Streszczenie
Obserwujc w ostatnich latach funkcjonowanie poszczególnych Zakładów Opie-ki Zdrowotnej, do czsto mona odnie wraenie, i cigły proces zmian dokony-wanych w systemie ochrony zdrowia w Polsce doprowadził zamiast do usprawnienia ich funkcjonowania, do jeszcze wikszego bałaganu organizacyjnego. Dlatego te szczególnego znaczenia nabiera okrelenie dalszych, najwaniejszych, ale jednocze-nie wspólnych dla wszystkich uczestników systemu, kierunków działa. Dotychcza-sowe próby ich formułowania podejmowane były przez grupy reprezentujce zgoła odmienne punkty widzenia. Co w duej mierze determinowane było zajmowan przez nich w systemie pozycj, zapominajc, i priorytet w ujciu słownikowym, to działa-nie albo cel o najwadziała-niejszym, pierwszoplanowym znaczeniu; pierwszestwo przy-sługujce czemu, a nie komu. Celem poniszego opracowania było dokonanie analizy dotychczas wskazywanych przez uczestników kierunków dalszych działa w ochronie zdrowia oraz próba sformułowania wspólnych dla uczestników systemu priorytetów.
Słowa kluczowe: zarzdzanie, pracownicy medyczni, pacjent 1. Wprowadzenie
wiadomo pozycji, jak zajmuje zdrowie w systemie wartoci kadego z nas sprawia, e w ostatnich latach zainteresowanie problematyk zarzdzania tym newralgicznym dla kadej gospodarki sektorem stale wzrasta. Obserwowane na przełomie ostatnich dwóch dekad zmiany zachodzce w sektorze zdrowia w Polsce miały na celu przede wszystkim wprowadzenie w ycie koncepcji urynkowienia go, a tym samym odejcie od pastwowego, zcentralizowanego modelu zarzdzania, co w konsekwencji miało doprowadzi do poprawy jego sprawnoci wynikajcej z reguł zdrowej konkurencji, ale i współpracy sieciowej1 jednostek ochrony zdrowia. Jak podaj eksperci WHO, celem systemu ochrony zdrowia, a zatem i priorytetem jest uzyskiwanie przez wszystkich ludzi moliwie optymalnego poziomu zdrowia, które bdzie gwarantowało danej osobie efektywne funkcjonowanie, wykonywanie ról społecznych tak długo, jak tylko jest to moliwe w rodowisku, w którym yje2. Poniewa kwestie zdrowia maj zasadnicze znaczenie dla wszystkich, znalazły si
1
K. Adamiak: Kooperencja w sektorze słuby zdrowia w Polsce. (w:) (red.) W. Bojar, I. Rudawska: Dylematy funkcjono-wania sektora opieki zdrowotnej. Studia i materiały PSZW Nr 39, Bydgoszcz 2011, s. 9–10.
2
H. Piecewicz-Szczsna, I.D. Karwat, B. Kołłtaj: Wybrane trendy demograficzne i zdrowotne społeczestwa polskiego a kierunki zmian w systemie opieki zdrowotnej. (w:) (red.) R. Lewandowski, R. Walkowiak: Współczesne wyzwania strukturalne w ochronie zdrowia. Wyd. Olsztyska WSIiZ, Olsztyn 2009, s. 171.
one w priorytetach Unii Europejskiej, która rekomenduje w tym zakresie kilka elementów, a poprzez wsparcie ich finansowo mona uzna je za priorytety. Nale do nich3:
• wspólne rozwizywanie problemów, poprzez działania na rzecz poprawy bezpieczestwa zdrowia, promowanie dobrego stanu zdrowia, zmniejszanie nierównoci, a take edukacj zdrowotn;
• zapobieganie chorobom oraz ich kontrol; • dbało o czyste rodowisko, sprzyjajce zdrowiu;
• prowadzenie bada naukowych na rzecz poprawy zdrowia; • zapewnienie dostpu do opieki medycznej.
