono, kwiecie 2013

Streszczenie: Unijna polityka transportowa wymaga tworzenia zrównowaonych systemów

transportowych. Celem takiego systemu jest zapewnienie dostpnoci usug transportowych i mobilnoci wszystkich mieszkaców, w sposób bezpieczny i przyjazny rodowisku, przyczyniajc si do rozwoju gospodarczego i wzrostu dobrobytu spoeczestwa. Mimo, e zrównowaony system transportowy powinien integrowa róne gazie transportu, z uwagi na dominujcy udzia transportu drogowego w przewozach osób i adunków, naley podj dziaania ograniczajce negatywne oddziaywania rodowiskowe transportu drogowego, przy jednoczesnej poprawie jego funkcji spoecznych i gospodarczych. W artykule zostay przedstawione dotychczasowe kryteria ksztatowania systemów transportowych, zaoenia zrównowaonego systemu transportowego oraz schemat postpowania przy projektowaniu zrównowaonego systemu transportu drogowego.

Sowa kluczowe: system transportowy, zrównowaony transport, transport drogowy

1. WPROWADZENIE

Waciwie rozwinita infrastruktura transportowa ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki oraz dla poziomu ycia spoeczestwa. Z drugiej strony ewolucja sieci transportowej jest cile zwizana z ogólnym poziomem gospodarczym. Rozwój gospodarczy przekada si na rosncy popyt na usugi transportowe a rozwinita infrastruktura transportowa sprzyja lokalizacji inwestycji i prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej, zarówno przemysowej jak i usugowej. Sieci transportowe umoliwiaj przepyw ludzi i dóbr przez co wpywaj na wymian handlow i mobilno ludnoci. Wspóczenie, rozwinita sie transportowa jest niezbdnym warunkiem midzynarodowej integracji regionów i uczestnictwa w procesach globalizacji.

Pozytywne oddziaywanie systemów transportowych uzalenione jest od ich sprawnoci i efektywnoci. Sprawno ograniczana jest gównie poprzez zjawisko kongestii, które jest konsekwencj wzrostu liczby pojazdów i natenia ruchu. Ponadto cakowita efektywno systemu transportowego obniana jest przez inne negatywne zjawiska towarzyszce

rozwojowi transportu takie jak haas czy emisja szkodliwych substancji do otoczenia. Sektor transportowy odpowiada za zuycie blisko jednej trzeciej energii w krajach czonkowskich UE i za jedn pit emisji gazów cieplarnianych [7]. Ponadto ma duy udzia w generowaniu zanieczyszczenia powietrza oraz haasu.

Dla transportu powietrznego i morskiego – wy?cznie krajowy i wewntrzny w ramach pastw UE-27

Rys. 1. Struktura przewozów w transporcie pasaerów w UE (% pkm) [12]



Dla transport drogowego – krajowy i midzynarodowy realizowany pojazdami zarejestrowanymi w pastwach UE-27; Dla transportu powietrznego i morskiego – wy?cznie krajowy I wewntrzny w ramach pastw UE-27



Rys. 2. Struktura przewozów w transporcie adunków w UE (% tkm) [12]

Samochody osobowe 73% Jednolady 2% Autobusy 8% Transportmorski 1% Kolej 6% Tramwaje&metro 1% Transport powietrzny 9% Drogowy 45,6% Kolejowy 10,5% Rurocigowy 3,2% ródldowy 3,3% Morski 37,3% Powietrzny 0,1%

Dominujc gazi transportu pozostaje transport drogowy, za porednictwem którego realizowanych jest ponad 80% przewozów pasaerów (rys.1) oraz blisko poowa przewozów adunków (rys. 2). Std kluczowe znaczenie przypisuje si rozwojowi tej wanie gazi transportu na jako ycia spoeczno-gospodarczego i w dalszej czci artykuu tej gazi transportu zostanie powicona szczególna uwaga.

