Pozycja Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie na tle europejskich parkietów

Streszczenie

Giełda Papierów WartoĞciowych w Warszawie ma juĪ za sobą 20 lat swego funkcjonowania. Kiedy przed dwudziestu laty tworzył siĊ polski rynek kapitałowy trudno było przypuszczaü, Īe Giełda Papierów WartoĞciowych w Warszawie stanie siĊ liderem wĞród giełd ĝrodkowoeuropejskich, a co wiĊcej, Īe bĊdzie ona znaczącym graczem w Europie. W artykule przedstawiono rozwaĪania dotyczące pozycji Giełdy Papierów WartoĞciowych w Warszawie na tle europejskich parkietów, a w szczegól-noĞci na tle krajów Europy ĝrodkowej. RozwaĪaniom towarzyszy hipoteza, iĪ rosną-ca liczba notowanych spółek, wzrost kapitalizacji, rosnący wolumen obrotów deter-minuje pozycjĊ miĊdzynarodową Giełdy Papierów WartoĞciowych w Warszawie, a takĪe zwiĊksza zakres oddziaływania i jej znaczenie w regionie.

Słowa kluczowe: giełda papierów wartociowych, kapitalizacja rynkowa giełdy papierów warto-ciowych

1.Wprowadzenie

Byłe kraje socjalistyczne Europy rodkowo-Wschodniej, w tym Polska, maj za sob okres burzliwych przemian społeczno-gospodarczych. W ich nastpstwie system gospodarki z centralnie kierowanej został zastpiony modelem wolnorynkowym. Jak si dzisiaj okazuje, nieodzownym elementem tych przemian było reaktywowanie narodowych giełd papierów wartociowych, które po kilkudziesicioletniej przerwie na nowo rozpoczły swoj działalno.

Powstanie narodowych rynków kapitałowych nadało byłym krajom socjalistycznym now tosamo. Bez wtpienia transformacja gospodarcza Polski, jak i innych krajów Europy rodko-wo-Wschodniej byłaby niemoliwa bez sprawnie funkcjonujcego i dobrze wykształconego rynku kapitałowego. Std giełda papierów wartociowych w krajach Europy rodkowo-Wschodniej to przede wszystkim symbol przemian społeczno-gospodarczych, ale take naturalna cz panujce-go systemu panujce-gospodarczepanujce-go.

Rynek kapitałowy, a w ramach niego funkcjonujca giełda papierów wartociowych, w go-spodarce rynkowej stanowi zasadniczy jej komponent. Tym samym rynek kapitałowy odgrywa istotn rol w prawidłowym funkcjonowaniu gospodarki pełnic w niej m.in. funkcj alokacyjn, mobilizacyjn, transformacyjn oraz oceny kapitału. Rynek kapitałowy umoliwia przede wszyst-kim przedsibiorstwom pozyska kapitał niezbdny w ich działalnoci transformujc oszczdnoci w kapitał, inwestorom dokonywa efektywnej alokacji kapitału w róne sektory, dziedziny gospo-darki. Przy czym efektywn alokacj kapitału powinien poprzedza proces mobilizacji na tyle

sprawny, aby mógł on osign relatywnie wysoki poziom koncentracji. Jednoczenie procesowi temu towarzyszy powinna zwikszona liczba potencjalnych uczestników rynku, która sprzyja rozłoeniu ryzyka inwestycyjnego na szerszy krg osób i podmiotów.

Zasadniczym celem artykułu jest ukazanie pozycji Giełdy Papierów Wartociowych w War-szawie na tle europejskich parkietów, a w szczególnoci na tle krajów Europy rodkowej. Ma to na celu zweryfikowa pogld na temat tego, czy Giełda Papierów Wartociowych w Warszawie zajmuje pozycj lidera wród giełd rodkowoeuropejskich. Rozwaaniom towarzyszy hipoteza, i rosnca liczba notowanych spółek, wzrost kapitalizacji, rosncy wolumen obrotów determinuje pozycj midzynarodow Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie, a take zwiksza zakres oddziaływania i jej znaczenie w regionie. W tym celu przedstawiono zasadnicze charakterystyki ilociowe (absolutne i wzgldne) opisujce narodowe giełdy papierów wartociowych poszczegól-nych krajów europejskich, a take ukazano na ich tle pozycj GPW w Warszawie.