Wytyczne te s na tyle spójne i poparte rzeczywistym działaniem, e mona je uzna w myl definicji za priorytety. Jednak próbujc analizowa kwestie priorytetów w ochronie zdrowia na gruncie krajowym nie jest to ju tak proste. Zdaniem autorki ma to miejsce dlatego, e w Polsce priorytety dla sektora ochrony zdrowia determinowane s przede wszystkim pozycj osób je okrelajcych, zajmowana w systemie ochrony zdrowia. I tak zamiast okrelenia stosunkowo spójnej wizji przyszłoci, kierunku dalszych działa uzyskuje si do długie listy ycze uczestników rónego rodzaju dyskusji na ten temat. Celem niniejszego opracowania była analiza dotychczasowych doniesie na temat priorytetów w ochronie zdrowia i próba okrelenia wspólnego dla wszystkich stron, pola do dalszych działa, spełniajcych kryteria definicji priorytetu, niezalenie od „punktu siedzenia”.
2. Definiowanie pojcia priorytet
Słowo priorytet wywodzi si z łaciny (łac. prior = „pierwszy, starszy”). W myl encyklope-dycznej definicji znaczy moe: 1. taki, który ma pierwszestwo; 2. taki, który jest najwaniejszy, główny czy podstawowy. Priorytetem moe by zadanie, które trzeba wykona w pierwszej kolej-noci, które stanowi główne wyzwanie, ale nie sam problem, tylko jego rozwizanie4. Słownik wyrazów obcych natomiast uznaje priorytet za przywilej, pierwszestwo, etymologicznie wywo-dzcy si z łaciskiego „prior” – (po) przedni, wczeniejszy, pierwszy, starszy5.
3. Uczestnicy systemu ochrony zdrowia w Polsce, a priorytety
W tej czci opracowania autorka stosujc powszechnie przyjt koncepcj interesariuszy6 identyfikuje podmioty, które odgrywaj znaczc rol w systemie ochrony zdrowia w Polsce, przypisujc je do trzech zasadniczych grup, których spojrzenie na problematyk zdrowia moe i zdaniem autorki tak si dzieje, by determinowane zajmowan przez nich pozycj w systemie 3
M. Zarzeczna-Baran: Ochrona zdrowia [dostp online dn. 10.10.11r.], http://bazaprogramow. zdrowiedlapomo-rzan.pl/public_html/upload/Ochrona%20zdrowia.pdf
4
Hasło: priorytet, Wiem. Portal wiedzy. Onet.pl [dostp online dn. 10.10.11r.], http://portalwiedzy.onet.pl/ 141126,,,,priorytet,haslo.html.
5
Hasło: priorytet, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojzycznych Wł. Kopaliskiego online [dostp online dn. 10.10.11r.] http://www.slownik-online.pl/kopalinski/F5F096986C9E421DC1256581000D4A69.php.
6
K. Burda-wierz: Społeczna odpowiedzialno zakładu opieki zdrowotnej. Kreowanie nowoczesnej polityki personalnej. (w:) (red.) W. Bojar, I. Rudawska, E. Urbaczyk: Ekonomiczno – organizacyjne problemy zarzdzania jednostkami słuby zdrowia, Studia i materiały PSZW Nr 25, Bydgoszcz 2010, s. 44–45.
opieki zdrowotnej. I tak wród uczestników systemu (interesariuszy) wyróniono7: DECYDENTÓW:
• Ministerstwo Zdrowia, które wytycza kierunki polityki zdrowotnej kraju oraz posiada uprawnienia kontrolne, a take działajcych przy nim konsultantów krajowych w po-szczególnych specjalnociach medycznych;
• Instytucj ubezpieczenia zdrowotnego pełnic funkcj płatnika, czyli Narodowy Fundusz Zdrowia;
• Organy kontroli i nadzoru, w tym wojewodów i działajce przy nich wojewódzkie centra zdrowia publicznego oraz konsultantów wojewódzkich w poszczególnych specjalno-ciach medycznych;
WIADCZENIODAWCÓW:
• zakłady opieki zdrowotnej, które mona podzieli na publiczne (SPZOZ) oraz niepubliczne (NZOZ) wród nich praktyki lekarskie, lekarsko-dentystyczne, pielgniarskie oraz poło-nych oraz
• przedstawicieli zawodów medycznych, czyli pracowników. WIADCZENIOBIORCÓW:
• czyli wszyscy pacjenci.