2. ODDZIAYWANIE

POJAZDÓW

NA

RODOWISKO

Rozwój sieci transportowej a tym samym wzrost przewozów w kadej gazi transportu generuje negatywne oddziaywania na rodowisko, w tym na zdrowie ludzkie.

Unia Europejska posiada jedn z najgstszych na wiecie sieci transportowych, co wynika z gstoci zaludnienia i bardzo wysokiego popytu na usugi transportowe. Zgodnie z szacunkami Europejskiej Agencji rodowiska okoo 25% ludnoci krajów UE (z wyjtkiem Rumunii i Bugarii) mieszka w odlegoci nie wikszej ni 500m od dróg o nateniu ruchu ponad 3 milionów pojazdów rocznie [6].

Transport drogowy zuywa najwicej energii odpowiadajc za zuycie 26% energii finalnej w Unii Europejskiej [12]. Ponadto jest gazi, która ma najwikszy udzia w emisji gazów cieplarnianych, tj. 93% cakowitej emisji generowanej przez transport1 [12]. Rozwój infrastruktury transportu drogowego ma wpyw na krajobraz i zagospodarowanie przestrzeni, gdy sie drogowa dzieli naturalne tereny na mae obszary ograniczajc rozwój fauny i flory. Wany problem stanowi równie haas zwizany z transportem. wiatowa Organizacja Zdrowia szacuje, e rocznie w Europie haas generowany wycznie przez rodki transportu drogowego odbiera co najmniej milion zdrowych lat ycia ludnoci [8].

Kolejnym negatywnym zjawiskiem jest bezporednie zagroenie ycia czowieka. Mimo znacznego postpu, który poczyniono w dziedzinie bezpieczestwa drogowego, roczna liczba zabitych wynosi w UE blisko 43 tysice, co stanowi 97% zabitych w wypadkach wszystkich rodków transportu [12].

W ostatnim czasie poczyniono znaczny postp w ograniczaniu negatywnego oddziaywania pojazdów na rodowisko. Postp ten dotyczy gównie zmniejszania emisji zwizków szkodliwych poprzez rozwój ukadów napdowych i zastosowanie paliw alternatywnych, ograniczania poboru surowców naturalnych i zmniejszania iloci odpadów dziki recyklingowi wycofanych z uytku pojazdów czy zmniejszenia emisji haasu.

Zgodnie z danymi Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Samochodów ACEA haas generowany przez samochody osobowe zosta ograniczony o 90% porównujc z 1970 rokiem [5]. Obecnie 85% masy pojazdów wykorzystywane jest w postaci czci zamiennych, surowców wtórnych lub jako ródo energii a od 2015 roku zaledwie 5% masy wycofanego z uytku pojazdu bdzie skadowane. Bardzo duy postp zanotowano w obszarze zmniejszenia emisji zanieczyszcze, który w transporcie drogowym jest wyranie wikszy ni w pozostaych gaziach transportu. Jeden pojazd wyprodukowany

1

w cakowitej emisji nie brano pod uwag transportu lotniczego i morskiego na poczeniach poza unijnych oraz zuycia trakcji elektrycznej kolei

w latach 70-tych ubiegego wieku emitowa do atmosfery tyle zanieczyszcze co 100 wspóczesnych samochodów [5]. Dopuszczalne limity emisji zwizków gazowych i czstek staych okrelone w europejskiej normie Euro 6 s wielokrotnie mniejsze od dotychczasowych. Obecnie filtry czstek staych s w stanie ograniczy emisj z silników diesla o 99%. W 1995 roku 80% nowych samochodów emitowao ponad 161 g/km CO2

a zaledwie 3% nie wicej ni 140 g/km.W 2008 ju 42% nowych pojazdów emitowao nie wicej ni 140g/km of CO2, a tylko 31% wicej ni 161 g/km (rys.3). Z uwagi na

rygorystyczne normy, usuwane z pojazdów spaliny s czsto czystsze ni otaczajce pojazd powietrze, zwaszcza w miastach [5]. Mimo tego, planuje si dalsze dziaania majce na celu zwikszenie czystoci spalin oraz obnienie iloci emitowanych gazów cieplarnianych.

