Jolanta Nogaj-Chachaj
Karmanowice, gm. Wąwolnica, woj.
lubelskie, st. 35
Informator Archeologiczny : badania 22, 12-13
12
NEOLITH y z * . g m . Z a m o ić t w o j. z a m o js k i e , s t . 1
W ojew ódzki O ś ro d e k A rcheologicz n o -K o n se rw a to rsk i w Z a m o śc iu
B a d a n ia prow adził m g r W iesław K om an. F in a n s o w a ł WOA-K w Z a m o ściu . D ru g i sezo n b a d a ń rato w n iczy ch . O sa d y z n e o litu 1 e p o k i b rą z u , o ra z śla d y o sa d n ic tw a o k re s u w ędrów ek lu d ó w I śred n io w iecza.
Prow ad zo n o b a d a n ia rato w n icze, k tó re p o p rzed zo n e z o sta ły s o n d a ż a m i w 1986 r.; w ów czas o d k ry to g ró b k u ltu r y strzy żo w sk lej. O b e c n e p ra c e k o n c e n tro w a ły się w p ó łn o cn o -zach o d n iej czçàci s ta n o w is k a . C elem ich było o k re śle n ie s to p n ia zn isz c z e n ia tej s tre fy o s a d y o ra z ro zp o z n a n ie d a ls z y c h jej p a rtii. Z ałożono 8 w ykopów o łącznej p o w ierzch n i ok. 105 m 2.
W c z te re c h w y k o p ach [n r 4, 5, 6 , 7) w ytyczonych rów nolegle w zględem sieb ie a u s y tu o w a n y c h n a k raw ęd zi 1 s to k u d o lin y rzek i Ł ab u ń k l od sta n ię to s k ra j w y b ierzy sk a p iask o w n i, k tó ra I s tn ia ła tu ta j k ilk a n a ś c ie la t te m u . W je j z a sy p isk u d o ch o d zący m do 2 m głęb o k o ści r e je s tr o w ano d u ż ą Ilość p rz e m ie sz a n e g o m a te ria łu ceram iczn eg o z epoki n e o litu , b rą z u , o k re s u w ęd ró w ek lu d ó w o ra z śred n io w iecza, a lakże m a te ria ły now ożytne. P o n ad to w w ykopie n r 6, w Jego czę śc i o d d a lo n e j od p ia sk o w n i n a tra fio n o n a dw a, niew ielkie o b ie k ty Jam o w e o o w aln y ch z a ry s a c h u c h w y c o n y c h n a głęb o k o ści 5 0 cm . Ich śre d n ic e doch o d ziły do 1 m a m iąższo ść s ię g a ła 3 0 cm . J e d e n z n ic h zaw ierał m a te ria ł c e ra m ic z n y k u ltu r y lu b e łsk o -w o ły ń sk iej c e ra m i ki m alo w an e j, a d ru g i fra g m e n t n a c z y n ia k u ltu ry a m fo r k u listy c h (?]. W w y k o p ach n r 2 , 3, ЗЛ, b ie g n ą c y c h po s to k u doliny, o d k ry to pięć m ały ch ob iek tó w o c h a ra k te rz e p ły tk ich Jam , sła b o c z y te ln y c h z aró w n o rz u c ie poziom ym , J a k 1 n a p ro filac h . Dwie z n ic h w ogóle nie zaw ierały m a te ria łu zabytkow ego, n a to m ia s t w trz e c h p o zo stały ch stw ie rd z o n o po k ilk a fr. c e ra m ik i z w czesn eg o o k re s u e p o k i b rą z u . P o n ad to w w ykopie n r ЗЛ n a tr a ilo n o n a g łęb o k o ści 2 0 c m n a d u ż e s k u p is k o c e ra m ik i. W yróżniono w n im s p o re fra g m e n ty n a c z y ń o ra z d ro b n e fra g m e n ty c c ra m lk l w czesn ej e p o k i b rą z u I o k re s u w ędrów ek ludów 1 śred n io w iecza. M ateria ły te były p rz e m ie s z a n e I zalegały n a zloźu w tórnym .