Nie przypadkowo zastosowano powysz kolejno, autorka zauwayła analizujc materiały ródłowe dotyczce tej tematyki, i grupa majca decydujce znaczenie w kształtowaniu systemu opieki zdrowotnej (Decydenci) ma zdecydowanie najwikszy problem z identyfikowaniem rzeczywistych priorytetów, nader czsto s to powielane za wczeniejszymi publikowanymi ju opracowaniami, materiały jedynie „dotykajce” w stopniu znacznego uogólnienia problematyki zdrowia, kierunki potencjalnych zmian. Jako przykłady takich zbiorczych opracowa posłuyły autorce przede wszystkim Narodowy Program Zdrowia, Strategia Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce oraz programy opracowywane na poziomie województwa, a take opracowania i raporty przygotowywane przez rónego rodzaju instytucje stanowice wsparcie eksperckie dla grupy decydentów. Jako przykład przywołano w niniejszym opracowaniu raport Instytutu Spraw Publicznych, bdcy wynikiem prac podjtych w przekonaniu o koniecznoci reorientacji polityki zdrowotnej pastwa8. Raport ten wskazuje na nastpujce elementy:
1. Uporzdkowanie sprawozdawczoci i statystyki.
2. Tworzenie polityki zdrowotnej opartej na rzetelnych danych. 3. Wprowadzenie nauczania zdrowia publicznego.
4. Usprawnienie podstawowej opieki zdrowotnej. 5. Reorganizacja NFZ – likwidacja centrali. 6. Zmiany instytucjonalne i funkcjonalne.
8. Połczenie ubezpieczenia zdrowotnego z ubezpieczeniem chorobowym. 9. Wprowadzenie ubezpieczenia pielgnacyjnego.
10. Zmiany w polityce lekowej.
7
Hasło: System opieki zdrowotnej w Polsce, Wikipedia. Wolna encyklopedia [dostp online dn. 10.10.2011] http://pl.wikipedia.org/wiki/System_opieki_zdrowotnej_w_Polsce.
8
Doskonale oddaje on pilne potrzeby – kierunki zmian w sektorze, jednak liczba tych kierunków i ich zrónicowanie nie pozwala uzna ich w myl definicji priorytetu, za takowe. Podobnie jest z innymi ww. dokumentami, ich wielowymiarowo sprawia, e nie jest moliwa jednoznaczna ocena w kontekcie priorytetu.
Ta wielo i rónorodno pojawiajcych si pomysłów na tym poziomie interesariuszy (de-cydentów) by moe jest powodowana chronicznym unikaniem odpowiedzialnoci za decyzje, a by moe jest to specjalny zabieg majcy na celu jak najdłusze utrzymywanie w niewiedzy pozostałych uczestników systemu, e tak naprawd brak im dobrego pomysłu na to co powinno by priorytetem dla sektora zdrowia. Jest to wysoce prawdopodobne. Ponadto w połczeniu ze wiadomoci do ograniczonych zasobów finansowych, corocznie przeznaczanych na sektor zdrowia ze rodków publicznych, tłumaczyłoby fakt, i formułowane przez t grup rzekome priorytety, to tylko teoretyczne rozwaania na temat tego co moglibymy zrobi majc nieograni-czone rodki finansowe, a nie to co w praktyce naleałoby zrobi majc cile okrelone kwoty i pełn wiadomo, e nie s one zbyt due w kontekcie potrzeb. Potwierdzało by to powszech-nie przyjt hipotez, e podstawowym problemem ochrony zdrowia w Polsce jest jej powszech-nie dofinan-sowanie9. Jest to jednak tylko hipoteza, a zatem moe warto byłoby wskaza jako priorytet jej zweryfikowanie? A nie tworzy kolejne opracowania, które wykorzystywane s jedynie w kolej-nych kampaniach wyborczych, w których od pierwszych jej dni jestemy zasypywani lawin obietnic10.