Pomimo tego, e nowe pojazdy emituj znacznie mniej CO2, transport drogowy

(obejmujcy równie osobowe pojazdy) pozostaje jednym z niewielu sektorów przemysu, dla których cakowita emisja wzrasta. Wynika to z rosncych przewozów adunków, rosncego parku samochodów osobowych i zwikszajcych si przebiegów [5]. W zwizku z powyszym obecnie najwikszy postp mona uzyska poprzez odpowiednie ksztatowanie systemów transportowych tym bardziej, e wikszo eksploatowanych pojazdów s to pojazdy kilku albo kilkunastoletnie o klasycznych ukadach napdowych.

Rys.3. Zmiany w emisji CO2 [5]

3. ZRÓWNOWAONY

SYSTEM

TRANSPORTOWY

Systemem transportowym nazywa si system, którego gównym celem funkcjonowania jest przemieszczenie ludzi lub adunków, który posiada okrelone wasnoci takie jak [11]:

 punkty powstawania, przetwarzania oraz zanikania potoku ruchu,  charakterystyki techniczne oraz ekonomiczne,

 potok ruchu,

 organizacj wic potok ruchu z systemem.

Celem zrównowaonego systemu transportowego jest zapewnienie dostpnoci usug transportowych i mobilnoci wszystkich mieszkaców obszaru, który obejmuje, w sposób

80% 31% 17% 27% 3% 26% 16% 1995 2008 EmisjaCO₂znowychpojazdów (g/km) 161+ 141160 121140 120

bezpieczny i przyjazny rodowisku, przyczyniajc si do rozwoju gospodarczego i wzrostu dobrobytu spoeczestwa.

Zrównowaony system transportowy posiada wszystkie cechy systemu transportowego, jednake przy projektowaniu takiego systemu bierze si jednoczenie pod uwag aspekty [2]:

 Ekonomiczne – aby system transportowy by jak najbardziej wydajny przy okrelonych kosztach lub dan efektywno mona byo uzyska przy moliwie najmniejszych kosztach (wymiernych i niewymiernych). Wzrost efektywnoci mona otrzyma miedzy innymi poprzez odpowiednie zarzdzanie ruchem (np. sygnalizacja wietlna, moliwo zmiany kierunku wybranych pasów ruchu w zalenoci od potrzeb), wykorzystanie inteligentnych systemów transportowych (np. technologie umoliwiajce kierowcom biecy wybór tras, tak aby stymulowa równomierny rozkad ruchu i minimalizacj korków).

 Ekologiczne – aby funkcjonujcy system transportowy powodowa jak najmniejsze negatywne obcienie dla rodowiska (emisja spalin, poziom haasu). Zmniejszenie emisji moe zosta osignite poprzez zwikszanie pynnoci ruchu oraz ograniczenie ruchu pojazdów silnikowych w centrach miast, integracj transportu drogowego z innymi gaziami transportu w ramach systemów Park&Ride, Park&Go, podnoszenie jakoci i dostpnoci transportu publicznego.

 Spoeczne – aby system transportowy by jak najbardziej uyteczny dla spoeczestwa odpowiadajc na zgaszane zapotrzebowanie na przewozy oraz gwarantujc dostpno celów podróy. Funkcja spoeczna moe by realizowana poprzez rozbudowan sie transportu publicznego czy odpowiednio rozbudowan infrastruktur drogow.

Kady system transportowy w celu sprawnego realizowania przemieszczenia osób i/lub adunków skada si z podsystemów [1]:

 technicznych (np. infrastruktura),

 organizacyjnych (np. organizacja przewozów),  prawnych (np. regulacje prawne),

 ekonomicznych (np. taryfy).