2. Giełda Papierów Warto
ciowych w Warszawie

Giełda Papierów Wartociowych w Warszawie ma ju za sob 20 lat funkcjonowania, i z tej perspektywy naley uzna, e naley ona do jednych z najbardziej dynamicznie rozwijajcych si rynków kapitałowych. Bezspornym jest, i GPW w Warszawie z nic nieznaczcego rynku kapita-łowego w Europie wyrosła na regionalnego lidera.

Odbudowa polskiego rynku kapitałowego zbiegła si z procesem gruntownych przemian spo-łeczno-gospodarczych, które miały miejsce po 1989 roku. Pocztki rynku kapitałowego w Polsce nie naleały do łatwych, a główne jego problemy wynikały przede wszystkim z niedostatecznego poziomu wiedzy, wiadomoci na temat mechanizmów rynkowych. Bez wtpienia naley uzna, i w procesie tworzenia rynku kapitałowego, w tym giełdy papierów wartociowych istotn rol odegrało pastwo. Uchwalono ustawy, wydano rozporzdzenia, powołano instytucje organizujce oraz nadzorujce rynek kapitałowy, a wszystko to na wzór i w oparciu o standardy funkcjonujce w krajach wysoko rozwinitych Europy Zachodniej [2, s. 40].

Polska giełda w pocztkowej fazie rozwoju była silnie zwizana z procesem prywatyzacji, a nastpnie jej wysiłki zostały skoncentrowane na wprowadzaniu nowych instrumentów inwesty-cyjnych, czy te próbie jej umidzynarodowienia. Ostatnie jej działania zwizane były z urucho-mieniem alternatywnego systemu obrotu – rynku NewConnect, uruchourucho-mieniem platformy transak-cyjnej dla obrotu obligacjami – rynku Catalyst, a take procesem upublicznienia samej GPW w Warszawie. Przez cały okres swego istnienia giełda papierów wartociowych podlegała cigłym zmianom i dynamicznemu rozwojowi [6, s. 12–15].

A zatem o rozwoju Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie moe wiadczy rosnca jej kapitalizacja, przez któr naley rozumie warto rynkow wszystkich notowanych papierów wartociowych na giełdzie papierów wartociowych [7, s. 104]. Na wykresie numer 1 zamieszczo-no informacje na temat poziomu kapitalizacji GPW w Warszawie oraz wartoci indeksu WIG.

Z zamieszczonych informacji wynika, i kapitalizacja spółek krajowych na GPW zwikszyła si z 33.760,81 mln Euro w 2000 roku do 145.444,45 mln Euro na koniec pierwszego półrocza 2011 roku. Oznacza to, e warto rynkowa GPW w Warszawie zwikszyła si ponad czterokrot-nie w stosunku do jej warto z 2000 roku, przy czym najbardziej dynamiczny przyrost kapitaliza-cji przypada na lata 2004–2010.

Wzrost wartoci rynkowej warszawskiego parkietu to przede wszystkim efekt rosncej liczby spółek oraz wynik wzrostu wartoci rynkowej notowanych spółek. Z zamieszczonego rysunku wida wyrany wpływ wycen rynkowych spółek mierzony poziomem indeksu giełdowego WIG. Poza tym wida wyranie, i w czasach nienajlepszej koniunktury giełdowej (bessa 2008–2009) warto rynkowa kapitalizacji GPW w Warszawie uległa znacznemu obnieniu, z kolei w czasie odreagowania spadków jej dynamicznemu wzrostowi.

51 888,26 79 353,46 112 825,56 144 323,31 65 177,59 105 157,15 142 272,23 145 444,45 29 349,76 27 055,35 28 845,79 33 760,81 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000

kapitalizacja rynkowa GPW w Warszawie w mln Euro wartoĞü indesku WIG

Wykres 1. Kapitalizacja GPW w Warszawie oraz wartoĞü indeksu giełdowego WIG

2011* warto indeksu WIG oraz kapitalizacja rynkowa GPW w Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3, 11].Naley wyranie podkreli, i powrót do war-toci rynkowej warszawskiej giełdy do tej z 2007 roku to przede wszystkim wynik dynamicznego przyrostu liczby notowanych spółek na GPW w Warszawie. Na wykresach nr 2 i 3 zamieszczono informacje na temat liczby notowanych spółek oraz liczby przeprowadzonych pierwszych ofert publicznych, a take na temat wartoci przeprowadzonych ofert IPO- Initial Public Offering..