Omawiajc priorytety na tym poziomie interesariuszy naley ponadto wspomnie o załoeniach koncepcji tzw. Nowego Zarzdzania Publicznego (NZP), zakładajcej wprowadzenie rynkowych mechanizmów zarzdzania w sektorze zdrowia, ale take humanizmu organizacyjnego, partnerstwa oraz przyjaznego nastawienia do pacjenta, majcej by nonikiem zasadniczych zmian w zarzdzaniu jakoci i administrowaniu w tym sektorze11. To jej załoenia warunkuj w duej mierze wymiar priorytetów nakrelanych na poziomie wiadczeniodawców, którzy za cel swojego działania przyjmuj objcie pacjenta całociow opiek, z profilaktyk włcznie. Jednak i w tym przypadku rzeczywiste priorytety mog si nieco róni od tych w wymiarze teoretycznych. Najwiksze problemy na tym poziomie interesariuszy stanowi trudnoci przełoenia teorii zarzdzania w praktyk. W ocenie autorki najwiksz przeszkod generuj sami uczestnicy szeroko rozumianego procesu zarzdzania w sektorze zdrowia: zarówno kadra kierownicza, jak i poszczególni przedstawiciele zawodów medycznych. Niekiedy odnosi si wraenie e kada ze stron uznaje swoje racje za najwłaciwsze, jedynie ze wzgldu na to, e to jej racje, zapominajc o obowizkach spoczywajcych na kadym z nich wobec społeczestwa. Dlatego formułowane na tym poziomie priorytety skupiaj si zazwyczaj na usprawnianiu zasad organizacji i funkcjonowania poszczególnych podmiotów, w celu zwikszenia ich efektywnoci, co w konsekwencji prowadzi ma do wprowadzania innowacyjnych metod, narzdzi i instrumentów zarzdzania organizacjami, tak aby czynnik ludzki był szczególnie dowartociowany. Czy ma to jednak przełoenie w praktyce? Autorka pozostawi ocenie czytelnika? Ponadto ze wzgldu na specyfik sektora zdrowia nie mona 9
P. Dychalska: Narodowa fikcja zdrowia. Meneder Zdrowia Nr 1/2010, s. 12–15.
10
M. Bardzki: Przeciganie struny. Kampania wyborcza w ochronie zdrowia. Meneder zdrowia Nr 6/2011, s. 12–19.
11
K. Lisiecka, M. Lisiecka-Biełanowicz: Kierunki doskonalenia systemu ochrony zdrowia w Polsce. (w:) (red.) M. Lisiec-ka-Biełanowicz, B. Smoliski, P. Warczyski: Kierunki doskonalenia usług w ochronie zdrowia. Wyd. MZ, Warszawa 2010, s. 9.
zapomina o jego niehomogenicznoci, co potwierdza od lat toczona debata nad słusznoci podejcia menederskiego w odniesieniu do jednostek publicznych12. Brak jednoznacznie okrelanych priorytetów w tej grupie interesariuszy w opinii autorki i innych badaczy13 naleałoby jednak upatrywa w duej mierze w niejednoznacznie okrelanych przez decydentów celach jak i sposobach ich osigania14. Co stwarza moliwo rónej ich interpretacji, do czsto warunkowanej zaangaowaniem strony. Dlatego mona by zaryzykowa stwierdzenie, e mnogo i czsto sprzeczno de stawianych przed wiadczeniodawcami utrudniaj ustalenie priorytetów działania, a tym samym efektywne ich realizowanie, zarówno na poziomie menedera, jak i poszczególnych jej pracowników. Sprzyja to moe i to zdaje si potwierdza praktyka w miejscu na poziomie jednostkowych zakładów opieki zdrowotnej, zamiast upowszechniania si załoe koncepcji NZP, nastpuje wzmocnienie biurokratycznej struktury takiej organizacji oraz zachowanie dotychczasowej hierarchicznoci, a tym samym nastpuje dalsze pogłbianie si dotychczasowych jak i pojawiajcych si nowych błdów zarzdczych. W przypadku sektora zdrowia na poziomie wiadczeniodawców naleałoby podkreli rol i znaczenie kapitału ludzkiego. To umiejtne zarzdzanie tym kapitałem powinno sta si priorytetem, w myl powszechnej opinii, e czynnikiem warunkujcym prawidłowe funkcjonowanie systemu opieki zdrowotnej w kadym kraju jest wielko15 i jako kadry medycznej16. Zatem powinien nadej ju czas, gdy kadra zarzdzajca zrozumie, i konieczne jest traktowanie personelu jako kapitału, a nie jedynie kosztu w działalnoci kadej placówki ochrony zdrowia17. Dlatego naleałoby równie uwzgldnia faktyczne oczekiwania pracowników w tym zakresie, poniewa to włanie ich wartoci, normy i przekonania odgrywaj niebagateln rol w procesie zarzdzania, one kształtuj zachowania kadego z pracowników, a tym samym mog wspiera lub hamowa ich innowacyjno18. Dlatego naley uzna, i zarzdzanie zasobami ludzkimi w jednostkach wiadczcych usługi medyczne, jest kluczowe dla tych organizacji19,20, a zatem naley je przyj za priorytet na tym poziomie interesariuszy.