Jak wida wdraanie zrównowaonego systemu transportowego wymaga realizacji dziaa w ramach kadego z wymienionych podsystemów. Infrastruktura musi by odpowiednio zaprojektowana, eby mona byo realizowa funkcje transportowe wszystkich grup spoecznych, przy jak najmniejszym obcieniu rodowiska naturalnego. Aspekt organizacyjny wyraa si chociaby w zarzdzaniu ruchem poprawiajcym jego pynno i zwikszajcym przepustowo infrastruktury czy zapewnieniu wspópracy rónych gazi transportu, w celu uzyskania optymalnego wykorzystania istniejcych zasobów systemu transportowego. Z kolei regulacje prawne okrelaj wymogi dotyczce ksztatowania i funkcjonowania systemu np. wymogi co do rodków transportu w celu zapewnienia ich zgodnoci z normami ochrony rodowiska czy bezpieczestwa lub zakaz wjazdu pojazdów niespeniajcych norm do centrów miast. Ekonomiczne aspekty mog by odzwierciedlone w taryfach opat za korzystanie z okrelonych dróg czy rodków przewozu ksztatujc w ten sposób odpowiednie zachowania uytkowników np. jako rodek zniechcajcy do korzystania z dróg o duym nateniu czy zachty do korzystania z komunikacji publicznej.

Od wielu lat Unia Europejska promuje i stara si wdroy na swoim obszarze jednolity zrównowaony system transportowy. Zaoenia funkcjonowania sytemu transportu unijnego ujte s w tzw. Biaej Ksidze Transportu. W dokumencie tym przedstawione s cele, zadania oraz wizje zwizane z utworzeniem zrównowaonego systemu transportowego w Unii Europejskiej. W najnowszym wydaniu Biaej Ksigi Transportu przyjto nastpujce zaoenia dotyczce budowy systemów transportowych [2]:

 zapewnienie wzrostu sektora transportu i wspieranie mobilnoci,

 wdraanie nowych technologii, które umoliwi zmniejszenie emisji spalin o 60% w perspektywie 2050 roku (w porównaniu do poziomu z 1990 roku),

 inwestowanie w infrastruktur transportow oraz jej ujednolicenie, co pozwoli na wzrost gospodarczy oraz utworzenie nowych miejsc pracy, a co si z tym wie – równie wzrost dobrobytu oraz poziomu mobilnoci obywateli,

 wdroenie specjalnie zaprojektowanych korytarzy transportowych, optymalnych pod wzgldem wykorzystania energii i emisji oraz minimalizacji wpywu na rodowisko, a take atrakcyjnych ze wzgldu na niezawodno , ograniczone zagszczenie ruchu i niskie koszty dziaania,

 wykorzystanie na szersz skal transportu zbiorowego – zarówno adunków (konsolidacja adunków przewoonych na dalekie odlegoci) jak i pasaerów,  eliminacja wskich garde poprzez zwikszenie przepustowoci gównych szlaków

komunikacyjnych,

 lepsza integracja sieci umoliwiajca wikszy wybór rodzaju transportu,

 poprawa jakoci, dostpnoci oraz niezawodnoci usug transportowych pasaerskich oraz towarowych,

 rozwój i wprowadzenie nowych paliw i systemów napdowych zgodnych z zasad zrównowaonego rozwoju,

 przeniesienie 50% towarów przewoonych obecnie na odlegociach wikszych ni 300km transportem drogowym na inne rodki transportu.

Z punktu widzenia caoksztatu systemu warunkiem wdraania zrównowaonego systemu transportu s jednoczesne dziaania zwizane z integracj rónych gazi transportu maksymalizujc efektywno zwaszcza ekonomiczn i ekologiczn, ale równie dziaania obejmujce poszczególne gazie transportu majce na celu popraw jakoci wiadczonych przez nie usug (np. przewozów kolejowych, komunikacji miejskiej) oraz jakoci infrastruktury (drogi, linie kolejowe, dworce).