Z wykresów wynika, i na przestrzeni ostatnich lat w sposób dynamiczny rosła liczba noto-wanych spółek na GPW w Warszawie, gdzie ich liczba wyznacza poziom rozwoju oraz wpływa na sposób postrzegania giełdy przez ich uczestników. Liczba notowanych spółek na warszawskim parkiecie na koniec pierwszego półrocza 2011 wynosiła 675, ich liczba zwikszyła si trzykrotnie porównujc j z t, która była na koniec 2000 roku. Z kolei z wykresu nr 3 wyranie wida, i w ostatnich latach liczba debiutów giełdowych jest nieproporcjonalnie wiksza ni ta, która miała miejsce w latach 2000–2006. Na liczb debiutów miała wpływ zapewne panujca koniunktura na giełdzie. W czasach spowolnienia gospodarczego trudniej jest pozyska kapitał z giełdy, std te i liczba debiutów giełdowych spada. Takim okresem był 2009 rok, gdzie nienajlepsza koniunktura przełoyła si na mniejsz liczb debiutów. Ponadto z ilustracji graficznej nr 3 wynika, i

debiu-tom giełdowym towarzyszy rosnca warto ofert IPO. W 2010 roku udało si przeprowadzi pierwsze oferty publiczne na rekordow ich warto, któr oszacowano na 3.810 mln Euro.

Wykres 2. Liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie

2011* liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3, 14, 18].

Giełd Papierów Wartociowych w Warszawie oceni mona analizujc poziom realizowa-nych obrotów. Zasadniczym parametrem bdcym w zainteresowaniu uczestników rynku kapita-łowego jest poziom jej płynnoci mierzony skal jej obrotów, bowiem płynno stanowi jedn z podstawowych miar branych pod uwag przy ocenie giełdowego rynku akcji [1, s. 42].

Z analizy warto obrotów giełdowych (wykres 4) wynika, e poziom obrotów na warszaw-skiej giełdzie wzrósł z 21053,5 mln Euro w 2000 roku do 59726,7 mln Euro w 2010 roku. A wic w analizowanym okresie roczna warto obrotów zwikszyła si prawie trzykrotnie. Jednake analizujc wartoci obrotów w okresie 2000–2010 naley wyranie wyróni dwa podokresy, które róniły si odmienn dynamik obrotów.

W pierwszym z tych podokresów (tj. lata 2000–2003) wida, i poziom obrotów istotnie ma-lał, w tym czasie mielimy do czynienia z globalnym spowolnieniem gospodarczym, a co za tym idzie nienajlepsz koniunktur giełdow, która miała bezporednie przełoenie na obnienie po-ziomu obrotów. W drugim podokresie (tj. 2004–2010) wida, i poziom obrotów wyranie si zwikszył. 675 585 486 458 375 284 255 230 203 216 230 225 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* liczba notowanych spółek

Wykres 3. Liczba oraz wartoĞü przeprowadzonych ofert IPO na GPW w Warszawie (mln Euro)

2011* liczba oraz warto przeprowadzonych IPO na GPW Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

Wykres 4. WartoĞü obrotów na GPW w Warszawie (mln Euro)

2011* warto obrotów na rynku akcji GPW Warszawie na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

13 9 6 6 36 35 38 104 91 38 112 100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500

liczba przeprowadzonych IPO wartoĞü przeprowadzonych IPO w mln Euro

39454,5 59726,7 41415,1 47853,5 63876,1 43235,2 24110,7 13147,4 8776,7 8308,4 10845,5 21053,5 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011* wartoĞü transakcji na rynku akcji w mln Euro

Zapewne wstpienie Polski do UE wpłynło na zwikszone zainteresowanie zagranicznych inwe-storów warszawsk giełd, a to przełoyło si na zwikszony poziom obrotów. Naley podkreli, i na GPW w Warszawie wyranie kształtuje si rosncy trend obrotów, a utrzymanie rosncej dynamiki obrotów jest warunkiem koniecznym dla dalszego rozwoju rynku kapitałowego w Pol-sce.