Równie na tym poziomie interesariuszy ponadto naley zwróci uwag na jeszcze jedn do czsto podnoszon w dyskusjach publicznych kwesti, a mianowicie podkrelania lub deprecjo-nowania poszczególnych grup zawodów medycznych oraz siły i znaczenia kadej z nich w funk-cjonowaniu całego systemu ochrony zdrowia. W kontekcie wyznaczania priorytetów dla sektora naleałoby uwzgldni jako priorytetowe budowanie rzeczywistego współpartnerskiego traktowa-nia kadego z pracowników, majc na uwadze, to e realizujc zadatraktowa-nia w zespole terapeutycznym 12
A. Frczkiewicz-Wronka, A. Austin: Wyzwania nowego zarzdzania publicznego dla menederów w ochronie zdrowia. Wyniki bada empirycznych. Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s. 9–27.
13
Ibidem, s. 9–27.
14
M. Krzanowski: Czym jest polityka zdrowotna. Definicja i smutne fakty. Rynek zdrowia Nr 10/ 2011, s. 34–36.
15
W. Kuta: Pomostowy boom. Rynek zdrowia Nr 9/2011, s. 11–13.
16
C. Włodarczyk, A. Domagała: Kadry medyczne opieki zdrowotnej. Niektóre problemy, postulowane działania. Zarz-dzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s. 28–41.
17
J. Joczyk: Zarzdzanie zasobami ludzkimi w zakładach opieki zdrowotnej. Wyd. Difin, Warszawa 2008, s. 174.
18
J. Joczyk: Kształtowanie proinnowacyjnej kultury organizacyjnej w szpitalu publicznym. Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s.43–54.
19B. Buchelt: Strategiczna istotno ZZL a faktyczny poziom rozwoju funkcji personalnej w publicznych i niepublicznych ZOZ-ach. Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s. 73–85.
20 Działania na rzecz wykwalifikowanego personelu opieki zdrowotnej. Materiały MZ z Konferencji EFN [dostp online dn. 10.10.2011] http://konferencja-efn.pl/.
działaj na rzecz pacjenta, a komentarze bdce nader czsto wynikiem niezrozumienia, czy daleko idc nadinterpretacj subiektywnych opinii na temat poszczególnych grup zawodowych mówice e s „sol medycyny” 21 nie bd miały miejsca, a na pewno nie bd upublicznianie.
Skoro to wszystkim wczeniej wskazywanym interesariuszom w równym stopniu powinno za-lee w najwikszym stopniu na pacjencie, naleałoby przyj za słuszne twierdzenie, i priorytety wiadczeniobiorców determinuj priorytety w ochronie zdrowia. Czy aby na pewno? W poszuki-waniu priorytetów naley zawsze uwzgldni wyniki analizy i oceny stanu aktualnego, a zatem naleałoby stosowa powszechnie przyjte reguły ocen, a nigdy nie jest właciw (obiektywn) ocena dokonywane wybiórczo przez jedynie jedn ze stron, nie mona zapomina o tym, e pa-cjent z uwagi na wejcie w t rol znajduje si zawsze w sytuacji trudnej, a zatem nie naley si spodziewa z jego strony racjonalnych decyzji, to powoduje mimo wszystko potrzeb obiektywi-zowania tego osdu, a niekiedy konieczno wprowadzenia mechanizmów racjonowania (kształ-towania rynku), ale zawsze nie zapominajc o obiektywizowaniu tych decyzji przez kad ze stron. Uwzgldniajc rodzaje problemów tj.: wci wysokie wska niki umieralnoci z powodu chorób układu krenia, rosncej umieralnoci z powodu chorób nowotworowych, zwikszajca si liczba osób niepełnosprawnych i postarzanie si populacji naley przewidywa, i ochrona zdrowia w naszym kraju w najbliszych 30-tu latach wymaga bdzie znaczcej reorganizacji w zakresie midzy innymi: metod zapobiegania chorobom, leczenia chorych, rehabilitacji i w zakresie opieki społecznej nad starsz populacj. Konieczno tych zmian wymuszona zostanie na wszystkich uczestnikach systemu ochrony zdrowia przede wszystkim ograniczonymi w porów-naniu do potrzeb rodkami finansowymi. Dlatego za priorytetowe dla wiadczeniobiorców naley uzna poinformowanie potencjalnych przyszłych pacjentów, czego moe oczekiwa pacjent w ramach publicznej opieki zdrowotnej, dokładnie precyzujc jakie działania bd finansowane, a jakie bd musiały by finansowane ze rodków własnych pacjenta. Wymaga to jasnego przeka-zu przedstawicieli decydentów, e era „bezpłatnej opieki zdrowotnej” w Polsce minła bezpow-rotnie. Ponadto, aby obiektywnie i racjonalnie okreli rzeczywiste najistotniejsze potrzeby zdrowotne społeczestwa polskiego, naleałoby właciwie i dokładnie zanalizowa dane epide-miologiczne dotyczce rodzajów potrzeb zdrowotnych i społecznych w kadej kategorii wieku ludnoci oraz kierunki i metody ich rozwizywania22.