4. KRYTERIA

PROJEKTOWANIA

SYSTEMÓW

TRANSPORTOWYCH

Przez odpowiednie ksztatowanie organizacji ruchu takie jak rozwizania konstrukcyjne wzów komunikacyjnych infrastruktury drogowej czy zarzdzanie strumieniem pojazdów obsugujcych aglomeracje miejskie mona osign bardzo istotne zmiany w poziomie motoryzacyjnego zanieczyszczenia rodowiska. W przeciwiestwie do wielu innych

rodków, optymalna organizacja ruchu ma ogromn przewag, oddziauje bowiem nie na wybrane, a na wszystkie pojazdy uczestniczce w ruchu.

Na odpowiednie planowanie i zarzdzanie infrastruktur transportow bdce odpowiedzi na zmiany klimatyczne zwracaj uwag midzy innymi Zanon i Verones [14] oraz Huang [9]. Istnieje konieczno tworzenia odpowiedniej infrastruktury gotowej zaspokoi wysoki popyt, ale rozwój infrastruktury i ogólnie systemów transportowych musi uwzgldnia równie czynniki rodowiskowe i spoeczne. Chen i inni [3] podkrelaj, e obecnie nie ma zunifikowanych standardów dotyczcych zrównowaonego rozwoju ruchu drogowego, a w projektowaniu sieci jako parametry zwizane z zrównowaonym ksztatowaniem systemów transportowych najczciej wykorzystuje si wskaniki zwizane z kongesti, nateniem przepywów oraz czasem oczekiwania w korkach. Szeto i inni [13] zwracaj uwag, na to, e ekologiczne aspekty s cile zwizane z rozwojem transportu, zwaszcza sieci drogowej i zdecydowanie trzeba uwzgldnia emisj spalin w procesie projektowania i zarzdzania sieci drogow. Ze zrównowaonym ksztatowaniem sieci transportowej moemy mie do czynienia w nastpujcych przypadkach:

- budowa nowej sieci transportowej,

- przebudowa sieci transportowej, czyli dostosowanie wzów komunikacyjnych do popytu na usugi transportowe oraz integracja z innymi gaziami transportu. Problemy decyzyjne dotyczce modelowania sieci transportowej poruszane byy w literaturze wielokrotnie. Naley jednak podkreli , e najczciej proponuje si minimalizacj kosztów jako podstawowe kryterium ksztatowania systemów transportowych. Koszt systemów transportowych obejmuje koszty ruchu pojazdów (koszty paliwa, koszty kongestii zwizane z nadmiernym potokiem ruchu, koszty opat za przejazdy), koszty budowy infrastruktury drogowej oraz koszty utrzymania elementów infrastruktury.

Funkcja minimalizacji kosztów jest najczciej ujmowana jako minimalizacja nakadów niezbdnych dla realizacji ustalonego zadania przewozowego na istniejcej sieci drogowej (tj. koszt przejazdu pojazdów zwizany z realizacj zada) lub koszt budowy infrastruktury zapewniajcej okrelony przepyw pojazdów. Wybór funkcji minimalizacji kosztów prowadzi w konsekwencji do jednokryterialnego problemu optymalizacyjnego. W literaturze mona spotka take prace proponujce wielokryterialne podejcie do modelowania systemów transportowych [10]. Jako kryteria czstkowe przyjmuje si m.in.:

- minimalizacj kosztu transportu, - minimalizacj czasu dostawy,

- maksymalizacj iloci dostarczanych towarów, - maksymalizacj niezawodnoci systemu,

- maksymalizacj bezpieczestwa usugi transportowej, - minimalizacj niezaspokojonego zapotrzebowania.

Bardzo istotnym, aczkolwiek dotychczas czsto pomijanym aspektem modelowania systemów transportowych s koszty zewntrzne transportu, które powinny stanowi obowizkowe kryterium zarówno przy budowie infrastruktury, przy jej modernizacji jak i ksztatowaniu ruchu pojazdów. Narzdzia modelowania i oceny systemów transportowych musz uwzgldnia oddziaywania takie jak emisja zanieczyszcze, haas czy wykorzystanie terenu.