3. Kapitalizacja rynkowa giełd europejskich

Giełda Papierów Wartociowych w Warszawie na koniec 2010 roku zajmowała 9 miejsce pod wzgldem kapitalizacji wród rozpatrywanych giełd europejskich. Jest niekwestionowanym lide-rem wród rynków Europy rodkowej. Niemniej jednak warto rynkowa GPW w Warszawie na tle najbardziej rozwinitych pastw Europy pozostaje wci niewielka.

Analizujc poziom kapitalizacji giełd europejskich, wynika, i najwiksz pod wzgldem war-toci rynkowej giełd papierów warwar-tociowych jest giełda londyska. Jej kapitalizacja na koniec I półrocza 2011 roku wynosiła 2.304.149,40 (mln Euro). Niewiele mniejszym rynkiem pod wzgl-dem kapitalizacji jest Nyse Euronext1, której warto rynkowa na koniec I półrocza 2011 roku wynosiła 2.240.280,00 (mln Euro). Rynkiem numer 3 jest Deutsche Börse z kapitalizacj rynkow przekraczajc 1 100 000,00 (mln Euro).

Kapitalizacja Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie na tle najbardziej rozwinitych rynków kapitałowych Europy Zachodniej stanowi zaledwie 6,3% kapitalizacji giełdy London

Stock Exchange, 6,5% kapitalizacji Nyse Euronext oraz 13% kapitalizacji Deutsche Börse.

Najbar-dziej zblion giełd do GPW w Warszawie na koniec I półrocza 2011 pod wzgldem kapitalizacji jest giełda Oslo Børs (145,8% kapitalizacji GPW w Warszawie) oraz giełda CEESEG – Vienna (62,5% kapitalizacji GPW w Warszawie).

Z kolei rozpatrujc kapitalizacj GPW w Warszawie na tle giełd rodkowoeuropejskich (wy-kres 5) to warszawska giełda potwierdza pozycj lidera w regionie. Jej kapitalizacja przekracza poziom łcznej kapitalizacji kilku giełd z regionu (Bratysława, Bukareszt, Sofia, Lublana, Praga, Budapeszt). Porównujc kapitalizacj Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie z giełdami zaliczanymi do giełd rodkowoeuropejskich to wynika z nich, i na koniec I półrocza 2011 roku najmniejsz giełd w regionie była giełda Bratislava Stock Exchange, która stanowiła zaledwie 2,7% kapitalizacji GPW w Warszawie, a dalej w kolejnoci Bulgarian Stock Exchange 3,9%,

CEESEG – Ljubljana 4,2%, Bucharest Stock Exchange 9,4%, CEESEG – Budapeszt 15,4%, CE-ESEG – Prague 24,1%, CECE-ESEG – Vienna 62,5% kapitalizacji GPW w Warszawie. Z analizy tej

wynika, i najwiksz giełd rodkowoeuropejsk pod wzgldem kapitalizacji rynkowej jest gieł-da w Warszawie, a jej pozycja wygieł-daje si by niczym niezagroona. Dystans jaki dzieli poszcze-gólne giełdy regionu od giełdy warszawskiej jest znaczny i niezaprzeczalny, a najbardziej zblion giełd do polskiej jest giełda wiedeska.

1

sojusz giełd z ParyĪa (Bourse de Paris), Brukseli (Bourse de Bruxelles), Amsterdamu (Amsterdam Exchanges) oraz Lizbony (Bolsa de Valores de Lisboae Porto).

Wykres 5. Kapitalizacja GPW w Warszawie na tle giełd ĝrodkowoeuropejskich (w mln Euro)

2011* kapitalizacja rynkowa giełd na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

4. Liczba notowanych spółek na giełdach europejskich

Liczba notowanych spółek na GPW w Warszawie determinuje poziom jej rozwoju. Im wik-sza liczba spółek jest notowana na giełdzie tym lepwik-sza pozycja i wikszy presti oraz lepsze po-strzeganie rynku przez inwestorów i emitentów. Co wicej o pozycji giełdy czsto decyduje obec-no spółek zagranicznych, std im jest ich wicej tym wiksze znaczenie samej giełdy oraz tym bardziej atrakcyjny rynek dla inwestorów oraz emitentów.