21
K. Kuszewski: O czym pisa na warszawskim bruku? Ogólnopolski Przegld Medyczny Nr 5/2011, s. 8.
22
H. Piecewicz-Szczsna, I.D. Karwat, B. Kołłtaj: Wybrane trendy demograficzne i zdrowotne społeczestwa polskiego a kierunki zmian w systemie opieki zdrowotnej. (w:) (red.) R. Lewandowski, R. Walkowiak: Współczesne wyzwania strukturalne w ochronie zdrowia. Wyd. Olsztyska WSIiZ, Olsztyn 2009, s. 171.
4. Podsumowanie
Rozwój nowych technologii medycznych, zmiany demograficzne, rosnce oczekiwania społe-czestwa dotyczce jakoci i skutecznoci wiadcze, to wskazywane najczciej przyczyny inicjujce i wymuszajce zmiany w systemach ochrony zdrowia na wiecie. Dodatkowo, wród czynników silnie kształtujcych ten sektor w Polsce naleałoby wymieni swego rodzaju lesefe-ryzm pastwa, które nie jest w stanie upora si z tak podstawowymi kwestiami jak koncepcja systemu ochrony zdrowia, czy cele, jakie miałby on realizowa23. Wako tematyki priorytetów w ochronie zdrowia w Polsce zdecydowała o podjciu tej tematyki przez autork. Jednak kilkulet-nie obserwacje sektora, jak i analiza pimiennictwa skłoniły autork do zgodzenia si ze stwier-dzeniem, i „W polskiej ochronie zdrowia poruszamy si w wicie domysłów i hipotez. W ten sposób mona najwyej konstruowa systemy filozoficzne, a nie społeczno – gospodarcze”24. Dlatego naleałoby uzna, i wyznaczanie priorytetów w sektorze zdrowia w duej mierze zalene jest od „punktu siedzenia” osób je okrelajcych. Nie pomaga w tym przypadku brak wiedzy o podstawowych zjawiskach zachodzcych w systemie. Poniewa sprawia on, e brak jest podstaw do podejmowania decyzji dotyczcych rozwoju, czy wrcz funkcjonowania sektora. Co skutkowa moe choby tym, e brak jest obecnie w Polsce dokumentu programowego, który miałby moc prawn i wyznaczał dalsze jego działania. A stały brak wizji, co do kierunku rozwoju sprawia, e utrzymuje si stan tymczasowoci25, a wszelkiego typu zaniechanie, uznaje si zawsze za najwik-szy błd26. Dlatego zdaniem autorki nie naleałoby pyta czy wprowadza zmiany tylko przede wszystkim podj publiczn dyskusj nad tym czego miałyby dotyczy i jak miałyby realizowane. Jednak aby nie popełnia tych samych błdów co poprzednicy naleałoby pamita o tym, e definicja priorytetu wskazuje na pierwszestwo w ich realizacji, a zatem naleałoby ograniczy je do najistotniejszych, stanowicych spójn cało, a nie wskazujcych na kilka „dróg” naraz. Aktu-alna sytuacja w sektorze zdrowia powoduje siln potrzeb okrelenia wspólnego priorytetu – kierunku działania, który godzi wszystkich uczestników systemu i takim wydaje si by stwier-dzenie: leczy jak najskuteczniej i jak najtaniej. Naleałoby szuka złotego rodka na pogodze-nie interesów wszystkich stron. A jak to osign? Przy obecnym powszechnym chaosie (czytaj bałaganie) w sektorze zdrowia autorka skłaniałaby si raczej do metod mimo wszystko rewolucyj-nych zmian. Cho pojcie: rewolucja w tym przypadku moe by bardzo subiektywnie odczyty-wane, dla niektórych rewolucj bd zmiany diametralnie ingerujce w dotychczasowe funkcjonowanie systemu, w opinii innych uznawane one bd za zmiany kosmetyczne i odwrot-nie. Dla autorki poniszego opracowania rewolucyjn zmian byłoby uwzgldnienie racji kadej ze stron (interesariuszy) jednopłaszczyznowo, optymalnym modelem jest tu współpartnerskie traktowanie kadego głosu w dyskusji, bez wszechobecnego w sektorze zdrowia hierarchizowania. Autorka ma jednak wiadomo, i te nawet najprostsze rozwizania mog okaza si najtrudniej-szymi, zwłaszcza, e w tym przypadku wymagaj zmiany mentalnoci społecznej wszystkich 23
M. Kautsch: Wyzwania stojce przed systemem opieki zdrowotnej w Polsce. (w:) (red.) M. Kautsch: Zarzdzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania. Wyd. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2020, s. 413.