5. SCHEMAT

KSZTATOWANIA

ZRÓWNOWAONEGO

TRANSPORTU

DROGOWEGO

W tej czci artykuu zosta opisany schemat postpowania w ksztatowaniu zrównowaonego systemu transportu drogowego. Warto jednak pamita , e schemat ten moe by zastosowany do ksztatowania take innych systemów transportowych, w tym systemu integrujcego róne gazie transportu.

Ze wzgldu na uwarunkowania prawne, organizacyjne, ekonomiczne a teraz równie rodowiskowe ksztatowanie systemów transportowych jest zoonym problemem decyzyjnym. Zoono problemu powoduje, e naley decydentów wyposay w odpowiednie narzdzia wspomagania decyzji, które z jednej strony umoliwi diagnoz stanu aktualnego a z drugiej pozwol na podjcie jak najlepszej decyzji zgodnie z wybranym kryterium oceny i przy istniejcych ograniczeniach i warunkach brzegowych.

Sekwencj czynnoci suc budowaniu systemu transportowego mona uj nastpujco [4]:

1. Analiza istniejcego systemu transportowego, 2. Okrelenie wymaga dla nowego systemu, 3. Wybór kombinacji transportu.

Analiza istniejcego systemu stanowi punkt wyjcia dziaa sucych poprawie obecnej sytuacji. Analiza musi obejmowa obecne przepywy w systemie transportowym, przysze zapotrzebowanie na przewozy ludnoci i adunków oraz skutki funkcjonowania obecnego systemu np. w postaci kongestii, poziomu emisji haasu, emisji zanieczyszcze, liczby wypadków. W nastpnym kroku naley zdefiniowa cel, który zamierza si osign np. okrelajc poziom dopuszczalnej emisji zanieczyszcze przy okrelonym przepywie pojazdów.

Wybór kombinacji transportu obejmuje identyfikacj dopuszczalnych rozwiza np. zwizanych ze zmian organizacji ruchu (nowe wzy komunikacyjne, zmiana systemu sygnalizacji, ograniczenia w przepywie pojazdów danego typu po okrelonych drogach) oraz ocen skutków ich wprowadzenia. W kocowym etapie procesu podejmowana jest decyzja, które rozwizanie najlepiej spenia oczekiwania, czyli maksymalizuje funkcj korzyci przy zaoonych ograniczeniach (np. budetowych).

Szczególnie trudne jest ksztatowanie systemów transportowych gdzie podstawowe wymagania dla nowego systemu dotycz aspektów rodowiskowych. Uwzgldnienie aspektów rodowiskowych zawsze wie si z ograniczeniami rozwoju systemu transportu drogowego, który z natury rzeczy generuje negatywne oddziaywania rodowiskowe. Priorytetem inwestorów oraz decydentów jest najczciej maksymalizacja przepustowoci nowego systemu przy danych ograniczeniach zwizanych z nakadami na inwestycje, ewentualnie dla okrelonej efektywnoci sieci zbudowanie infrastruktury przy minimalnym koszcie. Ograniczanie negatywnego wpywu transportu na rodowisko albo zwiksza nakady na budow systemu albo prowadzi do ograniczenia ruchu, a tym samym przepustowoci systemu.

6. ZAKOCZENIE

W ostatnim czasie poczyniono znaczny postp w ograniczaniu negatywnego oddziaywania pojazdów na rodowisko. Postp ten dotyczy gównie zmniejszania emisji zwizków szkodliwych poprzez rozwój ukadów napdowych i zastosowanie paliw alternatywnych, ograniczania poboru surowców naturalnych i zmniejszania iloci odpadów dziki recyklingowi wycofanych z uytku pojazdów czy zmniejszenia emisji haasu. Obecnie najwikszy postp mona jednak uzyska poprzez odpowiednie ksztatowanie systemów transportowych tym bardziej, e wikszo eksploatowanych pojazdów s to pojazdy o klasycznych ukadach napdowych

Ksztatowanie zrównowaonego systemu transportowego jest skomplikowanym zagadnieniem wymagajcym uwzgldnienia wielu aspektów. Zoono takiego problemu decyzyjnego wymaga opracowania narzdzia wspomagajcego decydenta w podjciu najlepszej decyzji odnonie konfiguracji systemu transportowego speniajcego przyjte wymagania co do przepustowoci ruchu, ale uwzgldniajcego aspekty rodowiskowe przy akceptowalnym poziomie nakadów.