Analizujc liczb spółek notowanych na poszczególnych giełdach europejskich wynika, i najwicej z nich jest notowanych na hiszpaskiej giełdzie BME2(3288 na koniec I półrocza 2011 roku). Kolejne miejsce w tej statystyce zajła giełda w Londynie (2617), giełda Nyse Euronext (1133), NASDAQ OMX Nordic3 (774), Deutsche Börse (758) oraz GPW w Warszawie (675).

Warszawska giełda pod wzgldem liczby notowanych spółek zajmuje pozycj niekwestiono-wanego lidera wród giełd rodkowoeuropejskich (wykres 6). W całym analizowanym okresie liczba notowanych spółek była wiksza ni na innych parkietach regionu, a ich liczba w analizo-wanym okresie dynamicznie rosła. Wynik GPW w Warszawie jest tym godny podkrelenia, i w przypadku kilku giełd regionu mielimy do czynienia z odpływem spółek. Sytuacja ta dotyczyła takich giełd jak Bratysława, Lublana, Praga, Wiede.

2 _{BME (Bolsas y Mercados Españoles) obejmuje giełdĊ papierów wartoĞciowych w Madrycie (Bolsa de Madrid),}

Barcelonie (Bolsa de Barcelona), Bilbao (Bolsa de Bilbao) oraz Walencji (Bolsa de Valencia).

3

NASDAQ OMX Nornic obejmuje giełdĊ papierów wartoĞciowych w Helsinkach, Kopenhadze, Sztokholmie, Islandii, Talinie, Rydze i Wilnie.

0,00 40 000,00 80 000,00 120 000,00 160 000,00 200 000,00 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011*

Bratislava Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bulgarian Stock Exchange CEESEG - Budapest CEESEG - Ljubljana CEESEG - Prague CEESEG - Vienna Warsaw Stock Exchange

Wykres 6. Pozycja GPW w Warszawie na tle giełd ĝrodkowoeuropejskich pod wzglĊdem liczby notowanych spółek

2011* kapitalizacja rynkowa giełd na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

5. Płynno
giełd europejskich

Z punktu widzenia uczestników rynku kapitałowego wana jest odpowied na pytanie, czy dany rynek charakteryzuje si odpowiedni płynnoci? Przez płynno rynku naley rozumie łatwo zawierania transakcji na rynku, która stwarza moliwo bezproblemowego wejcia lub wyjcia z inwestycji, przeprowadzenia transakcji przy małej rozpitoci cen, a take koncentracji obrotów [16, s. 22–23]. Rynkowi mało płynnemu czsto towarzyszy zwikszony poziom podej-mowanego ryzyka, gdy wraz ze zmniejszaniem si płynnoci wzrasta wraliwo ceny instru-mentu finansowego, tym samym inwestorzy czsto stroni od takich rynków. Płynno rynku mona zmierzy na wiele sposobów [5, s. 110] wykorzystujc do tego celu zarówno wielkoci bezwzgldne jak i wskaniki wzgldne [15, s. 93]. Do wskaników bezwzgldnych umoliwiaj-cych analiz porównawcz poszczególnych rynków kapitałowych, a take pozwalajumoliwiaj-cych opisa poziom ich rozwoju mona zaliczy wolumen oraz warto obrotu, za do wskaników wzgld-nych m.in. wskanik koncentracji oraz wskaniki płynnoci [8, s. 141–142].

Najwikszym europejskim rynkiem pod wzgldem wartoci obrotów jest London Stock

Ex-change, który zajł pozycj lidera w całym badanym okresie. Równie liczcymi si rynkami pod

wzgldem wartoci realizowanych obrotów s paneuropejska giełda Nyse Euronext, giełda nie-miecka Deutsche Börse, giełda włoska Borsa Italiana oraz giełda hiszpaska BME Spanish

Ex-change. Jeeli chodzi o polsk giełd to na koniec I półrocza 2011 roku pod wzgldem

zrealizo-wanych obrotów uplasowała si ona na 9 miejscu wród wszystkich rozpatryzrealizo-wanych giełd euro-pejskich. Porównanie GPW w Warszawie z najwikszymi giełdami w Europie wypada bardzo

0 200 400 600 800 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011*

Bratislava Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bulgarian Stock Exchange CEESEG - Budapest CEESEG - Ljubljana CEESEG - Prague CEESEG - Vienna Warsaw Stock Exchange

niekorzystnie. Porównujc warto obrotów na warszawskiej giełdzie z wartoci obrotów londy-skiej giełdy to stanowi one zaledwie 3,3% ich wartoci.