24
P. Dychalska: Narodowa fikcja zdrowia. Meneder Zdrowia Nr 1/2010, s. 12–15.
25
M. Kautsch: Zarzdzanie przy braku punktu odniesienia. (w:) (red.) W. Bojar, I. Rudawska, E. Urbaczyk: Ekonomiczno – organizacyjne problemy zarzdzania jednostkami słuby zdrowia, Studia i materiały PSZW Nr 25, Bydgoszcz 2010, s. 141.
26
uczestników systemu ochrony zdrowia. Pomimo, i niektórzy uznaj, i rewolucja zawsze prowa-dzi do poraki, to jednak dotychczasowe roztropnie wprowadzane zmiany nie przybliyły nas do sukcesu, a niekiedy mona odnie wraenie, e wrcz nas oddaliły. Ponadto w oparciu o dokona-n analiz naley uzna, i sektor zdrowia z uwagi na to, i zbyt długo zwlekał z ich wprowadze-niem, znalazł si w punkcie, w którym zmiany te s ju niezbdne27. Aby móc je wprowadza naley przede wszystkim okreli wspólny kierunek w myl sentencji Konfucjusza „ aden wiatr nie jest dobry dla okrtu, który nie zna portu swego przeznaczenia”, czy Seneki Młodszego „Te-mu, kto nie wie do jakiego portu zmierza, nie sprzyja aden wiatr”.
Bibliografia
[1] Adamiak K.: Kooperencja w sektorze słuby zdrowia w Polsce. (w:) (red.) W. Bojar, I. Ru-dawska: Dylematy funkcjonowania sektora opieki zdrowotnej. Studia i materiały PSZW Nr 39, Bydgoszcz 2011, s. 9–10.
[2] Bardzki M.: Przeciganie struny. Kampania wyborcza w ochronie zdrowia. Meneder zdrowia Nr 6/2011, s. 12–19.
[3] Buchelt B.: Strategiczna istotno ZZL a faktyczny poziom rozwoju funkcji personalnej w publicznych i niepublicznych ZOZ-ach. Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s. 73–85.
[4] Burda- wierz K.: Społeczna odpowiedzialno zakładu opieki zdrowotnej. Kreowanie no-woczesnej polityki personalnej. (w:) (red.) W. Bojar, I. Rudawska, E. Urbaczyk: Ekono-miczno – organizacyjne problemy zarzdzania jednostkami słuby zdrowia, Studia i materiały PSZW Nr 25, Bydgoszcz 2010, s. 44–45.
[5] Dychalska P.: Narodowa fikcja zdrowia. Meneder Zdrowia Nr 1/2010, s. 12–15.
[6] Działania na rzecz wykwalifikowanego personelu opieki zdrowotnej. Materiały MZ z Kon-ferencji EFN [dostp online dn. 10.10.2011] http://konferencja-efn.pl/.
[7] Frczkiewicz-Wronka A., Austin A.: Wyzwania nowego zarzdzania publicznego dla me-nederów w ochronie zdrowia. Wyniki bada empirycznych. Zarzdzanie Zasobami Ludz-kimi Nr 2/2011, s. 9–27.
[8] Hasło: priorytet, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojzycznych Wł. Kopaliskiego online [dostp online dn. 10.10.11r.]
http://www.slownik-online.pl/kopalinski/F5F096986C9E421DC1256581000D4A69.php.