Idealnym rozwizaniem byoby stworzenie zrównowaonego systemu transportowego o wysokim poziomie bezpieczestwa, proekologicznego i efektywnego energetycznie uwzgldniajcego jednoczenie róne gazie transportu. Naley jednak pamita , e obecnie transport drogowy ma 83-procentowy udzia w przewozach pasaerów w UE oraz 46-procentowy w przewozach adunków [12]. Std w najbliszej perspektywie wymierne efekty mona uzyska wprowadzajc zasady zrównowaonego ksztatowania systemu w obszarze transportu drogowego.

Bibliografia

1. Ambroziak T., Pyza D.: Rola infrastruktury w aspekcie zrównowaonego systemu transportu. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, z. 86 Transport, Warszawa 2012.

2. Biaa Ksiga Transportu. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – denie do osignicia konkurencyjnego i zasobooszczdnego systemu transportu, Bruksela 2011.

3. Chen W., Zou X., Liu Y.: Research on sustainable development evaluation method of city road-network. Proceedings of the 2nd International Conference on Electronic and Mechanical Engineering and Information Technology, EMEIT 2012, 2012, s. 477-481.

4. Drumheller B., Quaid A.,, Wyman M., Liljenwall J., Young A.: Sustainable Transportation Options for protecting the climate. International Council for Local Environmental Initiatives, Berkeley 2001. 5. European Automobile Manufacturers Association: Cars, truck and the Environment. www.acea.be,

grudzie 2012.

6. European Environment Agency: Transport and Environment, On the way to a new common transport policy. Office for Official Publications of the European Communities, Copenhagen 2007.

7. European Environment Agency. www.eea.europa.eu, grudzie 2012.

8. European Environment Agency: Laying the foundations for greener transport. Office for Official Publications of the European Communities, Copenhagen 2011.

9. Huang Y.: Supporting and evaluation system of low carbon transport. Advanced Material Research, vol. 616-618, 2013, s. 1115-1119.

10. Jacyna M.: Modelowanie i ocena systemów transportowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009.

11. Leszczyski J.: Modelowanie systemów i procesów transportowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999.

12. Panorama of Transport, Eurostat Statistical Books 2009 edition. European Commission, Luxembourg 2010.

13. Szeto W.Y., Jaber X., Wong S.: Road Network Equilibrium Approaches to Environmental Sustainability. Transport Reviews, vol. 32, issue 4, 2012, s. 491-518.

14. Zanon B, Verones S.: Climate change, urban energy and planning practices: Italian experiences of innovation in land management tools. Land Use Policy, vol.32, 2013, s.343-355.

Praca naukowa finansowana przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju jako projekt badawczy Ksztatowanie proekologicznego system transportowego. Numer projektu PBS1/A6/2/2012.

SUSTAINABLE ROAD TRANSPORT SYSTEM

Summary: European transport policy imposes the implementation of sustainable transport systems. The

purpose of such a system is to ensure the availability of transport and mobility for all residents, in a safe and environmentally friendly way, contributing to the economic growth and prosperity of society. Although the sustainable transport system should integrate various modes of transport, due to the dominant share of road transport in the transport of passenger and goods, appropriate measures should be taken to reduce the negative environmental impact of road transport, while improving its social and economic benefits.

The paper identifies the current criteria used for transport systems modeling, principles of sustainable transport system, and the procedure that should be adopted when designing of sustainable road transport system.