Z kolei z ilustracji graficznej przedstawiajcej zestawienie wielkoci obrotów akcjami dla giełd rodkowoeuropejskich (wykres 7) wynika, i GPW w Warszawie pod wzgldem obrotów umocniła swoj pozycj, co wicej, nie tylko odrobiła dystans dzielcy giełd warszawsk od giełdy wiedeskiej, ale ostatecznie j wyprzedziła, zajmujc pozycj lidera w zakresie wartoci obrotów akcjami. Ten fakt traci nieco na znaczeniu, jeeli wzi pod uwag skal obrotów war-szawskiej giełdy i przyrównujc j do na najbardziej rozwinitych rynków kapitałowych Europy Zachodniej. Analizujc warto obrotów w grupie giełd rodkowoeuropejskich zauwaalne jest zjawisko malejcych obrotów dla wikszoci analizowanych giełd. Wydaje si, i temu trendowi nie poddała si warszawska giełda. W analizowanym okresie na GPW w Warszawie wyodrbni mona okresy, w których warto obrotów akcjami uległa istotnemu zwikszeniu.

Wykres 7. Pozycja GPW w Warszawie na tle giełd Ğrodkowoeuropejskich pod wzglĊdem wielkoĞci obrotów

2011* wielko obrotów na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

Z analizy wartoci obrotów wyranie wida, jaki dystans dzieli poszczególne rynki giełdowe midzy sob. Analiza płynnoci rynku moe by uzupełniona o miar wzgldn bdca relacj wartoci obrotów do kapitalizacji. Wskanik płynnoci pozwala uchwyci szybko przemiesz-cze kapitałowych na danym rynku, a jednoczenie oceni poziom rozwoju, dojrzałoci rynku. Warto wskanika powyej poziomu 60% uwaa si za tak jej wielko, która moe wiadczy

0,0 20 000,0 40 000,0 60 000,0 80 000,0 100 000,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011*

Warsaw Stock Exchange CEESEG - Vienna CEESEG - Prague CEESEG - Ljubljana CEESEG - Budapest Bulgarian Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bratislava Stock Exchange

o dojrzałoci rynku [13, s. 145]. A zatem miara ta moe by uytecznym narzdziem w analizie aktywnoci rynków kapitałowych, a take w ocenie poziomu rozwoju poszczególnych rynków.

Z analizy wskanika płynnoci wynika, i najwiksz płynnoci charakteryzuj si giełdy: włoska, niemiecka, hiszpaska, a take londyska i paneuropejski rynek Nyse Euronext, Nasada

OMX Nornic. Wskaniki za lata 2005–2010 dla wymienionych powyej giełd wiadcz o

wyso-kim poziomie ich rozwoju. Na tym tle giełda warszawska wyglda do słabo, gdy daleko jest do wspomnianego wczeniej poziomu 60%, cho naley zaznaczy, e s równie takie rynki jak

Luxembourg Stock Exchange, Malta Stock Exchange, czy te Bratislava Stock Exchange, dla

któ-rych wskanik płynnoci czsto nie przekracza 2%.

Wykres 8. Pozycja GPW w Warszawie na tle giełd ĝrodkowoeuropejskich pod wzglĊdem wskaĨnika obrotów

2011* wskanik obrotów na koniec 31.06.2011 ródło: Opracowanie własne na podstawie [3].

Wskanik płynnoci GPW w Warszawie na tle giełd Europy rodkowej wyglda do umiar-kowanie, gdy jak wynika z ilustracji graficznej (wykres nr 8) mona wskaza bardziej płynne rynki regionu, tj. giełd w Budapeszcie, Pradze oraz w Wiedniu. Wskanik płynnoci dla war-szawskiej giełdy w analizowanym okresie oscylował rednio na poziomie 40%. Najwyszym wskanikiem płynnoci wród giełd regionu charakteryzowała si giełda wgierska CEESEG

Bu-dapest oraz giełda czeska CEESEG Prague.

Płynno rynku oceni mona równie wykorzystujc wskanik koncentracji, który najcz-ciej jest liczony jako suma udziałów procentowych dla piciu najbardziej płynnych spółek.