W w y n ik u p rz e p ro w ad zo n y ch b a d a ń stw ierd zo n o , żc p ó łn o c n o -z a c h o d n ia cz ę ść s ta n o w is k a z o sta ła zn isz c z o n a przez Is tn ie ją c ą tu o n g iś piaskow nię. W w y n ik u z a s y p a n ia jej w y b ierzy sk a I niw elacji te r e n u , d a ls z e m u z n is z c z e n iu uległa s tre fa o s a d y z n ią s ą s ia d u ją c a . Z tego pow odu w a rs tw a k u ltu ro w a zaw iera siln ie p rz e m ie sz a n e m ateriały . D alsze p a rtie s ta n o w is k a n ie w y k a z u ją takiego zniszczenia I rokują Interesujące eiekty w trakcie przyszłych b a d a ń w ykopaliskow ych.
B a d a n ia p o w in n y b y ć k o n ty n u o w a n e ze w z g lę d u n a s t a le z a g r o ż e n ie s ta n o w i s k a .
I
J a k u s z o w ic c , gm . K azim ierza W ielka, woj. kieleckie, s t. 2 * p a trz o k re s w pływ ów rzy m sk ich . K aczórkl, gm . K rasn o b ró d , woj. zam ojskie, s t. 2 - p a trz e p o k a b rą z u .— (i
K a rm a n o w ic e , g m . W ąw olnica, w o j. lu b e l s k i e ,
s t . 3 5
U niw ersytet Marli C urie-Skłodow skiej w Lublinie, K a te d ra A rcheologii
B a d a n ia prow adziła m gr J o la n ta N ogaJ-C hachaj. F in a n s o w a ł WKZ w L u b linie. D rugi s e z o n b a d a ń . C m cn talrzy sk o k u ltu ry p u c h a ró w lejkow atych. B a d a n ia mJały n a ce lu o k re ś le n ie z asięg u c m e n ta rz y s k a I ro z p o z n a n ie Jego c h a r a k te r u . P race w yko p alisk o w e o b jęły o b sz a r ok. 2 0 0 m 2. W ykopy założono w n a jb a rd z ie j zagrożonej z n is z c z e n ia m i c z ę śc i sta n o w isk a , w odległości ok. 7 m na p ółnoc od m ie jsc a b a d a ń w 1987 ro k u .
Na g łęb o k o ści 10-20 c m od pow ierzchni g r u n tu n a tra fio n o n a k o n s tru k c ję k a m ie n n ą , w k sz ta łc ie p ro s to k ą ta , o w y m ia ra c h 15x3 m. z o rie n to w a n ą d łu ż s z ą o sią w e d łu g k ie r u n k u W-E. B o czn e je j ś c ia n y b u d o w ały bryły w ap ien ia o d u ż y c h ro z m ia ra c h , ś c iśle przy leg ające d o sie b ie . P łaszcz k o n s tru k c ji tw orzył ru m o sz w ap ien n y , u szczeln io n y d o d atk o w o lepiszczem z g lin y . W e w n ą trz k o n s tru k c ji w a p ie n n e j o dkryto 9 gro b ó w szkieletow ych. K ażdy z n ic h p o s ia d a ł o d d z ie ln ą k o m o rę k a m ie n n ą . W w iększości zm arli zw róceni byli głow am i k u zachodow i. W d w u p rz y p a d k a c h o d n o to w a n o sz k ie le ty u łożone głow am i w k ie r u n k u p o łu d n io w y m 1 z a c h o d n im . Z a re je stro w a n o ró w n ież dw a pochów ki podw ójne. G rób n r 11 zaw ierał szk ielety d w ó ch o so b n ik ó w d o ro sły c h , u ło żo n y ch n a p rz e m ie n n ie . J e d e n n a d ru g im . W g ro b ie n r 2 0 p o ch o w an o d o ro słeg o o so b n ik a , n a to m ia s t w ś c ia n ie bocznej o d k ry to s z k ie le t d zie c k a u ło żo n y n a b o k u . Był to Jedyny g ró b w e w n ą trz k o n s tru k c ji k a m ie n n e j z aw ierający w y p o sażen ie. S t a now iła Je d w u u c h a a m fo ra z ry ty m o rn a m e n te m zygzaka po d w ylew em zło żo n a p rzy s to p a c h d o ro słeg o o s o b n ik a o raz ilasza z kryzą 1 z u c h e m u m ieszczo n a p rzy cz a sz c e sz k ie le tu .