[9] Hasło: priorytet, Wiem. Portal wiedzy. Onet.pl [dostp online dn. 10.10.11r.] http://portalwiedzy.onet.pl/141126,priorytet,haslo.html.
[10] Hasło: System opieki zdrowotnej w Polsce, Wikipedia. Wolna encyklopedia [dostp online dn. 10.10.2011] http://pl.wikipedia.org/wiki/System_opieki_zdrowotnej_w_Polsce.
[11] Joczyk J.: Kształtowanie proinnowacyjnej kultury organizacyjnej w szpitalu publicznym. Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s.43–54.
[12] Joczyk J.: Zarzdzanie zasobami ludzkimi w zakładach opieki zdrowotnej. Wyd. Difin, Warszawa 2008, s. 174.
27
M. Kautsch: Restrukturyzacja zakładów opieki zdrowotnej. (w:) (red.) M. Kautsch: Zarzdzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania. Wyd. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s. 437.
[13] Kautsch M.: Restrukturyzacja zakładów opieki zdrowotnej. (w:) (red.) M. Kautsch: Zarz-dzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania. Wyd. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010, s. 437.
[14] Kautsch M.: Wyzwania stojce przed systemem opieki zdrowotnej w Polsce. (w:) (red.) M. Kautsch: Zarzdzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania. Wyd. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2020, s. 413
[15] Kautsch M.: Zarzdzanie przy braku punktu odniesienia. (w:) (red.) W. Bojar, I. Rudawska, E. Urbaczyk: Ekonomiczno – organizacyjne problemy zarzdzania jednostkami słuby zdrowia, Studia i materiały PSZW Nr 25, Bydgoszcz 2010, s. 141
[16] Krasucki P.: Dziesi spraw pilnych. Raport Instytutu Spraw Publicznych, Meneder zdro-wia Nr 6/2011, s. 30–34.
[17] Krzanowski M.: Czym jest polityka zdrowotna. Definicja i smutne fakty. Rynek zdrowia Nr 10/ 2011, s. 34–36.
[18] Kuszewski K.: O czym pisa na warszawskim bruku? Ogólnopolski Przegld Medyczny Nr 5/2011, s. 8.
[19] Kuta W.: Pomostowy boom. Rynek zdrowia Nr 9/2011, s. 11–13.
[20] Lisiecka K., Lisiecka-Biełanowicz M.: Kierunki doskonalenia systemu ochrony zdrowia w Polsce. (w:) (red.) M. Lisiecka-Biełanowicz, B. Smoliski, P. Warczyski: Kierunki do-skonalenia usług w ochronie zdrowia. Wyd. MZ, Warszawa 2010, s. 9.
[21] Piecewicz-Szczsna H., Karwat I. D., Kołłtaj B.: Wybrane trendy demograficzne i zdro-wotne społeczestwa polskiego a kierunki zmian w systemie opieki zdrozdro-wotnej. (w:) (red.) R. Lewandowski, R. Walkowiak: Współczesne wyzwania strukturalne w ochronie zdrowia. Wyd. Olsztyska WSIiZ, Olsztyn 2009, s. 171.
[22] Włodarczyk C., Domagała A.: Kadry medyczne opieki zdrowotnej. Niektóre problemy, po-stulowane działania. Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi Nr 2/2011, s. 28–41.
[23] Zarzeczna-Baran M.: Ochrona zdrowia [dostp online dn. 10.10.11r.]
PRIORITIES IN HEALTH CARE – DOES PLACE WHERE YOU STAND DEPENDS ON WHERE YOU SIT?
Summary
While observing functioning of every Health Care Centres in Poland, it is easy to come to the conclusion that continuous process of changes introduced in health care system in Poland have led to bigger disorganization instead of planned order. Therefore it is especially important to define further, essential, but also common to all members of the system, directions of actions. Previous attempts to formulate them, were undertaken with completely different points of view. Which is in big part determined by the position they held in system, despite the fact that priority in its def-inition is an action or goal of highest importance; priority for something not some-body. The aim of following work is therefore an analysis of further actions aimed at health care that were commonly pointed by the members of courses and an attempt to formulate common priorities.
Keywords: management, medical professionals, patient
Danuta Kunecka
Zakład Zdrowia Publicznego Wydział Nauk o Zdrowiu
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie ul. ołnierska 48, Szczecin