In-0,00% 40,00% 80,00% 120,00% 160,00%

Bratislava Stock Exchange Bucharest Stock Exchange Bulgarian Stock Exchange CEESEG - Budapest CEESEG - Ljubljana CEESEG - Prague CEESEG - Vienna Warsaw Stock Exchange

formuje on o koncentracji obrotów na giełdzie papierów wartociowych, jego warto porusza si w przedziale [0–1], gdzie im warto wskanika jest blisza jednoci, tym obroty na giełdzie kon-centruj si na niewielkiej grupie spółek i odwrotnie, im jest on niszy tym obroty bardziej rów-nomiernie rozkładaj si pomidzy wszystkie notowane spółki. Warto wskanika koncentracji, która przekracza poziom 0,6 moe zagraa płynnoci rynku giełdowego [7, s. 103–104], [13, s. 133].

Z analizy wskanika koncentracji wynika, i do najbardziej dojrzałych rynków, dla których poziom koncentracji obrotu na piciu najbardziej płynnych spółkach nie przekraczał poziomu 40% zaliczy mona giełd niemieck Deutsche Börse, londysk London Stock Exchange, czy te jeden z rynków NYSE Euronext – Paris, NASDAQ OMX Nordic – Stockholm.

Z kolei wskanik koncentracji dla GPW w Warszawie w analizowanym okresie oscyluje red-nio w granicach 50%, co na tle giełd regionu wyglda bardzo dobrze. Zblione wskaniki do war-szawskiej giełdy prezentuje jedynie giełda w Wiedniu, pozostałe rynki regionu wyranie odstaj i wskazuj na du koncentracj obrotu na kilku duych spółkach.

6. Initial Public Offering na giełdach europejskich

Poziom rozwoju rynku, jego dynamik, atrakcyjno okrela nie tylko poziom kapitalizacji giełdy papierów wartociowych, warto obrotów, liczba notowanych spółek, czy te wskaniki płynnoci, ale równie liczba przeprowadzonych ofert publicznych (IPO -Initial Public Offering). Pod wzgldem liczby pierwszych ofert publicznych niekwestionowanym liderem w tym zakresie była giełda londyska. W latach 2007–2010 na London Stock Exchange wprowadzono łcznie 562 spółki. Drugim rynkiem pod wzgldem liczby przeprowadzonych ofert publicznych była GPW w Warszawie, na której w latach 2007–2010 zadebiutowało 347 spółek, z kolei rynkiem numer 3 była Nyse Euronext z liczb 233 spółki. Naley w tym miejscu podkreli do siln pozycj GPW w Warszawie, która jest nie tylko liderem wród krajów Europy rodkowej, ale take rynkiem plasujcym si w pierwszej trójce giełd pod wzgldem liczby debiutów w Europie.

Z kolei analizujc warto przeprowadzonych ofert to najwiksze z nich przeprowadzano na giełdzie londyskiej oraz Nyse Euronext. Warto ofert publicznych na giełdzie londyskiej w latach 2007–2010 oszacowano na 60 150, 00 mln Euro, za na Nyse Euronext na kwot 12 857,00 mln Euro. Na Giełdzie Papierów Wartociowych w Warszawie wartoci pierwszych emisji wyniosła 9 927,00 mln Euro.

7. Podsumowanie

Poziom rozwoju poszczególnych rynków kapitałowych decyduje czsto o sile gospodarczej danego pastwa. Rynek kapitałowy odgrywa istotn rol w prawidłowym funkcjonowaniu gospo-darki pełnic w niej m.in. funkcj alokacyjn, mobilizacyjn, transformacyjn oraz oceny kapitału.

Z podjtej w artykule analizy wynika, i rynek kapitałowy w Polsce znajduje si w fazie dy-namicznego rozwoju. Z zamieszczonych statystyk dotyczcych liczby notowanych spółek, kapita-lizacji, wolumenu obrotów, a take wskaników płynnoci oraz koncentracji obrotów wynika, i Giełda Papierów Wartociowych w Warszawie umacnia swoj pozycj na tle giełd europejskich zwikszajc swój zakres oddziaływania i swe znaczenie w regionie.