Na u w ag ę z a słu g u je u k ła d trz e c h grobów ; n r 11, 13 1 17. K ażdy z n lc h p o s ia d a ł o d d zieln ą k o m o rę g ro b o w ą. G ro b y n r 11 l 13 z o sta ły zb u d o w an e p o n a d g ro b e m n r 17, u s y tu o w a n y m n a g łęb o k o ści 70 c m . O bok zesp o łu ty ch grobów n a tra fio n o n a śla d y o g n isk a.
info rm a lor Arclieologtcz rtij I 9 S 8
13
Poza o b rę b e m k o n s tru k c ji k a m ie n n e j, w odległości ok. 2 m n a p ó łn o cn y -w sch ó d od niej o d k ry to p o jed y n cz y g ró b z z a c h o w a n ą w b ard zo d o b ry m s ta n ie k o m o rę g robow ą. Z m arły u ło żo n y był n a w z n a k , z głow ą s k ie ro w a n ą k u zachodow i. Przy Jego głow ic, po praw ej s tro n ie zn ale zio n o a m fo rę z o rn a m e n te m p la sty c z n y c h w ąsów p rzy u c h a c h i s z n u r a Jed n o d zieln eg o p rzy w ylew tc o ra z flaszę z k ry zą. Pom iędzy d u ż ą k o n s tru k c ją k a m ie n n ą a p o jed y n cz y m g ro b em zao b serw o w an o ś la d y w k o p u .
Z Ja m g robow ych p o b ra n o p ró b y do d a to w a n ia m e to d ą С 14.
M ateria ły i d o k u m e n ta c ja z n a jd u ją się w K atedrze A rcheologii UMCS. B a d a n i* b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
K ic h a r y N o w e, g m . D w i k o iy . w o j. t a r n o b r z e s k i e ,
■t. “ P o le B o le n ia "
P olska A k a d e m ia N a u k I n s ty tu t i lis- lorli K u ltu ry M a te ria ln e j w W a rs z a wie, Z ak ład M etodologii B a d a ń A r ch e o lo g ic z n y c h _____________________ B a d a n ia p ro w ad ziła m gr H a n n a K o w alew sk a-M arszalek przy u d z ia le m gr D oroty C yngot. F inansow ały: BBIDZ w T a rn o b rz e g u o ra z IHKM PAN. D rugi sezo n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o n eo lity czn e k u ltu r y p u c h a ró w lejkow atych.
C elem p ra c było o d sło n ięcie I z a d o k u m e n to w a n ie cało ści “b ru k u " k a m ie n n e g o , ro z p o z n a nego częściow o w 1987 ro k u . u s ta le n ie Jego funkcji l ch ronologii o raz o k re ś le n ie c h a r a k te r u całeg o s ta n o w is k a .
W ykop, założony w środkow ej części s ta n o w isk a (na p o la c h I I. B olenia I B. R ^ha) pokryw ał się częściow o z w ykopem 1 /8 7 , obejm ow ał 84 m2 pow ierzchni l o d p o w iad ał zasięgow i w y stę p o w a n ia “b r u k u ” (o k re ślo n e m u p o p rz e d n io p rzy pom ocy so n d o w an ia). W Jego o b rę b ie o d sło n ięto sz e re g z a c ie m n ie ń I s k u p is k k a m ie n n y c h , b ęd ą c y c h - Jak się w ydaje - p o z o sta ło śc ia m i d u żeg o o b ie k tu o c h a ra k te rz e se p u lk ra ln y m . Na o b ie k t te n sk ła d a ły się: n ie is tn ie ją c y Ju ż dziś n a s y p z bliżej n ie o k re ślo n ą k o n s tru k c ją po Jego s tro n ic p ó łnocnej, z w arty "b ru k " k a m ie n n y o raz z n a jd u ją c e się w p o b liżu " b r u k u ” g ro b y (Jeden z n ic h p rz e b a d a n o w se z o n ie 1987, c z te ry d a ls z e w 1988 r.). B a d a n ia o b ie k tu pro w ad zo n o w p a sie pom iędzy d w o m a profilam i, p ro sto p ad ły m ) do Jego d łu ższej osi.