Warszawska giełda stała si niekwestionowanym liderem wród giełd rodkowoeuropejskich, biorc pod uwag chociaby poziom kapitalizacji, poziom obrotów, liczb spółek na niej

notowa-nych. Jednake porównujc pozycj GPW w Warszawie wzgldem najbardziej rozwinitych ryn-ków Europy Zachodniej to naley uzna, i jest ona europejskim ”redniakiem”. Biorc pod uwag chociaby poziom kapitalizacji, warto obrotów to wida wyranie, jaki dystans dzieli rodzimy rynek od rynków najbardziej dojrzałych.

Naley zaznaczy, i wzrost kapitalizacji, wartoci obrotów, liczby notowanych spółek oraz płynnoci przyczynia si do wzrostu znaczenia Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie, za warunkiem koniecznym dla dalszego rozwoju rynku kapitałowego w Polsce jest przede wszystkim znaczy wzrost poziomu obrotów na giełdzie, zwikszenie wartoci kapitalizacji rynko-wej giełdy oraz wzrost liczby spółek notowanych na giełdzie o duej wartoci rynkorynko-wej.

Bibliografia

[1] Ciejpa-Znamirowski K., Ekonomiczne ograniczenia rozwoju rynku kapitałowego w Pol-sce, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004.

[2] Dmowski A., Prokopowicz D., Rynki finansowe, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2010. [3] FESE – Federation of European Securities Exchanges Statistics & Market Research

http://www.fese.be/en/ [22.08.2011].

[4] Finanse, bankowo i rynki finansowe, Pietrzak E., Markiewicz M. (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2006.

[5] Finansowe rynki kapitałowe, Milo W. (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

[6] Giełda za 20 lat automaty i centrum dla całego regionu, Parkiet, 9–10 kwiecie 2011, Nr 83.

[7] Gruszczyska-Brobar E., Funkcjonowanie Giełdy Papierów Wartociowych, Materiały Dydaktyczne 202, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Pozna 2007, s. 103.

[8] Gruszyska-Brobar E., Płynno jako wyznacznik rozwoju Giełdy Papierów Warto-ciowych w Warszawie w latach 1996–2008, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Pozna 2010, Nr 1, s. 137–149.

[9] Kulpaka P., Giełdy w gospodarce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007. [10] Marecki K., Podstawy finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2008. [11] Money.pl poral finansowy http://www.money.pl/gielda/ [22.08.2011].

[12] Ostrowska E., Inwestycje finansowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdaskiego, Gdask 2003.

[13] Przybylska-Kapuciska W., Rozwój polskiego rynku giełdowego na tle sytuacji giełd europejskich w XXI wieku, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wy-szej, Nr 1, Bydgoszcz 2008.

[14] Roczniki Giełdowe Giełdy Papierów Wartociowych w Warszawie http://www.gpw.pl/analizy_i_statystyki [22.08.2011].

[15] Sieradzki R., Rynek akcji na GPW w Warszawie na tle innych krajów Unii Europejskiej. (za) krótka historia GPW, Nasz Rynek Kapitałowy 2006, Nr 12.

[17] The PriceWaterhouseCoopers IPO Watch Europe report covers national stock exchanges, IPO Watch Europe Annual Review 2003–2011, PricewaterhouseCoopers, http://www.pwc.com/ [22.08.2011].

[18] WFE – The World Federation of Exchanges http://www.world-exchanges.org/ [22.08.2011].

THE STANCE OF THE WARSAW STOCK EXCHANGE IN CONTRAST TO THE EUROPEAN TRADING FLOORS

Summary

The Warsaw Stock Exchange has already been operating for 20 years. When the Polish Capital Market was coming into existence twenty years ago it was hardly be-lievable that the Warsaw Stock Exchange was going to be the leader of the Mid-European Stock Exchanges, even so, that it would be a crucial player in Europe. The article rises the subject of the stance of the Warsaw Stock Exchange in contrast to the other Mid-European trading floors, especially to those of the East European countries. In the article appears the thesis that the increasing trading volume influ-ences the position of the Warsaw Stock Exchange and its effect and its rising im-portance in the region.

Keywords: stock exchange, market capitalization of stock exchange

Kesra Nermend

Zakład Modelowania Systemów Instytut Informatyki w Zarzdzaniu Uniwersytet Szczeciski

e-mail: kesra@wneiz.pl Andrzej Kuciski

Zakład Rachunkowoci i Zarzdzania Finansami Instytut Ekonomiczny

Pastwowa Wysza Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim e-mail: akucinski@pwsz.pl