"B ru k ” o p o w ierzch n i ok. 10 m 2 tw orzyły o k ru c h y k a m ie n n e różnej w ielkości, najczęściej n iezb y t d u ż e . ch o ć było w śró d n ic h rów nież k ilk a w iększych płyt. U k ład k a m ie n i byt c h a o ty c z ny, leżały o n e J e d n e n a d ru g ic h , tw o rząc pokryw ę o m iąższo ści do k ilk u d z ie się c iu c e n ty m e trów.
Dw a s p o ś ró d c z te re c h b a d a n y c h g ro b ó w były s iln ie zniszczone; zaw ierały o n e pojedyncze k o śc i l śla d y k o n s tru k c ji k a m ie n n y c h . T rzeci g rób był g ro b em Jam ow ym , p rzy k ry ty m p o je d y n czą p ła s k ą p ły tą k a m ie n n ą : w Je g o w y p ełn isk u zn alezio n o trzy ru rk o w a te pacio rk i, w yko n a n e z m u sz li lu b w a p ie n ia . C zw arty g ró b był ro d zajem s k rz y n k i k a m ie n n e j z b u d o w a n e j z n iew ielk ich , p ła s k ic h płyt, tw orzących ś c ia n y boczne, b ru k n a d n ie o raz pokryw ę. W o b u g ro b a c h zn alezio n o pochów ki dzieci.
M ateria ł a rch eo lo g iczn y , n iezb y t bogaty, stan o w iło k ilk a d z ie s ią t d ro b n y c h frag m en tó w c e ra m ik i zw iązanej głów nie z k u ltu r ą p u c h a ró w lejkow atych [m. In. fra g m e n ty flaszy z kryzą), n ieliczn e w yroby k rz e m ie n n e I p ojedyncze k ości zw ierzęce. Z naleziono rów nież zd o b io n y p rzęś- lik g lin ia n y , d w a w yroby o b sy d ian o w e o ra z liczne pacio rk i z k ości, m u sz li 1 w apienia!?).
B a d a n ia p o zw alają przy jąć z d u ż y m p raw d o p o d o b ień stw em , że b a d a n y o b ie k t J e s t zn iszczo n y m grobow cem m eg ality czn y m zw iązan y m z k u ltu rą p u c h a ró w lejkow atych. N aw iązuje on do k o n s tru k c ji tego ro d z a ju z n a n y c h z W yżyny L ubelskiej. Na le re n le S a n d o m le rsz c z y z n y byłby to n a to m ia s t pierw szy tego ty p u o biekt.
M ateria ły z teg o ro czn y ch b a d a ń s ą przech w y w an e w Z akładzie M etodologii B a d a ń A rch eo logicznych IHKM PAN w W arszaw ie.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
K o b y la n k i, g m . S k u la k , w o j. k o n i ń s k i e ,
s t . 2
M u zeu m O kręgow e w K oninie
B a d a n ia prow adził m gr K rzysztof G o r c ^ a . F in a n s o w a ło M u zeu m O k rę gowe w K oninie. Pierw szy sezo n b a d a ń . O s a d a p u c h a ró w lejkow atych. S ta n o w is k o położone Je s t ok. 1000 m n a S S E od z a b u d o w a ń w si n a p iaszczy sty m , w y d łu żo n y m n a o si NS w y n iesien iu . O b ejm u je Jego k u lm in a c ję l z a c h o d n i s to k o p a d a ją c y łag o d n ie ku ry n n ie w ytopiskow ej. P o w ierzch n ia, n a której z ao b serw o w an o w y stęp o w an ie m a te ria łu , w ynosi
